ორშაბათი, აგვისტო 4, 2025
4 აგვისტო, ორშაბათი, 2025

იზოლაცია ჰომეროსის გარეშე და უჰექსამეტროდ  

0

არ ვიცი, განგებ წავედი თუ რამ მაიძულა

რომ საკუთარ თავს გავქცეოდი –

ამ ვიწრო და უჟმურ ითაკას,
სავსეს ათასი ქრისტიანული ძმობითა
და
დამხრჩვალს საკუთარ და სხვებისგან ნასწავლ ეთიკით
“.

დინოს ხრისტიანოპულოსი

 

ამ საყოველთაო  იზოლაციათა, უფრო დრამატული ქართულით რომ ვთქვათ  – განკუნძულებათა[1] ჟამს, ადამიანებს სამყარომ კიდევ ერთხელ შეგვახსენა, რომ შეუცვლელად ძვირფასი ერთმანეთისთვის მხოლოდ და მხოლოდ ერთმანეთია. ამიტომ ჩვენი ყველაზე უფრო სიღრმისეულად მტანჯველი ინსტიქტისა თუ გარდუვალობის – მარტოობის განსაქარვებლად, ნაცადი და უებარი საშუალება – ლიტერატურა და ხელოვნება გაგვახსენდა მთელი თავისი დიდებულებით. და თუ ასეთი რამ საერთოდ არსებობს, ეს უნდა იყოს ამ განსაცდელის ნათელი მხარეც.

რაკი გამონაკლისი არასდროს ვყოფილვარ, მეც ლიტერატურასა და ხელოვნებაზე დილეტანტურ ფიქრებში გამყავს ჩემთვის განკუთვნილი დრო, რომელსაც ფონად სამი ნახატი და რამდენიმე მითი გასდევს. ეს მითები და ნახატები მთელი ცხოვრებაა მიყვარს, მაგრამ მხოლოდ ახლა აღმოვაჩინე, რომ სინამდვილეში მე ვარ მათი პერსონაჟი. აქვე მინდა გახაროთ, რომ ამ მითებისა და ტილოების პერსონაჟები ბრძანდებით თქვენც, ჩემო ძვირფასო მკითხველებო.

არნოლდ ბეკლინი კუნძულების მხატვარია. არა მხოლოდ ამიტომ, მაგრამ სწორედ ამიტომაც მე – ასე მყარად „განკუნძულებულს“ ეს მხატვარი მახსენდება ყველაზე ხშირად. მის ფუნჯს ეკუთვნის ჩემი იზოლაციის ფიქრებით შეფერილ დღეთა პირველი ფონი – 1883 წელს შექმნილი ტილო, სახელწოდებით „ოდისევსი და კალიფსო“.

არნოლდ ბეკლინი გარდა იმისა, რომ კუნძულების მხატვარია, იგი ბერძნული კუნძულების მხატვარიცაა, უფრო სწორად კი იმ მითოლოგიური კუნძულებისა, რომლებიც მსოფლიო ლიტერატურის ისტორიის დასაწყისში მდებარეობენ. ამ კუნძულებზე და კიდევ სხვა, უფრო რეალურ კუნძულებზე შემდეგ ეპიზოდში გიამბობთ, აქ კი თხრობა მოგზაურობის ამბით მინდა დავიწყო.

თუ ფიქრობთ, რომ მოგზაურობის თანმდევი იზოლაცია ამ ჩვენი ვირუსული ეპოქის „მონაპოვარია“, მინდა დაგამშვიდოთ და პირველი და ყველაზე დიდი მოგზაურის – ოდისევსის ამბავი შეგახსენოთ:

ჰომეროსის „ოდისეას“ პირველსავე თავში ვკითხულობთ, რომ მაშინ, როდესაც ტროას ომსა და ზღვის ღელვას გადარჩენილი ყველა ბერძენი გმირი მშობლიურ ჭერქვეშ ნეტარებდა, „მარტოოდენ ოდისევსს, სამშობლოსა და მეუღლის მონატრულს, ღრმა მღვიმეში აკავებდა მისი ქმრობის მოწადინე თმამშვენიერი ნიმფა კალიფსო“[2]. სწორედ ამ სიტყვების ამსახველია ნახატი, რომელიც ჩემი იზოლაციის დღეთა პირველ ფონად დავასახელე და თან გაგიმხილეთ, რომ ზღვისკენ ანუ თავისუფლებისკენ პირმიქცეული, მჭმუნვარე და თავის ნამდვილ ცხოვრებაში დაბრუნების მოიმედე ოდისევსი გახლავართ მე და დიდი ალბათობით – თქვენც ეგ ბრძანდებით.

ბრძენი ოდისევსი, რომელმაც ერთი სისულელე მაინც ჩაიდინა ცხოვრებაში და საკუთარი სახელი გაუმხილა მის მიერ ერთადერთთვალდათხრილ კიკლოპ პოლიფემოსს, პოსეიდონის რისხვის გამო, მრავალი წელი დაეხეტებოდა ზღვასა და ხმელეთზე, კუნძულ-კუნძულ  დადიოდა, იკეტებოდა, თავს აღწევდა და ალბათ არცერთმა სხვა ლიტერატურულმა პერსონაჟმა არ უწყის მასზე უკეთ სიტყვა „იზოლაციის“ მნიშვნელობა. მიუხედავად მის მიერ მოვლილი მრავალი კუნძულისა, რომელთა შორის ყველაზე ჯადოსნური ალბათ მაინც ჩვენი მითოლოგიური ნათესავი ქალღმერთის, ჰელიოსის ასულის ან გნებავთ, მედეას მამიდის – კირკეს კუნძულია, მაინც ნიმფა კალიფსოს მღვიმე აღმოჩნდა ოდისევსის იზოლაციის უმძიმესი სამყოფელი, რომელშიც მთელი შვიდი წლის გატარება მოუხდა ბრძენ ბერძენ გმირს.

ბეკლინის ამავე ნახატზე ნიმფა კალიფსოსაც შენიშნავთ. მას ხელში ლირა უჭირავს და როგორც ბერძნული მითებიც გვამცნობენ, ამ ლირისა და სიმღერის წყალობით უქარვებს და ავიწყებს ოდისევსს ნოსტალგიას – შინ დაბრუნების ტკივილს.

შინ დაბრუნების ტკივილი, მიუხედავადა იმისა, რომ სინამდვილეში შინ ვიმყოფებით, დღეს ყველა ჩვენგანს გვჭირს. ოღონდ ეს შინ – შინ არ არის, ეს შინ არის გარეთ, ანუ იმ ადამიანებთან, ხეებთან, ბუჩქებთან, ქუჩებთან, ყვავილებთან და თუნდაც ბეტონის საზარელ ნაგებობებთან დაბრუნება, რომლებიც ჩვენს ყოველდღიურ იზოლირებულ ცხოვრებას ასე ძალიან დააკლდა. ამ დანაკლისთა შევსებას კი, როგორც უკვე აღვნიშნეთ, ხელოვნებითა და ლიტერატურით ვცდილობთ. და თუ ბეკლინის ნახატსა და ჩვენს დღეებს კარგად დავაკვირდებით, მსგავსებასაც შევნიშნავთ და განსხვავებებსაც: განა კალიფსოს მღვიმეებად არ გვექცა საკუთარი სახლები? და ამ მღვიმეებში გამოკეტილებს ნოსტალგიის განსაქარვებლად ლიტერატურა და ხელოვნება მოგვიმარჯვებია ლირად, რომელზეც მე ახლა საკუთარ თავს ოდისევსის ამბავს ვუმღერი.

კუნძული ოგიგია, სადაც ნიმფა კალიფსოს მღვიმე მდებარეობს, არავინ იცის სადაა. რა თქმა უნდა, არსებობს უამრავი ვარაუდი და ვერსია, რომლებიც რეალურ გეოგრაფიულ ადგილებს გვთავაზობენ ოგიგიად მოსააზრებლად. თუმცა ყველაზე სანდო და მისაღები ვერსია მეცნიერთათვის გახლავთ ადგილი, რომელიც მხოლოდ და მხოლოდ წარმოსახვაში მდებარეობს და სხვაგან არსად. წარმოსახვა კი ის სწრაფმავალი ხომალდია, რომლითაც ჯორჯო დე კირიკოს ულისე ანუ ოდისევსი მთელ სამყაროსა და სამყაროს მიღმიერ სირვცეებს მოივლის: ეს ერთ ოთახში იზოლირებული ოდისევსია, ანუ მე, ანუ თქვენ.

უკვე მიხვდებოდით – ჩემი იზოლაციის დღეების მეორე ფონი ჯორჯო დე კირიკოს ეს ნახატია, სახელწოდებით „ულისეს დაბრუნება“ (1968). ჯორჯო დე კირიკო დიდი ხანია მიყვარს, ალბათ ყველაზე უფრო მეტადაც კი იმ მხატვართა შორის, ვის შემოქმედებასაც მეტ-ნაკლებად ვიცნობ. იგი სწორედ ამ ნახატის გამო შემიყვარდა და ცხადია, მერე იყო სხვა ნახატებიც.

ორი წლის წინ, ხანი აბუ-ასსადის ფილმი სახელწოდებით „მთა ჩვენ შორის“ ( https://www.imovs.ge/film/2412-mta-chvens-shoris-qartulad-2017-onlainshi-the-mountain-between-us-qartulad.html ) რომ ვნახე, მახსოვს, რაც გავიფიქრე: ძალიან ადვილია განსაცდელში, სიკვდილ-სიცოცხლის ზღვარზე ერთად აღმოჩენილ ადამიანებს სამუდამოდ შეუყვარდეთ ან სამუდამოდ შესძულდეთ ერთმანეთი. ამ ფილმში სიყვარული იმარჯვებს და დარწმუნებული ვარ, ჩვენს ფილმშიც სიყვარული გაიმარჯვებს, იმიტომ რომ სხვა სცენარით გადარჩენიანი დასასრულები ვერ იწერება. მაგრამ ნიმფა კალიფსო უკვდავი გახლდათ, ოდისევსი კი მოკვდავი. ამიტომ მღვიმის განსაცდელი მხოლოდ ოდისევსის განსაცდელი იყო – ოღონდ უკუღმა: კალიფსოს სურდა ოდისევსი მის უკვდავ ქმრად ექცია, მაგრამ ნოსტალგიით მოსილი უკვდავება ოდისევსს არაფერში სჭირდებოდა, რადგან მისი სიყვარული სხვა კუნძულზე – ითაკაზე იყო. პარადიგმები სულ იცვლება და თან მუდამ იგივე რჩება: ჩვენ რა თქმა უნდა, უკვდავები არ ვართ და უსამართლობაა, რომ არც არავინ გვთავაზობს უკვდავებას, მაგრამ ჩვენი ნოსტალგია – შინ ანუ გარეთ დაბრუნების ტკივილი ოდისევსის ამბავში ის შვიდი წელიწადია, ჩვენ ამბავში კი იმედია, არაუმეტეს რამდენიმე თვისა, რომელიც კალიფსოს მღვიმეში უნდა გავატაროთ საიმისოდ, რომ ჩვენს ითაკას – გარესამყაროს დავუბრუნდეთ. ამ მღვიმეში კი ერთმანეთისგან დაშორებულებმა ერთმანეთის სამუდამოდ შეყვარება უნდა შევძლოთ – როგორღაც.

ჯორჯო დე კირიკოს ნახატზე „ულისეს დაბრუნება“ ოდისევსის ნამდვილი მოგზაურობის ამბავია წარმოჩენილი. როგორც უკვე მოგახსენეთ, აზრთა სხვადასხვაობაა მეცნიერებაში იმის შესახებ – „ოდისეაში“ აღწერილი ადგილები რეალურ გეოგრაფიულ პუნქტებს შეესაბამება თუ არა. მე მეცნიერთა ის აზრი მომწონს და მხიბლავს, რომელიც ჯორჯო დე კირიკოს ნახატზე იკითხება. აქ, ამ ამბავში, ოდისევსი არსად არ მიდის. იგი საკუთარ ოთახში რჩება და ამ ოთახში მოგზაურობს.

დიახ, ჩვენ შეგვიძლია მარტოობაში, ერთ ოთახში ვისხდეთ და ისე ვიმოგზაუროთ, რომ ყველა არსებულსა და არარსებულ ნავსადგურში ჩავუშვათ ღუზა. ჩვენ შეგვიძლია ერთ ოთახში ვისხდეთ და იატაკის თუ ხალიჩის უხილავ სიღმეებში მივაკითხოთ ლესტრიგონებსაც, კიკლოპებსაც, ლოტოფაგებსაც, ფეაკებსაც, ვინახულოთ კიკონთა მხარეც, კირკეს კუნძულიც და ოგიგიაც, აქ ამ ოთახში მოვისმინოთ სირენების ღვთაებრივი ხმა და გადავრჩეთ, ამ ოთახის ხვეულებიდან ჩავძვრეთ ჰადესში და იმქვეყნად მყოფ სულებსაც კი ვესაუბროთ, ამ ოთახშივე მოვიმწყვდიოთ ქარები და ზღვის ღელვასაც ამ ოთახში შევალეწოთ ჩვენი ხოლმალდი, მაგრამ გადავრჩეთ. და რა თქმა უნდა, მოვუგოთ ომი უხილავ მტერს, რომლის სახელსაც აქ არ ვახსენებ.

ეს ოდისევსის ამბავია, რომელიც გვამცნობს, რომ მოგზაურობა მაშინაა ნამდვილი და დიდებული, როცა რაღაც ახალს შეიცნობ, მოგზაურობას მაშინ აქვს აზრი, როცა მასში ბრძენდები და თავადვე ხვდები „ითაკები რასაც ნიშნავენ“[3]. ამგვარ მოგზაურობას კი სულაც არ სჭირდება გარეთ გასვლა, უფრო მეტიც, ამგვარ მოგზაურობას მხოლოდ შესვლა სჭირდება – სამყაროსა და საკუთარ სიღრმეებში შესვლა.

ჯორჯო დე კირიკოს ოდისევსი, ისევე როგორც ჰომეროსის ოდისევსი საკუთარ თავში მოგზაურია. ასეთი მოგზაურისთვის კი არაფერს ნიშნავს ღია კარი, რომელიც ამ ტილოზე ჩანს, არაფერს ნიშნავს ფანჯარა, რომლიდანაც ტაძარსა და გარესამყაროს გახედავს, სამაგიეროდ, ყველაფერს ნიშნავს ოთხი კედელი და იატაკი, რომელზეც წარმოსახვის მღელვარე ზღვას გაშლის და მასში ხომალდს ისე ოსტატურად შეაცურებს, რომ ოთხი კედლის მნიშვნელობასაც წამში დაამსხვრევს. ამ მღელვარე ზღვას აქვს კიდეები, მაგრამ არა აქვს ფსკერი და ამიტომაც მის სიღრმეებში ნებისმიერი თავგადასავლის მოთავსებაა შესაძლებელი.

როდესაც აქ, ამ ჩემს ოთხ კედელში მეც გავშალე წარმოსახვის ჩემეულად მღელვარე ზღვა და ფიქრის ხომალდი შევაცურე მასში, მივხვდი, რომ არაერთი სამოგზაურო თავგადასავლის მიუხედავად, ესაა ჩემი ყველაზე დიდი და ნამდვილი მოგზაურობა – მარტო ყოფნა საკუთარ თავთან და განსაცდელში ერთად ყოფნა მთელ სამყაროსთან.

ეს დღეები და იქნებ თვეებიც ჩვენი ნამდვილი ოდისეაა, რომელსაც იზოლაციას ვეძახით. ამ დღეებსა და იქნებ თვეებშიც ჩვენ შეგვიძლია ყველაზე მნიშვნელოვანი რამ შევთავაზოთ საკუთარ თავს – დაუვიწყარი მოგზაურობა ოთხი კედლიდან სამყაროს ყველა სიღრმისაკენ. ამგვარი მოგზაურობის გაკვეთილებს კი უკვე მრავალი საუკუნეა გვიტარებს „ის მრავალნაცადი კაცი, რომელმაც ბევრი იხეტიალა მას შემდეგ, რაც ტროას წმინდა ციხე-სიმაგრე დააქცია“ და რომელიც ჯორჯო დე კირიკოს ნახატიდან მზერადახრილი მიგითითებთ: „გაიხედეთ მარჯვნივ ან მარცხნივ, ესაა თქვენი ტროა და მისი წმინდა კედელი, დაიხედეთ ძირს – ეს ხომ თქვენი ზღვაა, ჩაიხედეთ საკუთარ თავში – ესაა თქვენი ოდისეა და ერთადერთი ჭეშმარიტი მოგზაურობა“.

მესამე ნახატი, რომელიც ჩემს ოდისევსურ დღეებს გასდევს ფონად, გუსტავ კლიმტის „დანაეა“ (1907). ეს ნახატი და მითი, რომელიც ტილოზეა ასახული, გახლავთ ერთგვარი ფონი-გაფრთხილება, რომელიც გვიყვება ამბავს იმის შესახებ, თუ როგორ საიმედოდ გამოკეტა საკუთარი ასული – დანაე არგოსის მეფე აკრისიოსმა: ერთხელ მას უმისნეს, რომ დანაესგან ნაშობი შვილიშვილის ხელით სიკვდილი ელოდა. ამიტომაც გადაწყვიტა საკუთარი ასულის კოშკში იზოლირება მეფემ. მაგრამ მისნობას და ზევსის ნებას წინ რომ ვერავინ აღუდგება, აკრისიოსმა ვერ გათვალა: ზევსი ოქროს წვიმის სახით მოევლინა უკარფანჯრებო კოშკში გამოკეტილ დანაეს ჭერზე დატანილი ერთადერთი ხვრელიდან და მის წიაღში გმირი პერსევსი ჩასახა, რომელმაც შემდეგ მართლაც იმსხვერპლა აკრისიოსი.

იმედია, ვირუსს ზევსივით ოქროს წვიმად გარდასახვა არ შეუძლია, მაგრამ ეს მითი და ნახატი ჩემი ოდისევსური დღეების ფონია,  რომელიც იზოლაციის პირობებში სიფრთხილის გამოჩენის აუცილებლობაზე მიგვანიშნებს.

ოდისევსის ამბავი ჰომეროსთან შინ – ითაკაზე დაბრუნებით მთავრდება. დარწმუნებული ვარ,  ჩვენი ამბავიც ასე დასრულდება – შინ ანუ გარეთ დაბრუნებით. და როდესაც ეს მოხდება და ჩვენი ოთხი კედლის ოდისეა მორჩება, არ გაგიკვირდეთ – მალე თუ მოგბეზრდეთ ის ძველი ყოფა, რადგან ამგვარ მოგზაურობას იგივე ვერ გადაურჩებით. ვერც ოდისევსი გადაურჩა – დაბრუნებულს მთელი ითაკა მობეზრდა, რადგან აღარც თვითონ იყო იგივე და აღარც მშობლიური კუნძული გახლდათ ძველი ითაკა. ამაზე ჰომეროსი არა, მაგრამ სხვა მწერლები და პოეტები გვიამბობენ. მათგან ყველაზე მეტად მე ორი მიყვარს – ნიკოს კაზანძაკისი და კონსტანტინოს კავაფისი. ორივე მათგანი დაბრუნებული და უკვე სხვაგვარი ოდისევსის ამბავს გვიყვება – ოდისევსისა, რომელიც გარბის ითაკიდან, რომელსაც აღარ ჰყოფნის ადგილი, სადაც 20 წელი მიეჩქარებოდა, აღარ ჰყოფნის ადამიანები, რომლებიც მთელი ცხოვრება უყვარდა, აღარ ჰყოფნის სიმშვიდე და უსაფრთხოება, ამიტომაც  სამუდამოდ ტოვებს ითაკას, რათა დაიწყოს  „მეორე დიდი ოდისეა, მაგრამ ვაი, რომ ახლა უკვე ჰომეროსის გარეშე და უჰექსამეტროდ“[4].

 

[1] იზოლაცია < insula (ლათ.) – კუნძული.

[2] ჰომეროსი, ოდისეა, I, 13-15 (ზ. კიკნაძისა და თ. ჩხენკელის თარგმანი).

[3] კონსტანტინოს კავაფისი, „ითაკა“.

[4] კონსტანტინოს კავაფისი, „მეორე ოდისეა“.

დისტანციური სწავლების ლაბირინთები  ვიდეოგაკვეთილების გარეშე

0

დღეს აქტუალურია კითხვები: რამდენად კომფორტულად გრძნობენ თავს ახალგაზრდები თანამედროვე ტექნოლოგიებთან? რამდენად  თანაბარია დღევანდელ საქართველოში  ახალგაზრდების მიერ  ტექნოლოგიების ფლობა და ხელმისაწვდომობა?რამდენად მსგავსია ან განსხვავებულია დისტანციური და ტრადიციული სწავლების მეთოდები?

მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს, რომ:

არიან მოსწავლეები, რომელთაც   მასწავლებელთან ურთიერთობა  ურჩევნიათ და მასწავლებლის ყურადღება და  პირდაპირი კომუნიკაცია მათთვის მნიშვნელოვანია.

არიან მოსწავლეები, რომლებსაც არ აქვთ კომპიუტერთან და ინტერნეტთან ურთიერთობა ან საერთოდ არ იცნობენ თანამედროვე ტექნოლოგიებს.

არიან მოსწავლეები, რომელთაც  ყოველთვის სჭირდებათ ბიძგი და შესაბამისი გარემო დავალების შესასრულებლად.

არიან მოსწავლეები, რომლებისთვისაც დამთრგუნველი და შემაშფოთებელია  ვიდეოგაკვეთილები.

დღეს იოლია დაასაბუთო – ხშირად, მოსწავლეები უფრო კარგად ფლობენ ტექნოლოგიებს,  ვიდრე მშობლები და მასწავლებლები. მოსწავლეები ძალიან სწრაფად  ახერხებენ ინფორმაციის მოპოვებას.

დღევანდელი სტატია იმ მასწავლებლების იდეების მიმოხილვას ეძღვნება, რომლებმაც  გახანგრძლივებული არდადეგების პირობებში, როდესაც მათ და მათ მოსწავლეებს  არა აქვთ თანამედროვე ტექნოლოგიების თანაბარი ხელმისაწვდომობა, მოახერხეს თანამშრომლობა. მოდით ვნახოთ, რა მოიფიქრეს მათ თავიანთი მოსწავლეებისთვის.

ბუნებისმეტყველების  მასწავლებელი  მცირეკონტინგენტიან კლასის მოსწავლეებს სატელეფონო კომუნიკაციით  აძლევს  დავალებებს და  ახერხებს შემოწმებასაც.  მასწავლებელი  მოსწავლეების  მშობლების ტელეფონზე  რეკავს და მოსწავლეებს აძლევს  მარტივ  ინსტრუქციას:

აიღე ლობიოს 3-4 მარცვალი, დაალბე 3 დღე და განათავსე პოლიეთილენის პარკში, რომელშიც წინასწარ სველ ბამბას მოათავსებ ან პატარა  თავდახურულ ქილაში  მოათავსე, რომელშიც დანამული ქაღალდის ხელსახოცები მჭიდროდ გექნება ჩალაგებული (არ დაგავიწყდეს, ყოველ მეორე დღეს დანამე ხელსახოცები).  რასაც გააკეთებ, ფანჯრის რაფაზე დადე ან წებოვანი ლენტით ფანჯრის მინაზე დაამაგრე. დააკვირდი, როგორ მიმდინარეობს აღმონაცენის ზრდა-განვითარება და  აწარმოე დაკვირვების დღიური, ხოლო ფოტომასალა დედის ტელეფონიდან გადმომიგზავნე  დაკვირვების მეხუთე და მეათე დღეს.

 ეს  მოსწავლეების  გამოგზავნილი ფოტოებია:

 

 

მათემატიკის მასწავლებელი, რომელიც მცირეკონტინგენტიან  სკოლაში ასწავლის, თავის  ოთხ მეცხრეკლასელ მოსწავლეს,  ტელეფონით  რამდენიმეწუთიან  ინსტრუქციას აძლევს -ტრანპორტირის, თოკის, ფანქრის და   პატარა ქვის ან გირის გამოყენებით,   როგორ დაამზადონ ხელსაწყო კლინომეტრი და ავალებს,  ამ ხელსაწყოს  გამოყენებით  გამოთვალონ  საკუთარ  ეზოში ყველაზე მაღალი ხის სიმაღლე. შემდეგ მშობლების ტელეფონებზე დავალების ფოტოინსტრუქციას უგზავნის. ასე გამოიყურება ეს ექსტრემალური ფოტოინსტრუქცია.

ხშირად  ისმის კითხვა, რას აკეთებენ  სოფლის სკოლის მასწავლებლები, რომლებიც ვიდეოგაკვეთილებს ვერ უტარებენ თავის მოსწავლეებს. განსაკუთრებით საინტერესოა დაწყებითი კლასების მასწავლებლებისა და მოსწავლეების ბედი.   მოდით გავეცნოთ რამდენიმე  აქტივობას:

დაწყებითი კლასების მასწავლებელი,  რომელიც სოფლის სკოლაში პირველ კლასს ასწავლის, არ ივიწყებს თავის მოსწავლეებს და ცდილობს  მშობლების მცირე, მაგრამ ეფექტური ჩართულობით,  გაუხალისოს მათემატიკის  სწავლება თავის მოსწავლეებს.

სატელეფონო კომუნიკაციით მასწავლებელი სთხოვს მშობელს, რესურსად გამოიყენოს მაკულატურად „განწირული“ რაიმე ფოტო  დაძველებული/დაზიანებული ჟურნალიდან, გაზეთის ფოტო, მისი უფროსი შვილების მიერ გაფერადებული კონტურული ნახატი და ა.შ. და  შვილისგან მალულად დაამზადოს  ე.წ. 6 ნაწილიანი ფაზლი.  ასევე აიღოს რვეულის ან თაბახის ფურცელი და ისიც 6 ნაწილად დახაზოს. თითოეულ უჯრაში კი ჩაწეროს ამოსახსნელი მაგალითები 20-ის ფარგლებში. მეტი სიცხადისთვის მასწავლებელი მშობელს უგზავნის ამ სამუშაოს ფოტოინსტრუქციას და სთხოვს: 1. დაჭრას  რიცხვებიანი ფოტო 6 ნაწილად, ხაზებით დაიცვას სიზუსტე. შვილთან ერთად  შეასრულოს დავალება ანუ მხარი დაუჭიროს შვილს და მაგალითის პასუხის შესაბამისი ფაზლის ნაწილი ზემოდან დაადოს მაგალითებიან ცხრილს. სავარჯიშოს დასრულების შემდეგ კი ბავშვი აწყობილ სურათს მიიღებს.

ასევე, სატელეფონო კომუნიკაციით მასწავლებელი დახმარებას სთხოვს მშობელს და აძლევს ასეთ მარტივ ინსტრუქციას:

  1. აიღეთ თაბახის ან რვეულის ფურცელი;
  2. გაკეცეთ შუაზე;
  3. ფურცლის ზედა ნახევარზე ბავშვმა გაზაფხულის პეიზაჟი ან ოჯახის წევრები დახატოს;
  4. მეორე ნახევარზე დახაზეთ ცხრილი 5/6, რომელშიც ჩაწერეთ რიცხვებს 1-დან 30- მდე ზოგიერთი რიცხვის გამოტოვებით;
  5. ნახატსა და ცხრილს შორის თავისუფალ ადგილზე  მოსწავლემ დაწეროს სიტყვა აპრილი.

ანუ მოსწავლე მშობელთან თანამშრომლობით ქმნის „აპრილის თვის კალენდარს“

მასწავლებელი მშობელს უგზავნის   ფოტოინსტრუქციას, რომელსაც ახლავს  შესასრულებელი სავარჯიშოც.

 

თქვენს შვილთან ერთად შეასრულეთ ეს სავარჯიშო:

დათვალეთ, რამდენი რიცხვია გამოტოვებული?

დააკვირდით ჰორიზონტალურ მწკრივებს, თითი გააყოლეთ თითოეულს და დათვალეთ,  რამდენი რიცხია თითოეულ მწკრივში გამოტოვებული?

ახლა დააკვირდით ვერტიკალურ მწკრივებს, თითი გააყოლეთ თითოეულს,   თითოეულ მწკრივში რამდენი რიცხვია გამოტოვებული?

თუ სულ 12 რიცხვია გამოტოვებული, მოდი გამოვიცნოთ, რომელ აპრილს განახევრდება გამოტოვებული რიცხვები? შემდეგ მოსწავლემ შეავსოს გამოტოვებული რიცხვები და  მიღებული კალენდარი გააკარით კედელზე და გამოიყენეთ მთელი თვის განმავლობაში.

ასევე გიზიარებთ რამდენიმე ფოტოინსტრუქციას, რომელიც შესაძლოა  დაწყებითი კლასების მასწავლებლებისთვის ინსპირაციის წყაროდ იქცეს  სიტუაციურად შექმნილი  „საშინაო სკოლებისთვის“.

რა გახსენდებათ ჯეინ ფონდას სახელის გაგონებისას?

0

2010-იან წლებში საქართველოში სამოქალაქო საზოგადოებამ საბოლოოდ გამოიღვიძა. ქვეყნის პოლიტიკურ პროცესზე მხოლოდ პოლიტიკოსები აღარ ზემოქმედებენ. გადაწყვეტილებების მიღების საკითხი უკვე საზოგადოების აქტიურ წევრებსა და მათ წინააღმდეგობაზეც არის დამოკიდებული. სამოქალაქო სექტორი განსაკუთრებული მრავალფეროვნებითა და მრავალგვარობით ხასიათდება. აქტივისტებს შორის შეხვდებით მართმადიდებელ მშობლებსაც და სხვადასხვა უმცირესობების წარმომადგენლებსაც, მუშათა უფლებების დამცველებსაც და ბანკების ლობისტებსაც, ეკოლოგებსაც და ტექნოკრატებსაც. ბევრმა უკვე აღარ იცის, თუ ვის ენდოს და ვისი გულწრფელობა დაიჯეროს. მეც ხშირად ვიბნევი ხოლმე, მაგრამ არის ერთი ახალგაზრდა ქალი, რომლის საქმიანობაც წლებია იმსახურებს ჩემს პატივისცემას. ნათია ჩიქოვანი ხელოვნებისა და მარკეტინგის სფეროში მუშაობს, მაგრამ მაინც არასდროს ავიწყდება ჩვენი საზოგადოების ყველაზე სუსტ, ხმადაკარგულ, საფრთხის ქვეშ მყოფ წევრებზე ზრუნვა. ნათია ქალებისა და ცხოველების აქტიური დამცველია. იცავს მათ ყველგან და ყოველთვის, ყველა იმ საშუალებით, რომელიც კონკრეტულ მომენტში ხელთ აღმოაჩნდება. ნათია ხშირად ახერხებს ჩაგვრისა და შევიწროვებისთვის განწირული ქალების თანადგომას, ყოველთვის უნარჩუნებს სიცოცხლეს სასტიკი ადამიანების მიერ სიკვდილისთვის გამეტებულ კატებსა და ძაღლებს. ალბათ, ძალიან დიდი ძალისხმევა და თავგანწირვაა საჭირო იმისთვის, რომ ადამიანმა შრომასთან, პირადი შემოსავლის შეგროვებასთან, კარიერისა და ოჯახის მოწყობასთან ერთად, მეგობრების, უცნობებისა და ოთხფეხების საჭიროებებზე ფიქრიც მოასწროს. აქედან გამომდინარე, ბუნებრივია, ყოველთვის ინტერესით ვეცნობი ნათიას მოსაზრებებს საზოგადოებრივ-პოლიტიკურ პრობლემებთან დაკავშირებით. ამასწინად, ნათიას წყალობით ხელახლა აღმოვაჩინე ჯეინ ფონდა.

რა გახსენდებათ ჯეინ ფონდას სახელის გაგონებისას?

ცხადია, ბევრ ჩვენგანგანს თვალწინ წარმოუდგება ჯეინ ფონდას სამსახიობო შემოქმედება. ის ხომ ჰოლივუდის ვარსკვლავია?! მას ყველა ტიტული აქვს მოპოვებული, რომელზეც მსახიობმა შეიძლება იოცნებოს. ჯეინ ფონდა ორჯერ დაჯილდოვდა „ოსკარით“, გახლდათ ბრიტანეთის კინოაკადემიის რჩეული, „ემმის“ ლაურეატი, მის საპატიო პრემიებს შორის შეგიძლიათ აღმოაჩინოთ ვენეციის კინოფესტივალის „ოქროს ლომი“. ნიუ-იორკელი გამორჩეულია იმითაც, რომ 1950-იანი წლებიდან დგას გადასაღებ მოედანზე. ოსკაროსანმა ბოლო გახმაურებული როლი 2018 წელს შეასრულა. მან მონაწილეობა მიიღო ბილ ჰოლდერმანის ფილმში „წიგნის კლუბი“. თითქოს უკვე ყველაფერია ნათქვამი ქალის საჯარო საქმიანობის შესახებ. ჯეინ ფონდას შემოქმედებითი მონაგარი სამ-ოთხ ადამიანს ეყოფოდა წარმატებული ცხოვრებისთვის. მსახიობის განსაკუთრებულობა სწორედ იმაში მდგომარეობს, რომ მას პროფესიით არ შეუზღუდავს თავისი პიროვნება. ვარსკვლავს ყოველთვის მიაჩნდა, რომ თავისი პირადი საქმის მიღმაც უნდა გადაედგა რამდენიმე მნიშვნელოვანი, საზოგადოებისათვის სასარგებლო ნაბიჯი. სამწუხაროდ, საქართველოში ჯეინ ფონდას სამოქალაქო აქტიურობის შესახებ ბევრი არაფერი ვიცით.

ჯეინ ფონდას პოლიტიკური მოღვაწეობა სათავეს 1960-იანი წლებიდან იღებს. მსახიობისთვის კატეგორიულად მიუღებელი იყო აშშ-ის ჯარების ინტერვენცია ვიეტნამში. იგი მიიჩნევდა, რომ ამერიკელი ჯარისკაცები გაუგებარი მიზეზებით იღუპებოდნენ ინდოჩინეთის ნახევარკუნძულზე. ნიუ-იორკელს აღელვებდა ჩრდილოეთ ვიეტნამში ბლოკირებული, დაბომბილი და შიმშილის პირას მყოფი ადგილობრივების ბედიც. სხვა მრავალ ცნობილ ადამიანთან და ახალგაზრა მოქალაქესთან ერთად იგი მონაწილეობას იღებდა მრავალმილიონიან პაციფისტურ დემონსტრაციებში, საუნივერსიტეტო მოსმენებსა და განხილვებში, საჯარო დებატებში და ხელისუფლებისგან ჯარების დაუყოვნებლივ დემობილიზაციას ითხოვდა. მსახიობმა ძალიან სარისკო გადაწყვეტილება მიიღო და 1971 წელს ჰანოის, ჩრდილოეთ ვიეტნამის დედაქალაქს ეწვია, რათა ადგილობრივები და ამერიკელი ტყვეები მოენახულებინა. მან ფრონტის ხაზიდან კიდევ ერთხელ დაგმო ომი და მხარეებს მშვიდობის დამყარებისკენ მოუწოდა.

ჯეინ ფონდა პაციფისტური მოძრაობის გარდა, ქალთა ჯგუფების მხარდამჭერადაც მიიჩნევა. 1970-იანი წლებიდან დღემდე ხელოვანი სხვადასხვა კამპანიის აქტიური მონაწილეა. მაგალითად, იგი ხმალამოღებული ებრძოდა კენიის ელიტებს, რომლებიც ქალთა წინდაცვეთას გარდაუვალ აუცილებლობად აცხადებდნენ და პატარა გოგონებს სამუდამო ტანჯვისთვის იმეტებდნენ. „ბარბარელას“ როლის შემსრულებელი მსოფლიო პრესის ფურცლებზე ყოველთვის ილაშქრებდა თალიბანის მიერ ქალთა გაუპატიურების მასობრივი შემთხვევების წინააღმდეგ. ცხადია, ფონდას ყურადღების მიღმა არ რჩებოდა შიდა ამერიკული პრობლემატიკაც. ის ერთ-ერთი პირველი იყო, ვინც საჯაროდ დაიწყო საუბარი ოჯახურ ძალადობასა და სექსუალურ შევიწროვებაზე.

ფემინიზმი და პაციფიზმი უკვე ათწლეულებია საკმაოდ პოპულარულ პოლიტიკურ მიმდინარეობებად ჩამოყალიბდნენ. აღნიშნული ტენდენციების მხარდაჭერა თანამედროვე დასავლურ საზოგადოებაში კარგ ტონად ითვლება. დღევანდელ ეპოქაში უკვე მილიონობით მომხრე ჰყავს ქალთა და მშვიდობის მოძრაობებს. ჯეინ ფონდა მხოლოდ მრავალრიცხვოვანი ძალების გვერდით არ იდგა ხოლმე. მას შეეძლო ყველაზე დაჩაგრული და დავიწყებული ჯგუფების გასაძლიერებლად ამოეღო ხმა. 1970 წელს იგი პირველად გამოჩნდა ადგილობრივი ამერიკელების, ინდიელების დემონსტრაციაზე, სადაც კონტინენტის პირველყოფილი მოსახლეობის განადგურების გამოცდილება გააპროტესტა.

ჯეინ ფონდა დღესაც აქტიურია. ის 2019 წელს სამჯერ დააპატმრეს საზოგადოებრივი წესრიგის დარღვევის გამო. ფონდა მწვანე აქტივისტებთან ერთად დონალდ ტრამპისა და მსოფლიოს სხვა ლიდერების პოლიტიკას აპროტესტებდა, რომელიც არაფრად აგდებს გარემოს გადანადგურების შემთხვევებსა და კლიმატის ცვლილების გამოუსწორებელ შედეგებს.

ამერიკელი ლეგენდა დღესაც ფორმაშია, ამდენი ბრძოლის შემდეგ კვლავ თვალისმომჭრელად გამოიყურება და თავისი ხელით წერს ხელოვნების ისტორიის ახალ ფურცლებს. ჯეინი ერთ-ერთი მთავარი მოქმედი პირი გახლდათ ამერიკის კინოაკადემიის დაჯილდოვების ცერემონიალზე, სადაც პირველად საუკეთესო ფილმის პრემია უცხოენოვანმა, ანტიკაპიტალისტურმა სურათმა დაიმსახურა.

თქვენ ვერ დამისახელებთ ხელოვნების ქართველ წარმომადგენელს, რომელიც საკუთარი შემოქმედების ტყვე არ გამხდარა. ქართველი მსახიობებისათვის სამოქალაქო აქტივიზმი და პოლიტიკური იდეების ერთგულება მოცლილების საქმეს წარმოადგენს.

ონლაინსწავლების გასაკვალი ბილიკები, ანუ „ისწავლე ყოველი დღისგან!“

0

ჩემი სტუდენტებისათვის ბევრჯერ დამივალებია, გვემსჯელა თემაზე:  „სახლიდან გაუსვლელად“. მაშინ ამას რომანტიულად ვუყურებდით. ვფიქრობდით, რამდენი რამის გაკეთება იყო შესაძლებელი სახლიდან გაუსვლელად, რას გავაკეთებდით ინტერნეტით და რას ვერ შევძლებდით. ახლა კი ეს რეალობა დადგა მთელ მსოფლიოში.

ონლაინსწავლებას მრავალმხრივი და ფართო შესაძლებლობები აქვს. ეს არა მხოლოდ მომავლის, არამედ ჩვენი ყოველდღიურობის ნაწილი იყო და ახლა, ბოლო დღეებმა, კიდევ უფრო მეტად დაგვაახლოვა ონლაინსწავლების მეთოდებთან. ამ მეთოდების ნაწილი სრულიად ახალია ჩვენი საგანმანათლებლო სისტემისათვის, ნაწილი კი გამოიყენებოდა სხვადასხვა სასწავლო კურსისათვის.

„ონლაინ სწავლა სახალისოა“. – გვეუბნება ერთ-ერთი ონლაინპლატფორმის სლოგანი. ინგლისურად: „Online Learning is fun”, გერმანულად: “Onlain Lernen macht Spas”. 2016 წელს ჩატარებულმა გამოკითხვებმა აჩვენა, რომ ამერიკაში 90%-ზე მეტი მოსწავლე კმაყოფილია ონლაინსწავლებით და ფიქრობს, რომ ონლაინსწავლება ისევე სასარგებლოა, ან უმჯობესია, ვიდრე ტრადიციული სწავლება.  წყარო

ბოლო დღეებია, ონლაინსწავლების პრაქტიკა განსაკუთრებით გააქტიურდა. მასწავლებლები და ლექტორები უზიარებენ ერთმანეთს გამოცდილებას, სოციალურ ქსელში გაჩნდა ჯგუფები, რომლის წევრებიც სხვადასხვა პლატფორმასა და მეთოდებზე მსჯელობენ პედაგოგები. მეც  ერთ-ერთი ჯგუფის წევრი ვარ. ვიღებ ინფორმაციას, ხშირად, ბევრს და სხვადასხვა პრაქტიკიდან გამომდინარეს. მასალებისა და ინფორმაციის ნაწილი ძალზე პერსონალური და ინდივიდუალურია, რაც, მოსალოდნელიც არის. ნაწილი ფართო და ზოგადია. საბოლოო ჯამში, ასეთი რესურსები გვეხმარება პრაქტიკულადაც და მოტივაციის თვალსაზრისითაც, საინტერესო და შინაარსიანი გახდეს ჩვენი გაკვეთილები და ლექციები.

უნივერსიტეტები ქმნიან ან აახლებენ ელექტრონულ პლატფორმებს, იქმნება ელექტრონული რესურსები, დასაწყისში გამოჩნდა ტექნიკური და შინაარსობრივი ხარვეზები, რაც სხვადასხვა ობიქტური და სუბიექტური მიზეზიდან მომდინარეობს, თუმცა იქმნება ელექტრონული მასალები, რაც მომავალში კიდევ უფრო სასარგებლო იქნება სწავლებისათვის. შეიქმნება კურსების ელექტრონული ვერსიები, რიდერები, რესურსები, სალექციო კურსები, სასწავლო კურსების ელექტრონული გზამკვლევები, რომლებიც სხვა დროსაც გამოადგებათ სტუდენტებს. ლექტორები წერენ ვიდეოლექციებს, რომლებიც შემდეგშიც სასარგებლო რესურსი იქნება. გააქტიურდა აქამდე პასიურად არსებული ელექტრონული ბიბლიოთეკები. დამატებითი რესურსები და მასალები ცოდნის გაღრმავებას შეუწყობს ხელს და მჯერა, რომ ამ უნარების განვითარება გაამდიდრებს ჩვენს საგანმანათლებლო ბაზას.

სკოლებში ამუშავდა აქამდე დაუტესტავი ონლაინპლატფორმა, რომელსაც მრავალი ხარვეზი მოჰყვა. მიუხედავად ამისა, პედაგოგები ცდილობენ, სხვადასხვა მიმართულებით გამოძებნონ სწავლების შესაძლებლობები.

სირთულეები ჩნდება მაღალმთიან რეგიონებში, თუმცა ფაქტია, რომ ჩვენი საგანმანათლებლო სივრცე ონლაინ პლატფორმაზე გადავიდა. როგორც ყოველთვის, ყველაფერი ინდივიდუალურ ჭრილში უფრო თვალსაჩინოა. პედაგოგების ნაწილი სხვადასხვა გზით ცდილობს სწავლების ონლაინმეთოდებით მუშაობას, ზოგი მხოლოდ დავალებებს აგზავნის. მიუხედავად ამისა, მაინც პოზიტიურია ეს ცვლილებები. ჩანს საერთო მობილიზაცია, ელექტრონული სწავლების სახით გამოჩნდა გამოსავალი და ალტერნატივა. ყველანი მობილიზებულები ვართ: სკოლებიც, უნივერსიტეტებიც, მასწავლებლებიც, ლექტორებიც, მოსწავლეებიც, სტუდენტებიც და მშობლებიც.

მიუხედავად ასეთი აქტიურობისა, ჩვენ, პედაგოგები, მოსწავლეები, მშობლები ონლაინსწავლების ბილიკებს ვკვალავთ და ზოგ შემთხვევაში გარკვეულ პრობლემებსაც ვაწყდებით.

ტექნიკურ პრობლემებთან ერთად ონლაინსწავლების პროცესში რამდენიმე დამატებითი შეკითხვა გაჩნდა.

როგორ უნდა მოვიქცეთ, როდესაც სახლში ორი, სამი, ან მეტი ბავშვია და მათი ონლაინგაკვეთილები პარალელურად მიმდინარეობს? ეს პრობლემა განსაკუთრებით მტკივნეულია, თუ ბავშვები დაწყებით კლასებში, ან საბაზო სკოლაში სწავლობენ, არ აქვთ კომპიუტერული უნარ-ჩვევები, დამოუკიდებლად ვერ ახერხებენ რეგისტრაციას, თითოეულ გაკვეთილზე, ან საგანზე ჩართვას, ვერ ახერხებენ მიკროფონში საუბარს და ა. შ. ასეთ შემთხვევაში მშობელიც ესწრება გაკვეთილს, ეხმარება ტექნიკურად, შინაარსობრივ ნაწილშიც მონაწილეობს, ინიშნავს დავალებებს და სხვა, მაგრამ ეს პროცესი კიდევ უფრო რთულდება, თუ ოჯახში რამდენიმე ბავშვია. ტექნიკურ ხარვეზებთან ერთად: ჩართვებისა და გათიშვის, რეგისტრაციის გავლისა და სხვა ტექნიკური შეფერხებების გარდა, ეს პრობლემები და მშობლების ჩართულობა დამატებითი კომპონენტია, რომელიც აქამდე ნაკლებად ჩანდა. ამას ემატება კომპიუტერების არასაკმარისი რაოდენობა ოჯახში, ონლაინგაკვეთილების დროს ერთმანეთისაგან დამოუკიდებელი სამუშაო სივრცის ნაკლებობა. რეალურად ხომ შეიძლება, ბავშვები სხვადასხვა კლასში იყვნენ, რაც დამატებით სამუშაო სივრცეებს მოითხოვს და რთულია, ოჯახმა ეს სრულიად უზრუნველყოს.

შეიცვალა სასწავლო პარადიგმაც. ტრადიციულად, საშინაო დავალება მოჰქონდათ მოსწავლეებს, კომუნიკაცია მასწავლებლებსა და მოსწავლეებს შორის იყო უშუალო. მოსწავლემ უმრავლეს შემთხვევაში კარგად იცოდა, რა ჰქონდა დავალებად და როგორ უნდა შეესრულებინა. ამჟამად კი, მასწავლებლების მიერ სხვადასხვა ჩათების, სოციალური ქსელების დახმარებით გამოგზავნილი დავალებები უნდა გადასცენ მშობლებმა მოსწავლეებს. ასევე, მშობლების დახმარებით უნდა მოხდეს მოსწავლეების მიერ შესრულებული დავალებების გადაცემა მასწავლებლებისთვის. და თუ მანამდე არსებული სქემა ასე შეიძლება წარმოვიდგინოთ:

 

მასწავლებელი – მოსწავლე – (მშობელი) – მოსწავლე – მასწავლებელი

 

ამჟამად სქემა ასეთია:

 

მასწავლებელი – მშობელი – მოსწავლე – მშობელი – მასწავლებელი.

გაკვეთილის არატრადიციულობა მასწავლებელსაც უქმნის პრობლემებს და მოსწავლეებსაც. ზოგი დავალება ცალკე სამუშაოს გულისხმობს, როგორებიცაა დამატებითი დავალების, მასალების დარიგება. თუ ყველაფერი ინტერნეტშია, მოსწავლეებმა უნდა შეასრულონ დავალებები კომპიუტერში, ან ამობეჭდონ და ისე შეავსონ, ამასაც თავისი პრობლემები აქვს. მშობლების ჩართულობა აქაც საჭიროა.

ბოლოს კი, მინდა კიდევ ერთი რიტორიკული შეკითხვა დავსვა. როგორ უნდა მოვიქცეთ, როდესაც სახლში რამდენიმე ბავშვია, კომპიუტერისა და საოფისე პროგრამების ცოდნისა და უნარ-ჩვევების გარეშე და მშობელი, რომელიც ასევე პედაგოგია, მასწავლებელი ან ლექტორი და მასაც იმ დროს უწევს ვიდეოგაკვეთილების, ან ვიდეოლექციების ჩატარება, ონლაინსწავლება, როცა შვილებს აქვთ ონლაინგაკვეთილები? ჩვენი ცხოვრება მოულოდნელობებით არის სავსე. დაგეგმილი და დალაგებული სემესტრი უცებ იცვლება და ახალ რეალობას ახალ-ახალი მოულოდნელობები მოაქვს. როგორც რომაელები ამბობდნენ: „დღე დღის მასწავლებელია“ – “dies diem docet”.
ჩემი აზრით, დღეს ჩვენი სლოგანი ასეთია: „ისწავლე ყოველი დღისგან!“.

ონლაინსწავლების ბილიკები გასაკვალია. მეც ამ ბილიკებს მივუყვები.

 

 

 

ხელოვნება საშინაოდ, სახალისოდ

0

(წიგნის სანიშნეები, გრატაჟი, კოლაჟი და რამდენიმე ვირტუალური რესურსი)

რამდენიმე დღეა, ამ ხანგრძლივი არდადეგების პერიოდში, ჩემი მოსწავლეები სახლში შესრულებულ ნახატებს ონლაინ მიზიარებენ. დიდი ენერგია და ემოციები მოაქვთ ბავშვების გამოგზავნილ ნამუშევრებს, გაზაფხული, აყვავებული რტოები, წაკითხული წიგნების შთაბეჭდილებები, მათი ფიქრები, შეფასებები. სიხარულიცაა, სევდაც.

11 წლის ქეთო ოსკარ უაილდის ზღაპრების შთაბეჭდილებებზე მწერს. უფლისწულის თვალებზე დიდხანს ვფიქრობდი, სიბრმავე როგორ გამომესახა და ბოლოს თვალებდახრილი დავხატეო. მერე ბულბულის და ვარდის სიყვარულის ამბავზეც ვისაუბრეთ და ჩუმად დავასრულეთ მიმოწერა.

გუშინ რამდენიმე მოსწავლემ ნახატებს საკუთარი ხელით შექმნილი წიგნის სანიშნეები და ბარათების ფოტოებიც გამოაყოლა.

*

სანიშნეების იდეა ბავშვებთან ერთად ადრე მოგვაფიქრდა, როცა სკოლაში საქველმოქმედო გამოფენა-გაყიდვისთვის ვემზადებოდით. სიხარულით აიტაცეს მეექვსეკლასელებმაც და მეცხრეებმაც. მაშინ სანიშნეები და ღია ბარათები ნახატებით გააფორმეს, ზოგმა ორნამენტებით მოხატა, ზოგს მეგობრების პორტრეტებით მოუნდა სანიშნე ჰქონოდა და ზოგმაც მხოლოდ წარწერები გაუკეთა, ლექსების სტრიქონები, საყვარელი სიმღერების ფრაგმენტები, აფორიზმები, ანდაზები, საკუთარი აზრები. (სურ. 1)

ახლა არდადეგებზეც გამოგვადგება ჩვენი გამოცდილება. წაკითხული წიგნების შთაბეჭდილებები თუ დეტალები ნახატებად შეიძლება აქციონ, სანიშნეებზე წიგნიდან საყვარელი ციტატები ან გმირების პორტრეტები გადმოიტანონ.

სხვადასხვა ზომის და ფორმის სანიშნის გამოჭრა ჩვეულებრივი თეთრი ან ფერადი, თხელი ან სქელი ქაღალდისგან შეიძლება. სახატავი მასალაც, რაც სახლში მოეპოვებათ –  ფანქრები, პასტელები, მარკერები, საღებავები – იმას გამოიყენებენ.

*

სახლში გრატაჟის ტექნიკითაც იხალისებენ. გრატაჟი ჩემს მოსწავლეებს ვიცი, რომ უყვართ და, ალბათ, ვისაც ჯერ არ უცდია, ყველას მოეწონება, რადგან მომაჯადოებელი ეფექტების მიღება შეიძლება, როგორც ბავშვების ამ ნამუშევრებშია – „გრატაჟის დრაკონი“, „ორნამენტი“, „ვარდი“. (სურ. 2, 3, 4 )

გრატაჟის შესრულების პროცესი იდუმალ თამაშს ჰგავს. ვინც არ იცის და გამოუცნობის მოლოდინშია, არც კი სჯერა, რომ ამოკაწვრის მერე შავი ფონიდან შეიძლება ფერებმა გამოანათოს.

ბავშვებს სამუშაოდ თეთრი ფურცელი, ზეთის პასტელები, შავი ფერის გუაშის საღებავი, ხის წაწვეტებული ჩხირი (ამოსაკაწრად) დასჭირდებათ.

ჯერ თეთრ ფურცელს ფერადი პასტელებით გააფერადებენ. ფერები შეუძლიათ ცისარტყელისებრად დასვან ან როგორც გაეხარდებათ, შემდეგ ამ გაფერადებულ ნახატს მთლიანად შავი გუაშით დაფარავენ. გაშრობის შემდეგ კი, ჩხირების დახმარებით, ულამაზესი ნახატები, ფორმები და ორნამენტები ნაკაწრებით შეუძლიათ შექმნან. ამ „ნაჩხაპნების“  წყალობით ფონის სიშავიდან ფერადი გამოსახულებები გამოჩნდება.

*

მასალების მხრივ კოლაჟის ტექნიკა სახალისო, ეკო-მეგობრული და ხელმისაწვდომია სახლში სამუშაოდ. და მგონია რომ ამ ჩვენს სიურრეალისტურ მოცემულობაში ეს აქტივობა განტვირთვის ძალიან კარგი საშუალება იქნება ბავშვებისთვის და მოზარდებისთვის.  კოლაჟს დიდი ხიბლი აქვს, თითქოს ჩვენს ცნობიერებას ათავისუფლებს და გარეთ გამოაქვს ფიქრები და გრძნობები. კარგი იქნება შერეული ტექნიკის გამოყენება – კოლაჟთან ერთად სხვა მასალები: საღებავები, ფანქრები და მარკერები.

ხელოვნება ხომ ყველაფრისგან ან ნებისმიერი რამის კომბინაციისგან შეიძლება „გააკეთო“.

მასალად ძველი ჟურნალ-გაზეთები, ბუკლეტები, მუყაო, ფერადი ქაღალდი, მეორადი ქაღალდი, ქსოვილის ნაჭრები, წებო, მაკრატელი, საღებავები, ფანქრები და მარკერები გამოგვადგება.

შთაგონებისთვის ბავშვებს კოლაჟის ოსტატები გავაცნოთ, პიკასო, ბრაკი, დადაისტები, სიურრეალისტები და კიდევ ბევრი დიდი ხელოვანი, ვინც ამ მედიაში მუშაობდა და მუშაობს (https://www.tate.org.uk/art/art-terms/c/collage).

ბავშვებს კოლაჟების შექმნა სიმბოლოებით, ფერებით, ფორმებით და ტექსტით შეუძლიათ, რომლითაც გამოხატავენ საკუთარ აზრებს და დამოკიდებულებებს რაიმე მოვლენის მიმართ.

კოლაჟზე მუშაობისას გაიაზრებენ, როგორ შეიძლება გამოსახულებები კონცეპტების და იდეების ვიზუალურ მეტაფორად აქციონ და ნამუშევარში პერსონალური  მხატვრული ხედვა გამოავლინონ. შეუძლიათ, იფიქრონ აბსტრაქტული კოლაჟების შექმნაზე ფერისა და ფაქტურის გაერთიანებით. კოლაჟები საკვების თემაზეც (ხილი, სასუსნავები) სახალისო იქნება, ექსპერიმენტები ჩაატარონ.

დასრულებული კოლაჟების დასათაურება ცალკე ამბავი და ცოცხალი პროცესია, ნამუშევარს როგორ აკვირდებიან, აანალიზებენ, რა გამოუვიდათ, სიტყვებს გონებაში ალაგებენ და მერე ფრთხილად წარმოთქვამენ, სათაური რომ მოერგოს და ზუსტად გამოხატოს ავტორის ხედვა.

ერთხელ სკოლაში კოლაჟის გაკვეთილისთვის სამი, ყველასთვის კარგად ნაცნობი ნახატის გმირი – ლეონარდოს „მონა ლიზა“, ვერმეერის „გოგონა მარგალიტის საყურით“და რენე მაგრიტის „ადამიანის შვილი“ ავირჩიე. სილუეტები წინასწარ მოვამზადე, ნახატებიდან Paint 3D-ს დახმარებით ამოვჭერი მონა ლიზას თავი და ხელები, ვერმეერის გოგონას და მაგრიტის კაცის ფიგურები ფონიდან მოვხსენი. შემდეგ ფერადი პრინტერით ამოვბეჭდე და ეს გამოსახულებები, რომლებიც პირობითად „მარცვლებად“ მოვნათლე,  ყველა მოსწავლეს სათითაოდ დავურიგე.

გაკვეთილზე ბავშვებს უნდა შეექმნათ კოლაჟი შერეული ტექნიკით, თემა – იუმორისტული კოლაჟი, „პერსონაჟების“ მოგზაურობა თანამედროვე დროში, თავისუფალი ინტერპრეტაციით.  ჟურნალ-გაზეთების ფოტოებისა და ქაღალდების გროვიდან რაც მოეწონებოდათ, შეეძლოთ გამოეყენებინათ, ოღონდ ჩემ მიერ მომზადებული „მარცვლები“ – მონა ლიზა, ვერმეერი ან მაგრიტი ნამუშევარში აუცილებლად უნდა ჩაერთოთ.

მუშაობის პროცესი ძალიან მხიარულად ჩავატარეთ. „მარცვლებმა“ თავისი საქმე გააკეთეს,  შემოქმედებითი ენერგია  და იუმორი ერთიანი ძალით აენთოთ და ძალიან კარგი ნამუშევრები შექმნეს.

ქეთის კოლაჟში მონა ლიზა ვერმეერის გოგონას შეხვდა, ფონზე ფენებად და შრეებად დაწებებული სხვადასხვა ფაქტურის, ფერის, ფორმის  ქაღალდის ნაკუწები და წარწერები ერთიან კომპოზიციად შეიკრა, წინა პლანზე წითელი პასტელის აქცენტიც ძალიან მოუხდა. (სურ. 5)

მეორე ქეთის კოლაჟში მონა ლიზა გიდია, უცხოელ სტუმრებს აცნობს საქართველოს. (სურ. 6)

ანას კოლაჟში მოქმედება კინოში ხდება. (სურ. 7)

ელენესთან ორი პარალელური სამყაროა. (სურ. 8)

ნიკამ კი გმირები მაკდონალდსში დაპატიჟა. (სურ. 9)

*

მსოფლიოს მუზეუმები და გალერეების ვირტუალური ექსპოზიციები ხელის გულზეა – https://artsandculture.google.com/  – ზე. ერთი დაწკაპუნებით მუზეუმში შევაბიჯებთ, ნამუშევრებს მაღალი რეზოლუციით დეტალურად დავათვალიერებთ, დაკვირვების, ფიქრის, უსაზღვრო შესაძლებლობა გვაქვს.

ბავშვებისთვის სახალისოდ :

ტეიტის მუზეუმის ვებგვერდი – https://www.tate.org.uk/kids, თანამედროვე ხელოვნების სამყარო, სახალისო აქტივობები, თამაშები და ქვიზები.

მომას ვებგვერდი – https://www.moma.org/audio/playlist/2 აუდიო მასალა მუზეუმში დაცული თანამედროვე მხატვრების ნამუშევრების შესახებ.

მეტროპოლიტენ მუზეუმის დროის მანქანა  – https://www.metmuseum.org/art/online-features/metkids/time-machine

 

 

აუცილებლად წასაკითხი ლიტერატურა თუ თავისუფალი არჩევანი

0

მოზარდები და წიგნები

 12 წლის თეკლას გულახდილი ინტერვიუ

 

არასდროს ვყოფილვარ იდეალური მოსწავლე, ალბათ საშუალოზე ოდნავ მეტი შესაძლებლობისა მეთქმოდა. რაიონში ვსწავლობდი, ბებია სკოლაში მუშაობდა და ისეც ხდებოდა, რომ მისი ხათრითაც დაუწერიათ ფრიადები. მეცადინეობაზე მეტად კითხვა მიყვარდა და ფიზიკის კანონების დაზეპირებაზე მეტად ყაზბეგისა და ეგნატე ნინოშვილის სამყაროების ტრაგედიები მიზიდავდა.

წიგნები ჩემთვის არ ურჩევიათ, ამის დრო და თავი მაშინ არავის ჰქონდა. უბრალოდ, ჩემი ოჯახის დიდი ბიბლიოთეკა ჩემს ხელში იყო, უმთავრესად ქართული პროზის შედევრებით, უცხოური დეტექტივებითა და კლასიკოსების ნაწარმოებებით. ბევრი ის წიგნი გამოვტოვე, მიღებული მოსაზრების თანახმად, ამ თუ იმ ასაკში რომ უნდა წაიკითხოს მოზარდმა. ხშირად სულ სხვანაირი წიგნები მიტაცებდა – ბავშვებისთვის შეუფერებელი და უინტერესო. გამოვტოვე ჟიულ ვერნი და მაინ რიდი, ლინდგრენის მხოლოდ „პეპი გრძელწინდა“ აღმოვაჩინე ჩვენს ბიბლიოთეკაში, წავიკითხე, მაგრამ არ აღვფრთოვანებულვარ. რატომღაც იმერელი გლეხების გასაჭირი და უბედურება უფრო ახლოს იყო ჩემთან, ვიდრე შვედი ბავშვების გასაოცარი თავგადასავლები. ქაოსურად, კალაპოტის გარეშე ვკითხულობდი. ნინოშვილის, ყაზბეგის, კლდიაშვილის დამსახურებაა, საშინელი პროტესტი რომ გამიჩნდა ქალებისადმი დამოკიდებულების, მათი ჩაგვრის გამო. ამ ყველაფერს კი რაიონში მიღებული სტერეოტიპები დაერთო და მოკლედ, ცოტა მაკლდა, რომ მეფეთქა.

წიგნი მხოლოდ სიამოვნება არ ყოფილა ჩემთვის – ის აგურ-აგურ აშენებდა ჩემს პიროვნებას, შესაძლოა, ქვეცნობიერის ღრმა შრეებსაც, და მსოფლხედვას.

იმ დროს თავისი გმირები ჰყავდა, თავისი სულისკვეთება ჰქონდა. მოზარდებს ომი, უსამართლობა, მომავალი კეთილდღეობა გვაღელვებდა, გვწყუროდა თავგადასავლები და მძაფრი შეგრძნებები – იმიტომ, რომ ასეთი შეგრძნებების მომტანი მოწყობილობები, უშუქობის გამო, უფუნქციოდ ქცეულიყო. ამ შეგრძნებებსაც ვეძებდით წიგნებში და „მგლის ბილიკის“ მსგავსი ტექსტებით ვცდილობდით დანაკარგის ანაზღაურებას.

იმის თქმა მინდა, რომ ყველა დროს თავისი ინტერესები და სურვილები მოაქვს. კლასიკა კლასიკად რჩება, მაგრამ მის პარალელურად ჩნდება ისეთი ლიტერატურაც, რომელიც მოზარდებისთვის ახლობელი და აუცილებელი ხდება. შესაძლოა, დიდი ლიტერატურული ღირებულებით არ გამოირჩეოდეს, მაგრამ ადამიანს აძლევდეს შეგრძნებებს, პასუხებს, ემოციებს.

დღეს, შეგრძნებებით გადატვირთულ ეპოქაში, რთულია, ძალიან რთულია მოზარდის წიგნთან მიყვანა და ყურების ემოციის კითხვის ემოციით ჩანაცვლება. ეს ყველაფერი უფრო ადრეული ასაკიდან უნდა დაიწყო და განავითარო. რამდენს უკითხავს, რა წავაკითხოთ 12 ან 14 წლის ასაკშიო. სამწუხაროდ, მზა რეცეპტები არ არსებობს, არც სწორედ ამ ასაკში აუცილებლად წასაკითხი წიგნები. წინ მთელი ცხოვრებაა და ოდესმე ამ წიგნებს თავად იპოვიან.

ჩემი შვილი 12 წლისაა. ჩვეულებრივი მოზარდია, უყურებს იუთუბს, აპროტესტებს უსამართლობას და საკუთარი თავით დიდად არ არის აღფრთოვანებული.

ვაღიარებ, რომ ხშირად არ კითხულობს „ამ ასაკში წასაკითხ“ წიგნებს. პროტესტი უჩნდება ბევრი რამის მიმართ, განსაკუთრებით ქართულ პროზას ებრძვის (არადა, მე მის ასაკში სწორედ ქართულმა პროზამ გადამარჩინა და მაქცია იმად, რაც ვარ). ვცდილობ, ჩემი შეხედულებები არ მოვახვიო თავს და მის მიმართულებებს მივყვე. შიგადაშიგ ვკითხულობთ „აუცილებლად წასაკითხ“ ტექსტებს და ერთადაც განვიხილავთ, თუმცა მისი ძირითადი საკითხავი ძალიან განსხვავებულია.

ვიფიქრე, თეკლას რამდენიმე პასუხი ზუსტად ისე ჩამეწერა, როგორც მითხრა. რა ვიცი, იქნებ სწორედ ასე ფიქრობენ მოზარდები, ან იქნებ ჩემი შვილი გამონაკლისია, თუმცა ეს პასუხები საინტერესო უნდა იყოს.

ვეკითხები: საერთოდ რატომ კითხულობ წიგნებს?

როდესაც ამ სამყაროთი ვიღლები, მინდა, რომ სხვა სამყაროში დავიკარგო.

დაუფიქრებლად მპასუხობს.

შემდეგ კითხვაზე გადავდივარ: როგორი წიგნები მოგწონს?

– ფენტეზი, თავგადასავალი, ისეთი წიგნები, რომლებშიც საიდუმლოა ამოსახსნელი. ფენტეზი – დრაკონებით. წიგნებს შეუძლია, დაგანახოს ისეთი სამყარო, რომელიც სულ სხვანაირი წარმოგედგინა და წიგნებმა სხვანაირად დაგანახა.

გრაფიკული კომიქსები მომწონს, ნამდვილი ამბებიც მომწონს, ოღონდ – სინამდვილის მეორე მხარეს რომ განახებს.

სხაპასხუპით არაკრაკებს.

ახლა რას კითხულობ და რას იტყვი ამ წიგნზე?

– სარა ბენვილის „უკანასკნელ ფოთოლცვენას“. წიგნი ჩვიდმეტი წლის ბიჭზეა, რომელსაც ამიოტროფიული გვერდითი სკლეროზი აქვს. ბიჭი აღწერს იმ სამყაროს, რომელშიც თავს არაკომფორტულად გრძნობს. გარშემო მყოფები მას ჩვეულებრივ ადამიანად ვერ აღიქვამენ და ვერ იღებენ. ონლაინ მეგობრებს იძენს, რომლებსაც კი არ ეცოდებათ, არამედ მისი შინაგანი სამყარო აინტერესებთ.

რატომ მოგწონს ეს წიგნი?

– ისეთი ამბავია, რომელიც შეიძლება ნებისმიერ ადამიანს დაემართოს და საზოგადოებას უჭირს ამ პრობლემის დანახვა. ასეთ ადამიანებსაც აქვთ ოცნებები, სურვილები, უნდათ რაღაცები. ამ ბიჭის ოცნებაა, რომ გაიზარდოს, შვილები ეყოლოს და იმდენი ნაყინი აჭამოს, სანამ გული არ აერევათ. სამწუხაროდ, ეს შეუძლებელია.

რატომ არ მოგწონს ხოლმე ჩემი შერჩეული წიგნები?

– ბავშვებს არ უყვართ, როდესაც ეუბნებიან: „უნდა წაიკითხო“. მშობლებს ჰგონიათ, რომ ბავშვებმა აუცილებლად უნდა წაიკითხონ ისეთი წიგნები, რომლებშიც „დიდი სიღრმეებია“. მაგალითად, „ბიძია თომას ქოხი“. თუმცა რასიზმი მნიშვნელოვანი პრობლემაა და ეს პრობლემა უკეთ დავინახე, როცა წავიკითხე „ღვარძლი, რომელსაც თესავ“, ფილმიც ვნახე და ჩემთვის ეს პრობლემა ბევრად უფრო ნათელი გახდა. მე ისეთი წიგნები მომწონს, რომლებიც ჭკუას არ გასწავლის – ასეთი უნდა იყოო და იდეალური გმირი არ ჰყავს. მაგალითად, „თბილი სხეულები“, რომელიც უბრალოდ ზომბის და ადამიანის სიყვარულზეა. თუმცა აქაც განსხვავებულის მიღება და სიყვარულია.

ძალიან მომეწონა „ლურჯი სუფრის მოცეკვავე“, ნატო დავითაშვილის. ისე კარგად იყო ეს სამყარო აღწერილი, რომ მკაფიოდ დავინახე დრაკონები, გემები, ზღვები, პერსონაჟები, კუნძულები და ასე შემდეგ. ისეთი უცნაური სამყარო იყო, რომელიც მე არასდროს არ მინახავს და მასში მოგზაურობა მომინდა.

ერთ-ერთი გამორჩეული წიგნი, რომელზე საუბარიც მოგინდება.

„პერსეპოლისი“ – მარჯან სატრაპი. განსხავებული ქვეყნის და ცხოვრების აღწერაა. მარჯანი ძალიან დაღლილია სექსიზმით, იმ ფაქტით, რომ კაცები უფრო ძლიერები არიან და შეუძლიათ, ქალებს ნივთებივით მოექცნენ. განსხვავებული აზრის გამო ხალხს ხოცავენ და აწამებენ. ის ცდილობს, ეს ყველაფერი შეცვალოს. თუმცა არც ისე კარგად გამოსდის, მაგრამ მაინც ცდილობს. წიგნიც ერთ-ერთი მცდელობაა. მარჯანი იკარგება, საკუთარ თავს კარგავს, ევროპაში რომ მიდის, რადგან ხალხს ტერორისტად მიაჩნია – დასცინიან მისი ქვეყნის ცუდი რეპუტაციის გამო. ეს წიგნი გვაჩვენებს, როგორია იმ ადამიანების ცხოვრება, რომლებიც გამუდმებით ბრძოლაში არიან. წიგნში აღწერილია, როგორ დაუხოცეს საყვარელი ადამიანები თვალწინ, როგორ დაინახა, რომ ჩამოინგრა კორპუსი ომის გამო და მეგობრის „ბრასლეტი“ როგორ აღმოაჩინა ნანგრევებში. ეს ხალხი ისეთ ადამიანებს აღმერთებდა, რომლებმაც თავი გაწირეს, დაიხოცნენ. ისინი სიკვდილს აღმერთებდნენ, სიკვდილი ძლიერებად მიაჩნდათ და, ჩემი აზრით, ეს ძალიან ცუდია, იმიტომ რომ სიცოცხლე მეტად მნიშვნელოვანი უნდა იყოს.

რას ურჩევდი მშობლებს?

შვილებს აცადონ, რაც უნდათ, ის წაიკითხონ, არ დააძალონ. უნდა დააინტერესონ, გააცნონ სამყაროები, ტელეფონი არ გამოგლიჯონ ხელიდან, შეიძლება იქაც კითხულობდნენ რამეს. უნდა იმუშაონ, რომ შვილები წიგნთან მიიყვანონ, ოღონდ არა დაძალებით და „უნდათი“.

რას ურჩევდი მოზარდებს?

ისეთი წიგნები იკითხონ, რომლებშიც დაიკარგებიან, მოეწონებათ და ნაძალადევად არ წაიკითხავენ. თუნდაც დიდი სიბრძნე არ იდოს. წიგნების კითხვა ძალიან გამოადგებათ თვალების გახელაში, უფრო მრავალფეროვან და ლამაზ სამყაროებს დაინახავენ.

ოდესმე წიგნი რომ დაწერო, როგორი იქნება ის?

ისეთი, რომელშიც განსხვავებული წესებია, ან არ არის წესები, ამობრუნებულია სამყარო და არავის გაუჩნდება კითხვა: „რატომ?“ შენ ხომ გოგო ხარ, არ შეგეფერება, ან შენ ხომ ბიჭი ხარ, რატომ მოგწონს ვარდისფერი, რატომ თამაშობ თოჯინებით? ჩემი პერსონაჟი პრობლემებს შეებრძოლება მეგობრებთან, ახლობლებთან ერთად ან სულ მარტო. შეიძლება, მარტოობა უფრო კომფორტულიც იყოს, და მნიშვნელობა არ აქვს, ეს მისი პრობლემა იქნება თუ მსოფლიოსი, რადგან ერთი ადამიანის პრობლემაც უკვე სამყაროს პრობლემაა.

 

თეკლას პასუხებში ერთი სიტყვაც არ შემიცვლია. შესაძლოა, ეს ერთი მოზარდის ინდივიდუალური მოსაზრებები იყოს, შესაძლოა, ბევრის სათქმელს გამოხატავდეს. ასეა თუ ისე, კარგი იქნება, ჩვენ, დიდები, კიდევ ერთხელ დავფიქრდეთ, ჩვენი წარსული გამოცდილებით არ განვსაზღვროთ ახალი თაობის ინტერსები, სულ, სულ ცოტათი ვენდოთ და არ შევუზღუდოთ ის თავისუფლება, რომელიც ასე გვაკლდა და რომელიც ჩვენზე მეტი ჩვენს მოზარდ შვილებს აქვთ. რაც მთავარია, მათ წიგნიერებაზე ზრუნვა ჩვილობიდანვე დავიწყოთ, ვუკითხოთ და კრიტიკის გარეშე მოვისმინოთ მათი პასუხები. დავამსხვრიოთ სტერეოტიპები და, ბოლოს და ბოლოს, ისეთები მივიღოთ ისინი, როგორებიც სინამდვილეში არიან – კორექტირებისა და უხეში ჩარევის გარეშე, ვაცადოთ, მოვუსმინოთ, პატივი ვცეთ. იქნებ სწორედ ეს გვჭირდება ამ სასტიკ და გაუცხოებულ სამყაროში.

 

ფიზიკური აღზრდა დისტანციური სწავლებისას

0

პანდემიამ, სახელად  COVID- 19-მა,  ყველა ჩვენგანის ცხოვრება შეცვალა და რადგან ქვეყანამ საგანგებო მდგომარეობა გამოაცხადა,  პირნათლად ვასრულებთ მოწოდებას „დარჩი სახლში!“

ეს მდგომარეობა ყველაზე მეტად ბავშვებს შეეხო, რადგან სკოლას, ეზოს,  თამაშს მიჩვეულები შინ  გამოიკეტნენ და ირგვლივ ყველა – ოჯახის წევრები, მეგობრები თუ სახელმწიფო მუშაკები ყოველდღიურად მოუწოდებენ  21 აპრილამდე დარჩით სახლშიო. მშობლები თუ მასწავლებლები ათასგვარ საშუალებას მიმართავენ, ასეთ სიტუაციაში  რაიმე აქტივობით  დააკავონ ბავშვები, ცდილობენ, შინ ყოფნა  გაუსაძლისი არ იყოს მათთვის. სოციალურ ქსელში  ხუმრობაც კი გავრცელდა, წერენ, რომ „კორონას საწინააღმდეგო ვაქცინას მეცნიერები თუ ვერ გამოიგონებენ, მას უმოკლეს დროში მშობლები შექმნიან“, რადგან მთავარ პრობლემას ბავშვების შინ,  ჩაკეტილ სივრცეში გაჩერება და  მათთვის საინტერესო აქტივობების მოფიქრება წარმოადგენს.

მართალია!

გაზაფხულია. ბუნება იღვიძებს.  ბიოლოგიურად იღვიძებს ადამიანის ორგანიზმიც. მასში მრავალი ცვლილება ხდება და ყველაზე მეტად ახლა სჭირდება ფიზიკური აქტივობა. ბავშვებში ცვლილებები  უფრო მოჭარბებულადაა. ეს არის დრო, როცა მათ სხეულს ვარჯიში, სუფთა ჰაერზე გასეირნება,  გაკაჟება და სწორი კვება სჭირდება.

ახალ ეროვნულ სასწავლო გეგმაში I-IV კლასების ფიზიკური აღზრდის კვირეული საათობრივი დატვირთვა ორი გაკვეთილიდან სამ გაკვეთილამდე გაიზარდა, რაც პირდაპირ მეტყველებს განათლებისთვის მნიშვნელოვან ასპექტზე, რომ 6-10 წლის ბავშვების ჯანმრთელობისთვის აუცილებელია  სწორი ფიზიკური განვითარება.

„ფიზიკური აღზრდა და სპორტი ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი საგანმანათლებლო დისციპლინაა, რომელიც დიდ როლს ასრულებს ბავშვის, როგორც ფიზიკური, ისე კოგნიტური, მეტყველებისა და სოციალურ-ემოციური სფეროს განვითარებაში. ხელს უწყობს ჯანმრთელობის განმტკიცებას და გაკაჟებას, სხეულის პროპორციებისა და სწორი ტანადობის ჩამოყალიბებას, მოსწავლის აკადემიური მოსწრების მაჩვენებლების გაუმჯობესებას“(კიკალიშვილი ლ. გვ.8).

დაწყებით კლასებში ფიზიკური აღზრდის გაკვეთილებს უმეტესად დამრიგებლები ატარებენ. ხშირად მსმენია ამ ასაკის ბავშვებისგან, რომ მათი მასწავლებელი სპორტის ნაცვლად, ქართულის ან მათემატიკის ჩატარებას ამჯობინებს,  რაც უარყოფითად აისახება მოსწავლეთა განწყობასა და მოტივაციაზე.

ახლა, როცა ქართველი მასწავლებლები თავს არ ზოგავენ და ცდილობენ, ფეხი აუწყონ ახალ გამოწვევას და ალღო აუღონ დისტანციური სწავლების სირთულეებს, ფიზიკური აღზრდის პრობლემამ კიდევ უფრო  იჩინა თავი.  არა და  უმარტივესია, კითხვასა და  ანგარიშის სწავლებასთან ერთად,  ბავშვებს ავუხსნათ, თუ როგორ ივარჯიშონ სწორად, ასაკის შესაბამისად, თუნდაც სახლის პირობებში. დამერწმუნეთ, ზედმიწევნით და ხალისით შეასრულებენ და დამამტკიცებელ ვიდეოებსაც სიამოვნებით გამოგიგზავნიან.

გთავაზობთ რამდენიმე სახის მარტივ ვარჯიშს I-IV კლასელთათვის:

ვარჯიში შეასრულონ განიავებულ ოთახში, აივანზე ან ეზოში (საკუთარი ეზოს არსებობის შემთხვევაში).

ფიზიკური  აღზრდის  მოთელვითი ვარჯიშები სულ 5-7 წთ:

 

 

დარჩით სახლში და ივარჯიშეთ!

ჯანმრთელობას გისურვებთ!

 

გამოყენებული ლიტერატურა:

  • ფიზიკური აღზრდა (სახელმძღვანელო ფიზიკური აღზრდისა და სპორტის მასწავლებლებისთვის) , კიკალიშვილი ლ. და ავტორთა ჯგუფი, თბილისი, 2018.

 

 

 

 

 

 

მედიაწიგნიერებაზე, ჩემგანაც…

0

დღეს მეც მედიაწიგნიერებაზე ვწერ. წესით, ახლა ვინმე ამ სფეროში ჩემზე ჩახედული ადამიანების ციტატები უნდა მომეშველიებინა, თუმცა ასე არ მოვიქცევი და დავწერ იმას, მე, როგორც ჰომო საპიენს, ანუ მოაზროვნე ადამიანს, როგორ მესმის მედიაწიგნიერება. თუ მედიაწიგნიერი ვარ, თეთრის და შავის გარჩევა უნდა შევძლო! უნდა ვიცოდე ტყუილი და მართალი და ათასი ჯურის ნაწერი სერიოზულად არ აღვიქვა.

ჯანმრთელობის ერთ საიტზე გავწევრიანდი. აქტიურობას სულაც არ ვაპირებდი, დაწერილის წაკითხვა უფრო მაინტერესებდა და ასეც ვიქცეოდი, სანამ ისეთი რამ არ წავიკითხე, რომ მაგიდაზე თავმოხსნილი ახალთ ახალი კონცენტრირებული მარილმჟავასავით არ ავთუხთუხდი.

ჯგუფის ერთ-ერთი წევრი სხვებს  ასწავლიდა, რომ საკმაოდ რთული დაავადების დასამარცხებლად „ლურჯი“ იოდი უნდა დაელიათ….!

მე ნახატი ფილმი  „ლურჯი მელია“ გამიგია. ლურჯ წვერა კაცი გამიგია ზღაპრიდან, ცოლებს, რომ ხოცავდა… ეს კაცი ადრე მხოლოდ ზღაპარში იყო, ახლა რეალურ ცხოვრებაში გადმოვიდა, გამრავლდა და ყოველ მეორე დღეს ცოლების ხოცვა-ჟლეტაზე მესმის. ამიტომ, სანამ გათხოვდებით, დააკვირდით, რჩეულს ლურჯი წვერი ხომ არ აქვს!

სწორია, სხვაგან გადავერთე, „ლურჯ“ იოდზე მოგახსენებდით, არ გამიგია და მომკალით. თუმცა, როცა საიტზე მის შესახებ გამოვიკითხე, მასწავლეს, სახამებელი მოადუღეო, ცოტა შეაგრილეო,  ერთი ბოთლი იოდი დაამატე, აცალე გალურჯდეს და დალიეო. სისხლძარღვებსაც მაგრად გაგიწმენდავსო.

ღმერთო ჩემო! სკოლაში მაინც არ გისწავლიათ, რომ ეს სახამებლის აღმომჩენი რეაქციაა იოდით და იოდი, სახამებელთან რეაქციის გამო ლურჯდება. რა დალევა, რა სისხლძარღვები, რა მკურნალობა!!!

თუ მაინც არ დაგიშლიათ, იოდით შეგიძლიათ საკვები პროდუქტები შეამოწმოთ, არაკეთილსინდისიერმა მწარმოებელმა სახამებელი ხომ არ დაუმატა, მაგ. სოსისებს, ძეხვეულს ან კეტჩუპს. თუმცა,  ჩამოთვლილი პროდუქტების ხშირი მოხმარება  უსახამებლოდაც ჯანმრთელობისთვის საზიანოა.

როდესაც საპირისპირო აზრი დავწერე, მითხრეს, ჩვენ ვსვამთო.

-მერე, კუჭი არ გტკივათ თქო?-გულწრფელად დავინტერესდი,

-არაო, და საერთოდაც იოდი შინაგანი მოხმარების პროდუქტიაო, აბა, იოდინოლს, რომ ივლებენ ანგინის დროსო? ლურჯი იოდიც დამოუკიდებლად არსებობს, მაგ. იგივე იოდინოლიო.

ყელში გამოვლებასა და დალევას შორის უზარმაზარი სხვაობაა. იოდინოლი იოდის და კალიუმის იოდიდის ნარევია და მისი დალევა არ შეიძლება. ყელში გამოვლება კი ბატონო. გაჭრილ თითზევ შეიძლება წასმა და ნემსის გაკეთების შემდეგ იოდის ბადის დახატვაც  (ნანემსარი, რომ არ გამაგრდეს) გამოცდილია.

თუ მაინც, ვინმე იოდს სახამებელს შეურევს და ტანსაცმელს ან მაგიდის გადასაფარებელს  დასვრის, ლაქას  ნატრიუმის თიოსულფატის ხსნარით ამოიყვანთ.

შემდეგი შეცდომა „სოდის“ ხშირი  დალევაა და ამის შესახებ ერთ წინა  სტატიაში შეგიძლიათ წაიკითხოთ „უცხოსთან“ ბრძოლის მსოფლიო დღე.

სოციალურ ქსელში უხვად შეხვდებით სტატიებს სხვადასხვა ბალახების შესახებ. ფიტოთერაპიას მეც პატივს ვცემ. ალქიმიკოსებიც იზიარებდნენ ბალახეულის სიკეთეს და გარკვეულ სიმპტომებს მართლაც კურნავენ.

მაგ. ვირისტერფას ჩაი  ხველას შველის, ოღონდ გააჩნია ხველების მიზეზი რა არის. თუ მარტივი გაციებაა, კი ბატონო, უშველის.

სხვა ამბავია წყალბადის პეროქსიდი.

ჩვენ, ქიმიკოსებს,  წყალბადის პეროქსიდზე  პირველ რიგში „სპილოს კბილის პასტა“ ამოგვიტივტივდება მეხსიერებაში. აიღებ 50% წყალბადის პეროქსიდს, ჩაასხამ კოლბაში, დაამატებ სარეცხის ჟელეს (ბევრი ქაფისთვის) და ბოლოს კატალიზატორად ჩაამატებ კალიუმის იოდიდის ან ფხვნილს ან ნაჯერ ხსნარს ( გააჩნია, როგორი ქაფის მიღება გსურს).

თუმცა, წყალბადის პეროქსიდს (მადლობა ღმერთს 3%-იანს) ადამიანები სვამენ და სხვებსაც იგივეს მოუწოდებენ. ამბობენ, რომ თუ წყალბადის პეროქსიდს დალევ, საჭმლის მომნელებელ ტრაქტში ჟანგბადად და წყლად დაიშლება და ორგანიზმს დიდ სარგებელს მოუტანს.

წყალბადის პეროქსიდი ადამიანის ორგანიზმში ყოველგვარი დამატებითი მიღების გარეშე, ნივთიერებათა ცვლის პროცესში გამომუშავდება. მაშინვე იშლება წყლად და თავისუფალ რადიკალს წარმოქმნის. ეს უკანასკნელი უჯრედების ბიოლოგიურ მემბრანას აზიანებს. ამიტომაც, ჩვენს ორგანიზმში მთელი სისტემაა გამომუშავებული, რომელიც მეტაბოლიზმის შედეგად წარმოქმნილი ზეჟანგისგან გვიცავს. ახლა დამატებით თუ ჩვენც დავლევთ, ეს სისტემა ნამდვილად ვერ მოერევა მის განეიტრალებას. ასევე, ზეჟანგის დალევამ შესაძლოა ლორწოვანი გარსის დამწვრობა გამოიწვიოს.

რაც ზედა აბზაცში ვთქვი, ოდნავ უფრო პროფესიონალურად დავწეროთ.

ცილას ყველა მივირთმევთ, ხორცს, ყველს, თევზს და ა.შ. ცილა ჩვენს ორგანიზმში ამინომჟავებად იშლება. თუმცა, ამით არ სრულდება და ამინმჟავები კატაბოლიზმის პროცესში კვლავ გარდაქმნებს განიცდიან. ერთ-ერთი ასეთი გარდაქმნა დეზამინირებაა. ეს ნიშნავს, რომ ამინო ჯგუფი ჩამოცილდება და თანმდევ პროდუქტად ამიაკი წარმოიქმნება. დეზამინირება რამდენიმენაირია: ჟანგვითი, ჰიდროლიზური აღდგენითი, შიგამოლეკულური, თუმცა ამიაკი ყველა შემთხვევაში გამოიყოფა. ჩვენი, ანუ ადამიანის ორგანიზმისთვის ჟანგვითი დეზამინირებაა დამახასიათებელი. ამიაკი ხომ წარმოიქმნება და ფერმენტების მოქმდებით, ერთ-ერთი კოფერმენტიდან (FADH2) წყალბადატომები პირდაპირ გადაეცემა მოლეკულურ ჟანგბადს და წყალბადის ზეჟანგი მიიღება. ოღონდ, ეს მაშინვე თუ არ დაიშალა და დაგროვდა, ორგანიზმი მოიწამლება. ამიტომ, მის დაშლას ფერმენტი კატალაზა აჩქარებს და წარმოიქმნება  H2O და 1/2O2. გათვლაც სწორედ ამაზეა, რომ ჩვენ პეროქსიდს  დავლევთ, კატალაზა კი მას დაშლის და უჯრედი ჟანგბადით გამდიდრდება. თუმცა, ჩვენმა ორგანიზმა იცის, რომ პეროქსიდი უნდა დავლიოთ? ამდენი კატალაზა გამომუშავდება? ცილასაც ხომ მივირთმევთ პარალელურად.

აი, ჭრილობაზე წყალბადის ზეჟანგი  ნამდვილად შეგიძლიათ დაისხათ. ანტისეპტიკური მოქმედება ახასიათებს. უფრო მეტიც, ყურშიც შეგიძლიათ ჩაისხათ, თუ გოგირდის საცობი დაგროვდება. საცობს დაარბილებს და ექიმი მეორე დღეს უფრო იოლად ამოიღებს. ოღონდ, მთლად ჩემს ნათქვამზე ყურში ჩასხმას ნურავინ დაიწყებს, ეგებ ისეთი საცობი გაქვთ, რომ წყლის ჭავლითაც უპრობლემოდ გამოდის გარეთ.

ან აგერ კიდევ ერთი რეცეპტი ამოვიკითხე. სიმსივნის დროს ან მისი პრევენციისთვის ორგანიზმში ტუტე გარემოს შენარჩუნებაა კარგიო. სრული სიმართლეა. იქვე რეცეპტიც არის, რომ სამ ლიტრ წყალს უნდა დაამატო სამი საშუალო ზომის დაჭრილი ლიმონი და ერთი კოვზი ჰიმალაის მარილი. საღამოს უნდა მოამზადო, მთელი ღამით იდგეს და მეორე დღეს საკვების მიღების წინ ორ-ორ ჭიქად უნდა დალიო… ყველაფერი გავიგე და სწორია…ლიმონიანი წყალი ორგანიზმს ტუტე არის შენარჩუნებაში დაეხმარება,  მაგრამ ჰიმალაის მარილი რაღა შუაშია? ან, იქნებ სახელწოდება ჟღერს ლამაზად და იმიტომ? ჰიმალაის მარილი ჩვეულებრივი მარილია, გარდა იმისა, რომ 3%-მდე მინერალებს შეიცავს, რომლებიც მარილისთვის ფერის მისაცემად საკმარისია. დანარჩენი 97% ნატრიუმის ქლორიდია, ანუ სუფრის მარილი და მთელი ერთი კოვზი რატომ უნდა ჩავყაროთ ლიმონიან წყალში ვერ მივხვდი. ჰიმალაის და სხვა მარილზე წაიკითხეთ აქ ფიქრები ხმამაღლა…მარილზე…

ერთი აბზაცი  ჰომეოპათიაზეც დავწეროთ. არა, წინააღმდეგი სულაც არ ვარ, ჩემი მეგობრის  სტომატოლოგს სურდო მოურჩინა. ალტერნატიული მედიცინის სისტემაა, რომლის მიხედვითაც დაავადების სამკურნალოდ საჭიროა ხშირად და მცირე დოზებით ისეთი წამლების მიღება, რომელთა დიდი დოზა ჯანმრთელ ადამიანში გამოიწვევდა ამ დაავადების მსგავს სიმპტომებს. მისი დამფუძნებელი გერმანელი ექიმია სამუელ ჰანემანი. მეთოდი იყენებს მცენარეულ, მინერალურ და ცხოველურ სამკურნალო საშუალებებს  დიდი განზავების  დოზებით. ჰოდა, სწორედ ამ დიდ განზავებაზე შეგვიძლია ერთი ცდა ჩავატაროთ.

ცდისთვის კონცენტრირებული გოგირდმჟავა გვჭირდება. მისი ფორმულაა H2SO4 . კონცენტრირებულია, მაგრამ  თავად მჟავა 98%-ია, დანარჩენი 2% კი წყალია. ავიღოთ მისი 1მლ და 50 მლ-იან კოლბაში დავამატოთ. ნიშნულამდე  გამოხდილი წყლით განვაზავოთ. კოლბას საცობი მოვარგოთ და კარგად შევანჯღრიოთ.  გავიხსენოთ, რომ გოგირდმჟავას მოლური მასაა 98,079გ/მოლ, საწყისი რაოდენობაა 1მლ, სიმკვრივეა 1,84გ/სმ3, 1მლ მჟავას მასაა 1,84გ, მოლების რაოდენობაა m/M =1,84/98,079=0,01876მოლი, მჟავას მოლეკულების რიცხვია :

0,01876მოლი•6, 022140857•1023=0,11297536•1023=11,297536•1021

ეს ბოლო მიღებული რიცხვი ჩვენი სამუშაო იქნება, ანუ, 1მლ გოგირდმჟავაში ამდენი გოგირდმჟავას მოლეკულაა. ახლა ამ პირველი კოლბიდან ავიღოთ 0,5მლ მჟავა და გადავიტანოთ სხვა 50მლ-იან კოლბაში და გამოხდილი წყლით ნიშნულამდე შევავსოთ. ანუ, კვლავ განვაზავოთ.  ამ მეორე კოლბაში გოგირდმჟავას მოლეკულების რაოდენობა იქნება 11,297536•1019. ანუ, მჟავას მოლეკულების რიცხვი 100-ჯერ შევამცირეთ. ასეთ განზავებას C1ტიპის ეწოდება. ახლა მეორე კოლბიდან ავიღოთ 0,5მლ მჟავა და გადავიტანოთ მესამე  50მლ-იან კოლბაში და გამოხდილი წყლით ნიშნულამდე შევავსოთ.  მესამე კოლბაში გოგირდმჟავას მოლეკულების რაოდენობა იქნება 11,297536•1017. ასეთ განზავებას C2ტიპის ეწოდება. ასე 15 სინჯი მოვამზადოთ და ყოველ შემდეგ კოლბაში წინა კოლბიდან 0,5მლ მჟავა გადავიტანოთ და განვაზავოთ. შემდეგ  ავიღოთ 15 სინჯარა და თითოეული კოლბიდან ნუმერაციის მიხედვით 5-10მლ დამზადებული ხსნარი გადავიტანოთ.

შემდეგ ეტაპზე ბარიუმის ნიტრატის ხსნარი გვჭირდება. თითოეულ სინჯარას თითო წვეთი დავამატოთ. სულფატ იონებზე თვისებითი რეაქცია ბარიუმის ნიტრატს აქვს. ეს ნიშნავს, რომ ბარიუმის ნიტრატი სულფატ იონების აღმომჩენია. რეაქცია ასე წარიმართება  Ba(NO3)2+H2SO4=BaSO4+2HNO3

წარმოქმნილი ბარიუმის სულფატი თეთრი ნალექის სახით უნდა გამოილექოს. ეს ნიშნავს, რომ თუ  სინჯარაში თეთრი ნალექი ან სიმღვრივე  წარმოიქმნება, შეგვიძლია ვთქვათ, რომ იმ სინჯარაში მჟავა ჯერ კიდევ არის…რაღაც რაოდენობით მაინც. მესამე სინჯარაში თეთრი ნალექი უკვე აღარ წარმოიქმნება. სიმღვრივეც კი არ არის.  ეს ნიშნავს, რომ მესამე სინჯარაში სულფატ იონები არის, ოღონდ თვისებითი რეაქციისთვის არასაკმარისი რაოდენობით.

საქმე ასეა, რომ მათემატიკის თანახმად, მესამე და შემდეგ სინჯარებში გოგირდმჟავა არის, მაგრამ ქიმია მათ ვერ ხედავს და თვისებითი რეაქციაც არ მიდის. ქიმიამ ეს წუთია ისიც დაგვიდასტურა, რომ იმაში რაც C12 ტიპის განზავებით იყიდება, მოქმედი წამლის მოლეკულა ფაქტიურად არ არის. არადა, საიტებზე მინახავს წამლები განზავებით C100 და C200.

ჰოდა, ნახეთ მედიაწიგნიერება რა არის? ქიმიის არ იყოს, ყოველ ფეხის ნაბიჯზე გვჭირდება.

მშობლები დისტანციური სკოლის კედლებთან

0

ზის და ვზივარ!

ის ეკრანთან, მე ეკრანს მიღმა.

მას ხედავენ, მე უხილავი ვარ.

ის საუბრობს, მე გასუსული ვარ.

უკვე მეორე კვირაა ასეა. დღეში სამჯერ, 30-30 წუთით.

ის online გაკვეთილზეა, მე online კავშირის ხარისხს უზრუნველვყოფ. ასე ვთქვათ, ტექნიკური პერსონალის ჯგუფს მივეკუთვნები. (პარალელურად სამსახურის საქმეს ვაკეთებ)

ზედმეტი ყურადღება რომ არ მივაქციო გაკვეთილის მიმდინარეობას, მოსწავლე შვილს ყურსასმენებს ვთავაზობ. ხან მთანხმდება, ხან – არა. ყურსასმენები მაინც აუცილებელი მგონია, მათი კლასის პირად სივრცეში უნებური ფიქრებით და შთაბეჭდილებებით რომ არ შევიჭრა. თუმცა გადაწყვეტილებას ყურსასმენების გამოყენების შესახებ, მაინც ბავშვი იღებს.

გაკვეთილის მიმდინარეობის დროს კომენტარებს არ ვაკეთებ, არც სიტყვით და არც სხეულის ენით. არ ვიმჩნევ, თუ ჩემმა შვილმა მასწავლებლის კითხვას ვერ უპასუხა; არც იმას, თუ რთულ კითხვაზე პასუხი პირველმა გასცა. მით უფრო, ყურადღებას არ ვამახვილებ მასწავლებლისა და სხვა მოსწავლეების კომენტარებზე.  არაფერს ვანიშნებ, თუ მხრებში მოხრილია, თავი მაგიდაზე უდევს, თმა აჩეჩილი აქვს, ეკრანს ახლოდან უყურებს და ა.შ. (თუმცა კი კომპიუტერთან მუშაობის წესები ოფთალმოლოგს საგანგებოდ გამოვკითხე და მიღებულ რჩევებს წერილის ბოლოს  გაგიზიარებთ). ყვეელა შენიშვნას გონებაში ვინიშნავ და ზოგს პირდაპირ, ზოგსაც ირიბად, მაშინ ვუზიარებ, როცა ერთმანეთთად საუბარი შეგვიძლია. (მაგალითად, ასე: ადვილი არ არის ხო, მასწავლებელებს უპასუხო, როცა პირისპირ არ ხარ მასთან?! ალბათ, დრო გჭირდება რომ შეეჩვიო!)

მოკლედ იქ, ეკრანს მიღმა, მხოლოდ ერთი მიზნით ვზივარ – დავეხმარო თუ დავჭირდები. სრულად ვაცნობიერებ, რომ online სწავლება დიდი სიახლეა, რომელსაც ბაშვებიც, მასწავლებლებიც და მშობლებიც იძულებით უნდა შევეჩვიოთ. ადაპტაციისთვის კი დრო გვჭირდება. კომუნიკაციის სხვა გზა ამ ეტაპზე არ გვაქვს. ამიტომ სჯობს ყველა რგოლი შევეგუოთ იმას, რომ სირთულეები იქნება. იმაზე მეტი ვიდრე ერთი შეხედვით ჩანს. ასეთ დროს საუკეთესო გამოსავალი ერთმანეთის დახმარებაა. ჩასაფრებულის პოზიცია მხოლოდ დააზიანებს საერთო მიზანს – პანდემიის პირობებში რაც შეიძლება ნაკლები დანაკარგი განვიცადოთ და ეპიდსიტუაციის გაუმჯობესების პერიოდისთვის ცხოვრების ჩვეულ რიტმში გაგრძელება შევძლოთ.

გაკვეთილებს შორის სულ მცირე 30 წუთიანი ინტერვალია. ამ დროს უმეტესად აივანზე გასვლისთვის ვიყენებთ. ვერ ვიტყვი, რომ უბანში სადაც ვცხოვრობ კარგი ჰაერია, მაგრამ მზის სხივები რომ მივიღოთ, ნახევრად ღია ცის ქვეშ ცოტა ხნით ყოფნა მაინც აუცილებელი მგონია.

გაკვეთილების დასრულების შემდეგ სადილი, შემდეგ კი საშინაო დავალების მომზადების პროცესი იწყება. სამეცადინო მასალა „სლაიდებზეა“ მოცემული. Power Point-ში აწყობილ პრეზენტაციებს უმეტესად ვბეჭდავ. ეს გვეხმარება, რომ ბავშვმა კომპიუტერის გარეშე შეძლოს მეორე დღისთვის მომზადება.

ვატყობ, Online სწავლებით გამოწვეული თავდაპირველი აღტაცება ნელ-ნელა იკლებს. გასაკვირი არც არის, რადგან სკოლა მეგობრების და ზოგადად, ცოცხალი ურთიერთობების გარეშე, არც ისე სახალისოა. არ მინდა ამის გამო იმედგაცრუება განიცადოს. გაკვეთილების დაწყებამდე ვაგულიანებ. მაგალითად, ვეუბნები, რომ კარგად გამოიყურება. ასე, თმა ძალიან უხდება. საგაკვეთილო პროცესის დასრულების შემდეგ კი ვცდილობ, შევავსო სოციალური ურთიერთობების დეფიციტი და მეტი დრო დავუთმო. ვამხნევებ და ვეუბნები, რომ მეცადინეობაში მე დავეხმარები. ამ სიტყვას იმდენად დიდი ძალა აქვს, მეცადინეობას დამოუკიდებლად იწყებს.

ხან თავად ამოვქექავ მივიწყებულ წიგნებს. მის გვერდით სახელმძღვანელოთი ხელში ვჯდები და წუწუნს ვიწყებ, როგორ დამავიწყდა ინგლისური და როგორ მჭირდება თავიდან სწავლა. წიგნით ხელში რომ მხედავს, ბედნიერდება და მეცადინეობა მისთვისაც სახალისო ხდება.

თუ შევატყე, რომ კვლავ მოდუნდა, ვთხოვ, მოიცალოს ჩემთვის, რათა მას ჩავაბარო იმ დღეს ნამეცადინები მასალა. სიხარულით აღარ იცის რა ქნას. ჩემს ნასწავლში შეცდომებს ადვილად პოულობს და გამოცდილებას მიზიარებს, რა მეთოდით ჯობია ვიმეცადინო.

წერილობით მომზადებულ საშინაო დავალებას თითოეული საგნის მიხედვით ტელეფონით “ვასკანერებ” (პროგრამა CamScaner) და დღის ბოლოს აღმზრდელ-პედაგოგს ვუგზავნი.

მეორე დღეს ისევ იგივე ხდება. მერე კიდევ იგივე და ღმერთმა იცის, კიდევ რამდენ ხანს მოგვიწევს ამ რეჟიმში  ცხოვრება.

მიჭირს თქმა, დისტანციურად სწავლა ბავშვებს უფრო უჭირთ, მშობლებს თუ მასწავლებლებს, მაგრამ ერთი რამ ცხადია, საქართველოს სკოლების ყოველდღიურ ცხოვრებაში მშობელთა ჩართულობა არასოდეს ყოფილა ისეთი აქტუალური, როგორც დღეს.

ეპიდსიტუაციის გაუარესებასთან ერთად სულ უფრო მეტი სკოლა თუ მასწავლებელი დროებით გადადის სწავლების დისტანციურ თუ ონლაინ რეჟიმზე. ამ პროცესის ეფექტიანობა პირდაპირ არის დამოკიდებული მშობლების თანადგომაზე. მით უფრო დაბალ კლასებში, როცა ბავშვებს კომპიუტერთან დამოუკიდებლად მუშაობის უნარ-ჩვევები არ აქვთ გამომუშავებული, მშობლები სხვა ყველაფერთან ერთად ტექნიკური პერსონალის როლსაც ვითავსებთ. საბაზო და საშუალო საფეხურზე კი შვილებს მშობლებისგან გამხნევება და მოტივაციის ამაღლება კონტროლზე მეტად სჭირდებათ.

და ბოლოს!

რადგან online სკოლა კომპიტერთან ყოველდღიურ კავშირს მოითხოვს, ვფიქრობ მშობლები უნდა ვიცნობდეთ მხედველობის ჰიგიენის მარტივ წესებს, რომელიც ეკრანთან მუშაობის დროს უნდა დაიცვას ბავშვმა. ეს რჩევები მასწავლებლებსაც დაეხმარება, სწორად დაგეგმონ ბავშვების ასაკზე მორგებული გაკვეთილები.  თვალის ექიმთან დისტანციური კონსულტაცია საგანგებოდ გავიარე. ოფთალმოლოგ გელა ობერუხტინის რეკომენდაციებს მშობლებს და მასწავლებლებსაც გავუზიარებ:

  • განათება – კომპიუტერის მონიტორს არ უნდა ეცემოდეს შუქის ანარეკლები; ოთახი არ უნდა იყოს დაბნელებული; სიბნელის შემთხვევაში საჭიროა დამატებითი განათება. ეკრანსა და გარემოს შორის არ უნდა იყოს მკვეთრი კონტრასტი.
  • დისტანცია ეკრანთან – მონიტორის ეკრანიდან თვალებამდე უნდა იყოს 40-75 სმ. ტელეფონიდან – 30 სმ.
  • გაკვეთილების ხანგრძლივობა: პირველ კლასელებისთვის დასაშვებია 10 წუთი; II-V კლასელებისთვის 15 წუთი; IV-VII კლასელებისთვის 20 წუთი; VIII-IX კლასელებისთვის -25 წუთი; X-XII კლასელებისთვის – 30 წუთი. აღნიშნულ პერიოდებს შორის 5 წუთიანი შესვენებები.
  • თვალის ვარჯიშები გაკვეთილის დამთავრების შემდეგ მარტივი თვალის ვარჯიშები: მაგრად დავხუჭოთ ორივე თვალი 3- 5 წამით, გავიმეოროთ 6-8ჯერ. სწრაფად ვახამხამოთ თვალები 1 წუთის განმავლობაში. მსუბუქად დავაჭიროთ თითები დახუჭულ თვალებს 2 წამი და გავიმეოროთ 3-4 ჯერ.

 

 

ასე საჭირო სოციალური უნარები   

0

ჩემი შვილის მასწავლებელთან შეხვედრა მქონდა, საბავშვო ბაღს ამთავრებს და სკოლაში მიდის. იმაზე ვლაპარაკობდით, რამდენად მზად არის ახალი ეტაპისთვის. მითხრა, ბავშვების განვითარებისთვის ძალიან მნიშვნელოვანია ოჯახი და საგანმანათლებლო დაწესებულებები მეტ-ნაკლებად საერთო ღირებულებებსა და პრინციპებზე იყვნენ შეთანხმებული, ბავშვმა თავიდანვე რომ იცოდეს, რომ წესი წესია, ისინი სხვებთან თანაცხოვრებას გვიმარტივებს და იმისთვისაა შექმნილი, რომ დავიცვათო.

 

დემოკრატიაც ხომ ეგ არის, ყველასათვის გამჭვირვალე წესებისა და კანონების შექმნა მონაწილეობის საფუძველზე და მათი დაცვა მანამ, სანამ უკეთეს წესებს არ მოვიფიქრებთ. უსარგებლო წესების წინააღმდეგ ბრძოლა და ერთმანეთის მოსაზრებების პატივისცემა.

 

ბაღში წესების დაცვა ბავშვებს რთული შემთხვევების უკონფლიქტოდ მოგვარებაში ეხმარება – დაელოდე, სანამ სხვა ლაპარაკობს და მერე თქვი შენი აზრი; თუ რამე არ მოგწონს, ახსენი, რა გიქმნის დისკომფორტს; პატივი ეცი სხვის სივრცეს; ჰკითხე მეგობარს, გათხოვებს თუ არა ნივთს; უნდა თუ არა დაგეხმაროს, არ დასცინო, არ დაარტყა, არ იყვირო და სხვა პრინციპები კომუნიკაციას უფრო მარტივს და მშვიდობიანს ხდის. მასწავლებელმა მითხრა, რომ ჩემი შვილი გადასარევად ახერხებს ამ წესების დაცვას და რთული მდგომარეობებიდან გამოსავალს ვერბალური კომუნიკაციით ახერხებს – ჩხუბის, კონფლიქტისა და დაძაბულობის გარეშე.

 

იქიდან სამსახურში მივედი, საინფორმაციო გამოშვებებში სოლიდური, გადაწყვეტილების მიმღები კაცების თავყრილობა იყო, სადაც მოულოდნელად ერთმა მეორეს თავში წამოარტყა. იმან – რა ხდებაო და ატყდა ჩხუბი. ხელჩართული ჩხუბი, წიხლებით, მუშტებით და დალურჯებული თვალებით. არ არის კარგი, როცა ქვეყანაში გადაწყვეტილების მიმღები ადამიანები ისე იქცევიან, როგორი ქცევაც სასკოლო ასაკის ბავშვსაც  კი აღარ შეეფერება. არც ის არის კარგი, ასეთ ხალხს ამ რუდუნებით გაზრდილი ბავშვების მომავალზე რომ აქვთ გავლენა.

 

ადაპტაციური სოციალური ქცევა იმას გულისხმობს, რომ უნდა შეეგუო ადამიანებს, რომლებთანაც გიწევს ურთიერთობა და იმ სიტუაციას, რომელშიც იმყოფები. ასეთი ქცევა ორ მნიშვნელოვან ასპექტს მოიცავს: ერთი მხრივ, უნდა შეძლო გასაგებად და თავდაჯერებულად გამოთქვა და გამოხატო შენი სურვილები და განცდები და, მეორე მხრივ, შეძლო, გაუგო სხვას. ეს კი მოვლენათა სოციალური კონტექსტის სხვადასხვა პერსპექტივიდან, სხვადასხვა პოზიციიდან დანახვას და შეფასებას მოითხოვს. შესაბამისად, სხვისი როლის გათავისების უნარის უქონლობა ხელს გვიშლის დავინახოთ მოვლენები სხვა ადამიანის თვალთახედვიდან, თანავუგრძნოთ სხვა ადამიანს.

 

გამართულ სოციალურ უნარებს, სხვა ადამიანებთან ჯანსაღი კომუნიკაციის გარდა, სწორი თვითმართვა, თვითშეფასება და თვითგამოხატვაც განაპირობებს. და თუ თვალს გადავავლებთ ადამიანებსა და ურთიერთობებს ჩვენ გარშემო, მივხვდებით, რომ ის, რასაც ბავშვებს ვთხოვთ და სამართლიანადაც, ვინაიდან ეს მათთვის მნიშვნელოვანი და საჭირო უნარია, ზრდასრული საზოგადოებისთვის საკმაოდ დეფიციტურია.

 

როგორ შეიძლება ავხსნათ, თუ არა მწირი სოციალური უნარებით ის, რომ ყველა, ვინც არ მოგვწონს, გვინდა გაქრეს. ან ის, რომ დიალოგის, ახსნისა და მოსმენის გარეშე ვიქმნით წარმოდგენებს და მერე ამ წარმოდგენების ტყვეები ვხდებით ამა თუ იმ ადამიანთან, მოვლენასთან დაკავშირებით. თუ არა დაქვეითებული ადაპტაციური ქცევა, სხვა რით შეიძლება აიხსნას ჩვენი შიშები და ფობიები უმცირესობების, განსაკუთებული საჭიროების მქონე ადამიანების, უცხოების მიმართ – როგორ შეიძლება ვერ ვახერხებდეთ რაიმე ნიშნით განხვავებულ ადამიანებთან ერთად მშვიდად ცხოვრებას. კარგად განვითარებული თვითგამოხატვის უნარები რომ გვქონდეს, ხომ შევძლებდით ავუხსნათ მათ, ვინც ჩვენთვის მნიშვნელოვანია, როგორ გვიყვარს, რატომ ვცემთ პატივს და ბავშვებისა და მოზარდებისთვის ეს მნიშვნელოვანი მხარდაჭერა იქნებოდა. ეცოდინებოდათ, რომ რაც არ უნდა მოხდეს, ჩვენი იმედი შეიძლება ჰქონდეთ, ჩვენ მათ გვერდით ვიქნებით და გაკიცხვის და გარიყვის ნაცვლად მხარს დავუჭერთ. და სწორი თვითშეფასების პირობებში გვეცოდინებოდა, რომ ამ ყველაფერს არა მხოლოდ სხვებისთვის, ჩვენი საკუთარი თავებისთვისაც უნდა ვაკეთებდეთ, იმიტომ, რომ სადღაც შეიძლება შენ იყო უმცირესობის წევრი ან განსხვავებული, შეიძლება შენ დაგჭირდეს მხარდაჭერა ან გაძლიერება, შეიძლება შეგეშინდეს ან შეგეშალოს, შეიძლება უსამართლობის ან სულაც გარემოებების მსხვერპლი გახდე და ამ დროს გარშემომყოფებზე ბევრი რამ იქნება დამოკიდებული, შეიძლება შენი გადარჩენაც კი. ადამიანი სოციალური არსებაა.

 

სოციალური უნარების განვითარების შესახებ დაწერილ მასალებში წერია, რომ პოზიტიური ინკლუზიური სოციალურობისთვის მნიშვნელოვანია ემოციური რეგულაციები და ემპათია, იმპულების გაკონტროლება, ბრაზის მართვა, პრობლემების გადაჭრისა და უკონფლიქტო კომუნიკაციის უნარები. აღნიშნულია ისიც, რომ ბავშვებისთვის ერთმანეთის ქცევა უფრო სამაგალითო და გადამდებია, ვიდრე უფროსების მცდელობები, დააკორექტირონ მათი კომუნიკაციის მეთოდები. უფროსების როლი ამ საქმეში ისეთი გარემოს შექმნაა, სადაც ბავშვებს მკაფიო წესები ექნებათ და ეცოდინებათ, რომ ეს წესი არა მხოლოდ მათთვის, უფროსებითვისაც მოქმედებს და მათი დაცვა სულაც არაა ზედმეტი თავსატეხი. წესების დაცვის აუცილებლობაზე საუბრისას, იმის თქმაც არ დავივიწყოთ, რომ უმაღლესი ჭეშმარიტება არც რომელიმე წესია და თუკი რაიმე უკეთესს მოვიფიქრებთ, მისი შეცვლაც შეიძლება და უკიდურეს ვითარებაში, მათ წინააღმდეგ წასვლაც, თუმცა ეს გამონაკლისი იქნება, რომელიც წესს ამტკიცებს.

 

სოციალური უნარების განსავითარებლად და დასახვეწად რამდენიმე სასიამოვნო რამ შეგიძლიათ სცადოთ:

  • სამაგიდო თამაშები ჯგუფური ქმედებების წასახალისებლად;
  • იდიომების, ანდაზების, ფრთიანი გამონათქვამების ანალიზი და ენობრივი თამაშები სიტყვის ძალისა და ვერბალური იარაღების სიძლიერის შესაფასებლად;
  • საზოგადოებაში არსებული დაუწერელი წესების აღმოჩენა და მათი განხილვა, შეფასება, კრიტიკა;
  • კონკრეტული ქცევების დეკონსტრუქცია – რამ გამოიწვია ის, რაც გააკეთეთ, რა ემოციები, წინაპირობები, გარემოება უძღოდა წინ, შეიძლებოდა მოვლენების სხვაგვარად განვითარება?
  • საკუთარი თავისა და სხვების მოსმენის სავარჯიშოები – ელაპარაკეთ თქვენს თავს იმაზე, რასაც სხვებთან ერთად ინტერესით განიხილავდით და შეეცადეთ, გაიგოთ სხვებისგან ყოველ კომუნიკაციაზე იმაზე მეტი, ვიდრე აქამდე იცოდით;
  • შეადგინეთ წესების სია, რომლებიც მოგწონთ და არ მოგწონთ და პერიოდულად გააკეთეთ ამ სიის რევიზია.

 

 

 

ვიდეობლოგი

მასწავლებლის ბიბლიოთეკას ახალი წიგნი შეემატა- სტატიები განათლების საკითხებზე

ჟურნალ „მასწავლებლის“ თითოეული ნომრის მომზადებისას, ცხადია, ვფიქრობთ მასწავლებელზე და იმ საჭიროებებზე,რომელთა წინაშეც ის ახლა დგას. ვფიქრობთ მასწავლებელზე, რომელიც ჩვენგან დამოუკიდებლადაც ფიქრობს, როგორ მოემზადოს გაკვეთილისთვის, რა...