ქართულის მასწავლებლები დამეთანხმებიან, როგორი მნიშვნელოვანია, ბავშვებს გააგებინო და შეაყვარო „ვეფხისტყაოსანი” ისე, რომ მთელი სიცოცხლის მანძილზე ჟანგბადივით აუცილებელი გახდეს მათთვის შოთა რუსთველის შესანიშნავი ტექსტის კითხვა, ეს ქართული ლიტერატურის სწავლების ერთ–ერთი უმთავრესი და რთული პრობლემაა.

მე ადრეც მოგიყევით, რომ ბევრს ვცდილობდი, ეს შესანიშნავი ტექსტი, ყველაზე ჩამთრევი და დამაინტრიგებელი გამეხადა მათთვის, ხან–პერსონაჟები გავაცოცხლეთ, ხან როლები გავინაწილეთ და გავითამაშეთ, ხან მარტივი სამაგიდო თამაში მოვიფიქრეთ, ხან როგორც მუსიკას, ისე ვუსმინეთ, ხან მეტაფორების გამოფენა მოვაწყვეთ, ერთხელაც მივეცი საშუალება, ყველას თავისებურად განევითარებინა პოემის სიუჟეტი. წარმოიდგინეთ, რომ „მათ სამთა გმირთა მნათობთა” სულაც არ შეექმნათ კოალიცია და ცალ-ცალკე წასულიყვნენ ნესტანის გასათავისუფლებლად, ან თვითონ თინათინი გამგზავრებულიყო უცხო ყმის გამოცანის ამოსახსნელად; იქნებ ნესტანსა და ტარიელს თავიდანვე ექორწინათ და ქაჯებს მათი მშვენიერი ასული გაეტაცებინათ, ანდა ფრიდონს ასმათის გული მოენადირებინა; იქნებ ქაჯებიც გონს მოგებულიყვნენ და საკუთარი სამეფო ინდოეთისთვის შეეერთებინათ… მოკლედ, ხან რა გავაკეთეთ, ხან რა… მაგრამ, არასდროს იყო საკმარისი.

ამას წინათ ინტერნეტსივრცეში თვალი მოვკარი ერთ შესანიშნავ ღონისძიებას, რომელზეც ბავშვებს, მშობლებს და მასწავლებლებს, ყველას ერთად გვეპატიჟებოდნენ –„ჩვენ ვკითხულობთ, ვსწავლობთ და ვასურათებთ „ვეფხისტყაოსანს”.

ამ გამოფენა–პრეზენტაციაზე წარმოდგენილი იყო
ბავშვების მიერ “ვეფხისტყაოსნის” თემაზე შექმნილი ნახატი-ილუსტრაციები; ბავშვებთან მუშაობის პროცესის ამსახველი დოკუმენტური ფილმი, ფრაგმენტები ანიმაციური ფილმიდან “ვეფხისტყაოსანი” და ამ ყველაფრის ერთად დამტევი ელექტრონული სივრცე– www.utvalavi.ge.

ხომ არის ხოლმე, როცა რაღაც, რაც ძალიან გინდა, გისრულდება, ასე იყო ამ პროექტთან დაკავშირებითაც. ვერ წარმომიდგენია, უფრო გამოსადეგი და გამოსაყენებელი რა უნდა შექმნილიყო ჩემი მოსწავლეებისათვის, ვიდრე მათივე თანატოლების მიერ მოყოლილი და დასურათებული ანიმაცია „ვეფხისტყაოსანი”.

ამ პროექტს სტუდია „ტელევეზირი” ახორციელებს. გახსოვთ? რამდენიმე წლის წინ რომელიღაც სატელევიზიო არხზე იყო საბავშვო გადაცემა „ტელევეზირი”, სამწუხაროა, რომ ახლა აღარ არის.

ჰოდა, პროექტის მონაწილეები ჩადიან საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში, ხვდებიან ბავშვებს და პოემის ამა თუ იმ სტროფს ახატვინებენ, ასევე ახმოვანებინებენ კიდეც. ასეთი სამუშაო შეხვედრების შედეგად საინტერესო და მრავალფეროვანი მასალა გროვდება, ამ ყველაფრისაგან კი შესანიშნავი ანიმაციები იქმნება.

ხატვას ლიტერატურის სწავლებისას ძალიან ხშირად ვიყენებ, თითქმის არცერთი გაკვეთილი არ ჩაივლის ისე, რომ ჩვენი საპროგრამო მასალა ან ბავშვების დაწერილი ესეები არ დავასურათოთ, შედეგად, თითქმის სრულყოფილ საგამომცემლო პროდუქტს ვიღებთ–ლიტერატურული ნაწარმოები შესაბამისი ილუსტრაციებით.

როცა წარმოვიდგინე, როგორ კარგად გამოვიყენებ ამ მასალას გაკვეთილზე, პატარა ბავშვივით ავცქმუტდი.

როგორ დავგეგმავ რუსთველის კვირეულს, ან სულაც ერთ თვეს. როგორ გადავეშვებით მე და ჩემი მოსწავლეები სრულიად სხვა, ფანტასტიკურ სამყაროში–შოთა რუსთაველის ეს პოემა ხომ ყველაზე დიდი თავგადასავალიცაა, ფანტასტიკაც, სარაინდო რომანიც, დიდაქტიკური თხზულებაც და კიდევ, კიდევ ბევრი.

მოკლედ, შესანიშნავი რესურსია, თქვენც აუცილებლად გამოიყენეთ, ან სულაც თქვენი კლასის დასურათებული „ ვეფხისტყაოსანი” შექმენით, კლასში გამოფენა მოაწყეთ და კიდევ ერთხელ გაიხსენეთ გენიალური პოეტის ულამაზესი სამყარო.

პს. რადგანაც „ვეფხისტყაოსანი” უკვე დასურათებულია, მე და ჩემი მოსწავლეების ასეთ პროექტს განვახორციელებთ–წავიკითხავთ და დავასურათებთ შოთას პოემის გაგრძელებებს და ხალხურ ვერსიებს.

პოემის გაგრძელებები ძალიან ამართლებს ძირითადი ტექსტით დაინტერესებისათვის. რა თქმა უნდა, დაწვრილებით არ განვიხილავთ ამ თხზულებებს, მაგრამ სათავგადასავლო თუ ფანტასტიკური სერიალების მოყვარული მოზარდებისათვის ძალიან კარგი ასახსნელია სხვადასხვა დროის ადამიანთა ინტერესი პოემის გმირების ცხოვრებისადმი, ადამიანთა ფანტაზია კი ნამდვილად სასწაულ ნაყოფს მოიწევს–ხოლმე.

აი, მაგალითად:

„ავთანდილი და ტარიელი გაუწყვიტამენ ჯარს. ფრიდონი გეექცევათ. ადგებიან და პური ჭამას დაიწყებენ ერთ კლდი ძირასა. ამ დროს ზეიდან წამოუვლის ფრიდონი. წაკრამს ფეხს კლდესა და გადაანხვლევს ზედა. გადანხვლევის დროს ხმალ ამოიღებს ტარიელი, დაჰკრამს კლდესა და ნახევარ იქით გადააგდეფს და ნახევარ იქით და გადარჩებიან. მაღლიდან დაუძახეფს ფრიდონი: ან მიძმეთ ან მიყმეთო. ტარიელი ეტყვის: ჩამოდი, ძმა იყავიო. ჩამოა, ელაპარაკებენ და ეგეც გამოდგება უმფროსი ძმაი. ერთმანეთ უამბობენ თავანთ ამბავს. ავთანდილი და ტარიელი ჩავლენ ქაჯეთის სახემწიფოში, დაუწყობენ ბრძოლას ქაჯებსა. დახოცამენ ამ ქაჯებსა, მაგრამ ცოცხლდებიან. მერე ერთი თხრობელი გაუვიდათ. ერთი ბებერი ატრიალეფს ჯარას, რამდელიც კვდება, ინდელი ცოცხლდება ამის გამო. მივა ეს ტარიელი და ამ ბებერ ქალ ეტყვის:

ბებერო, ეგ შენი ჯარა

დაბერდა, აღარ იჯარა

ავიღოთ და კედელსა ვცხოთ

ნეტა ვინ გამოაჯავრა?!

ამ ჯარას დაუნტრევს და ბებერსაც მოკლამენ. მერე დახოცამენ ამ ქაჯების ჯარს. ავა ტარიელი და ავთანდილი და მოყამთ ლერწამ-დარეჯანი.” – ხალხური „ვეფხისტყაოსნის” ერთ–ერთი ვერსიაა,

საინტერესოა არა?

ჰო, მეც ასე ვფიქრობ.

მასწავლებლის გამოცდილება

სასწავლო პროცესის ერთ-ერთი მთავარი კომპონენტია ინტერაქტიული სწავლება, რაც გულისხმობს მოსწავლეებისთვის სასიამოვნო და ხალისიანი განწყობის შექმნას და გაკვეთილის მსვლელობაში აქტიურად ჩართვას სასწავლო მიზნების მისაღწევად. მოსწავლეები ერთმანეთისგან განსხვავდებიან შესაძლებლობებით, აღქმის ტემპით, სწავლის სტილით, ამიტომ აუცილებელია სასწავლო პრაქტიკის მრავალფეროვნება, ხერხების, მეთოდების მონაცვლეობა.

ყველა მასწავლებელმა კარგად იცის, რა დიდი მნიშვნელობა აქვს თანატოლებისგან სწავლის პრინციპის გამოყენებას განათლების თანამედროვე სისტემებში. დ. პერკინსის აზრით, ბავშვებს, ისევე როგორც ზრდასრულებს, ბევრი რამის სწავლა შეუძლიათ ერთმანეთისგან და მასწავლებლის ვალია, ზედმიწევნით შეუწყოს ხელი ამ ბუნებრივი პროცესის ეფექტურ განხორციელებას.

წარმოგიდგენთ ჩემ მიერ დანერგილ სასწავლო მეთოდს, რომელსაც ჩემმა მოსწავლეებმა „ესტაფეტა” დაარქვეს. ეს არის მეთოდი, რომელიც შეიძლება გამოვიყენოთ ყველა მიმართულების საგნის სწავლების დროს. იგი ხელს უწყობს მოსწავლეებს, გაიგონ მიწოდებული ინფორმაციის შინაარსი და ეფექტურად დაუკავშირონ ის მანამდე მიღებულ ცოდნას.

მეთოდის არსი ასეთია: თითოეული მოსწავლე გაკვეთილიდან რიგრიგობით წარმოთქვამს თითო წინადადებას. მომდევნომ წინას ნათქვამი არ უნდა გაიმეოროს.ყოველი ახალი წინადადება აზრობრივად გამართული უნდა იყოს და ებმოდეს წინას. არ შეიძლება პასუხზე 15-20 წამზე მეტხანს ფიქრი. წინააღმდეგ შემთხვევაში მოსწავლე თამაშს გამოეთიშება და თხრობას მომდევნო გააგრძელებს. შეიძლება თემის შესახებ საკუთარი მოსაზრების, ვარაუდის გამოთქმა, მის მიზეზებზე საუბარი, მისი დაკავშირება ნაცნობ, მსგავს ან განსხვავებულ მაგალითებთან, არგუმენტების მოყვანა, მოვლენის, ფაქტის შეფასება. მოსწავლეები პასუხობენ ადგილიდან, ფეხზე აუდგომლად. თამაშში რჩება ჯერ 3 ნახევარფინალისტი, შემდეგ – 2 ფინალისტი, საბოლოოდ კი ვლინდება ერთი გამარჯვებული, რომელსაც კლასი – აპლოდისმენტებით, ხოლო მასწავლებელი მაღალი ქულით აჯილდოებს.

გამოკითხვის მეთოდი „ესტაფეტა” ყველა მოსწავლეს აძლევს თავისი შესაძლებლობების გამომჟღავნების საშუალებას. ამასთან, ზრდის მოტივაციასაც, რადგან კონკურენტული გარემო ერთ-ერთი მთავარი მასტიმულირებელი ფაქტორია მოსწავლეთა აკადემიური მოსწრების ასამაღლებლად. მოსწავლე, რომელმაც საკუთარი შესაძლებლობები ვერ გამოამჟღავნა, ცდილობს, თავადაც მიაღწიოს წარმატებას და მომდევნო გაკვეთილზე ლიდერი გახდეს.

„ესტაფეტა” საშუალებას იძლევა, მოკლე ხანში გამოიკითხოს მთელი კლასი, შემოწმდეს და შეფასდეს ყველა მოსწავლე. მისი მეშვეობით მასწავლებელი ახერხებს, თავისუფლად მართოს რეგლამენტი და საკმარისი დრო დაიტოვოს ახალი მასალის ასახსნელად. სხვაგვარად გაკვეთილზე 28-30 მოსწავლის შეფასება წარმოუდგენელია.

„ესტაფეტა” ზრდის მოსწავლეთა მობილიზებას, ორგანიზებულობასა და ჩართულობის ხარისხს, აიძულებს მათ ყურადღების კონცენტრაციას კონკრეტულ თემაზე, რადგან თუ მოსწავლემ წინამორბედთა ნათქვამი გაიმეორა, თამაშს ეთიშება. მეთოდი მოსწავლეებს იმის გააზრებაშიც ეხმარება, როგორ შეუწყონ ხელი თავიანთ განვითარებას, როგორ მართონ საკუთარი სწავლის პროცესი.

ამ მეთოდით მუშაობისას მოსწავლეები მასწავლებლის მითითების გარეშე, თავად ხვდებიან შეცდომას და თავადვე უსწორებენ მეგობარს. ასეთი ჩარევა არავის სწყინს, ის ყველასათვის მისაღებია, რადგან თამაშის წესების ნაწილია. გამორიცხულია დაცინვა, სარკაზმი. მოსწავლეებს, თამაშის წესებიდან გამომდინარე, ამის არც დრო აქვთ და არც უფლება.

„ესტაფეტა” უვითარებს მოსწავლეებს ლოგიკურ აზროვნებას, ხელს უწყობს აზროვნების განვითარებას მაღალი სააზროვნო დონეების მიხედვით. ამგვარი გამოკითხვა მოხერხებულია ნასწავლი მასალის განმტკიცების დროს, შემაჯამებელ გაკვეთილზე, ან ჩვეულებრივი გაკვეთილის რეფლექსიის ეტაპზე. ის მოსწავლეებს ნასწავლი მასალის დამახსოვრებასთან ერთად მის მთლიანობაში აღქმასაც უადვილებს. „ესტაფეტა” ასევე შეიძლება გამოვიყენოთ გაკვეთილის დასაწყისში ახალი თემის ახსნის დროს, როცა რაიმე მასალის გახსენება და წინარე ცოდნაზე ახლის დაშენება გვინდა.

ამ მეთოდის წყალობით მოსწავლეები კომპლექსებისგანაც თავისუფლდებიან. ბევრს ეძნელება თხრობა. ეს განსაკუთრებით მტკივნეულია გარდატეხის ასაკში მყოფი მოსწავლეებისთვის. ხმის ტემბრი, მეტყველების მანერა ასაკთან ერთად იცვლება. მრავალი მოსწავლე, განსაკუთრებით – ვაჟები, საერთოდ უარს ამბობს საგაკვეთილო თემაზე საუბარზე. ამას ერთვის საყოველთაოდ აღიარებული სახელმძღვანელოების სირთულე. მოსწავლეებს უჭირთ ვრცელი ტექსტის გადმოცემა, მოკლე წინადადებებით თხრობის წყალობით კი ისინი თანდათან ძლევენ ბარიერს, თავისუფლდებიან კომპლექსებისგან, უჩნდებათ საკუთარი თავის რწმენა.

აღსანიშნავია, რომ თამაშის დასრულების შემდეგ თამაშს გამოთიშულ მოსწავლეებს დაუკმაყოფილებლობის გრძნობა ეუფლებათ. საზოგადოდ, ბავშვების უმრავლესობას საკუთარ თავზე გადაჭარბებული წარმოდგენა აქვს. მათ მიაჩნიათ, რომ ბევრი რამ იციან და მეტი კითხვა არ სჭირდებათ, გამოკითხვის პროცესში კი აღმოაჩენენ, რომ ვიღაცას მეტი შეუძლია, მეტი იცის და ეს ვიღაცა მათი თანატოლია, მათი მეგობარი, რომელიც იმავე პირობებში ცხოვრობს და სწავლობს, როგორშიც ისინი, იმავე წიგნით მუშაობს და იგივე მასწავლებელი ჰყავს. განსხვავება მხოლოდ ის არის, რომ მათ ნაკლები წაიკითხეს, ნაკლები დრო დაუთმეს შესასწავლ მასალას და შედეგიც მაშინვე მოიმკეს და არა წლების შემდეგ, რაზეც მოზარდები, ჩვეულებრივ, არ ფიქრობენ; მათ კონკურენცია ვერ გაუწიეს თანატოლს.

„ესტაფეტა” მოსწავლეთა გარეგანი მოტივაციის ამაღლების ერთ-ერთი საუკეთესო საშუალებაა. თამაში აზარტულია, მარტივი და სახალისო. ასეთ გაკვეთილზე დისციპლინური პრობლემებიც ნაკლებია, მოსწავლეები ემორჩილებიან წესებს, რომლებიც მასწავლებელმა თამაშის წესებად შესთავაზა. იქმნება ატმოსფერო, სადაც სწავლა სასიამოვნო და უწყვეტი პროცესია. ამის წყალობით მოსწავლეები გაკვეთილს რუტინად აღარ აღიქვამენ. ისინი ახდენენ თავიანთი ცოდნის აქტიურ კონსტრუირებას იმ ინფორმაციის საფუძველზე, რომელიც მიიღეს მასწავლებლისგან, თანაკლასელებისგან. ამგვარი სწავლება გულისხმობს მოსწავლეთა დახმარებას არა მარტო სწორი პასუხის გაცემაში, არამედ საკუთარი აზრის ჩამოყალიბებაშიც. მოზარდი სწავლობს არა აბსტრაქტულად, არამედ მიღებულ ინფორმაციას უკავშირებს იმას, რაც უკვე იცის.

„ესტაფეტა” იმითაც არის საინტერესო, რომ წაახალისებს აქტიურ მოსმენას. ყურადღების დეფიციტი სერიოზული პრობლემაა არა მარტო ბავშვებსა და მოზარდებთან, არამედ ზრდასრულ ადამიანებთანაც კი. მოსწავლეს აქ მხოლოდ მასწავლებელი კი არ უსმენს ყურადღებით, არამედ თანაკლასელებიც. როდესაც მოზარდი გრძნობს, რომ მისი აზრი მნიშვნელოვანია და ყურადსაღები, ის უფრო მოტივირებულია, პასუხისმგებლობიანი და, შესაბამისად, წარმატებულიც.

მასწავლებელი ამ მეთოდით ეხმარება მოსწავლეებს მათდამი მაღალი მოლოდინის გამართლებასა და სათანადო აკადემიური მოსწრების მიღწევაში. მოსწავლეები ფოკუსირებული არიან ერთ საკითხზე. ისინი ხვდებიან, რომ პროცესის სწორად წარმართვისთვის სახელმძღვანელო არ არის საკმარისი და ბევრ დამხმარე მასალას იყენებენ გაკვეთილის მოსამზადებლად: არასაპროგრამო ლიტერატურას, ინტერნეტს, ამხანაგისგან მიღებულ ინფორმაციას, ასევე – საკუთარ დამოკიდებულებებსა და გამოცდილებას. მეთოდი ხელს უწყობს მეტყველების რედაქტირებას, ფაქტებისა და მოვლენების ანალიზსა და შეჯამება-შეფასებას. მოსწავლეებისთვის უმნიშვნელოვანესია კრიტიკული აზროვნების განვითარება. კრიტიკული აზროვნება მოითხოვს შესაბამისი ან საუკეთესო პასუხის პოვნას, ახსნას, ლოგიკურ დასაბუთებას, შედარება-შეპირისპირებას, კანონზომიერების დანახვას, პარალელების გავლებას, კავშირების მიგნებას, ვარაუდის ფორმულირებას, „ესტაფეტა” კი სწორედ ის მეთოდია, რომელიც ყოველივე ზემოთჩამოთვლილის განმტკიცებას ემსახურება და, ამასთან, პრობლემის გადაჭრისას არასტანდარტული გზის მიგნების შესაძლებლობას იძლევა; ახასიათებს იდეების სიმრავლე, მრავალფეროვნება (მოქნილობა, საკითხის სხვადასხვა კუთხით დანახვა), სიახლე (ორიგინალობა) და გარდაქმნის უნარი (ძველი იდეების საფუძველზე ახლის შექმნა).

„ესტაფეტის” გამოყენებისას მასწავლებელმა უნდა გაითვალისწინოს ხელის შემშლელი ფაქტორებიც, ყურადღება მიაქციოს ნიუანსებს, რომლებმაც შესაძლოა დაააბრკოლოს მიზნისკენ სვლა, უპირველესად, გაითვალისწინოს რისკები, რომლებიც შესაძლოა ახლდეს თან არასწორად დაგეგმილ კონკურენტულ სწავლებას.

საყოველთაოდ ცნობილია, რამდენად მნიშვნელოვანია ინფორმაციის წარდგენა. შეუძლებელია, მოსწავლეებმა დაიმახსოვრონ მთელი ის ინფორმაცია, რომელსაც მათ მასწავლებელი აწვდის. ხშირად ტექსტშიც უძნელდებათ არსებითი ინფორმაციის ამოცნობა და მეორეხარისხოვანზე ამახვილებენ ყურადღებას. ასეთი რამ შეიძლება განმეორდეს „ესტაფეტის” მსვლელობის პროცესშიც, მაგრამ მასწავლებელს შეუძლია, მიზანმიმართულად დაეხმაროს მათ, ისე, რომ ეს ხარვეზად არ იქცეს.

მეთოდის გამოყენების საჭიროება უნდა შეესაბამებოდეს გაკვეთილის მიზნებს. ასევე აუცილებელია მასალის ცოდნა, დროის მართვა და სივრცის იმგვარად ორგანიზება, რომ ყველა მოსწავლეს შეეძლოს ერთმანეთის მოსმენა. ამისთვის სასურველია, მოსწავლეები წრიულად ისხდნენ, რაც ქმნის თანაბარი მონაწილეობის განცდას და სურვილს.

მეთოდის გაცნობისას მნიშვნელოვანია მისი თვალსაჩინო მოდელირება, რაც მოსწავლეებისთვის პროცედურის დემონსტრირებას გულისხმობს. სწავლების ამ სტრატეგიის რამდენიმეჯერ გამოყენების შემთხვევაში მოსწავლეები სწრაფად აითვისებენ თამაშს. შეიძლება, თამაშის წესები რამდენჯერმე შევახსენოთ მათ, გამოვაკრათ ოთახში ან ჩამოვუწეროთ დაფაზე. არ არის გამორიცხული, ეს ვინმეს დროის დაკარგვად მოეჩვენოს, მაგრამ აუცილებელია. მასწავლებელმა სწავლების სტრატეგიების მოსწავლეებისთვის ახსნას საკმაო ხანი უნდა დაუთმოს და არ მიიჩნიოს, რომ ეს სამუშაო მას დროს აკარგვინებს.

მიმაჩნია, რომ დაინტერესებული თვალი უკეთ შეამჩნევს „ესტაფეტის” დადებით და უარყოფით მხარეებს, რაც მეტად სრულყოფს მას და აქცევს მოსწავლეთათვის საყვარელ მეთოდად, რომელიც სწავლება-სწავლის პროცესს საინტერესოს, ეფექტურს და წარმატებულს გახდის.

ინფორმაცია: ჩარტერული სკოლები/Charter Schools. ამერიკაში ე.წ. ჩარტერული სკოლები მოსწავლეებს სთავაზობენ დაწყებით და მეორეული საფეხურის განათლებას სწავლის გადასახადის გარეშე და გამოცდებს ატარებენ შტატის მიერ მანდატირებული პროგრამის მიხედვით. ეს სკოლები ნაკლებად რეგულირდებიან საჯარო სკოლებისთვის აუცილებელი წესებით, აქტებითა და რეგულაციებით და საჯარო სკოლებთან შედარებით ნაკლებ საჯარო დაფინანსებას იღებენ ერთ მოსწავლეზე. მათ მინიჭებული აქვთ არაკომერციული (არამომგებიანი) ორგანიზაციების სტატუსი და უფლებები და შეუძლიათ მიიღონ შემოწირულობები კერძო პირებისგან ან ორგანიზაციებისგან. ამ სკოლების დამაარსებლები შეიძლება იყვნენ მასწავლებლები, მშობლები ან აქტივისტები, თუმცა სკოლის განაწესს უთანხმებენ შტატის ან საგრაფოს განათლების საბჭოს. განაწესი შესაძლოა შეიქმნას არამომგებიანი ორგანიზაციების, უნივერსიტეტების ან სახელმწიფო ერთეულების მიერ. საგრაფოს, ოლქის ან შტატის განათლების განყოფილებამ ან ერთეულის საჯარო სასკოლო ადმინისტაციამ შესაძლოა კერძო კორპორაციებს, არამომგებიან ორგანიზაციებს მისცეს რამდენიმე ჩარტერული სკოლის მართვის უფლება. დღეს აშშ-ის 50 შტატიდან 41-ში არსებობს ჩარტერული სკოლები და მათთან დაკავშირებული კანონმდებლობა. პირველი ჩარტერული სკოლა შეიქმნა და დარეგისტრირდა მინესოტის შტატში 1991 წელს.

სტატისტიკური ინფორმაცია:

▪ აშშ-ში დაახლოებით 56 მილიონი სკოლის მოსწავლეა, რომლებიც სხვადასხვა ტიპის 132 000 სკოლაში დადიან.

▪ მოსწავლეთა 88% ტრადიციულ საჯარო, ჩარტერულ, სპეციალიზებულ (მაგნეტ) სკოლებში სწავლობს, 9% – კერძო სკოლებში, ხოლო დაახლოებით 3% განათლებას შინ იღებს.

– აშშ-ში ყოველგვარი ტიპის სკოლებში: საჯაროში, ჩარტერულში, მაგნეტ-სკოლებში, კათოლიკურში – დაახლ. 3, 8 მილიონი მასწავლებელი მუშაობს.

▪ ჩარტერული და მაგნეტ-ტიპის სკოლების რაოდენობა აშშ-ში დაახლოებით 8 000-ია (2010 წლის მონაცემებით).

ეს წერილი გახლავთ გაგრძელება ჩვენი ბლოგების სერიისა, რომლებიც აშშ-ის განათლების დღევანდელ მდგომარეობას და მის პრობლემებს ეხება. წინა წერილებში ჩვენ წარმოვადგინეთ კონცეფცია – სამკუთხედი, რომლის ცენტრშიც მოსწავლეა, წვერში – ოჯახი, ხოლო ფუძეში – სკოლა და თემი. ჩვენ სამკუთხედის წვერებს განვიხილავთ როგორც განათლების სისტემისა და მისი მდგომარეობის გაუმჯობესების უმთავრეს (ღერძულ) პუნქტებს.

დღევანდელ წერილში ჩვენ მთავარ ყურადღებას დავუთმობთ საჯარო და დამოუკიდებელ (ჩარტერულ) სკოლებს. ამჟამად არსებული ვითარების გათვალისწინებით, მაშინ როდესაც ბევრ ქალაქში ამდენი საჯარო სკოლა იხურება, დარწმუნებული ვართ, რომ აუცილებელია საუბარი ამ პროცესზე ჩარტერული (დამოუკიდებელი) სკოლების გავლენაის შესახებ, საგანმანათლებლო სისტემასა და იმ შედეგებზე, რომლებიც დღეს შეიძლება გაანალიზდეს დამოუკიდებელ სკოლებთან მიმართებით.

ფაქტია, რომ ჩარტერული სკოლების მოძრაობა ნელ-ნელა ცვლის აშშ-ის სასკოლო განათლების სივრცეს. როგორია ეს ცვლილებები? აუმჯობესებს თუ აუარესებს განათლების მდგომარეობას? აღმოჩნდა, რომ ამ კითხვებზე პასუხი მნიშვნელოვანწილად არის დამოკიდებული იმაზე, საით იყურები და ვის ესაუბრები მათ შესახებ.

2013 წლის 23 თებერვალს „ნიუ-იორკ ტაიმსის” სარედაქტორო სტატიაში აღწერილ იქნა საინტერესო სურათი „უკეთეს ჩარტერულ სკოლებზე ნიუ-იორკში”, თუმცა იმავე სტატიაში ითქვა, რომ „ეროვნული მასშტაბით ჩარტერულმა სასკოლო მოძრაობამ ვერ გაამართლა”. ნინა რისი, „საჯარო სკოლების ეროვნული ალიანსის” (აშშ-ის მასშტაბის არამომგებიანი ორგანიზაცია – ლ. ა.) პრეზიდენტი და აღმასრულებელი დირექტორი, „ნიუ-იორკ ტაიმსის” სტატიას პასუხობს, რომ ჩარტერულმა მოძრაობამ ბოლო 5 წლის განმავლობაში 1 700-ზე მეტი ახალი სკოლა შეიერთა მილიონამდე მოსწავლით; 610 000-ზე მეტი მოსწავლე აშშ-ში ელოდება თავისუფალ ადგილებს ჩარტერულ სკოლებში ჩასარიცხად; 2009-დან 2013 წლამდე დაიხურა 500-მდე ასეთი სკოლა, რამაც მათი ეფექტურობის სხვადასხვაგვარი შეფასება გამოიწვია; დღეს ქ. ნიუ-ორლეანში (ლუიზიანის შტატი) მოსწავლეთა 75 პროცენტი ჩარტერულ სკოლებში სწავლობს და ქარიშხალ კატრინას შემდეგ საჯარო სკოლებში მოსიარულე მოსწავლეთა რაოდენობა 3-ჯერ (!) შემცირდა.

ამგვარივე თემატიკის სარედაქციო წერილი დაიბეჭდა „ვაშინგტონ პოსტის” 2013 წლის მარტის ნომერშიც. იგი „ცოდნა ძალაა” პროგრამის (Knowledge is Power Program) შესახებ მოუთხრობდა მკითხველს და აღწერდა ეროვნული ჩარტერული სკოლების ქსელის ზრდას. გაზეთში მოყვანილი იყო დამოუკიდებელი კვლევითი კომპანიის, „მათემატიკა პოლისი რისერჩის (Mathematica Policy Research)” მიერ 43 ჩარტერულ სკოლაში ჩატარებული გამოკვლევის შედეგები – კვლევამ აჩვენა, რომ ამ ტიპის სკოლებში მოსწავლეებს გაცილებით უეკთესი შედეგები ჰქონდათ მათემატიკაში, ფუნდამენტურ მეცნიერებებში, კითხვასა და საზოგადოებრივ დისციპლინებში, ვიდრე ტრადიციული საჯარო სკოლებისას. კვლევამ ისიც დაადასტურა, რომ ეს არ იყო „შერჩევით” შელამაზებული შედეგი, რომელიც მხოლოდ კარგ მოსწავლეებს და მათ შედეგებს აღწერდა – კარგი შედეგები აჩვენებს დაბალშემოსავლიანი ოჯახებიდან მოსულმა მოსწავლეებმაც. „მათემატიკა რისერჩის” ერთ-ერთი მთავარი შედეგი ის გახლდათ, რომ „ცოდნა ძალაა” პროგრამის მიხედვით განსაზღვრული სასწავლო გრაფიკით, ჩარტერული სკოლების მოსწავლეები დღეში საშუალოდ 9 საათს სწავლობდნენ (სასწავლო წლის 192 დღის განმავლობაში), ხოლო საჯარო სკოლებში იგივე მაჩვენებელი დღეში მხოლოდ 6.6 საათს შეადგენდა.

ელექტრონული ჟურნალის, „სქულ ფაინანსის” („სკოლების ფინანსების”) გვერდზე ანალიტიკოსი, რუტგერსის უნივერსიტეტის პროფესორი ბრუს ბეიკერი, ყურადღებას ამახვილებს „მათემატიკა რისერჩის” კვლევის შედეგების სხვაგვარ ინტერპრეტაციაზე. კერძოდ, იგი აღნიშნავს, რომ ჩარტერული სკოლების პროგრამა „ცოდნა ძალაა” კონცენტრაციას ახდენს არა საქმის „უკეთ კეთებაზე”, არამედ იმავე საგნების უფრო ხანგრძლივ შესწავლაზე. ბეიკერის სიტყვებით, ჩარტერულ სკოლებში ერთ მოსწავლეზე გადათვლილი ხარჯი გაცილებით მაღალია: „ცოდნა ძალაა” პროგრამის ფარგლებში ამ პროგრამით მომუშავე სკოლა, მისი მდებარეობის გათვალისწინებით, ერთ მოსწავლეზე ხარჯავს წელიწადში დაახლ. 4 800-5 000 აშშ დოლარს, რაც საჯარო სკოლებში დახარჯულ სახსრებზე ბევრად მეტია (მაგალითად, 4 300 აშშ დოლარი ნიუ-იორკში და 2,000 დოლარი – ჰიუსტონში).

სტენფორდის უნივერსიტეტის გავლენიან მკვლევართა გამოკვლევამ (CREDO/„კრედო” – ჩარტერული სკოლების ეროვნული კვლევა, 2013)წარმოაჩინა რამდენიმე საინტერესო ტენდენცია, რომლებიც ჩარტერული სკოლების მოსწრებაში შეინიშნება – სკოლები, რომლებმაც ძლიერად დაიწყეს, ასევე ძლიერად აგრძელებენ, ხოლო სკოლები, რომლებსაც დაბალი მაჩვენებლებიდან მოუწიათ პროგრამის დაწყება – სუსტად. „კრედოს” ანგარიშის მიხედვით, ყველაზე დაბალი მოსწრების ჩარტერული სკოლების 80%-ის მოსწრება დაბალივე რჩება პროგრამაში მათი მონაწილეობის მეხუთე წელსაც. „კრედო” მოიცავდა როგორც ჩვეულებრივ საჯარო, ისე ჩარტერული სკოლების მმართველორგანიზაციებს (ჩსო). ეს ორგანიზაციები არიან ოპერატორები, რომლებიც მართავენ სამ ან მეტ ჩარტერულ სკოლას.

მოვიყვანთ რამდენიმე საინტერესო დასკვნას კვლევის ანგარიშიდან:

▪ საშუალოდ, ჩსო-ები საშუალო შედეგებს აჩვენებენ. მათი უპირატესობა დამოუკიდებელი ჩარტერული სკოლების მოსწავლეთა მოსწრებასთან შედარებით სტატისტიკურად უმნიშვნელოა.

▪ ჩსო-ები აქვეყნებენ მაღალ შედეგებს ისტორიულად ხელმოკლე მოსწავლეთა ქვეჯგუფების შესახებ.

▪ ჩსო-ების შესახებ რეალობა მათ ხარისხობრივ განსხვავებებში იკვეთება. 167 ჩსო-დან 43% პროცენტში კითხვაში მოსწრების მაჩვენებელი უკეთესია, ვიდრე ტრადიციულ საჯარო სკოლებში, ჩსო-ების სკოლების მოსწავლეთა 37%-ის მოსწრება მათემატიკაში ისეთივეა, როგორიც ტრადიციულ საჯარო სკოლებში. ჯამში, ეს მაჩვენებელი ყველა ჩარტერული სკოლისათვის 17%-ით უკეთესია ტრადიციულ სკოლებთან შედარებით.

▪ ჩსო-ში გაერთიანებული ახალი სკოლები დამოუკიდებელ (გაერთიანების გარეთ მყოფ) ჩარტერულ სკოლებთან შედარებით უკეთეს მოსწრებას აჩვენებენ, თუმცა საშუალო ჯამური მაჩვენებლებით ორივე ჩამორჩება ტრადიცულ საჯარო სკოლებს.

▪ აღმოჩნდა, რომ „ახალი სკოლის” ცნება (ჩარტერულ სკოლებთან მიმართებით) წლების განმავლობაში სტრუქტურულად არაფრით განსხვავდება „ძველისგან” და პირველი წლის სუსტი მონაცემები ვერაფრით ბათილდება.

„კრედოს” მიერ 2013 წელს გამოქვეყნებული კვლევის შედეგები გახლდათ 2009 წლის მსგავსი კვლევის ოფიციალური გაგრძელება და კვლევის პრესრელიზში აღინიშნა, რომ „ჩარტერული სკოლები, აშშ-ის 26 შტატის მონაცემებით, უკეთეს მოსწრებას აჩვენებენ”, თუმცა ამ „უკეთესობის” შესახებ საინტერესო მონაცემებს გვთავაზობს მკვლევარი ტომ ლავლესი (ბრუკინგსის მთავრობის კვლევის ინსტიტუტი): „ახალმა კვლევამ (ნაგულისხმებია „კრედოს” ანგარიში) გვიჩვენა, რომ ჩარტერული სკოლები საჯარო სკოლებზე უკეთ მუშაობენ, თუმცა მათი მოსწავლეების უპირატესობა კითხვაში სტატისტიკურად ძალზე უმნიშვნელოა, ხოლო მათემატიკაში ორივე ტიპის სკოლა დაახლოებით ერთ დონეზეა”. საბოლოო შეფასებაში ტომ ლავლესი წერს, რომ „კრედოს” 2009 წლისა და 2013 წლის კვლევების შედეგების შედარებისას ჩარტერულ სკოლებსა და ტრადიციულ საჯარო სკოლებს შორის იმდენად მცირე განსხვავება იქნა აღმოჩენილი, რომ, შეიძლება ითქვას, ორივე სექტორი თითქმის თანაბარ შედეგებს გვაძლევს მოსწრების თვალსაზრისით”.

ზემოთქმულიდან შეიძლება რამდენიმე დასკვნის გამოტანა. პირველი: ჩარტერული, დამოუკიდებელი სკოლები ნამდვილად არ არის განათლების სისტემის ხსნა. ჩვენი აზრით, გამოსავალი საჯარო სკოლების ჩარტერულად გადაკეთებაში კი არა, არამედ ამ ორი ინსტიტუტის თანამშრომლობაში უნდა ვეძებოთ, რამაც შესაძლოა უკეთესი შედეგები გამოიღოს სკოლების მოსწავლეთათვის.

2012 წლის დეკემბერში ბილ და მელინდა გეიტსების ფონდმა აშშ-ის შვიდ ქალაქს გადასცა 25-მილიონიანი გრანტი „საჯარო და ჩარტერული სკოლების თანამშრომლობისთვის” მოსწავლეთა მოსწრებისა და უკეთესი სწავლის კონცეპტუალური სქემის შესაქმნელად. ნიუ-იორკში (ნიუ-იორკის შტატი) ოთხი საჯარო და ოთხი ჩარტერული სკოლა ერთად იმუშავებს წერა-კითხვის გაუმჯობესების პროგრამის შესამუშავებლად, რომელიც დაეყრდნობა განათლებისა და ძირითადი სასწავლო საგნების ძირეულ სტანდარტებს. დენვერში (კოლორადოს შტატი) მაღალი მოსწრების ჩარტერულ და საჯარო სკოლებს მიეცემათ შესაძლებლობა, მიმართონ ფონდს სადემონსტრაციო პროგრამის გრანტებისთვის. სუსტი შედეგების მქონე სკოლების მასწავლებლებს და ადმინისტრატორებს შეეძლებათ მოინახულონ მაღალი მოსწრების სკოლები და იმუშაონ იქ მენტორებად გარკვეული ხნის განმავლობაში.

გეიტსის ფონდის საქმიანობა მიმართულია საგანმანათლებლო პროგრამების გაუმჯობესებისკენ და ბავშვების სწავლების ხარისხის ზრდისკენ. ფონდი ხელს უწყობს პრობლემების გადაჭრისთვის მუშაობას. გეიტსის ფონდის მიდგომა ხაზს უსვამს ჭეშმარიტებას, რომ ახალი ყოველთვის არ ნიშნავს უკეთესს, ხოლო ძველი – უარესს. ფონდის საგრანტო პროგრამა საშუალებას იძლევა, დისკუსია „შენიდან” და „ჩემიდან” „ჩვენის” განზომილებაში გადავიყვანოთ.

„ჰაფინგტონ პოსტი” (აშშ), 2013 წლის 10 სექტემბერი

https://www.huffingtonpost.com

ინგლისურიდან თარგმნა და კომენტარები დაურთო ლევან ალფაიძემ

გაკვეთილის ამ ვარიანტში თემას არ ვცვლით, მაგრამ გთავაზობთ ტექსტის შინაარსის შედარებას რეალურ ამბავთან, ამ შემთხვევაში –მოსწავლის ოჯახის ისტორიასთან.

Тема: «Семья и семейные традиции»

Цели урока: ознакомить учеников с материалом («Яи моё ближай­шее окружение»); активизировать уже знакомую лексику и расширить словарный запас по теме урока; развивать устную и письменную речь; обучать учащихся целенаправлен­ному нахождению информации в тексте и её применению в работе.

Стадия вызова (გამოწვევა)

Учитель записывает в центре доски слово семья и просит учеников назватьподходящие к этому слову прилагательные («Какая бывает семья?»).

Когда все предлагаемые учениками слова записаны на доске, учитель задаёт воп­рос: «А какая у вас семья?» (отвечают по желанию) — и объявляет тему урока.

Стадия осмысления (შინაარსის რეალიზება)

შინაარსის რეალიზების სტადიაზე მოსწავლეები ეცნობიან ტექსტს (იხ. დანართი). თუ არის საშუალება, სასურველია, ყველა მოსწავლეს ჰქონდეს ტექსტის ქსეროასლი, რათა ინდივიდუალურად იმუშაოს მასალაზე მარკირებით (მონიშნოს მსგავსება და განსხვავება). ასეთი საშუალების უქონლობის შემთხვევაში:

·

მოსწავლეები ტექსტის წაკითხვისას რვეულში ამოიწერენ მსგავსებებსა და განსხვავებებს და ამ ჩანაწერებს იყენებენ დიაგრამის შედგენისას;

·

შედარებითი დიაგრამა იგება ტექსტის კითხვის პარალელურად.

მასწავლებელი დაფაზე მიანიშნებს შედარების ძირითად ელემენტებს:

·

ოჯახის საცხოვრებელი ადგილი;

·

ოჯახის წევრები – რაოდენობა (ორი ძმა და ა.შ.), ვინ რას აკეთებს (სად სწავლობს, მუშაობს);

·

შინაური ცხოველები;

·

ვინ რას აკეთებს თავისუფალ დროს.

თუ მასწავლებელი კონკრეტულ კლასში შედარებითი დიაგრამის მეთოდს პირველად იყენებს, ტექსტის კითხვა რეკომენდებულია ხმამაღლა. მასწავლებელმა ყურადღება უნდა მიაქცევინოს მოსწავლეებს საკვანძო სიტყვებისთვის. მოსწავლე მუშაობს უშუალოდ მასწავლებლის ხელმძღვანელობით. ამ მეთოდის გამეორების შემთხვევაში მოსწავლეებს მეტი თავისუფლება (დამოუკიდებლად მუშაობის საშუალება) უნდა მიეცეთ.

Текст для учителя

ტექსტი წარმოდგენილია კომენტარებით, რომლებიც უნდა ამოიღოთ, სანამ მას მოსწავლეებისთვის ამობეჭდავთ. აქ გამუქებულია მხოლოდ ის ფრაზები და სიტყვები, რომლებზეც, ჩვენი აზრით, უნდა გამახვილდეს ყურადღება შედარებითი დიაგრამის მეთოდის გამოყენებისას.

МОЯ СЕМЬЯ – ЭТО СЕМЬ «Я»

С удовольствием расскажу о своей семье, так как считаю, что мне с семьёй крупно повезло. Почему я так считаю? У меня прекрасные родители (многие ученики отметят этот момент как сходство). Заботливые, добрые и особенно не вмешиваются в мои дела (здесь могут возникнуть разные варианты — и сходство, и различие), но всегда помогут советом, «-«если попросишь. Они местные – здесь же, в Санкт-Петербурге (свой город), и родились.

Отец мой по профессии инженер-автоконструктор (профессия своего отца). Он любит технику и всё своё свободное время проводит в мастерской, которую устроил в гараже (многие ученики отметят это как сходство, так как большинство отцов любят проводить свободное время в гараже). Больше всего он любит шутить. У него всегда есть в запасе весёлые случаи, анекдоты, которые он рассказывает нам по вечерам.

Мама у меня детский врач. Она работает в детской больнице (место работы мамы). Очень любит работу и переживает за больных детей. Но она и хозяйка отличная.Она прекрасно готовит.

У меня два брата. Старший брат, Сергей, уже женат. Он и его жена Оля – студен­ты, будущие экономисты. Младший, Виктор, заканчивает в этом году седьмой класс.

Младшая сестра, Татьяна, учится в пятом классе. Я думаю, что она – будущий ветеринар.

Седьмой член нашей семьи – это фокстерьер Джек, которого мы все безумно любим. Кажется, и он нас тоже.

У нас много родственников и друзей, поэтому в доме часто бывают гости. Мы любим принимать гостей – честное слово! И конечно, если ожидаются гости, то мы с мамой обязательно что-нибудь печём. У меня получаются отличные блины, а у мамы – торт «Наполеон». Зато мой папа – специалист по салатам. Особенно он любит француз­ские салаты.

У нас есть семейные традиции и правила:

На заботу отвечай заботой.

Не жди, пока тебе прикажут что-то сделать. Сделай сам! Храни семейные секреты.

Когда кому-нибудь плохо, постарайся вести себя деликатно.

Все имеют право на «своё» время, «своих» друзей, «свои» секреты.

Стадия рефлексии (რეფლექსია)

რეფლექსიის სტადიაზე მასწავლებელი დაფაზე ადგენს შედარებით დიაგრამას მოსწავლეების დახმარებით. თითოეული მოსწავლე კარნახობს თავის ვერსიას.

Семья Марины Общее Наша семья

ტექსტის გარჩევისა და შედარებითი ანალიზის შემდეგ მასწავლებელი სთხოვს მოსწავლეებს, მონიშნონ ფაქტები, რომლებიც შეიძლება საერთო იყოს ბევრი ოჯახისთვის. მაგალითად:

·

მშობლები და შვილები;

·

შინაური ცხოველები;

·

მეგობრები;

·

ნათესავები;

·

ტრადიციები.

შემდეგ მასწავლებელი აღნიშნავს, რომ ყველა ოჯახს აქვს თავისი ტრადიცია. მოსწავლეები ამოიკითხავენ ტექსტიდან ნაწყვეტებს, რომლებშიც მოთხრობილია ტრადიციებსა და ოჯახის წესებზე. შემდეგ მასწავლებელი ამახვილებს ყურადღებას ტრადიციასა და წესების განსხვავებებზე. მოსწავლეებს მოჰყავთ მაგალითები. ბოლოს ავსებენ ცხრილს.

რეკომენდაცია: ცხრილის შევსება შეიძლება სახლშიც (საშინაო დავალება). აქ შესაძლებელია მშობლებთან კონსულტაცია. ე. წ. რეფლექსიის დროს შესაძლებელია ამ თემაზე საუბარი დიაგრამებზე დაყრდნობითა და წინასწარ მომზადებული ოჯახური ფოტოების მიხედვით.

საშინაო დავალება: დავალება მოსწავლეების ლექსიკურ მარაგსა და ენის ფლობის დონეზეა დამოკიდებული. მათ შეიძლება მოამზადონ:

·ზეპირი მოხსენება თავიანთი ოჯახების შესახებ;

·თხზულება (ესე) თავიანთი ოჯახების შესახებ;

·კითხვები თანაკლასელების ინტერვიუირებისთვის.

რეკომენდაცია:

ინტერვიუირება დაეხმარება მოსწავლეებს, გაიმეორონ და განიმტკიცონ თემა. მომდევნო გაკვეთილის ჩატარება შეიძლება:

·წყვილებში (ჟურნალისტის ინტერვიუ);

·კითხვებით წრეზე (მოსწავლეები წრეზე სხდებიან, კითხვები ჩამოწერილია ცალკე ფურცლებზე, თითოეული მოსწავლე იღებს ერთ კითხვას და უსვამს ჯგუფის რომელიმე წევრს);

·სახლში მომზადებული კითხვების გაცვლა (დავალება სრულდება წერილობით).

v

მოსმენისდისკრიმინაციული და სადიფერენციო სავარჯიშოებისმიზანია ფონემების, მორფემების, სიტყვების, წინადადებათა ნაწილების, წინადადებებს შორის არსებული განსხვავებებისა და საზღვრების სწორად აღქმა-გაგება (აუდიტური კომპონენტი):

v

სემანტიკურ სავარჯიშოებში ყურადღება გამახვილებულია ტექსტში აზრის მაკონსტრუირებელ ელემენტებზე, მაგ.: პერსონაჟები, დრო, ადგილი, საკვანძო სიტყვები და სხვ. (სემანტიკური კომპონენტი).

v

ტექსტის სტრუქტურაზესამუშაოდ (სინტაქსური კომპონენტი) შემუშავებული სავარჯიშოების მიზანია ტექსტში გამოყენებულ წინადადებათა ნაწილების ან წინადადებების საზღვრების დადგენა, ტექსტის დაყოფა/ტექსტის სტრუქტურირება და არგუმენტირება.

v

სავარჯიშოები სიტუაციისა და ინტენციის განსასაზღვრად (პრაგმატული კომპონენტი)

v

სავარჯიშოები სალაპარაკო ენისათვის დამახასიათებელ კომპეტენციაზე/ცოდნაზე (კოგნიტური კომპონენტი)

მოსმენაზე ვარჯიშისას სწორად შერჩეულ ტექსტთან და სავარჯიშოებთან ერთად აუცილებელია სასწავლო გარემოს შესაბამისად ორგანიზება, რაც, უპირველეს ყოვლისა, ტექნიკური საშუალებებით მის სრულყოფილ აღჭურვას ითვალისწინებს. სახელმძღვანელოებში მოცემული თუ მასწავლებლის მიერ შერჩეული მოსასმენი მასალა შესაძლებელია ყოველთვის არ იყოს ავთენტური (განსაკუთრებით დასაწყის საფეხურზე!), მაგრამ ნებისმიერ მოსასმენ ტექსტზე მუშაობა ჩანაწერის მოსმენის გარეშე არაეფექტურ შედეგს იძლევა და ენის შესწავლაც სათანადოდ ვერ ხერხდება. მოსწავლის მიერ ენის სრულყოფილად დაუფლებაზე კი მხოლოდ მაშინ შეიძლება საუბარი, თუ ის სრულყოფილად ფლობს ოთხივე სამეტყველო უნარ-ჩვევას (მოსმენა, ლაპარაკი, კითხვა, წერა) და მიღებული ცოდნის ნებისმიერ სიტუაციაში ადეკვატურად გამოყენება შეუძლია.