ორშაბათი, ივნისი 9, 2025
9 ივნისი, ორშაბათი, 2025

შეფასების როლი და მნიშვნელობა ბავშვის სწავლა-აღზრდის პროცესში

0
შეფასებას სრულიად განსაკუთრებული ადგილი უკავია ბავშვის სწავლა-აღზრდის პროცესში. მისი როლი და მნიშვნელობა სასწავლო პროცესის შემდგომი სრულყოფისა და გაუმჯობესებისთვის განუზომელია. ამასთან ერთად ის სირთულეები, რომლებიც ბავშვის სწავლა-აღზრდის დროს გვხვდება, შეიძლება სწორედ შეფასებას უკავშირდებოდეს. არცთუ ისე იშვიათად გართულებული ურთიერთობა მოსწავლესა და მასწავლებელს, მშობელსა და მასწავლებელს შორის შეფასების პროცესთან არის დაკავშირებული. 

რამდენად იძლევა დღევანდელი შეფასების სისტემა შეფასების პროცესის უმტკივნეულოდ წარმართვის და მოსალოდნელი სირთულეების თავიდან აცილების შესაძლებლობას? არ შეიძლება არ აღინიშნოს, რომ საქართველოს განათლების სისტემაში განხორციელებული რეფორმის პროცესში ყველაზე დიდი ცვლილება სწორედ შეფასების სისტემამ განიცადა. ამასთან ერთად, ქართული პედაგოგიური საზოგადოების დამოკიდებულება აღნიშნული ცვლილებების მიმართ საკმაოდ არაერთგვაროვანი აღმოჩნდა. პედაგოგთა საკმაოდ დიდი ნაწილი უარყოფითად შეხვდა განხორციელებულ ცვლილებებს. თავის დამოკიდებულებას ისინი იმით ხსნიდნენ, რომ, მათი აზრით, გართულებული შეფასების სისტემა უამრავ თავსატეხს გაუჩენდა ისედაც საკმაოდ გადატვირთულ პედაგოგს, რომელიც გამოსავალს იმაში იპოვიდა, რომ არაფორმალურად მაინც ისევ შეფასების ძველ სისტემას დაუბრუნდებოდა. თუ შეფასებასთან დაკავშირებით ჩვენს სკოლებში არსებულ მდგომარეობას გადავხედავთ, შეიძლება ითქვას, რომ აღნიშნული მოლოდინი ერთგვარად გამართლდა კიდეც. სამწუხაროდ, დღეს შეფასება, თავისი მნიშვნელობის მიუხედავად, სასწავლო პროცესის უბრალო დანამატად არის გადაქცეული და ბავშვები ინფორმაციას საგაკვეთილო პროცესში გამომჟღავნებული ცოდნის შეფასების შესახებ ზარის დარეკვის შემდეგ და მასწავლებლის საკლასო ოთახიდან გასვლის წინ იღებენ. ამასთან, ეს შეფასებები, როგორც წესი, უბრალოდ ქულებით არის გამოხატული. ხშირ შემთხვევაში ბავშვები ამ ქულებს მხოლოდ საკლასო ჟურნალში ჩახედვის შემდეგ იგებენ, რაც მათში უკმაყოფილების და უსამართლობის განცდას ბადებს. ყოველივე ეს კი, თავის მხრივ, ართულებს ურთიერთობას მოსწავლესა და მასწავლებელს შორის. ერთ-ერთი მეათეკლასელი ბიჭუნა, რომელმაც საკლასო ჟურნალში საკუთარი გვარის გასწვრივ მისთვის არასასურველი ნიშანი დააფიქსირა, უკმაყოფილებას და გაოცებას ვერ მალავდა – „ვერ ვხვდები რატომ დამიწერა დღეს მასწავლებელმა 7, ორი დღის წინ კი – 10. ჩემი დღევანდელი პასუხი ხომ ადრინდელზე გაცილებით უკეთესი იყო”.

მართალია, დღევანდელი შეფასების სისტემა საკმაოდ დიდ შრომას და მომზადებას მოითხოვს პედაგოგისგან, მაგრამ შეფასების პრინციპების (სანდოობა, ვალიდურობა, ობიექტურობა და გამჭვირვალობა) დაცვა ბევრად უფრო უმტკივნეულოს ხდის აღნიშნულ პროცესს და მოსწავლეს საკუთარი შეფასების მიმართ სამართლიანობის გრძნობას უყალიბებს. თუ ბავშვს თავისი ცოდნის შეფასების შემდეგ შეკითხვები უჩნდება და ჩვენგან მიღებული შეფასების დასაბუთებას მოითხოვს, ჩვენ მიერ გამოყენებული შეფასების მეთოდები გადახედვას და შემდგომ სრულყოფას საჭიროებს. ხშირ შემთხვევაში უბრალოდ ქულის დაწერა არ არის ხოლმე საკმარისი იმისათვის, რომ ბავშვმა ობიექტურად და სამართლიანად ჩათვალოს შეფასება. სასურველია, რომ დაწერილ ქულას ჩვენი კომენტარები და არგუმენტირებული მსჯელობაც ახლდეს თან. უფრო მეტიც, ძალიან ხშირად ბავშვი ჩვენი სახის გამომეტყველებითაც იღებს ინფორმაციას მისი ცოდნისადმი ჩვენი დამოკიდებულების შესახებ. ერთ-ერთი გოგონა აღფრთოვანებული იყო იმით, რომ, როგორც თავად აცხადებდა, მასწავლებელი კმაყოფილებით და ღიმილით ისმენდა მის პასუხს. ყოველივე ამის შემდეგ კი მან გაოცება და სიბრაზე ვერ დამალა, როცა ამ მასწავლებლისგან მისთვის არასასურველი შეფასება მიიღო. გასათვალისწინებელია, რომ ბავშვებს არავერბალური კომუნიკაციის უნარი საკმაოდ კარგად აქვთ განვითარებული და ისინი ხშირად ჩვენი მიმიკით მეტ ინფორმაციას იღებენ, ვიდრე კომენტარებში გამოხატული ჩვენივე სიტყვებით. ამდენად, სასურველია, რომ შეფასების დროს პედაგოგის სახის გამომეტყველება, კომენტარები და დაწერილი ქულები ერთგვარ თანხვედრაში იყოს ერთმანეთთან. ამასთან, ისიც უნდა გავითვალისწინოთ, რომ სასურველია შეფასებითი ურთიერთობა მთელი გაკვეთილის განმავლობაში მიმდინარეობდეს, გაკვეთილის ყოველ ეტაპზე. ცალკეული აქტივობების შემდეგ შეფასების სახით კომენტარებს მაინც უნდა ვიყენებდეთ. მას გაკვეთილის ბოლოსთვის არ უნდა ვიტოვებდეთ.

რეფორმის შედეგად შეფასების სისტემაში განხორციელებული ცვლილებები განსაკუთრებით მტკივნეული დაწყებითი კლასების მასწავლებლებისთვის აღმოჩნდა. მათი აზრით, ბავშვებს ძალიან უყვართ მაღალი ნიშნების მიღება და ქულებით შეფასებაზე უარის თქმა უმცროსკლასელთა სასწავლო მოტივაციის დაქვეითების ხელშემწყობი გახდება. თუმცა, დაწყებითი კლასების პედაგოგთა შორის მრავლად არიან ისეთებიც, რომლებიც კმაყოფილებას ვერ მალავენ განხორციელებული ცვლილებების გამო და აცხადებენ, რომ ნიშნებზე უარის თქმა ბავშვებთან ურთიერთობისას ბევრი პრობლემის დაძლევაში დაეხმარა. პედაგოგების ასეთი პოზიცია ჩვენთვის გასაგებია, ვინაიდან დაწყებით კლასებში პატარები თავიანთი შესაძლებლობების მაქსიმალურად ამოქმედებით პედაგოგის ყოველი დავალების შესრულებას ცდილობენ. თუმცა, გამომდინარე მათი სასკოლო მზაობის დონიდან და შესაძლებლობებიდან, ზოგი წარმატებით ართმევს დავალებას თავს, ზოგი კი მარცხს განიცდის. ნიშნით შეფასების შემთხვევაში მასწავლებელს უწევს როგორც მაღალი, ასევე დაბალი ქულების დაწერა. დაწყებითი კლასების მოსწავლეს დაბალი ქულების და უარყოფითი შეფასებების მიღება ძალიან ხშირად სასწავლო მოტივაციას უქვეითებს და სკოლისა და სწავლის მიმართაც უარყოფით დამოკიდებულებას უყალიბებს. კომენტარებით კი, თუკი მასში ჩვენს კეთილგანწყობას გამოვავლენთ, ბავშვი წარმატების მიღწევის იმედს არ დაკარგავს. ვფიქრობთ, დაბალი ნიშნის დაწერის ნაცვლად, უკეთესი იქნება, თუ უმცროსკლასელებთან ასეთ კომენტარებს გამოვიყენებთ: „კიდევ ერთხელ სცადე, აუცილებლად გამოგივა”; „გულს ნუ გაიტეხ, შეეცადე დაკვირვებით წაიკითხო და პასუხს ნამდვილად იპოვი”; „ხანდახან ყველა ცდება, გულს ნუ გაიტეხ, შენ აუცილებლად იპოვი სწორ პასუხს”; „ყოველთვის გჯეროდეს საკუთარი ძალების, შენ უფრო მეტი შეგიძლია” და ა.შ. კეთილგანწყობა, სიყვარული, ნდობა, თანადგომა ხშირად ბავშვს შეუძლებელს აკეთებინებს.

დაბოლოს, ნუ დაგვავიწყდება, რომ შეფასების პროცესის სწორად წარმართვა მხოლოდ სასწავლო წარმატებების მისაღწევად არ არის მნიშვნელოვანი. ის თვითშეფასების და შეფასების უნარის ჩამოყალიბების თავისებურ ინსტრუმენტსაც წარმოადგენს, ვინაიდან როგორც ერთი, ისე მეორე მხოლოდ შეფასებითი ურთიერთობის პროცესში ყალიბდება. თუ გავითვალისწინებთ, რომ აღნიშნული უნარები განვითარების პიროვნულ დონეზე მდგომი ადამიანის მახასიათებლებად არის მიჩნეული, ადვილი გასაგები იქნება, რაოდენ მნიშვნელოვანია პიროვნების ჩამოყალიბების პროცესში შეფასებითი ურთიერთობების სწორი მიმართულებით წარმართვა.

თინეიჯერები და სელებრითები

0
მთელი წლის განმავლობაში ყოველ გაკვეთილზე  ჯასტინ ბიბერის, რობერტ პატისონის, მაიკლ ჯორდანის და ირინა შეიკის  სახელი მესმოდა. ჯასტინ ბიბერის ფანი მაშინ მეშვიდე კლასში იყო. ზეპირად იცოდა ბიბერის ყველა სიმღერა და საუკეთესოდ სწავლობდა ინგლისურს. რობერტ პატისონზე მერვე კლასელი გოგონები აფანატებდნენ და ინგლისურ ენაზე კითხულობდნენ  სტეფანი მაიერის ნაწარმოებს „ბინდს”. მაიკლ ჯორდანის ფანმა წელს მეცხრე კლასი დაამთავრა. ინგლისურის სწავლა არ უყვარდა. მაგრამ საყვარელ სპორტსმენზე რომ ჩამოვარდა სიტყვა, ენა ამოიდგა. იმდენი საინტერესო რამ მომიყვა კალათბურთისა და მაიკლ ჯორდანის შესახებ, რომ კალათბურთის თამაში მომანდომა. ირინა შეიკის მერვეკლასელი ფანები კი შიმშილობდნენ, რათა მოდელს დამსგავსებოდნენ. ეს ამბავი მაწუხებდა, მით უმეტეს, რომ ერთ მათგანს შიმშილისგან თავბრუც დაეხვა.
სელებრიტები ბევრი თინეიჯერის მისაბაძ მაგალითად იქცნენ. თუმცა ყველა ასაკის ადამიანს ჰყავს საყვარელი მსახიობი, ლიდერი ან უბრალოდ რაიმე სფეროში წარმატებული პიროვნება. ხშირად ეს სიყვარული ფანატიზმში გადადის: ახლახან ბრიტნი სპირსის ნახევრად ნაჭამი სენდვიჩი 500 დოლარად გაიყიდა.
ფსიქოლოგებმა არც სელებრიტების მიმართ გაჩენილი გრძნობები დატოვეს ყურადღების მიღმა. თვით ამ ფენომენს კი სელებრიტების თაყვანისცემის სინდრომი (Celebrity Worship Syndrome) უწოდეს. ისინი ფანებს გრძნობების მიხედვით ორ ჯგუფად ჰყოფენ. ერთნი მსუბუქად არიან შეყვარებულები. მეორეებს კი აკვიატებები და მენტალური არასტაბილურობა უყალიბდებათ. მკვლევრები ინეს შინდლერი და ვერონიკა ცინკი პირველ გრძნობას აღფრთოვანებას უწოდებენ, მეორეს კი – გაფანატებას.

ფსიქოლოგი ჯეიმს ჰურანი წერს, რომ ფანატიკური სიყვარული სამ სტადიას გადის. ის ჩვეულებრივი ამბავივით იწყება და თანდათან გადაიზარდება არაჯანსაღ გამოვლინებებში. პირველ სტადიაზე ფანები ხშირად საუბრობენ საყვარელ სელებრითზე. ერთიანდებიან მის კლუბში. ცნობილი ადამიანები მათთვის სტრესისგან თავის დაღწევის საშუალებაა. ისინი ჩვეულებრივ ერთვებიან  ყოველდღიურ საქმიანობაში. 

მეორე საფეხურს ინტენსიურ პიროვნულ სტადიას უწოდებენ. ამ დროს შეიმჩნევა სელებრითზე მიჯაჭვვა  და მეგობრებისა და ოჯახის უარყოფა. ამგვარი ქცევები საკუთარ ნება-სურვილს აღარ ექვემდებარება. ჰურანი სელებრითებს იოლად ხელმისაწვდომ ნარკოტიკებს უწოდებს.

მესამე სტადიაზე სელებრითთან პიროვნული კავშირი ზენიტს აღწევს. ფანი ხარჯავს აურაცხელ თანხას მის კონცერტებზე დასასწრებად, მისი მუსიკალური დისკებისა და მისი გამოსახულებიანი პლაკატების, მაისურებისა და სხვა სუვენირების შესაძენად. ზოგჯერ შესაძლოა საკუთარი სიცოცხლეც კი დათმონ.  ფანებს სელებრითები წმინდანებად წარმოუდგენიათ. ჰურანის გამოკვლევის თანახმად, რელიგიური ადამიანები ასეთ ფანატიკურ სიყვარულს ნაკლებად ავლენენ. 

ფანატიზმისგან განსხვავებით აღფრთოვანება სანატრელი რამაა.  თუ ფანატიზმის დროს ადამიანი თავის თავს გაღმერთებულ ადამიანამდე მიუწვდომელად თვლის და მის გამო მუხლებზეც ეცემა, აღფრთოვანების დროს არსებობს სწრაფვა აღმაფრენის ობიექტის მიმართ. ადამიანი თავისი იმჟამინდელი უნარებით თუ მიღწევებით ჩამორჩება საყვარელ ადამიანს, მაგრამ იცის, რომ შესაძლოა მანაც მიაღწიოს იმავე მიზანს და უკეთესი შედეგიც კი აჩვენოს. აღფრთოვანება პიროვნული ზრდის წინაპირობაა. სამაგალითო ადამიანები ზრდიან მოტივაციას, ახალის სწავლის სურვილს და ახალი უნარების განვითარებას უწყობენ ხელს. აღფრთოვანება სიყვარულივით მოქმედებს ადამიანზე და მასში დადებით თვისებებსა  და ტალანტებს აღვიძებს: დახმარების სურვილს, გულუხვობას, გამძლეობას, გაბედულებას, რისკზე წასვლას, მუსიკალურ, ტექნიკურ და მხატვრულ ნიჭს. 

აღფრთოვანება და ფანატიკური თაყვანისცემა თინეიჯერებისთვის კარგად ცნობილი გრძნობებია.  პირველი მათგანი უმტკივნეულო და არასახიფათო გრძნობაა, რომელიც პიროვნულობის აღქმას კი არ ამდაბლებს, არამედ ადამიანს საკუთარ შესაძლებლობებში არწმუნებს. აღფრთოვანებას წარმატება მოაქვს როგორც თავდაჯერებული, ასევე არათავდაჯერებული ადამიანებისთვის. 

P.S. ჩვენს ინგლისურის სახელმძღვანელოსაც ასე ქვია „Inspiration”.
გამოყენებული ლიტერატურა:
David Zizzo. Psychologists examine celebrity adoration: Extensive research indicates followers have chosen famous people to be ‘modern-day religious icons'. Newsok. December 18, 2006 
Klaus Wilhelm. Echt toll! Warum wir Menschen auf den Sockel stellen. Psychologie Heute. Heft 5, May, 2015.

თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენების როლი სწავლა-სწავლების პროცესში

0
სტატიის შესავალ ნაწილზე ფიქრისას, უეცრად გონებაში ამომიტივტივდა კარლ როჯერსის კითხვები, რომლებსაც იგი საკუთარ თავს დაუსვამდა, მასწავლებელი რომ ყოფილიყო და, გადავწყვიტე, ჩემი გამოცდილება, რაც Microsoft-ის საპილოტე პროექტში (სახელწოდებით: „ერთი ერთზე სწავლების კონცეფცია”) თანამონაწილეობამ შემძინა, მჭიდროდ დამეკავშირებინა როჯერსის იდეებთან.

მიუხედავად იმისა, რომ კარლ როჯერსი თავად არასდროს ყოფილა პრაქტიკოსი მასწავლებელი, მისი იდეები დიდ გავლენას ახდენს თანამედროვე განათლების მეთოდებსა და პრაქტიკაზე. მან შექმნა სწავლების საკუთარი კონცეფცია – პიროვნებაზე ცენტრირებული ალტერნატიული პედაგოგიკა, რასაც, ჩემი აზრით,  ჩვენს რეალობაში შეიძლება დავუმატოთ ტერმინი: “ტექნოლოგიური პედაგოგიკა”. როჯერსი გამოდის ტრადიციული პედაგოგიკის ზოგიერთი მიდგომის წინააღმდეგ და ყურადღებას სწავლების პროცესში გააზრებული შესწავლის მიზნით განხორციელებულ ფასილიტაციაზე ამახვილებს. ფასილიტაცია, როჯერსის აზრით, მოსწავლისათვის სწავლის პროცესის შემსუბუქება და სტიმულირებაა. სწორედ ამ ორი ფაქტორის (შემსუბუქება და სტიმულირება) ეფექტურობას ეფუძნება სწავლების მაღალი ხარისხი, იგივე ხარისხიანი განათლება. რა შეიძლება იყოს დღეს უფრო ეფექტური და ხელმისაწვდომი, ვიდრე სასწავლო პროცესში თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენებაა? ეს საკლასო ოთახში ემოციური და ინტელექტუალური გარემოს შექმნის უზრუნველყოფას, ასევე პედაგოგიური და ფსიქოლოგიური მხარდაჭერის ატმოსფეროს ჩამოყალიბებას ნიშნავს. როჯერსი განიხილავს მასწავლებელ-ფასილიტატორის სამ ძირითად მახასიათებელს:

1. მასწავლებლის “კონგრუენტულობა”, ანუ მისი “ნამდვილობა”. იგი გულისხმობს, რომ მოსწავლეებთან დამოკიდებულებაში მასწავლებელი უნდა იყოს ისეთი, როგორიც სინამდვილეშია.
2. “ნდობა”, “მიღება”, რაც ნიშნავს მასწავლებლის შინაგან თავდაჯერებულობას თითოეული მოსწავლის შესაძლებლობებსა და უნარებში, მათ უპირობო მიღებას;
3. ,ემპათიური გაგება”. ეს არის მასწავლებლის უნარი, დაინახოს თითოეული მოსწავლის შინაგანი სამყარო. 

კარლ როჯერსის აზრით,  თუკი ეს სამი აუცილებელი შემადგენელი ელემენტი ერთობლივად არ არსებობს, მასწავლებელი, რბილად რომ ვთქვათ, არასასურველ გავლენას ახდენს მოსწავლის პიროვნებაზე, მის ფორმირებაზე. ამ კონტექსტში, ჩემი მცირედი პედაგოგიური გამოცდილებით, შევეცდები, პარალელები გავავლო სწავლა-სწავლების პროცესის დასახელებულ სამ ძირითად კომპონენტსა და ტექნოლოგიებით სწავლებით მნიშვნელობაზე.
დამეთანხმებით, რომ არა მხოლოდ მოსწავლეები, არამედ ზრდასრული ადამიანებიც კი, ხშირ შემთხვევაში, ვირტუალურ სამყაროში გაცილებით უკეთ წარმოაჩენენ საკუთარ “მე”-ს, ვიდრე პირისპირ, ცოცხალ ურთიერთობებში. მიმაჩნია, რომ ეფექტური მასწავლებელი მოსწავლეებთან ჯანსაღ ემოციურ დისტანციაზე ყოფნით ინარჩუნებს მეტ ობიექტურობას, აბალანსებს და განიხილავს ცალკეული მოსწავლის საჭიროებას კლასის საჭიროებებთან შესაბამისობაში. თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენებით, მასწავლებელს აქვს შესაძლებლობა, არა მხოლოდ უკეთ გაერკვეს საჭიროებების არსში, არამედ მიაგნოს რეაგირების ინოვაციურ მეთოდებს და ამით ხელი შეუწყოს მოსწავლეთა სხვადასხვა უნარების განვითარებას, რომელთა შესახებაც დაწვრილებით ქვემოთ მოგახსენებთ.

გთავაზობთ კ.როჯერსის ერთ-ერთი გამოსვლიდან მცირე, მაგრამ ძალიან საინტერესო ნაწილს:
“არასოდეს ვყოფილვარ სკოლის მასწავლებელი და არც უნივერსიტეტის სტუდენტებთან მუშაობის დიდი გამოცდილება მაქვს. ამრიგად, ჩემთვის უცნობია ის სიტუაცია, რომელსაც თქვენ ყოველდღე საკლასო ოთახში პირისპირ ეჯახებით. ამიტომ, მე ავირჩიე შემდეგი გზა: შევეცადე, წარმომედგინა, თუ რა კითხვებს დავუსვამდი საკუთარ თავს, ნიჭიერი ან სრულიად ჩვეულებრივი ბავშვების მასწავლებელი რომ ვიყო. 

კითხვა პირველი: “რას ნიშნავს იყო ბავშვი, რომელიც “არა პროგრამით”, არამედ თვითონ, დამოუკიდებლად სწავლობს რაიმეს.
 ყველაზე ცოტა, რასაც გავაკეთებდი არის ის, რომ შევეცდებოდი გადამექცია სკოლა მეგობრულ სახლად, რომელშიც თითოეულ ბავშვს შეეძლებოდა საკუთარი სამყაროს შემოტანა”.

მიმაჩნია, რომ, აქ უკვე ტექნოლოგიების როლი და მისია ძალიან პროდუქტიული შეიძლება გახადოს მასწავლებელმა. ვფიქრობ, რომ წარმატებული მასწავლებელი უნდა იყოს ლიდერი, რომელიც შთააგონებს და მოტივაციას მისცემს მოსწავლეებს ძალდაუტანებლად. მასწავლებელს ესაჭიროება უნარი, მოერგოს ყველა სიტუაციას და შეძლოს მოსწავლეთა წახალისება, მხარდაჭერა და, რაც ყველაზე მთავარია, მოსწავლეებმა უნდა მიაღწიონ მანამდე მათთვის წარმოუდგენელ შედეგებს. ამ მხრივ კი, ვფიქრობ, რომ ჩვენი დროების სამყაროში,  თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენებას ანალოგი არ აქვს. მოსწავლეთა უნარების განსავითარებლად ტექნიკების მრავალფეროვნება ძალიან მნიშვნელოვანია. სიახლე ყოველთვის იწვევს დაინტერესებას. ეს ნათლად გამოიკვეთა პროექტის ფარგლებში ჩატარებული აქტივობების დროს. მოსწავლეთათვის ახალმა საგანმანათლებლო აპლიკაციების აღმოჩენამ მათ მოტივაციაზე მნიშვნელოვანი დადებითი გავლენა მოახდინა (დეტალურად სტატიის დასასრულს მოგახსენებთ)  და, რაც მთავარია, ეს მოხდა მასწავლებლის დახმარების გარეშე, ანუ მოხდა ტექნოლოგიების დამოუკიდებლად გამოყენების უნარის ხელშეწყობა.

როჯერსი, კითხვა მეორე: “გავბედავდი თუ არა ჩავკეტილიყავი ჩემი მოსწავლეებისათვის, თუ ვიქნებოდი მათთვის ის, ვინც ვარ სინამდვილეში – ადამიანი, რომელმაც ხშირად რაღაც არ იცის, რომელიც ხშირად ყოყმანობს, ეშლება და ეძიებს?წავიდოდი თუ არა ასეთ რისკზე და რას მომცემდა ეს?
ყოველთვის ვერ  გავრისკავთ მასწავლებლის კვარცხლბეკიდან ჩამოსვლას და იმ ადამიანად გადაქცევას, რომელიც სწავლობს მათგან, ვისაც ასწავლის. თუმცა გულის სიღრმეში დარწმუნებული ვარ, რომ ასეც მოვიქცეოდი. მე წავიდოდი რისკზე და, სამაგიეროდ, მოიგებდა ყველა”.
მეც ასე მოვიქეცი, რადგან მიმაჩნია, რომ მასწავლებელი აუცილებლად გულღია და ჰუმანური უნდა იყოს. მანაც უნდა აღიაროს საკუთარი ნაკლოვანებები და თავისი უშუალობით დაეხმაროს მოსწავლეებს, გამოხატონ საკუთარი ნება, იყვნენ გაბედულები და შეძლონ როგორც საკუთარი უნარებისა და ღირსებების წარმოჩენა, ასევე შეცდომების აღიარება. არ მრცხვენია ვაღიარო, რომ მიუხედავად ტრენინგზე ათვისებული ტექნიკებისა, ჩემმა მოსწავლეებმა ჩემზე უკეთ მოახერხეს ახალი ტექნოლოგიების გამოყენება საკლასო სივრცეში.
როჯერსი, კითხვა მესამე: “რა აინტერესებთ ჩემს მოსწავლეებს? შეიძლება ვცდები, მაგრამ მგონია, რომ არც ისე ძნელია გაიგო, რითი არის მოსწავლე დაინტერესებული ყველაზე მეტად. ეს შეიძლება გააკეთო პირდაპირ, უბრალოდ შეეკითხო, მას ან ირიბად. თუმცა, ყველაზე კარგია შექმნა შემოქმედებისა და ნდობის ისეთი ატმოსფერო, რომელშიც ეს ინტერესები გამომჟღავნდება ბუნებრივად”.
სწორედაც რომ მრავალფეროვანი მეთოდებისა და ტექნოლოგიების გამოყენებით ბუნებრივად ვლინდება მოსწავლეთა ინდივიდუალური მიდრეკილებები და ინტერესები საკლასო სივრცეში. უფრო მეტიც, ხდება კრეატიული და თანამშრომლობითი უნარების განვითარების ხელშეწყობა. პროექტის ფარგლებში ჩატარებული შვიდივე აქტივობის დროს მოსწავლეები თავად წყვეტდნენ, ვინ რას გააკეთებდა. მათ ჰქონდათ სრული ნდობა ჩემი მხრიდან, რაც ძალიან პროდუქტიული აღმოჩნდა. ინდივიდუალური უნარებისა და მიდრეკილებების შესაბამისად, თავად მოსწავლეები ინაწილებდნენ შესასრულებელ სამუშაოს: ზოგი მათგანი პოსტერს აფორმებდა შესაბამისი ნახატით, ზოგი – windows-ის მაღაზიაში ეძებდა თემატურ აპლიკაციას, ნაწილი ხატავდა ან წერდა და ა.შ. საბოლოო ჯამში, ფუნქციების მართებულად გადანაწილების შედეგად, მოხდა დროის ეფექტურად გამოყენება და ყველაზე მთავარი, ჩემი აზრით, გახლავთ ერთმანეთის აზრისა და ინტერესების პატივისცემა და გათვალისწინება. ასევე, მოსწავლეთა შორის ურთიერთსტიმულირება. მე კი, როგორც მათი მასწავლებელი, ძალიან თავისუფლად ვგრძნობდი თავს ფასილიტატორის როლში. 
როჯერსი, კითხვა მეოთხე: “როგორ დავუჭიროთ მხარი და შევინარჩუნოთ ბავშვის ცნობისმოყვარეობა.
ყველას კარგად მოგვეხსენება, რომ სასკოლო სწავლების პერიოდში ბავშვები კარგავენ ინტერესს სწავლის მიმართ. ეს სასკოლო სწავლების ერთ-ერთი ყველაზე საგანგაშო მაჩვენებელია. 
ერთხელ კალიფორნიის უნივერსიტეტის რექტორმა მითხრა, რომ მის მიერ ბავშვების შერჩევის ერთადერთი კრიტერიუმი ცნობისმოყვარეობა იქნებოდა. 
აღნიშნული უნივერსიტეტის პროფესორი მწერს: “მინდა გაგიზიაროთ ჩემი ექსპერიმენტის გამოცდილება; ჯგუფში მონაწილეობა ნებაყოფლობითი იყო. ეს გახლდათ ყველაზე საუკეთესო კურსი, რომელიც ოდესმე ჩამიტარებია. სტუდენტების მუშაობა ისეთ მაღალ შემოქმედებით დონეზე წარიმართა, როგორსაც აქამდე იშვიათად შევხვედრივარ. დაიწყო აქტიური შემოქმედებითი მუშაობის ტალღა: ანგარიშები, ინფორმაცია, დამოუკიდებელი კვლევები, პროექტები და ა.შ. ეს ამაღლებული განწყობა გადაედოთ სხვა ჯგუფის სტუდენტებსაც. ისინი მოდიოდნენ ჩემს „ცდისპირებთან” და თხოვდნენ გაეზიარებინათ მათთვის ახალი აღმოჩენებით გამოწვეული სიხარული.  და რაც მთავარია, კარლ, არაჩვეულებრივად სასიამოვნო იყო იმ სიტუციაში ყოფნა, რომელშიც სტუდენტებს ჰქონდათ შესაძლებლობა ისე ესწავლათ, როგორც მათ მიაჩნდათ სწორად. და როგორ თავისუფლად ვგრძნობდი მე თვითონ თავს არა მასწავლებლის, არამედ იმ ადამიანის როლში, რომელიც ეხმარება მათ სწავლაში და თვითონაც სწავლობს მათგან!”
სწორედაც რომ მეც ბევრი დეტალი ვისწავლე ჩემი “Smart” მეექვსეკლასელი მოსწავლეებისგან და მეც გაცილებით თავისუფლად ვგრძნობდი თავს იმ გაკვეთილებზე, როდესაც პლანშეტ-ტრანსფორმერებს ვიყენებდით, რადგან ვხედავდი, რომ ყოველგვარი ტრენინგის (რაც საპილოტე პროქტის დაწყებამდე მასწავლებლებს Microsoft-ის ტრენერების მიერ ჩაგვიტარდა) გარეშე როგორ მოხერხებულად ართმევდნენ თავს დავალებებს. ახალი თაობა ტექნოლოგიურად უფრო და უფრო წინ მიდის და ეს შეუქცევადი რეალობაა. მოსწავლეები ახალი ტექნოლოგიების სივრცეში თავს ძალიან კომფორტულად გრძნობდნენ. ამ დროს მე ვიყავი საგაკვეთილო პროცესის ფასილიტატორი, მიმართულების მიმცემი და დროის რეგულატორი. მიხაროდა, როცა ვხედავდი, როგორ მუშაობდნენ გუნდურად, წყვილებშიც, სიამოვნებით, სიცილით… ვაკვირდებოდი, როგორ ახერხებდნენ პროცესის დამოუკიდებლად წარმართვას, პერიოდული ადგილობრივი ტექნიკური შეფერხებების დამოუკიდებლად გადალახვას (მაგ: მოსწავლეებმა უცებ შეიმუშავეს ალტერნატიული გზა, როცა ინტერნეტის შეფერხება დაფიქსირდა: მათ სკოლის შენობის გვერდით არსებული კორპუსის ინტერნეტის პაროლით ისარგებლეს. ასევე, გამოიყენეს მობილური ტელეფონები Microsoft-ის მაღაზიაში მოძიებული აპლიკაციების Google-ის საძიებო სისტემაში არსებულ აპლიკაციებთან შედარება-განსხვავებულობის დადგენის მიზნით  და სხვ.); მოსწავლეები გაიტაცა ასეთმა თვითრეგულირებულმა სასწავლო პროცესმა. და რაც ჩემთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი და სასიხარულო იყო. ვამჩნევდი, მათ ამ პროცესში (რომელიც შვიდი თვე გაგრძელდა) როგორ უვითარდებოდათ სხვადასხვა სახის ზოგადი უნარები, როგორიცაა: შედარება, ანალიზი, კვლევის უნარი, ურთიერთთანამშრომლობის უნარი, დროის მართვის უნარი და ა.შ. მათ სახეებზე ფიქსირდებოდა ახალი აღმოჩენებით გამოწვეული სიხარული, არ სურდათ გაკვეთილის დასრულების მაუწყებელი ზარის დარეკვა და იყვნენ გამორჩეულად მოტივირებულნი. 

როჯერსი, კითხვა მეხუთე: “როგორ უზრუნველვყოთ მოსწავლეთათვის ისეთი მასალის მიწოდება, რომელიც დააინტერესებს და გაიტაცებს მათ, უპასუხებს მათ მიდრეკილებებსა და შესაძლებლობებს, რომელიც უზრუნველყოფს კონკრეტული მოსწავლისათვის სასურველ თავისუფალ არჩევანს. 
ეს ყველაზე სერიოზული პრობლემაა, რომელსაც კარგმა მასწავლებელმა მეცადინეობისთვის გამოყოფილი დროის 90% უნდა დაუთმოს. ვთვლი, რომ მნიშვნელოვანია შექმნა ისეთი სიტუაცია, რომელშიც ბავშვს არ შეუძლია არ ისწავლოს და მეტიც, გააკეთოს ეს სიამოვნებით. ერთ-ერთი გზა არის მდიდარი და ფანტაზიის განმავითარებელი მასალის შექმნა”.
მე ვფიქრობ, რომ, თუ ერთი მხრივ, ინტერნეტ-სივრცეში არსებული უკვე მზა აპლიკაციების, ცხრილების, დიაგრამებისა და სხვა საგანმანათლებლო რესურსების გამოყენება აღარ იძლევა მოსწავლეებში ფანტაზიის უნარის განვითარების შესაძლებლობას, მეორე მხრივ, პირიქითაც შეიძლება მოხდეს: უკვე არსებული რესურსის საფუძველზე შეიქმნას ახალი რესურსი. კრეატიულ მიდგომას ხომ  ჩარჩოები არ აქვს. მაგ. როდესაც ჩვენი ერთ-ერთი აქტივობის თემა იყო ინგლისურენოვანი იდიომები, მოსწავლეებმა საკუთარი ნახატებით გააფორმეს იდიომატური გამონათქვამები, მაშინ როცა აპლიკაციებში ამგვარი გაფორმება არ იყო მოცემული. მოსწავლეთა ეს მიდგომა იდიომების უკეთ ათვისების მიზნით ძალიან სასარგებლო აღმოჩნდა. მათ ნახატების მიხედვით მოახდინეს გამონათქვამების იდენტიფიცირება და მათი ცოდნა ამ გზით უფრო გამყარდა, განმტკიცდა და გახალისდა (მასალა შეგიძლიათ იხილოთ pilnetwork-ზე).

 

როჯერსი, კითხვა მეექვსე: “მაქვს თუ არა მე საკმარისი მოთმინება და ვაჟკაცობა იმისათვის, რომ მივეხმარო მოსწავლეს მისი შემოქმედებითი იდეების დაბადებაში?”
აქ რა შეიძლება იყოს უკეთესი ინსტრუმენტი, თუ არა თანამედროვე ტექნოლოგიების გამოყენება სასწავლო პროცესში. ონლაინ-რესურსების განახლებული მასალები ხომ ამოუწურავია, თუმცა ვფიქრობ, მოსწავლეს სჭირდება ორიენტირი, სად ეძებოს შესაბამისი ინტერნეტ-რესურსი. სწორედ ამ მხრივ იყო ძალიან სასარგებლო ამ პროექტში მონაწილეობა. ყოველი ახალი აქტივობა მომდევნო იდეას ქმნიდა, მოსწავლეებს ჰქონდათ არაერთი წინადადება, სურვილი, გეგმა. ზოგი მათგანი შევასრულეთ, ნაწილი კი ვეღარ, ფიზიკურად დრომ აღარ მოგვცა ამის საშუალება.
მე, ჩემი მხრივ, მაქსიმალურად ვცდილობდი, რომ ჩემს კლასში შექმნილიყო ურთიერთპატივისცემისა და თავისუფალი თვითგამოხატვის ატმოსფერო, რაც აუცილებლად მისცემს შემოქმედებით ადამიანს საშუალებას, შექმნას ნახატი, ილუსტრაცია, პოსტერი, გამოსცადოს ახალი სიტუაციები და არ ეშინოდეს იმისა, რომ ამისათვის გახდება განსჯის საგანი. 

როჯერსი, კითხვა მეშვიდე: “შევძლებ თუ არა ჩემს მოსწავლეებში არა მარტო შემეცნებითი, არამედ გრძნობების სფეროში განვითარების უზრუნველყოფას?
ყველას კარგად გვესმის, რომ სწავლების არსებული სისტემის ტრაგედია ის გახლავთ, რომ წამყვანი და ძირითადი აქცენტი მხოლოდ ინტელექტუალურ განვითარებაზე კეთდება”.
მე ვისურვებდი, თუკი ვიქნებოდი მასწავლებელი, გამეკეთებინა ისე, რომ ჩემს კლასში სწავლება მიმდინარეობდეს ისე, რომ მან მოიცვას მთელი ადამიანი, მთელი მისი პიროვნება. ეს ძნელი, მაგრამ აუცილებელია”. 
ვფიქრობ, ყოველი ახალი თემის/მიდგომის/აქტივობის ჩართვა სწავლა-სწავლების პროცესში მოსწავლეთა საკითხით დაინტერესების მთავარი განმაპირობებელი ფაქტორია. შესაბამისად, ახალი ტექნოლოგიური საშუალებებით მუშაობამ, ინგლისურენოვანი მასალის ათვისება უფრო გაამარტივა და გაახალისა. ტექნოლოგიურ სიახლეებთან ერთად, შეძლებისდაგვარად ვცდილობდი, რომ მოსწავლეებს სხვა არასტანდარტული აქტივობებიც გამოეცადათ, რომ გარდა მათი ინტელექტუალური უნარების განვითარებისა, სხვა ძალიან მნიშვნელოვანი ასპექტების ხელშეწყობა მომხდარიყო. მაგალითისთვის გავიხსენებ “ღიმილების აქციას”. ეს იყო სრულიად განსხვავებული კლასგარეშე აქტივობა, როდესაც მოსწავლეებმა შეარჩიეს ინგლისურენოვანი მასტიმულირებელი ფრაზები (ძირითადად, ღიმილისა და ბედნიერების შესახებ), დაამუშავეს, სათითაოდ დაბეჭდეს, შესაბამისი ნახატებით გააფორმეს და სკოლის მასშტაბით გაავრცელეს. თუ შეიძლება ასე ითქვას,  მათ სასკოლო აუდიტორიას პოზიტივი გადასცეს. ვფიქრობ, ამ აქტივობამ, ძირითადად, ხელი შეუწყო მათი საკომუნიკაციო უნარების განვითარებას, ასევე, კრეატიული აზროვნების ხელშეწყობას, ცოდნის ტრანსფერსა და  თანამშრომლობას, რომ აღარაფერი ვთქვათ წმინდა ენობრივი კუთხით ცოდნის დონის ამაღლების ხელშეწყობაზე.
დაბოლოს, დასკვნის სახით შევეცდები, ჩემი მცირედი გამოცდილების საფუძველზე შევაჯამო თანამედროვე ტექნოლოგიების ელემენტების გამოყენების ეფექტი სასწავლო პროცესში როგორც მოსწავლეთა, ასევე მასწავლებლის პერსპექტივით/ხედვით.
პოზიტიური ეფექტები, რაც მოსწავლეთა შორის გამოიკვეთა:
  • მოსწავლეთა მოტივაციის ამაღლება;
  • მრავალფეროვანი, განსხვავებული მეთოდების გამოყენებით თვითრეგულირებადი სასწავლო გარემოს შექმნა;
  • კრეატიული აზროვნების განვითარების ხელშეწყობა თანამედროვე ტექნოლოგიების  გამოყენების კვალდაკვალ;
  • ჯგუფური, ინდივიდუალური,  თანამშრომლობითი და საკომუნიკაციო უნარების განვითარების ხელშეწყობა; 
  • ტექნოლოგიების მულტიფუნქციურობის გააზრება – ისტ-ის სასწავლო პროცესში  აქტიური და ეფექტური გამოყენება;
  • მოსწავლეთა  მხრიდან  ზოგადი ინტერესისა და მაღალი მოლოდინების (ახალი აქტივობების დაგეგმვის სურვილის არსებობა, რაც, ვფიქრობ, მასწავლებლისთვის ერთგვარი გამოწვევაა) არსებობა;
  • ტექნოლოგიების დამოუკიდებლად გამოყენების უნარი უკეთესი შედეგების მიღწევის მიზნით;
  • კვლევის უნარის ელემენტების, შედარებისა და ანალიზის უნარების დახვეწის ხელშეწყობა;
  • სხვისი აზრის პატივისცემისა და ფუნქციების გადანაწილების უნარის განვითარების ხელშეწყობა.
 სიახლეები ჩემი, როგორც მასწავლებლის მხრიდან:
  • მოსწავლეთა ინდივიდუალური შესაძლებლობებისა და ინტერესების/მიდრეკილებების  უკეთ წარმოჩენა;
  • სასწავლო პროცესის ფასილიტატორის როლში ყოფნა;
  • საგაკვეთილო დროის გადანაწილებისას ხშირი ცვალებადობა პრიორიტეტული აქტივობების შესაბამისად;
  • განსხვავებული აქტივობების განხორციელების ინიცირება;
  • თავისუფალი, თვითრეგულირებადი ატმოსფეროს შექმნა საკლასო სივრცეში;
  • ისტ-ის გამოყენებით საშინაო დავალებების შესრულების ახალი მიდგომების სასწავლო პრაქტიკაში დანერგვა (მობილური ტელეფონების, ელ-ფოსტისა და პირწიგნაკის ჯგუფების  აქტიურად გამოყენება);
  • მოსწავლეთა და მშობელთა მხრიდან მეტი ჩართულობის, ნდობისა და პატივისცემის გამოვლენა მასწავლებლისადმი;
  • კრეატიული უნარების განვითარების ხელშეწყობა;
  • სიახლეებისადმი მიმღებლობა.
“ადამიანს გონებისკენ სამი გზა აქვს: აზროვნება – ყველაზე კეთილი, მიბაძვა – ყველაზე ადვილი, გამოცდილება – ყველაზე ძნელი”. (კონფუცი)  
ძალიან დიდი მადლობა პროექტის არაჩვეულებრივ გუნდს, მწვანე სკოლის ადმინისტრაციას და თითოეულ ჩემს მოსწავლეს, რომ მათ ყველაზე რთული და ძვირფასი რამ – გამოცდილება შემძინეს.

ქეთევან ტაბატაძე
“თბილისის მწვანე სკოლის” ინგლისური ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი
სტატიაში გამოყენებულია მასალა: 
მარინე ჯაფარიძე – კარლ როჯერსი – კითხვები, რომლებსაც დავუსვამდი საკუთარ თავს, მასწავლებელი რომ ვიყო, სიახლეების არქივი 13 იანვარი , 2015

ნიკოლო მიწიშვილის არჩევანი

0
ნიკოლო მიწიშვილი, „სამშობლოს ჯვარზე პოეზიით დალურსმული”, ცისფერყანწელთა პოეტური ორდენის ერთგული რაინდი, ცხოვრებამ რეალურადაც ჯვარს აცვა. საბჭოთის რეპრესიებს შეეწირა მწერალი, საზოგადო მოღვაწე, რომლის პუბლიცისტიკაც აკაკი ბაქრაძემ „სასოწარკვეთილი ტკივილისა და ყვირილის” გამოხატვის ძალით ილიას „ბედნიერი ერისა” და მიხეილ ჯავახიშვილის „ჯაყოს ხიზნების” გვერდით დააყენა: „ქართველი საზოგადოება ნიკოლო მიწიშვილს აუმხედრდა. ასევე მიესივნენ ილიასაც, როცა ,,კაცია ადამიანი?!” დაიბეჭდა. მოკვლასაც კი უპირებდნენ. მიხეილ ჯავახიშვილსაც ქვა და გუნდა დაუშინეს ,,ჯაყოს ხიზნებისათვის”. ამგვარი დამოკიდებულების მსხვერპლი გახდა ნიკოლო მიწიშვილის ,,ფიქრებიც”. თორემ ,,ბედნიერი ერის”, ,,ჯაყოს ხიზნების”, ,,ფიქრების” არსს რომ ჩავწვდომოდით, საქართველოსა და ქართველი ხალხის ხვედრი დღეს სრულიად სხვა იქნებოდა” (აკაკი ბაქრაძე, „ახალი გრაალი”).
ნიკოლო მიწიშვილის პუბლიცისტურ წერილებში აღნუსხული და გაანალიზებულია მეოცე საუკუნის პირველი ნახევრის ყველაზე საბედისწერო პერიოდის, 20-30-იანი წლების უმნიშვნელოვანესი მოვლენები, რომლებმაც არსებითად შეცვალეს და განაპირობეს საქართველოს მომავალი საზოგადოებრივ-პოლიტიკური ცხოვრება.

კომუნისტურმა ხელისუფლებამ დაინახა, რომ ნიკოლო მიწიშვილზე ექსპერიმენტს ვერ ჩაატარებდა, სულს ვერ ჩაუკლავდა, „ჰომო სოვეტიკუსს” ვერ შექმნიდა, იძულებით ვერ შეაქებინებდა ლენინსა თუ სტალინს და მისგან ვერანაირი მეთოდით ახალ „საბჭოთა” მწერალს ვერ გამოიყვანდა. საქართველოში, ტრადიციულად, მწერლობა და პოლიტიკა გადაჯაჭვული იყო და ეს მემკვიდრეობით მიიღო მეოცე საუკუნემაც. თუმცა, ცისფერყანწელებმა თავდაპირველად ერთგვარი გვერდზე განდგომა გადაწყვიტეს, „მაღალი და წმინდა პოეზიის” ერთგულება, ჩვენ მხოლოდ ხელოვნების საკითხები გვაინტერესებსო და, ამ თვალსაზრისით, ილიასა და აკაკისაც დაუწუნეს ბევრი რამ: „ცრუ რუსთაველებმა და ლიბერალებმა” მწერლობა გაიხადეს სამიტინგო ზალად და პოეზია გაზეთად”, _წერდა ტიციან ტაბიძე. მისი აზრით, შემდეგ „მათმა სკოლამ მიიღო კარიკატურული სახე და დღეს უიმედოდ გაჰკივის მოქალაქეობრივი არღანი კაკაფონიას. ყველანი: უნიჭო,უსახო, ენაბლუ, ვისაც ხელი არ ეღლება, სტანჯავს დღეს ქართულ პოეზიას”. პაოლო იაშვილს არ აეჭვებდა, რომ „პროვოკატორებს” მათთვის შეიძლება დაებრალებინათ, „თითქოს ერის წინაშე მოვალეობას მეორეხარსიხოვან საკითხად მიიჩნევდნენ”, მაგრამ მათ უნდა ხსომებოდათ: „პოეტი, რომელსაც შემოქმედების მთავარ იარაღად აღებული აქვს მშობლიური სიტყვა, რჩება თავისი ხალხის პოეტად, თუნდაც მთელი ერის მისი წინააღმდეგი იყოს”. მართალია, მწერალმა ხალხის წინამძღოლის ფუნქცია დაკარგა, მაგრამ მწერლობა კვლავ დარჩა საქართველოს პოლიტიკური ცხოვრების ნაწილად, როგორც მთავარი ხელშემწყობი ეროვნული იდეოლოგიის განმტკიცებისა. კომუნისტურმა ხელისუფლებამ, რომელსაც მიზნად ეროვნებათა „წაშლა” და კულტურათა „შერწყმა” ჰქონდა, კარგად იცოდა მწერლობის, ზოგადად, ხელოვნების, დიდი ძალის შესახებ და ამიტომ უპირველესად სწორედ ამ ხალხის მოსყიდვა და გადაბირება გადაწყვიტა. ძველ თაობასთან ეს „ბრძოლა” მაინც კრახით დასრულდა, მაგრამ შეიქმნა ახალი ჯიში პროლეტარი მწერლებისა, რომელთა გაუგონარი სისასტიკით აღბეჭდილი ნაწერები, მოწოდებები, ახლაც შიშის ჟრუანტელს ჰგვრის მკითხველს.

ნიკოლო მიწიშვილის პუბლიცისტიკასაც ორი მთავარი მდინარება აქვს _ ხელოვნება და პოლიტიკა, მათათან დაკავშირებული მრავალგვარი თემითა და საკითხით. მისი აზრით, ხელოვნება უნდა ყოფილიყო „ნეიტრალური ზონა”, რომელშიც მშვიდობიანად ითანამშრომლებდნენ სხვადასხვა პოლიტიკური ორიენტაციის ხელოვანნი. აქ უნდა შემდგარიყო ურთიერთობა მთავრობასთანაც. თუმცა, შემდგომმა მოვლენებმა ცხადყვეს, რომ ეს კეთილშობილური ილუზია იყო და რეალობაში ვერ განხორციელდებოდა.

1922 წელს ნიკოლო მიწიშვილი სტამბოლშია, საიდანაც „ცისფერყანწელებს” წერს დღეს ყველასათვის კარგად ცნობილ წერილს „ფიქრები საქართველოზე”. ეს წერილი 1926 წელს დაიბეჭდა ჟურნ. „ქართულ მწერლობაში” და დიდი გამოხმაურება მოჰყვა. ნიკოლო მიწიშვილს, ახლოს გაეცნო რა უცხოეთის ლიტერატურას, გაუჩნდა კითხვა: რამდენად ფეხდაფეხ მიჰყვებოდა ქართული პოეზია მსოფლიო პოეზიას? პასუხი საიმედოა: „არ ჩამოვრჩენილვართ, მიუხედავად იმისა, რომ უკანასკნელი ხუთი წელი დახურულ ყუთში ვსხედვართ”. ამ წერილში მნიშვნელოვანი კითხვებია წამოჭრილი, მათ შორის, ასეთი: „პოეტი სამშობლოსთვის თუ სამშობლო პოეტისთვის?” ავტორის აზრით, სამშობლო უნდა იყოს პოეტისთვის, ესე იგი, სამშობლოს უნდა ჰქონდეს პოეტის წარმოშობის ენერგია. სამწუხაროდ, თანადროული პროზისა და პოეზიის შემხედვარეს პესიმიზმი ეუფლება. მისი აზრით, საქართველო ევროპაში მხოლოდ ეროვნული კულტურით შეძლებს გასვლას, მაგრამ „საქართველოს მე ვერ ვხედავ, ვერ ვნახულობ და მეშინია, ნუთუ საქართველო მხოლოდ ეთნოგრაფიული მოვლენაა, თანდათან გადაგვარებაში გადასული?” უფრო მეტიც, „როცა გადავხედავ საქართველოს ისტორიას _ იქ მე ღვთის ხელს ვერ ვნახულობ”, „ხერხემალს ქართული იდეისა მე ვერ ვპოულობ”. „მეეჭვება თვით რუსთაველიც”, „საქართველო პასიური მოვლენაა. მისი ენერგია გამოწვეული იყო სხვა, მის გარეშე მყოფ მოვლენისგან (ენერგია ჭიის, როცა მას ფეხს აჭირებენ)”, „მშრალია და ფუყე საქართველო, აქედანაა მისი „უშვილოსნობა” თუ ბერწობა.” რამ გამოიწვია ამგვარი პესიმიზმი? ამ კითხვაზე პასუხები მოჩანს გრიგოლ რობაქიძის, მიხეილ ჯავახიშვილისა და სხვა ცნობილ მწერალთა თუ მოღვაწეთა გამოხმაურებებში. ისიც აღსანიშნავია, რომ როდესაც ეს წერილი 70 წლის შემდეგ, 1993 წელს, თეიმურაზ მაღლაფერიძის ინიციატივით, „არილში” დაიბეჭდა, კვლავაც მკითხველთა დიდი ვნებათაღელვა გამოიწვია.

1922 წელი მნიშვნელოვანი აღმოჩნდა პოეტისთვის. ამ წელს გამოიცა მისი პირველი წიგნი ,,წმინდანიანი”. ამავე წელს ნიკოლო მიწიშვილი საზღვარგარეთ გაემგზავრა (მგზავრობის პერიპეტიები კარგად აქვს აღწერილი წიგნში „ქართული ქრონიკა რევოლუციის დროიდან”. სტამბულში დაიბეჭდა მისი მეორე წიგნი ,,შავი ვარსკვლავი”. 1922-25 წწ. ნიკოლო მიწიშვილი საზღვარგარეთ ცხოვრობდა და აქტიურ ლიტერატურულ საქმიანობას ეწეოდა, საქართველოშიც აგზავნიდა წერილებს. იგი ცდილობდა ყველა ძალის გაერთიანებას და „კულტურული ფრონტის” შექმნას. ამიტომაც წამოაყენა ასეთი ლოზუნგი: „ეროვნული კულტურის პოზიციებზე”.

1925 წელს საბჭოთა კავშირის კომუნისტურმა პარტიამ მიიღო რეზოლუცია „მხატვრულ ლიტერატურაში პარტიის პოლიტიკის შესახებ” და ამას მოჰყვა საქართველოს მწერალთა პირველი ყრილობა 1926 წელს. ყრილობაზე მთავარ სამსჯელო თემად მწერლებისა და ხელისუფლების საკითხი იქცა. „ჩვენი მთავრობა მხარს უჭერს მიმდინარეობებს მწერლობაში, ოღონდ კი რევოლუციის ნიადაგზე იდგნენ” (ფილიპე მახარაძემ). ყრილობაზე ყველაზე თამამად კონსტანტინე გამსახურდია გამოვიდა, რომელმაც აღნიშნა: „ჩვენ გვეკითხებიან, მოგწონთ თუ არა წითელყაბალახიანი საქართველოვო. საქართველო რა ფერისაც უნდა იყოს, ჩვენ გვიყვარს. მას ვერ გავექცევით… ჩემთვის წითელყაბალახიანი საქართველო ისეთივე მისაღები იქნება, როგორც თეთრყაბალახიანი საქართველო. ჩვენ მწერლები ვართ და არ ვცილობთ ესა თუ ის ხელისუფლება შევცვალოთ, არამედ ჩვენ პატივს ვცემთ ქართულ ხელისუფლებას, რა ფერის, რა მიმართულების მატარებელიც არ უნდა იყოს იგი”.

1925 წელს ნიკოლო მიწიშვილი საქართველოში დაბრუნდა და 1926-28 წწ. რედაქტორობდა ჟურნალ ,,ქართულ მწერლობას”, რომელმაც თავის გარშემო სხვადასხვა თაობის მწერლები შემოიკრიბა და დიდი როლი შეასრულა მწერალთა გაერთიანების საქმეში.

ნიკოლო მიწიშვილის აზრით, ევროპაში ხსნის ძიება იყო „პოლიტიკური რომანტიზმი”, რასაც შედეგი არ მოჰყვა: „დღეს ევროპაში საქართველო არავის აინტერესებს როგორც საგანი რომანტიკული მზრუნველობისა და მეგობრობისა”. საერთოდაც, საქართველოს უნდა დაევიწყებინა „ბატონის მაძიებელი ყმის ფსიქოლოგია” და „გამოეჭედა ახალი, ნამდვილი ეროვნული სახე”.

1932 წლის 22 აპრილს საკავშირო კომპარტიის ცენტრალურმა კომიტეტმა გამოსცა ცნობილი დადგენილება „სალიტერატურო ორგანიზაციათა გარდაქმნის შესახებ”. გაუქმდა ცალკეული სამწერლო გაერთიანება. ამიერიდან ყველა საბჭოთა მწერლად იწოდებოდა. უფრო გამკაცრდა ხელისუფლების დამოკიდებულება „ურჩ” ხელოვანთა მიმართ. იმ მწერლებს, რომელნიც ცდილობდნენ კომუნიზმის „რელსებზე” გადმოსვლას, თანამგზავრები შეარქვეს და მათ მიმართ შედარებით ლოიალურად იყვნენ განწყობილი.

ნიკოლო მიწიშვილი წერილებსა თუ საჯარო გამოსვლებში გაბედულად ამხელდა საბჭოთა მწერლობას. მან ეჭვქვეშ დააყენა საბჭოთა მწერლობის მთავარი ლოზუნგი: ფორმით ეროვნული და შინაარსით სოციალისტური ლიტერატურა. მისი აზრით, რადგან შინაარსი რეალურად „რუსული ნიმუშების მიხედვით იზომება”, „ფორმაც ხშირად ვერ პოულობს სათანადო გამოსახულებას”.

„ბევრ მწერალს გაანადგურებს ეს ხანა” _ ასეთი საბედისწერო წინასწარმეტყველებაა მის წერილში „ოცდაათიანი წლების მწერლობა” (გაზ. „სიტყვა და საქმე”, 1934). აქ საუბარია იმაზე, რომ ძალიან ძნელია იქცე „საბჭოთა მწერლად” ან „დადგე საბჭოთა პლატფორმაზე”, თუმცა ეს გარდაუვალია. მწერლობას სხვა გზა არა აქვს. ნიკოლო მიწიშვილი არც იმის თქმას ერიდება, რომ „ბევრ მწერალს უფრო აინტერესებს მწერალთა კავშირის ორგდადგენილებანი, ან სხვა ხასიათის ზემდგომთა „მითითებანი”, ვიდრე ნამდვილი შემოქმედება.

1937 წლის 7 და 27 მაისს ნიკოლო მიწიშვილი სიტყვით გამოვიდა საქართველოს მწერალთა კავშირის პრეზიდიუმზე. ეს იყო მისი უკანასკნელი გამოსვლები. ეს ორივე სიტყვა ძალიან მწვავე და თამამია. შეიძლება მწერალი გრძნობდა, რომ მას უკან დასახევი გზა არ ჰქონდა და უშეღავათოდ ამხელდა, რომ „მწერლობა ერთგვარი მორალური ტერორის ატმოსფეროში მოექცა”. ნიკოლო მიწიშვილი იხსენებს, თუ როგორ უთქვამს ერთ თათბირზე პროლეტმწერალთა ხელმძღვანელს: „ჯავახიშვილმა კიდევაც რომ დაწეროს ჩვენთვის მისაღები და იდეოლოგიურად გამართლებული ნაწარმოები, ჩვენ ის არ გვინდა, ჩვენ გვირჩევნია პროლეტარული მწერლის თუნდაც გაცილებით უფრო სუსტი წიგნიო”. ამ გამოსვლაში პროტესტად გაისმა მისი სიტყვები: „ნურავინ იფიქრებს, რომ, ჩვენ, მწერლები, კასტრირებული ცხვრები ვართ და ჩვენს თავმჯდომარეს უფლება აქვს ამ ფარიდან თავისი სურვილისამებრ ის დაკლას, ვინც როდის მოუნდება…. “.

ნიკოლო მიწიშვილს სჯეროდა: „სამართალი არსებობს და მკვდარი საზოგადო მოღვაწე არანაკლებ პასუხისმგებელია, ვიდრე _ ცოცხალი”.

1937 წლის 2 ივნისს ნიკოლო მიწიშვილი დააპატიმრეს და 13 ივლისს დახვრიტეს.

ის კომუნისტურმა რეჟიმმა გაასამართლა, როგორც ქვეყნის მტერი, დრომ კი გაამართლა, როგორც ქვეყნისთვის შეწირული.

დალი დეიდა

0
სიკვდილამდე ორი დღით ადრე ტელეფონზე ველაპარაკე. ის მეხუთე სართულზე ცხოვრობდა, ჩვენ – მეექვსეზე, მაგრამ ბოლო დროს, როცა სიმსივნის მეტასტაზები გამალებით უტევდნენ მის ორგანიზმს, მე ძალიან მიმძიმდა მისი ნახვა, ამიტომაც თავს ვარიდებდი მონახულებას. ჩემთვის რთული იყო იმასთან შეგუება, რომ ის მარცხდებოდა თუნდაც ბევრად ძლიერ მოწინააღმდეგესთან – კიბოსთან ორთაბრძოლაში. 
მისი მარცხი თანდათან უფრო და უფრო იოლი შესამჩნევი ხდებოდა: ისედაც თეთრ კანზე მიტკლის ფერი დაეფინა; როგორც ქიმიოთერაპიის წესია, თმა დასცვივდა და ბოლო დროს თავსახვევის გარეშე აღარ მინახავს; წონა მნიშვნელოვნად დაკარგა და დასუსტდა. ბოლოს კი, როცა ტელეფონზე დამირეკა, ვერ ვიცანი მისი ხმა, რომელიც მთელი ცხოვრების განმავლობაში ჩამესმოდა ყურში – დინჯად, აუღელვებლად ნათქვამი, ოდნავ გაწელილი სიტყვა სალამი, რომელსაც ჩვენთან შემოსვლისას ამბობდა ხოლმე. 
„დალი ვარ” – მითხრა ჩუმად, მიძინებული ტემბრით, როცა მის სალამს ხანგრძლივი სიჩუმე შევაგებე გაუგებრობის ნიშნად. სწორედ მაშინ გადამეწურა მისი ამ ქვეყნისკენ შემობრუნების იმედი. დავრწმუნდი, რომ ურჩხულს თავისი წასაღები მიჰქონდა.
დალი დეიდა 1990-იანი წლების სამყაროს ნაწილი გახლდათ, რომელიც, ბევრისგან განსხვავებით, 2000-იანებშიც კარგად გაერკვა. ყვითელი კორპუსის ოფიციალურად არარსებული, თუმცა აქტიურად მოქმედი ქალთა ორდენის გამორჩეული წევრი. ზაფხულობით, ამ ორდენის შტაბ-ბინა მე-4 სართულის საშრობი იყო. წელიწადის სხვა სეზონებზე კი შტაბი ორდენის წევრთა ბინებში გადაინაცვლებდა ხოლმე. იქ, სადაც სითბო მოტეხილი იყო და როცა დენი მოვარდებოდა, ტელევიზორის ცისფერი ეკრანიც გამოჩნდებოდა. ცხადია,  ორდენის შეკრებებზე მთისა და ბარის საკითხი განიხილებოდა: პოლიტიკა (დილეტანტურად); სოციალური მდგომარეობა (ექსპერტულად, საკუთარ ტყავზე გამოცდით); უბნის ამბები (იქითურ-აქეთური); სერიალები „სანტა ბარბარა”, „დინასტია”, „გვადალუპე”, „ბლანკოს ქვრივი”, „კასანდრა”, „იოლი ფული”, „ბაბილონის გოდოლი” (მტყუან-მართალის გარჩევებითა და სასამართლოებით).
ორდენის შეკრებებზე დალი დეიდა ყოველთვის ყველაზე სამართლიანი მსაჯული იყო. ჯერ კიდევ მაშინ, როცა ჩვენი უბანი ქერინგტონების ოჯახში ატეხილმა ხმაურმა, კევინ ბლეიქის ძე ქერინგტონის ჰომოსექსუალობამ შეძრა და უმეტესობა სტივენის დასჯას ან განკვეთას მოითხოვდა, დალი დეიდამ სამ წინადადებაში ჩამოაყალიბა ის, რის ახსნაშიც დღეს არასამთავრობო ორგანიზაციები მსუყე გრანტებს იღებენ. ბნელ, ცივსა და სასტიკ დროში დალის შესანიშნავად ესმოდა ის, რასაც ადამიანები  დღესაც, ბევრად უფრო ნათელ პერიოდში ვერ იგებენ.
ზოგჯერ ადამიანთა ხსოვნას შენს გონებაში, მის მიერ ნაჩუქარი რაიმე ნივთი უკვდავყოფს და რაც უფრო უბრალოა ეს ნივთი, მით უფრო შინაურად მიიჩნევ მჩუქნელს. მე და ჩემს ძმას გვქონდა 2 პატარა ჩანგალი, სტანდარტულზე ბევრად მომცრო, ლამაზი ორნამენტებით, რომლებიც დალი დეიდამ შორეულ ბავშვობაში გვაჩუქა, რათა უპრეტენზიოდ გვეჭამა საჭმელი და ზოგჯერ იძულებითი პროცესი გაგვეხალისებინა. ამ ჩანგლით ვჭამდი ბევრი წლის განმავლობაში. მაშინაც კი, როცა ის ჩემი ხელის გულში ისევე იკარგებოდა, როგორც ნემსი თივის ზვინში; როგორც მოხერხებული ჯიბის ქურდი ხალხის მასაში. დალი დეიდას გარდაცვალების შემდეგ, შევამჩნიე, რომ ჩანგალი რაღაცნაირად დამძიმდა. არა ფიზიკურად, არამედ შინაარსობრივად და თითოეულ ლუკმას მეტი მნიშვნელობა მიეცა. მოგვიანებით, როცა ჩემი ძმიშვილი წამოიზარდა და საკუთარი ხელით ჭამა დაიწყო, ჩანგალი გადავულოცე და ვუთხარი, რომ ეს განსაკუთრებული ჩანგალია: „თორის ჩაქუჩი ხომ იცი? ეს თორის ჩანგალია. მისი აწევა მხოლოდ კეთილშობილ სუპერგმირებს შეუძლიათ” – განვუმარტე ნიკას და მგონია, რომ არც არაფერი მომიტყუებია მისთვის. მართალია კეთილშობილი სუპერგმირი არასოდეს ვყოფილვარ, მაგრამ ყოველთვის მინდოდა, რომ კარგი ადამიანი ვყოფილიყავი. აქედან სუპერგმირობამდე კი სულ ერთი ნაბიჯია. შეიძლება არც კი.  
წინა საღამოს დალი დეიდა საავადმყოფოში წაიყვანეს. ურჩხული ძალიან ახლოს იყო მიზანთან. ახალ გათენებულზე, როცა ჯერ კიდევ სიზმრის ნარჩენებს ვებრძოდი და თვალიც ბოლოდე გახელილი არ მქონდა, ტელეფონმა დარეკა. ჩვენი ტელეფონის ზარი ასეთი მჭახე და ავისმომასწავებელი არასოდეს ყოფილა. მე მაშინვე მივხვდი, რომ სამყაროს ერთი შესანიშნავი ადამიანი გამოაკლდა. „არ უპასუხოთ” – ვიმეორებდი გონებაში, თითქოს ამით ვცდილობდი მისი გარდაცვალების გადავადებას. თითქოს თუკი არ ვუპასუხებდით, მისი სიკვდილის ამბავი ჩვენამდე ვეღარ მოაღწევდა. როცა დედაჩემის ატირებული ხმა მომესმა (მან საუკეთესო მეგობარი, მხარდამჭერი და მესაიდუმლე დაკარგა), თხემიდან ტერფამდე ცხელმა ტალღამ დამიარა, მერე კი საწოლში დაიკარგა. მე ამ შეგრძნებას მდუღარე წყალში გარეული ყინულის შხაპს ვუწოდებ – როცა ერთდროულად გამოგწვავს გულ-მუცელს და თან გაიყინები. ასეთ დროს თავში ყველაზე ნათელი მოგონებები მოგდის, რომლებიც ამ ადამიანთან გაკავშირებდა. მე გამახსენდა მისი ნათქვამი „სალამი”; ჩანგალი; ყოველდღიურად მორთმეული კიტრი და პომიდორი (ჩემი და ჩემი ძმის მთავარი რაციონი); 90-იანებში დარჩენილი დაბადების დღეები, რომლებზეც ის მჭახედ და ლამაზად იცინოდა; მასთან ერთად გატარებული უთვალავი საათი; მისი გულუხვობა და სიყვარული ჩემ მიმართ. რაც მთავარია, ასეთ დროს გახსენდება ის, რაზეც ყველაზე მეტად გწყდება გული – ის, რაც უნდა გაგეკეთებინა და არ გააკეთე; ის, რისი თქმაც გინდოდა და ვერ უთხარი. ასეთ დროს შენ დარდობ არა იმაზე, რომ შენთვის უძვირფასესი ადამიანი წავიდა, არამედ იმაზე, რომ შენთვის უძვირფასესი ადამიანი სწორედ შენგან წავიდა და ვეღარასოდეს დაელაპარაკები მას. მაშინ ავდექი, ყურსასმენები გავიკეთე და ჩავრთე ფრენკ სინატრას My Way კომპიუტერის წინ ვიჯექი და ცრემლებად დავიღვარე. 
როდესაც კორპუსს სასწრაფო დახმარების მანქანა მოუახლოვდა, რომელსაც ეტყობოდა, რომ ცუდი ამბავი მოჰქონდა და არსად ეჩქარებოდა, მე დალი დეიდას მეუღლის თავთან ვიჯექი და ვცდილობდი უსიტყვდოდ მენუგეშებინა წნევის წამლებით გაბრუებული ახლადდაქვრივებული მამაკაცი. ფანჯარასთან მივედი და გაბზარული ხმით ვუთხარი: „მოასვენეს”. როცა ოთახიდან გასვლა დავაპირე, როლანდი ბიძიამ მთხოვა: „არ წახვიდე”. ცხადია, მის თხოვნას უსიტყვოდ დავემორჩილე, რადგანაც მივხვდი, რომ არის ტკივილები, რომლის დაძლევასაც ერთი ადამიანის ძალა არ ეყოფა და შეიძლება არც ბევრის ეყოს. როლანდის სასთუმალთან დავჯექი და ხელი ჩავჭიდე. 
ცოტა ხნის შემდეგ ყვითელი კორპუსის ქალთა ორდენის შეკრებები, რომლებსაც ბავშვობაში არასოდეს ვაცდენდი და ძალიან მომწონდა, ბევრად უფერული და უინტერესო გახდა ჩემთვის. ალბათ იმის გამო,რომ  ადამიანებს ერთიანობა ნაკლებად სჭირდებოდათ; მთავარი საფრთხე – სასტიკი 90-იანები უკვე ნამღერი სიმღერა იყო; სერიალების ოქროს ხანას წერტილი დაუსვა სერიალმა „კლონი”; დაბადების დღეებს სულ უფრო იშვიათად აღნიშნავდნენ მეზობლები. თუმცა, ალბათ ყველაზე მეტად იმიტომ გახდა  უინტერესო იქაური ამბები ჩემთვის, რომ მას დალი დეიდა გამოაკლდა – ქალი კეთილი სახითა და უფრო კეთილი გულით. სიმართლის მცველი. ადამიანი, რომელსაც ჯოან როულინგის სამყაროში რომ ეცხოვრა, აუცილებლად სიბნელის წინააღმდეგ მებრძოლი იქნებოდა. 
ვისაც გასული საუკუნის ბოლო ათწლეულში თბილისში უცხოვრია, იცის რას ნიშნავს მეზობელი, ხოლო ვინც ეს იცის, კარგი მეზობლის ფასიც მოეხსენება და ვისაც კარგი მეზობლის ფასიც მოეხსენება, მიხვდება რას ნიშნავდა დალი ბრეგვაძე ჩვენთვის. 
დალი დეიდას გარდაცვალებიდან დღეები ან თვეები კი არა, წლები გავიდა. მისი მეუღლე საფლავზე ყოველდღე დადის. მე – არცერთხელ არ მივსულვარ. განა იმიტომ, რომ დრო არ მაქვს, ან ვერ მივაგნებ. არა. უბრალოდ, როცა კი დავაპირებ, გული და კიდურები ისევე მძიმდება, როგორც მისი ნაჩუქარი ჩანგალი. ვერაფრით ამოვხსენი, რისი ბრალია. ალბათ იმის, რომ საფლავის ქვაზე მისი სახის დანახვას, მირჩევნია თუნდაც ისეთი მახსოვდეს როგორიც ბოლო დროს იყო – უფერული და სუსტი, თუმცა, ურჩხულთან მებრძოლი. 

რა იზიდავს ბავშვებს ინტერნეტში და რას ვერ ხვდებიან მშობლები

0

მშობლებს სწავლების დროს ინტერნეტის გამოყენების მიმართ უმეტესწილად უარყოფითი დამოკიდებულება აქვთ, ხოლო ბავშვებს – დადებითი.

 

სტატიის ავტორი მიმი იტო, კალიფორნიის (ირვინის) უნივერსიტეტის პროფესორი, მაკ-არტურის ფონდის ციფრული მედიისა და სწავლების სექციის თავმჯდომარე,

ამ სტატიაში წარმოგიდგენთ კალიფორნიის უნივერსიტეტის (ირვაინი) წამყვანი მეცნიერის, იაპონური წარმოშობის ამერიკელი ქალის, მკვლევრისა და მოზარდი ქალიშვილის დედის, პროფესორ მიზუკო იტოს დამაფიქრებელ წერილს ინტერნეტის, თანამედროვე განათლების სიტემისა და ჩვენი შვილების, ჩვენი მომავალი თაობის, ურთიერთქმედებაზე. მიზუკო (მიმი) იტო ცნობილია თავისი მრავალფეროვანი გამოკვლევებითტექნოლოგიის გამოყენების კულტურულ ანთროპოლოგიაში, რომლებიც ძირითადად ბავშვებისა და მოზარდების და მედიისა და კომუნიკაციის საშუალებების ურთიერთობებს ეხება. ცოტა ხნის წინათ მან დაასრულა მაკ-არტურის ფონდის მიერ დაკვეთილი გამოკვლევა, ბავშვების მიერ ინიცირებული და სამეგობროზე დამყარებული ონლაინჩართულობის ფორმების შესახებ ახალ მედიაში. 2008 წელს მიმი იტოს ჰუმანიტარულ კვლევისთვის ამერიკის საგანმანათლებლო გამოკვლევების ასოციაციის, ჯენ ჰოქინსის სახელობის პრიზი გადაეცა.


მიმი იტო: ჩემი ქალიშვილი სკოლის მეოთხე კლასიდან ალტზე უკრავს. მუსიკის მასწავლებლის თხოვნით, იგი სხვა საქმეებთან ერთად მუსიკის გაკვეთილებს კვლავ აგრძელებს, რადგან მუსიკოსობა დაეხმარება მას კოლეჯში სწავლისას. ჩემი შვილი ასევე ფიქრობს გიტარის შესწავლაზეც, რომელიც მას უფრო ხიბლავს და რომელსაც იგი მეგობრებთან ერთად ხშირად უსმენს.


აი როგორ მიმდინარეობდა ჩვენი საუბარი გიტარის შესახებ: ”შენ რა, მართლა ფიქრობ დაიმატო ახალი საქმე?” – ვეკითხები მე. ”ჩვენ უკვე გვაქვს გიტარა. მასზე დაკვრას ჩემით შევისწავლი, ჩემს მეგობრებთან ერთად”, – მპასუხობს ქალიშვილი. მე კვლავ ვეკითხები: ”ალბათ საბაზო გაკვეთილებზე მაინც დაგჭირდება სიარული”. იგი: ”დედა, ზუსტად ამისთვის არსებობს ინტერნეტი”. აღმოჩნდა, რომ ჩემი გოგონა უკვე დიდი ხანია ინტერნეტის მეშვეობით სწავლობს გიტარაზე დაკვრას ”You Tube/იუ-თუბის” დამხმარე ვიდეოების მეშვეობით.


ჩემი ქალიშვილის კომენტარი აშკარად ირონიულია: მან იცის, რომ მე უკვე დეკადაზე მეტია ვიკვლევ დღევანდელი ახალგაზრდობის სწავლის პროცესებს და ამ პროცესების განსხვავებულობას, მსოფლიოში დაგროვილი ცოდნისა და სოციალური კავშირების მრავალფეროვნების პირობებში.


მაგრამ მე იმასაც ვაცნობიერებ, რომ ჩემი და ჩემი ქალიშვილის ასეთი ურთიერთობა ტიპურია და ასახავს იმ ბრძოლას, რომელიც მრავალ ოჯახში მიმდინარეობს. მშობლები ცდილობენ თავიანთი ბავშვები უზრუნველყონ საუნივერსიტეტო კონკურენციისათვის საჭირო კომპეტენციებით, გააცნობიერონ არასტრუქტურირებული სწავლისა და სოციალიზაციის აუცილებლობა და ამ ყველაფერში ინტერნეტის რეალური როლი დაინახონ.


დღევანდელ ახალგაზრდებს ალბათ ყველაზე სტრესულ მდგომარეობაში უწევთ ცხოვრება. მათ წინ კი დამთრგუნველი შრომის ბაზარი დგას. სწავლების საფასური მატულობს და სტუდენტური სესხების რაოდენობა თავის ისტორიულ მაქსიმუმზეა ასული. როგორც ფილიპ ბრაუნი, ჰიუ ლაუდერი და დევიდ ეშტონი ამბობენ თავიან წიგნში ”გლობალური აუქციონი”/ The Global Auction [i] , გლობალიზაცია ნიშნავს სამუშაო ადგილებისათვის გაზრდილ კონკურენციას და ამავე დროს, გაზრდილ კონკურენციას კარგ სკოლაში მოხვედრისათვის. ჩვენ უკვე ვეღარ დავეყრდნობით საყოველთაოდ გავრცელებულ აზრს, რომ თუ ბავშვი სკოლაში ბევრს იმუშავებს, კარგად ისწავლის, ექნება კარგი ნიშნები და შესაბამისად, მოეწყობა უნივერსიტეტში, მას ცხოვრებაში ყველაფერი კარგად ექნება. დღეს საუნივერსიტეტო დიპლომი კარგი სამსახურის მოსაპოვებლად აუცილებელი მოთხოვნაა, მაგრამ არა გარანტია, რომ ასეთ სამსახურს იპოვი. შესაბამისად, ზეწოლას სკოლაში კარგი ნიშნების თაობაზე, ემატება ზეწოლა მათ არასასკოლო აქტივობების დროსაც. ტენდენციები აჩვენებენ რომ ოჯახები, რომლებიც ზრუნავენ თავიანთი ბავშვების მომავალზე, სულ უფრო მეტ ინვესტიციას აკეთებენ ბავშვების განათლებისათვის საჭირო დამატებით აქტივობებში, რათა გააძლიერონ მათი განათლებისა და უნარების სტატუსი. ეს შეიძლება იყოს რობოტტექნიკის წრე, ვიოლინოს გაკვეთილები, თუ ათლეტიკა. ხშირად ასეთი დამატებითი აქტივობები უფრო შთამბეჭდავი საუნივერსიტეტო რეზიუმესათვის კეთდება, ვიდრე ბავშვის ბუნებრივი მიდრეკილებების თუ ნიჭის ხელშესაწყობად. ეს გამალებულ შეიარაღებას წააგავს, წარმატების მისაღწევად… და სამწუხაროდ, საფასური მხოლოდ ფინანსური არ არის.


სამეცნიერო კვლევებმა დაადასტურეს, რომ ”გადამწერი” სტუდენტები, როგორც წარსულში, დღესაც მრავლად არიან, როდესაც ეს დიდი მნიშვნელობის გამოცდებსა და ტესტებს ეხება.


სხვა გამოკვლევები აჩვენებს რომ მდიდარი ოჯახების ბავშვებში უფრო მაღალია დეპრესიის, შფოთვისა და წამლების ბოროტად გამოყენების შემთხვევები, ვიდრე სხვა სოციალურ-ეკონომიკური ჯგუფებიდან წამოსულ ახალგაზრდებში.


ზეწოლა ”მიღწევებისკენ” მიმავალ ვიწრო ბილიკზე უზარმაზარ საფასურს ადებს ჩვენი ბავშვების კეთილდღეობას და მათ ღირებულებებს. ამიტომაც არ არის გასაკვირი, რომ ჩემს ქალიშვილს გულწრფელად სურს დაუკრას გიტარაზე, ისწავლოს ეს ინტერნეტით და გაერთოს ამ საქმიანობით მეგობრებთან ერთად. ეს ძალიან განსხვავდება სკოლის დავალებებისა და საუნივერსიტეტო მომზადებისთვის საჭირო მკაცრი და მჭიდრო დაგეგმილი გრაფიკისგან.


მისთვის ინტერნეტი არის და ყოველთვის იყო, თვითმართული, ინტერესებზე დამყარებული საგანმანათლებლო და მეგობრებთან სასურველი კავშირის საშუალება. გამოკვლევით[ii]ჩვენ დავადგინეთ,რომ მშობლებს სწავლების დროსინტერნეტის გამოყენების მიმართუმეტესწილადუარყოფითი დამოკიდებულება აქვთ, ხოლო ბავშვებს თითქმის ყოველთვის – დადებითი.


ახალგაზრდებთან ინტერვიუების შედეგად ნათლად ჩანს, რომ მათ მოსწონთ ინტერნეტით ინფორმაცის მოპოვება, ახლის გაგება და უბრალოდ ინტერნეტში დაბალი რისკის პირობებში და მათი თავისუფალი არჩევნით, ყოველგვარი სტრუქტურირების გარეშე ”სერფინგი”.


ზოგი ბავშვი ჩაფლულია ონლაინსახელძღვანელოების კითხვაში, ფორუმებში და საექსპერტო წრეებში, სადაც ისინი იმ საკითხებს ეცნობიან, რომლებიც აინტერესებთ. იქნება ეს მოყვარულთა/თაყვანისმცემელთა ჯგუფები თუ მხატვრული წერის საზოგადოება, ონლაინვიდეოები თუ ქსელური ვიდეო-თამაშები. ისინი ასევე საუბრობენ იმ დროზე, რომელსაც ინტერნეტში მეგობრებთან ”ჩატში” (ონლაინმიმოწერაში) ატარებენ. ეს ზუსტად ის ურთიერთობებია, რომელიც მათ ასე აკლიათ მოსწავლის მკაცრად განსაზღვრულ გრაფიკებში.


ამერიკელი ერისადმი მიმართვის დროს, პრეზიდენტმა ობამამ უნივერსიტეტები და კოლეჯები სწავლის ფასების ზრდის გამო გააკრიტიკა. პრეზიდენტმა ასევე აღნიშნა, რომ განათლების დაწესებულებები ხელს არ უწყობენ ახალგაზრდებს და არ ახდენენ მათი ნიჭისა და სამუშაო შესაძლებლობების ერთმანეთთან დაკავშირებას. ობამას შენიშვნა კარგად ასახავს დღევანდელი სამყაროს ეკონომიკურ რეალობას და ჩვენს ილუზიას – რომ უნივერსიტეტი ჩვენს კარიერასთან დაკავშირებულ ცოდნას მოგვცემს. ჩვენ ასევე ვხედავთ, რომ იზრდება ზეწოლა უნივერსიტეტებზეც. მათ სულ უფრო ხშირად სთხოვენ ყველასთვის ხელმისაწვდომი გახადონ ”მასობრივი ღია ონლაინკურსები”, დამატებით ბოლო დროს გავრცელებულ ”დისტანციურ სწავლებასა” თუ ”განვრცობით კურსებზე”.


მე ორივე ხელით ვემხრობი ყველანარი ონლაინკურსების გავრცელებასა და მრავალფეროვნებას, თუმცა საკლასო ოთახში ინსტრუქციის ექსკლუზიურობასთან დაკავშირებით მაქვს კითხვები. ახალგზრდებს, როდესაც საკითხი მათ სწავლას ეხება, ნამდვილად სწყურიათ იმის შესწავლა, რაც მათთვის შესაბამისია და რაც მათი სოციალური ცხოვრების შემადგენელ ნაწილს წარმოადგენს. მათ სურთ თავისუფლად აირჩიონ, როგორ, სად და რა ისწავლონ, მათთვის ამის წინასწარ განსაზღვრის გარეშე. 


ინტერნეტში სწავლა ნიშნავს ”პოსტის” დადებას მჭახე შეკითხვით ისეთ პოპულარულ ფორუმებზე, როგორებიცაა Quora ან Stack Exchange-ი, საინტერესო ვიდეოს ატვირთვის პროცესს YouTube-ზეან Vimeo-ზე, ან ისეთი საიტებზე შესვლას, სადაც ახალი წამოწყებებისა და პროექტების განხილვა მიმდინარეობს (Instructables, Skillshare, Mentormob). დღეს ის ხალხი, რომლებსაც ცოდნის გაზიარება შეუძლიათ, მხოლოდ პროფესორები აღარ არიან. ინტერნეტის მეშვეობით ყველას, ვისაც რაიმე აქვს გასაზიარებელი, შეუძლია ეს მთელი მსოფლიოსათვის გააკეთოს.


როდესაც ჩემი ქალიშვილი უნივერსიტეტს დაამთავრებს, მსურს რომ მას შეეძლოს საინტერესო შეკითხვების დასმა, გონიერი არჩევნის გაკეთება, თუ საით მიმართოს თავისი დრო და ყურადღება. მსურს მან მას ჰქონდეს ისეთი კარიერა, რომელიც უფრო მეტი იქნება, ვიდრე მხოლოდ თვითგანვითარება.


ვამაყობ ჩემი გოგონათი, რომელიც კარგად ახერხებს სკოლის მკაცრი სწავლებისა და არასასკოლო განვითარების შეთავსებას. მაგრამ განსაკუთრებით კმაყოფილი ვარ იმით, რომ მას შეუძლია გამონახოს დრო თავისი ინტერესების დაკმაყოფილებისთვის, რომელიც მიმართულია თავისი და თავისი მეგობრების განვითარებისკენ.


ინტერნეტმა და მეგობრებმა ჩემს ქალიშვილს შესთავაზეს ცხოვრების ის გზა, რომელიც ახალი საინტერესო თემების გამოკვლევას გულისხმობს და რომელიც მისი რეზიუმეს შესალამაზებლად და სხვების ”საჯობნად” არ არის გამიზნული. დღევანდელი სამყაროს დაძაბულ ყოველდღიურობაში, მოზარდებისათვის ინტერნეტი იმ იშვიათ ნავთსაყუდელად გადაიქცა, რომელშიც მათთვის საჭირო გაკვეთილების სწავლა ჯერ კიდევ შესაძლებელია.


წყარო: https://www.theatlantic.com/technology/archive/2013/03/what-teens-get-about-the-internet-that-parents-dont/273852/


სტატია ინგლისურიდან თარგმნა და მოამზადა ლევან ალფაიძემ

მე მეგონა მარტო ვიყავი

0
მე და ჩემი მეგობარი VI ან VII კლასში ვიქნებოდით, როცა სამეცნიერო ფანტასტიკის ჟანრის თითო რომანი დავწერეთ (40-ფურცლიანი რვეული), სადაც უხვად სუფევდა კოსმოსური თემატიკა: შატლები, უცხო პლანეტები, ჰუმანოიდები, პროფესორები, ხომალდის კაპიტნები და სხვადასხვა ვარსკვლავთშორისი ბატალური სცენები. 
ჩვენი სამეცნიერო და მწერლური ჟინისა და აღიარების პიკური მწვერვალი კლასელთა ნაწილის სკოლაში დილის 9-ის ნაცვლად 9-ის ნახევარზე მოსვლით შემოიფარგლა. კლასელებს გაგრძელებას ვუკითხავდით. მკითხველთა მიმზიდველობა იმით გავზარდეთ, რომ პერსონაჟებად ზოგიერთი კლასელი ჩავსვით და ერთად დავეხეტებოდით გალაქტიკის ვიწრობებში. 

სრულიად უნებლიეთ ან შინაგანი ალღოთი კარგი მარკეტინგული გათვლა გამოგვივიდა. სკოლაში ნაადრევად მოსული მსმენელი სულმოუთქმელად ელოდა, რა გადახდებოდა შემდეგ გვერდებზე. ზოგს ვკლავდით, ზოგს გმირებად ვაქცევდით. მოკლედ, მაშინ არ ვიცოდით, რომ ავტორი მკვდარი იყო და შემოქმედებითი ყოვლისშემძლეობით ვტკბებოდით. ერთადერთი ტექსტი, რომელიც იმ დროს ამ ჟანრში წამეკითხა ისევ და ისევ ჩემი მეგობრის რომანი იყო, თანაც დაუსრულებელი. როგორც კი პირველი ოთხი-ხუთი გვერდი წავიკითხე  წერის სურვილი მომეძალა და ახალნაყიდი რვეულით მეც შევუერთდი.

ერთმანეთს პირველ მწერლურ გამოცდილებას ვუზიარებდით, თუ როგორი ძნელია ამდენი პერსონაჟის მართვა, დიალოგში ჩართვა და მათთვის ფუნქციის მოფიქრება, უსარგებლოდ და უსაქმოდ რომ არ იყვნენ მოვლენათა მსვლელობისას. ყველაზე მეტად აქ ვიჭედებოდით და სახლის ტელეფონებითაც ვბჭობდით საათობით (მაშინ უფასო იყო. უბრალოდ რამდენჯერმე თუ არ დარეკავდი ვერ გახვიდოდი). სიუჟეტის განვითარება ნაკლებად გვიჭირდა. მახსოვს მე უფრო მეტი პერსონაჟი მყავდა და მერე სასწრაფო წესით მინიმუმამდე დავიყვანე. ერთ-ერთ საბრძოლო სცენაში გავანახევრე. თუმცა სინდისმა შემაწუხა. ამიტომ არ დამეზარა და თითოეულის სიკვდილი ინდივიდუალურად აღვწერე და გმირულ-პათეტიკური ბოლოსიტყვაობებით გავაფორმე. 

ჩემს მეგობარს მგონი დღესაც შენახული აქვს თავისი პირველი რომანი. მე კიდევ ჩემი რვეულები ზაფხულობით ბათუმში ჩამქონდა და იქ ვტოვებდი. ჰოდა, დიდი ალბათობით ერთ ცივ ზამთარს ბებიაჩემმა ღუმელში შეუკეთა. თუმცა დღემდე უარყოფს, შენი რვეულებისთვის ხელი არ მიხლიაო, პირიქით ვუფრთხილდებიო და დასტურად II კლასის დღიურს შემომაჩეჩებს. ბებიაჩემს დეტექტიური ჟანრი უყვარს და ალიბის ქონაში და კვალის მოსპობაში კარგად ერკვევა. შესაბამისად აღიარებით ჩვენებას ვერ ვეღირსები. საბოლოოდ, უნივერსიტეტში ჩაბარების წინ მომავალი პროფესიების არჩევისას ორივემ ინერციით ნაკარნახევი პრაგმატული არჩევანი გავაკეთეთ. აღარც სამეცნიერო ჟინი გვახსოვდა და მით უმეტეს სამეცნიერო ფანტასტიკა. ერთ დროს ერთმანეთის ამარა დავრჩით და ჟანრული ბიბლიოთეკაც ახლომახლო არსად მოგვეპოვებოდა.

ამ რამდენიმე ხნის წინ ვეცნობოდი  იაპონიის სკოლებში დანერგილი კლუბების პრაქტიკას და მაშინ კიდევ ერთხელ გამახსენდა ჩემი ზემოთ ხსენებული ისტორია. კლუბები თავისუფალია ზემდგომი ინსტანციების დირექტივებისგან და მოსწავლეთა ინტერესებისა და ინიციატივების მიხედვით იქმნება. სკოლის ბიუჯეტიდან მცირედი დაფინანსებაც აქვთ. დაფინანსება კლუბის წევრების რაოდენობის პროპორციულია. შესაბამისად კლუბის წევრები თვითონვე ზრუნავენ ახალი წევრების მოძიებაზე. საკუთარი კლუბის პოპულარიზაციისთვის ქმნიან ბანერებს, სკოლის კედლებზე აკეთებენ მცირე რეკლამებს. საქართველოში სკოლების უმრავლესობაში თითქმის ყოველთვის არსებობდა წრეები, მაგრამ არასდროს ყოფილა თავისუფალი კლუბების პრაქტიკა. მაგალითისთვის, კომიქსების მოყვარულთა კლუბი, მოლაშქრეთა კლუბი, სამეცნიერო ფანტასტიკის კლუბი, მომავალი ჟურნალისტების კლუბი და ა.შ. ამისთვის ადმინისტრაციის მხრიდან უბრალოდ ლეგიტიმაცია და მცირედი ხელშეწყობაც საკმარისია. ერთი ოთახი, სადაც მოსწავლეები კვირაში ერთხელ ან ორჯერ რამდენიმე საათით შეიკრიბებიან, გაცვლიან ინფორმაციას, ერთმანეთს გაიცნობენ, ნახავენ ფილმებს, მოიტანენ ჟურნალებს, წიგნებს, იკამათებენ, განიხილავენ, დაგეგმავენ კლუბის მომდევნო აქტივობებს.

დღეს სოციალური ქსელის მეშვეობით ბევრად მარტივია, რომ მოსწავლეებმა ერთმანეთი აღმოაჩინონ. შესაძლოა სხვადასხვა სკოლის კლუბები გაერთიანდნენ ხოლმე ან ერთმა მოსწავლემ სხვა სკოლაში აღმოაჩინოს მისთვის სასურველი მიმართულება. მოსწავლეები ამგვარი კოორდინაციის შედეგად უკეთ მოახერხებენ საკუთარი შესაძლებლობების და უნარების გამოვლენა-განვითარებას. კლუბების მონიტორინგსაც თავადვე მოახდენენ, რაც ორგანიზაციულ უნარებს შესძენთ. რაც მთავარია, ექნებათ სივრცე, სადაც მიეცემათ თავიანთი ინტერესების რეალიზების საშუალება; ეყოლებათ მეგობრები, რომლებიც უკეთ გაუგებენ და არ შეიბოჭებიან მხოლოდ ვირტუალური კონტაქტით ან სასკოლო პროგრამით, არამედ ცოცხლად ცოცხალ შინაგან სამყაროს გამოათავისუფლებენ. სადაც თანამოაზრის პოვნით აღტაცებულ-გაბედნიერებული ხმით ერთმანეთს გადაუძახებენ:

  „- მე მეგონა მარტო ვიყავი”!

საზაფხულო სკოლები (II ნაწილი )

0
არდადეგები დიდ ბრიტანეთში
დიდი ბრიტანეთის საზაფხულო სკოლებმა დამსახურებულად დაიკავეს ლიდერის პოზიცია. ნისლიანი ალბიონიდან დაბრუნებული მოსწავლეები ყველას აოცებენ თავიანთი წარმატებით. საუკეთესო მასწავლებლები, წიგნები, ელიტური სკოლებიც კი არ იძლევა ისეთ შედეგს, როგორსაც ინგლისის საზაფხულო ბანაკები. ასეა თუ ისე, არდადეგების გატარება დიდი ბრიტანეთის რომელიმე საგანმანათლებლო ბანაკში უამრავი ბავშვის ოცნებაა. 


პროგრამა «English plus»
არდადეგების პერიოდში ბავშვისთვის სასწავლო მოტივაციის შექმნა არცთუ ისე ადვილია, ამიტომ საზაფხულო სკოლებს აუცილებლად მიაჩნიათ სასწავლო პროცესში გასართობი აქტივობების ჩასმა. პროგრამა «English plus»-ის მიხედვით, სასწავლო დღის რეჟიმში ენის სწავლებასთან ერთად შედის ტენისის, გოლფის, ცურვის, ხატვის, ძერწვის, სამსახიობო ხელოვნების გაკვეთილები და სხვა ასეთი აქტივობები.

 
(Millfield School)
დიდი ბრიტანეთის საზაფხულო სკოლებში 8-დან 17 წლამდე ასაკის ბავშვებს ჩაუტარდებათ კვირაში ოცდაათამდე უცხო ენის გაკვეთილი პატარა (5-6 მოსწავლე)  ჯგუფებში. საშინაო დავალებები სრულდება მასწავლებლების მეთვალყურეობითა და დახმარებით. გაკვეთილების შემდეგ დგება გასართობი აქტივობების დროც: აუზი, სამაგიდო ჩოგბურთი, ფილმების ჩვენება, კარაოკე-კლუბი… 

პროგრამის «English plus» ჩემპიონებს შორის მოხვდა Millfield School. მათ, ვისაც ჯირითი უყვარს, სკოლა სთავაზობს ცხენოსნობის გაკვეთილებსაც. აქ გამოუცდელ მსურველებსაც შეუძლიათ ჯირითის ხელოვნების საწყისი (თეორიული) ეტაპის გავლა. გამოცდილები კი ინსტრუქტორების თანხლებით პრაქტიკულ გაკვეთილებს მიიღებენ. პროგრამა გათვალისწინებულია 10-დან 17 წლამდე ასაკის მოზარდებისთვის. 

 
(Swithun’s)
საარდადეგებო პროგრამებს მასპინძლობს ბევრი ისეთი ბრიტანული პრესტიჟული სკოლა, როგორებიცაა: Dulwich College,  Fettes College,  Rugby School,  Swithun’s, Downside და  Downe House  – ლონდონის მახლობლად, ქალაქ ედინბურგში მდებარე ერთ-ერთი ყველაზე პრესტიჟული ბრიტანული სკოლა. ზემოთ ჩამოთვლილ დაწესებულებებს საუკუნეზე მეტი ხნის ისტორია და, შესაბამისად, დიდი საგანმანათლებლო გამოცდილებაც აქვთ.

პროგრამა “English for Education”
მათთვის, ვინც დიდ ბრიტანეთში აპირებს სწავლის გაგრძელებას, უფრო სერიოზული პროგრამის გავლაა აუცილებელი. ამისთვის საჭიროა პროგრამაში English for Education ჩართვა. ამ პროგრამის ფარგლებში მეტი დრო ეთმობა გრამატიკულ მასალას, სიტყვათა მარაგის შევსებას, სწრაფად კითხვის ტექნიკის დაუფლებას, წაკითხულიდან დასკვნების გამოტანისა და არგუმენტირებული მსჯელობის უნარ-ჩვევების დახვეწას, წერითი აზროვნების განვითარებასა და პროექტზე ჯგუფურად მუშაობისთვის საჭირო ჩვევების გამომუშავებას. სასწავლო კურსში შეიძლება ჩართული იყოს უცხო ენაზე რამდენიმე სასკოლო საგნის სწავლებაც. მაგალითად, Concord  College  გთავაზობთ ორ საზაფხულო პროგრამას ივლისსა და აგვისტოში:  ინგლისური ენის საწყისი დონის მფლობელი (8-დან 18 წლამდე ასაკის) მონაწილეებისთვის აკადემიური ენის კურსებს და ენის ცოდნის დამაკმაყოფილებელი დონის მფლობელი მოსწავლეებისთვის (13 წლიდან) ბრიტანული საშუალო სკოლების სასწავლო პროგრამის მიხედვით შედგენილ მათემატიკის, ფიზიკის, ბიოლოგიისა და ქიმიის კურსებს. ის, ვინც უახლოეს მომავალში ინგლისის სკოლა-პანსიონში სწავლის გაგრძელებას გეგმავს, სასურველია ჩაერთოს  International College Sherborne  ან  საერთაშორისო კოლეჯის – Bishopstrow  სპეციალურ საგანმანათლებლო პროგრამებში. 

(Concord  College)
საზაფხულო სკოლები შვეიცარიაში
შვეიცარიული საზაფხულო სკოლები ეყრდნობა სწავლების ამერიკულ მოდელს, რომლის თანახმადაც, ბავშვს თავისუფალი დრო არ უნდა დარჩეს. თუმცა მოსწავლეებს ეს ძალიან მოსწონთ, რადგან სწავლასთან ერთად ბევრს მოგზაურობენ. ზოგი კლდეზე დაცოცავს, ზოგიც ჯირითობს ან წყლის თხილამურებზე სრიალებს. საზაფხულო სკოლის ყველა მოსწავლე მონაწილეობს თავისთვის სასურველ სპორტულ შეჯიბრებებში, აღწევს წარმატებას ან იღებს კარგ გამოცდილებას. ჩოგბურთის, ცხენოსნობისა და გოლფის გაკვეთილები მარტო დიდი ბრიტანეთის საარდადეგებო პროგრამაში არ შედის, ის გვხვდება თითქმის ყველა შვეიცარიული ენის ცენტრშიც.

ამ ქვეყნის საზაფხულო ბანაკები იდეალური კომფორტითაც გამოირჩევა. გარდა ამისა, მოგეცემათ ალპური ბუნების წიაღში ყოფნის უნიკალური შესაძლებლობა, სადაც ზაფხულიდან ზამთარში გადანაცვლებას მხოლოდ რამდენიმე საათი სჭირდება. საზაფხულო სკოლის სტუდენტებს მაღალმთიან კურორტებზე  საშუალება ეძლევათ, სათხილამურო სპორტშიც სცადონ ბედი. თუ ზამთრის არდადეგების საზღვარგარეთ გატარებას გადაწყვეტთ, შვეიცარიის სახელგანთქმულ საარდადეგებო ბანაკში ,,Les Elfes”  მაღალი დონის სათხილამურო გაკვეთილებსაც დაესწრებით. 
 

შვეიცარიულ ბანაკებში ბავშვებს რამდენიმე უცხო ენის შესწავლა შეუძლიათ. ჩვეულებისამებრ, შემოთავაზებაში შედის ინგლისური, ფრანგული და გერმანული. მაგალითად,  ბანაკი  ,,ESL-ASCORA”  მზადაა, სკოლის მოსწავლეებს ზემოთ ჩამოთვლილებთან ერთად შეასწავლოს იტალიური ენაც. სტანდარტის მიხედვით, მოსწავლეს კვირაში 20 გაკვეთილი ჩაუტარდება, მაგრამ შესაძლებელია დამატებითი გაკვეთილების შეკვეთაც. ორი ენის ერთდროულად შესწავლა შეიძლება  ,,Monte Rosa”-ს ინსტიტუტში. დიდი ბრიტანეთის მსგავსად, შვეიცარიაში სწავლის გაგრძელების მსურველთათვის რამდენიმე საზაფხულო სკოლაში ენასთან ერთად ისწავლება დამატებითი აკადემიური დისციპლინებიც.

ბავშვები უცხო ენის ათვისებაში ვარჯიშობენ საკლასო ოთახის კედლებს მიღმაც. ბანაკის ახლოს არის ორენოვანი სოფლები, სადაც მცხოვრებთა ნაწილი მშობლიურ ენად გერმანულს მიიჩნევს, ნაწილი კი ფრანგულს. თუმცა მკვვიდრმა მოსახლეობამ ორივე ენა სრულყოფილად იცის. მათთან ინგლისურ ენაზეც შეიძლება კონტაქტის დამყარება. 

ყველაზე პატარებს (მშობლებითურთ ან მათ გარეშე) ელიან საზაფხულო ბანაკები ,,Pre Fleuri” (4 წლიდან) და „Ecole La Garenne” (6 წლიდან). მრავალფეროვან სპორტულ აქტივობებში ჩართვის მსურველებმა კი „Village Camps”-ს უნდა მიაკითხონ. შვეიცარიაში სასკოლო არდადეგების გატარებით ყველაზე მეტად დაინტერესებულნი არიან ის ოჯახები, რომლებიც დიდ მნიშვნელობას ანიჭებენ კომფორტს და სპორტულ აქტივობებს. 
არდადეგები მალტაში

მალტაში საზაფხულო არდადეგების გატარება დიდსაც და პატარასაც ერთნაირად სურთ. საგრძნობლად მარტივია ამ ქვეყნის ვიზის აღებასთან დაკავშირებული პროცედურები. ამასთან, მალტა ღირსეულად ატარებს ყველაზე მშვიდი და საიმედო რეგიონის სტატუსს და საკურორტო ზონებს შორის ერთ-ერთი ყველაზე ხელმისაწვდომი ქვეყანაა, რაც მას საზღვარგარეთ სწავლისა და დასვენების მსურველთა თვალში უფრო მიმზიდველს ხდის. მალტაში თავს იყრიან როგორც ხელმომჭირნე, ასევე მდიდარი, მაგრამ რაციონალურად მოაზროვნე ოჯახების შვილები. მალტის ენის შემსწავლელი საზაფხულო სკოლების სტუდენტების უმრავლესობა გერმანელია.

მალტაში ორი სახელმწიფო ენაა: მალტური (არაბულის მონათესავე სემიტური ენა) და ინგლისური, შესაბამისად,  მოსახლეობაც ორენოვანია. მალტური საზაფხულო სკოლები არაფრით განსხვავდება ბრიტანულისგან. ზოგი მათგანი ინგლისელების დაარსებულია და ბრიტანული ენის შემსწავლელი სკოლის ტრადიციებსაც მკაცრად იცავს. დანარჩენები წარმოადგენენ საერთაშორისო ენის შემსწავლელ ისეთ დიდ დაწესებულებათა  ერთგვარ ფილიალებს, როგორებიცაა Inlingua, IELS, EC.

მალტის სკოლები ამჯობინებენ, შექმნან ერთმანეთთან ახლოს მდგომი ასაკობრივი ჯგუფები, რადგან მიიჩნევენ, რომ თანატოლთა გარემოცვაში მოზარდი ნაკლებად მორცხვობს, მალე ადაპტირდება და შესასწავლი ენის დახმარებით ახალ საზოგადოებასთან კონტაქტის დამყარებას ცდილობს.
 
საზაფხულო სკოლა ,,Clubclass” 12-დან 18 წლამდე ასაკის მოზარდებს მასპინძლობს. მისი შენობა  მაღალი დონის ზღვისპირა სასტუმროს უფრო მოგაგონებთ, ვიდრე სკოლას, ამიტომ იდეალური დასვენების მსურველებისთვის ,,Clubclass”  ერთ-ერთი ყველაზე სასურველი საზაფხულო ბანაკია მთელ მსოფლიოში. პატარა ტურისტებზე კი ,,European Centre” ზრუნავს. საზაფხულო ბანაკი განთავსებულია  მშვიდ და უსაფრთხო საგანმანათლებლო კომპლექსში, სადაც  8-დან 13 წლამდე ასაკის ბავშვებს ინგლისურის გაკვეთილები უტარდებათ. ლანჩის შემდეგ გართობის დრო დგება. ამისთვის სკოლა ქირაობს ანიმატორებს, რომლებიც ბავშვების აქტიურ დასვენებაზე ზრუნავენ.

მალტაში შესაძლოა შემოგთავაზონ ენის შემსწავლელი პროგრამა მთელი ოჯახისთვის. შეგიძლიათ შეუკვეთოთ სასწავლო კურსი, რომელიც მასწავლებლის სახლში ცხოვრებას და, ამის კვალობაზე, სალაპარაკო ენის ულიმიტო პრაქტიკას ითვალისწინებს.

რაც შეეხება სპორტულ აქტივობებს, სკოლაში ,,EC”  14-დან 18 წლამდე ასაკის თინეჯერებს, ინგლისურ ენასთან ერთად დაივინგის გაკვეთილებიც უტარდებათ. მოსწავლეები ჯერ  აუზში ვარჯიშობენ და ეცნობიან ეგზოტიკური კურსის თეორიულ ნაწილსაც, ერთი კვირის შემდეგ კი უნდა მოიპოვონ სერთიფიკატი ,,PADI OpenWater”, რომელიც ზღვის სიღრმეში ჩასვლის ერთგვარ საშვს წარმოადგენს. უფრო გამოცდილი აკვალანგისტებისთვის სკოლას აქვს პროგრამა ,,PADI Advanced Certificate”.
ფრანგული საზაფხულო სკოლები

მელოდიური და იდუმალი ფრანგული ენა ძველებურად იპყრობს რომანტიკოსთა გულს. ფრანგული ენის შესწავლის მსურველთა უმეტესობა პარიზისა და ლიონის საზაფხულო ბანაკებს სტუმრობს. საფრანგეთშიც არ გაგიჭირდებათ ისეთი საზაფხულო პროგრამების მოძებნა, სადაც საგანმანათლებლო ნაწილი ჰარმონიულად ერწყმის სპორტულ და გასართობ აქტივობებს. ენის შესწავლა აქაც აქტიური დასვენების ფონზე მიმდინარეობს.
ტრუასის ენის შემსწავლელი ბანაკი 

ტრუასის ბანაკში უცხოელებთან ერთად ფრანგი მოზარდებიც ისვენებენ, რაც მცირე ენობრივი გამოცდილების მქონე კონტაქტური ბავშვისთვის სალაპარაკო ენაში ვარჯიშის იდეალურ საშუალებას წარმოადგენს. ბანაკში ფრანგულთან ერთად ინგლისური და გერმანული ენებიც ისწავლება. საზღვარგარეთიდან ჩამოსულ სტუმრებს სკოლა სთავაზობს საგანგებოდ მათთვის შექმნილ პროგრამას – ,,ფრანგული როგორც უცხო ენა”. გაკვეთილები დილის საათებში მიმდინარეობს, დანარჩენი დრო კი ეთმობა სპორტს (წყლის თხილამურები, კანოე – ნავებით შეჯიბრება, ტენისი, ფეხბურთი, კალათბურთი, ბადმინტონი, პლიაჟის ფრენბურთი, გოლფი, ველოსიპედი, მაგიდის ჩოგბურთი, მშვილდოსნობა, მეკლდეურობა, ცურვა), რომელსაც პროფესიონალი ტრენერები კურირებენ  და გასართობ-საექსკურსიო პროგრამებს. მსურველებს შეუძლიათ შეისწავლონ თანამედროვე ცეკვები და მუსიკა, მისდიონ აერობიკას, ხელოვნების მოყვარულებისთვის ფუნქციობს თეატრი და სამხატვრო სახელოსნოც. 

ტრუასის საზაფხულო ბანაკის მოსწავლეები ოცდაოთხსაათიანი მეთვალყურეობის ქვეშ იმყოფებიან. ბანაკს ჰყავს მედპერსონალიც. რაც შეეხება კვებას, ფრანგული სამზარეულო მთელ მსოფლიოში სახელგანთქმულია. გამოცდილი ფრანგი მზარეულების მიერ გაწყობილი ,,შვედური მაგიდა” ნებისმიერ პრეტენზიულ ბავშვს დააკმაყოფილებს.
Atoll Juniors
რივიერაზე ენის შემსწავლელი პროგრამებით მოზარდების  უზრუნველყოფაზე ზრუნავს ,,Atoll Juniors”, რომელიც ფრაგულენოვანი სკოლების უდიდესი კავშირის (CIA) წევრია. ხმელთაშუა ზღვის სილამაზე სკოლას ტურისტებისთვის ორმაგად მიმზიდველს ხდის. 

                               (Atoll Juniors)
ატოლის სტანდარტული სასწავლო კურსი მოიცავს კვირაში 20 გაკვეთილს, რომლებიც დილის საათებში უტარდებათ 11-დან 14 წლამდე ასაკის მოსწავლეებს. გაკვეთილების დიდი ნაწილი ეთმობა დისკუსიებსა და როლურ თამაშებს. ვისაც თეორიული მასალის უფრო საფუძვლიანად შესწავლა სურს, სკოლა სთავაზობს ინტენსიურ კურსს (6 დამატებითი გაკვეთილი კვირაში) მცირერიცხოვან კლასში. რაც შეეხება გასართობ პროგრამას, სტანდარტულ სპორტულ აქტივობებთან ერთად თქვენ გელით იახტებით გასეირნება ღია ზღვაში და დაუვიწყარი ექსკურსიები ნიცაში, კანსა და მონაკოში. იახტკლუბში იღებენ 11 წლის მოსწავლეებსაც, მაგრამ მათ ზღვაში გასვლამდე ევალებათ სპეციალური სასწავლო კურსის გავლა, რომელიც ე.წ. საზღვაო ტერმინოლოგიას მოიცავს. 
ენის შემსწავლელი საზაფხულო სკოლები გერმანიასა და ავსტრიაში

გერმანული ენის შესწავლა არცთუ ადვილია, რაც მისი რთული გრამატიკული სტრუქტურითაა განპირობებული. მსოფლიო ლიტერატურის კლასიკოსი  მარკ ტვენი ხშირად იხსენებდა იმ ურთულეს ბარიერებს, რომელსაც გერმანული ენის შესწავლისას წააწყდა. მოკლედ, ვისაც ამ ენის შესწავლა გადაგიწყვეტიათ, მოიკრიბეთ ძალა და მოთმინება. მიზნის მიღწევაში ძალიან დაგეხმარებათ შესასწავლ ენასთან მიახლოება. გერმანია და ავსტრია კი ყოველთვის მზად არიან მიზანდასახული მოსწავლეების მისაღებად. შრომისმოყვარე გერმანელები იზრუნებენ იმაზე, რომ მაქსიმალურად გამოიყენოთ თქვენი დრო. ენის შემსწავლელ საზაფხულო სკოლაში ჩაგიტარდებათ კვირაში, სულ მცირე, 30 გაკვეთილი. შედეგზე ზედმიწევნით გათვლილი სასწავლო პროგრამა თავდაუზოგავი შრომის შემთხვევაში აუცილებლად გამოიღებს შედეგს.

დიდ ადამიანს შეუძლია, მოიკრიბოს ნებისყოფა და გაუძლოს ასეთ დატვირთვას, მაგრამ ბავშვებს უჭირთ იმის გაგება, რატომ უნდა შესწირონ დამსახურებული არდადეგები სწავლას. ლინდენბერგისა  (Lindenberg)  და ბად შუსენრიდის (Bad Schussenried) საზაფხულო სკოლები მათ საგრძნობლად აუმაღლებს მოტივაციას. არც ავსტრია გაგიცრუებთ იმედს. ზალცბურგის ახლოს მდებარე  საზაფხულო ბანაკები (Zell am Zee,  Zeefeld )  თქვენს შვილებს გერმანულენოვან კომფორტულ გარემოს შეუქმნიან.

                            (Lindenberg)  
ჰუმბოლდის უნივერსიტეტის საზაფხულო ცენტრი მასპინძლობს  10-დან 14 წლამდე ასაკის ბავშვებს. თანამედროვე ტიპის ბანაკი ხშირი ტყით დაბურულ მთის ფერდობზეა გაშენებული. მთის ჯანსაღი გარემო, ოდენვალდის კლდეებისა და უფსკრულების თვალწარმტაცი ხედი სკოლას უფრო მეტად მიმზიდველს ხდის.

საზაფხულო პროგრამები სტუდენტებისთვისაც არსებობს (ბერლინის, მიუნხენისა და კონსტანცის ბანაკები). მათ შორის ყველაზე პოპულარულია  ,,ბიზნესგერმანული”, რომელიც ისწავლება საზაფხულო ცენტრში  ,,Humboldt Institut Berlin”. აქ სტუდენტებს საშუალება ეძლევათ, აიმაღლონ ენის ცოდნის დონე. სემინარებზე გათვალისწინებულია მათი სურვილი და ინტერესები, იმართება აქტიური დისკუსიები სხვადასხვა თემის გარშემო… მოკლედ, თუ შრომისმოყვარე და მიზანდასახული ადამიანი ბრძანდებით და თან გერმანული ენის შესწავლაც გადაგიწყვეტიათ, თქვენთვის შესაფერისი პროგრამის პოვნა არც გერმანიასა და ავსტრიაში გაგიჭირდებათ.
საზაფხულო სკოლები ამერიკის შეერთებულ შტატებსა და კანადაში

ვინ იტყვის უარს მეგობრებთან ერთად შეერთებულ შტატებში ზაფხულის გატარებაზე?! ჰოლივუდისა და თავისუფლების ქანდაკების, ნიუ-იორკის ცათამბჯენების ან კენედის კოსმოსური კვლევითი ცენტრის ნახვაზე ალბათ მრავალ თქვენგანს უოცნებია. შტატების შემსწავლელ საზაფხულო სკოლაში მოხვედრა შესაძლოა გაცილებით სასარგებლო აღმოჩნდეს ბავშვისთვის, რადგან ამერიკულ ბანაკში გატარებული მოკლე საარდადეგებო პერიოდი წარმატებული მოსწავლეების სამომავლო კარიერაზე აისახება. კინოკოლეჯის ,,Marymount Manhattan College”  პედაგოგების სიაში იხილავთ კოლუმბიის უნივერსიტეტის გამოცდილ პედაგოგებს და სასცენო ხელოვნების ჰოლივუდელ ოსტატებს, რომლებიც მრავალ საინტერესო პროექტში არიან ჩართულნი.

ინტენსიური საარდადეგებო პროგრამა სან-ფრანცისკოში თინეიჯერების ინტერესებს სავსებით დააკმაყოფილებს. ამ პროგრამაში ჩართვის შემდეგ თქვენი შვილი ზაფხულს  კალიფორნიის უნივერსიტეტის უძველეს, ისტორიულ შენობაში  გაატარებს. რეიტინგების თანახმად, ეს უმაღლესი სასწავლებელი საუკეთესო სახელმწიფო უნივერსიტეტად მიიჩნევა ამერიკის შეერთებულ შტატებში. იყო დრო, როცა იქ მოხვედრაზე მხოლოდ ოცნება შეიძლებოდა, დღეს კი ოცნების ახდენაში ბერკლიში გახსნილი საზაფხულო სკოლა დაგეხმარებათ.

თუ ზაფხულის გატარება მშვიდ გარემოში, პატარა ქალაქებსა ან სოფელში გადაგიწყვეტიათ, კანადას უნდა ესტუმროთ (სიტყვა ,,კანატა” სოფელს ნიშნავს). აქაურ საზაფხულო სკოლებში ერთმანეთს ჰარმონიულადაა შერწყმული  ბანაკის კომფორტული გარემო და ველური ბუნების უნიკალური სამყარო. ასამდე ტბისა და თვალუწვდენელი მთების ეგზოტიკური ხედების, ეთნიკურ-კულტურული მრავალფეროვნების მიმართ გულგრილი ვერავინ დარჩება. მრავალფეროვანი საზაფხულო სასკოლო პროგრამით გამოირჩევა სკოლა ,,ILAC”, რომლის ცენტრებიც ვანკუვერსა და ტორონტოში მდებარეობს. კანადა ორენოვანი ქვეყანაა (ინგლისური და ფრანგული), რაც ორი ენის ერთდროული პრაქტიკის საშუალებას იძლევა. ამასთან, კანადა ატარებს მსოფლიოში ერთ-ერთი ყველაზე უსაფრთხო ქვეყნის სტატუსს. რაც შეეხება ასაკობრივ ზღვარს, საზაფხულო ბანაკებში – Quest და Lakefield  9-10 წლის ბავშვებიც მიიღებიან.

როგორც ვხედავთ, მსოფლიოში დღესაც ძალიან პოპულარულია საარდადეგებო სასწავლო პროგრამები. თუ საზაფხულო არდადეგების აქტიურად გატარება განგიზრახავთ, აუცილებლად მიაგნებთ სასურველ პროგრამას, რომელიც თქვენს მოთხოვნებს დააკმაყოფილებს. სასიამოვნო დასვენებას გისურვებთ.

კითხვები განათლების საკითხებზე

0
“კომუნიკატორის” ბოლო, 120-ე გადაცემა გავიდა საზოგადოებრივი მაუწყებლის პირველი არხის ღია ეთერში და ამით დასრულდა ჩემი პირველი სატელევიზიო სეზონი. 120 გადაცემა ღია ეთერში გატარებულ 300 საათს უდრის. არც ისე ცოტაა 6 თვისთვის.

ზოგჯერ, როცა სტუდიაში ზიხარ და ლაპარაკობ, თემებს ამზადებ, რესპონდენტებს არჩევ, სიახლეებს ახარისხებ, შესაძლოა დაგავიწყდეს, რომ ამ სტუდიიდან წვდომა მთელ ქვეყანაზე გაქვს. ის, რასაც შენ ახლა ერთ პატარა, კედლებით შემოსაზღვრულ სივრცეში ამბობ, ბევრ სახლში ისმის, ბევრის გონებაში ილექება შენი სიტყვები და ამ ყველაფერზე პასუხისმგებელი სწორედ შენ ხარ. გადაცემის კეთება რომ დავიწყე, ერთ ძალიან გამოცდილ ჟურნალისტს შევჩივლე, ზოგ თემას საკმარისად ღრმად ვერ ვაშუქებთ, ინტერვიუსთვის დრო არ მყოფნის, ზოგი თემები მაინც ისე მრჩება, მიუხედავად იმისა, რომ საეთერო დრო საკმაოდ ბევრია-მეთქი. გაეღიმა და მითხრა, რომ ამბის მოსაყოლად კარგ ჟურნალისტს 4 წუთი უნდა ეყოს, ამბავში ჩასაღრმავებლად კი არა დრო, არამედ კარგად დასმული კითხვაა საჭირო. მართალია. თუ კარგად მოამზადებ, ზოგიერთ თემასთან დაკავშირებული კითხვები იმდენად მრავლისმთქმელია, შესაძლოა პასუხებადაც გამოდგეს.

ჩვენი საერთო ინტერესებიდან გამომდინარე, გთავაზობთ იმ კითხვებს, რომელიც 6 თვის განმავლობაში განათლების სხვადასხვა საკითხის თაობაზე შევაგროვე. კითხვები განათლების ყველა დონეს ეხება, საბავშვო ბაღებიდან უმაღლეს სასწავლებლებამდე. მათი ადრესატები სხვადასხვა დროს სხვადასხვა ადამიანი იყო: განათლების მინისტრი, მინისტრის მოადგილე, მასწავლებლები, მშობლები, განათლების სპეციალისტები და თავად მასწავლებლები.

საბავშვო ბაღი

* რამდენად საჭიროა ბავშვის განვითარებისთვის და სასკოლოდ მოსამზადებლად ბაღში სიარული? უნდა იყოს თუ არა სავალდებულო ადრეული განათლება?

 

* რამდენად შეესაბამება დღევანდელი ქართული ბაღების რაოდენობა მოთხოვნას და არის თუ არა მათი ინფრასტრუქტურა, საგანმანათლებლო პროცესები და სპეციალისტთა მომზადების დონე თანამედროვე სტანდარტების შესაბამისი?

* რას მოთხოვნებს უნდა აკმაყოფილებდეს ბაღი, რომ იქ გატარებული დრო ბავშვისთვის  სასარგებლო და ნაყოფიერი იყოს და არ იწვევდეს სტრესს?

* დღეს, როცა თბილისში არსებული საბავშვო ბაღები არა განათლების სამინისტროს, არამედ ადგილობრივი თვითმმართველობის ორგანოებს ექვემდებარება და ბაღის პედაგოგების სტატუსი მასწავლებლის სტატუსთან არ არის გათანაბრებული, ვინ აკონტროლებს მიმდინარე სასწავლო პროგრამას, კადრების კვალიფიკაციას, ბავშვებისთვის მისაწოდებელი სასწავლო მასალების ხარისხს და რამდენად ეფექტურია კონტოლის არსებული მექანიზმი?

* უნდა არსებობდეს თუ არა სკოლამდელი აღზრდისა და განათლების სტანდარტი, რომელიც სავალდებულო იქნება ბაღებისთვის? რა პრობლემებს წარმოშობს მისი არარსებობა და ვინ უნდა იმუშაოს სტანდარტის შექმნაზე?

* რა მდგომარეობაა რეგიონებში არსებულ ბაღებში? რამდენად სარგებლობენ, მაგალითად, ეთნიკურ უმცირესობათა წარმომადგენლები ან სიღარიბის ზღვარს მიღმა მყოფი ოჯახების ბავშვები ადრეული განათლების სერვისებით?

* როგორ უნდა იყოს დაბალანსებული ბაღში გატარებული სწავლისა და თამაშის დრო, რა ტიპის თამაშობები უწყობს ხელს ბავშვის უნარების განვითარებას?

* როგორი უნდა იყოს მშობლის ჩართულობა ბაღის გამართულ ფუნქციობასა და ბავშვის სრულყოფილ განვითარებაში?

ფოტო: ლუკა ხაბელაშვილის

სკოლა

* რა შეიძლება ჩაითვალოს უკანასკნელ წლებში სკოლაში გატარებული რეფორმების მთავარ მიღწევად და რა პრობლემები რჩება დარგის გამოწვევად ამ დროისთვის?

* რამდენად შეესაბამება ჩვენი სკოლების ინფრასტრუქტურა და აღჭურვილობა თანამედროვე სტანდარტებს? კონტროლდება, მაგალითად, სკოლის ტუალეტები და ბუფეტები?

* რა მდგომარეობაა დღეს მასწავლებლების კვალიფიკაციის მხრივ ქვეყანაში? რა ტიპის გადამზადება სჭირდებათ? სთავაზობს თუ არა მათ სახელმწიფო სათანადო პირობებსა და პროგრამებს?

* როგორ შეიმუშავეთ მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ახალი სქემა და რა კომპონენტებია მასში პრიორიტეტული?

* რამდენად აისახება ხელფასზე მასწავლებლების კვალიფიკაცია? განიხილავთ თუ არა დაბალ ხელფასს როგორც კარგი კადრების სკოლაში წასვლის შემაფერხებელ გარემოებას?

* რა ვითარებაა რეგიონებში და განსაკუთრებით – მაღალმთიან, დაცლის პირას მყოფ სოფლებში? ვინ არიან ის მასწავლებლები, რომლებიც სასწავლო პროცესს მართავენ? მიდიან თუ არა ახალი კადრები? რა განსაკუთრებული ხელშემწყობი პირობები არსებობს მოხალისე მასწავლებლებისთვის?

* გარდა სკოლისა, რას სთავაზობს დღეს სახელმწიფო ბავშვებს რეგიონებში? ფუნქციობს ბიბლიოთეკები, კინოთეატრები, სპორტული დარბაზები, გასართობი ცენტრები? მარაგდება თუ არა ისინი ახალი გამოცემებით, ახალი ფილმებით, ჯანმრთელობისთვის უვნებელი სათამაშოებით?

* რა საგნის სპეციალისტები არიან სკოლაში განსაკუთრებით დეფიციტური? როგორ აპირებთ ამ პრობლემის მოგვარებას? რა კეთდება მასწავლებლის პროფესიის პოპულარიზაციისთვის?

* საქართველოში, სადაც ეროვნული უმცირესობები მოსახლეობის საერთო რაოდენობის 16,2%-ს შეადგენენ, მათმა უმრავლესობამ არ იცის ქართული ენა, რაც დიდი ბარიერია იმისთვის, რომ როგორც საქართველოს მოქალაქეებმა შეძლონ თვითრეალიზება. ენის სწავლება და მათში სამოქალაქო თვითშეგნების გაღვიძება სწორედ სკოლის ფუნქციაა. რა პროგრამები ხორციელდება ამ ეტაპზე ასეთი უმცირესობებით მჭიდროდ დასახლებულ რეგიონებში? რა სუსტი და ძლიერი მხარეები აქვს ამ პროგრამებს? ხდება თუ არა მონიტორინგი, რომ სუსტი მხარეები გამოსწორდეს და უფრ ეფექტურად ვიმუშაოთ?

* საქართველოში სკოლების უმეტესობა არ არის ადაპტირებული შშმ პირებისთვის, დაბალია საზოგადოების მხრივ მათდამი მგრძნობელობაც. რამდენად წარმატებული და მასშტაბურია ინკლუზიური განათლების პროგრამა? ხომ არ გგონიათ, რომ დროა, სახელმმიფომ და სასწავლო დაწესებულებებმა აიღონ პასუხისმგებლობა და დაიწყონ ინფრასტრუქტურის ადაპტირება, კადრების გადამზადება?

* მიგაჩნიათ თუ არა, რომ ადრეული ქორწინებების, აბორტების, ოჯახში ძალადობის მაღალი მაჩვენებლის მიმართ ერთგვარი სწორი პასუხი სახელმწიფოს მხრივ შესაძლოა იყოს სასწავლო პროცესში სქესობრივი განათლების შეტანა?

* რა საკითხებზეა კონცეტრირებული საგანი „სამოქალაქო განათლება”? რატომ გახდა საჭირო მისი ცალკე დისციპლინად შემოტანა სასწავლო პროცესში, რატომ არ ხდება ცალკეულ თემებზე სხვადასხვა გაკვეთილზე კონცენტრირება? რამდენად შესაძლებლია სამოქალაქო ცნობიერების სწავლა და ვინ არიან ის ადამიანები, ვინც დღეს სამოქალაქო განათლების გაკვეთილებს ატარებს?

უმაღლესი სასწავლებელი

* გაეროს განვითარების პროგრამის კვლევის მიხედვით, საქართველოში უმუშევართა 81%-ს საშუალო ან უმაღლესი განათლება აქვს. შეგვიძლია ვთქვათ, რომ ფორმალური საგანმანათლებლო სისტემა შრომის ბაზრისთვის გამოსადეგ განათლებას არ იძლევა. საზოგადოდ, რამდენად თანამედროვე, პრაქტიკული და საჭიროა სასწავლო პროცესები უმაღლეს სასწავლებლებში? რამდენად ადეკვატურია ფასის ხარისხთან შეფარდება და არის თუ არა საქართველოში განათლებამიღებული ახალგაზრდა კონკურენტუნარიანი, მაგალითად, ევროპელი და ამერიკელი კოლეგებისთვის?

* საქართველოში ერთადერთი სტუდენტური საცხოვრებელია. რატომ არ არის პრიორიტეტი სტუდენტებისთვის საცხოვრებლების შექმნა, რომელიც გააძლიერებდა ახალგაზრდულ ინიციატივებს, ხელს შეუწყობდა ახალი ჯგუფების ფორმირებას, შესაძლებლობას მისცემდა სტუდენტებს, შეეძინათ დამოუკიდებლად ცხოვრების გამოცდილება ნაკლები დანახარჯის ფასად?

* საქართველოში საკმაოდ ბევრი უცხოელი ჩამოდის განათლებისთვის. რომელი ქვეყნებიდან ჩამოდიან ყველაზე ხშირად, რა სპეციალობებს ეუფლებიან, რამდენად ახერხებენ საზოგადოებაში ინტეგრირებას, რა სირთულეებს აწყდებიან ყოველდღიურ ცხოვრებაში? თუ არის შემთხვევები, რომ სწავლის დასრულების შემდეგ საცხოვრებლადაც აქ დარჩენილიყვნენ?

* რა დაბრკოლებები ელით საზღვარგარეთ სწავლის მსურველ ქართველ ახალგაზრდებს? (კრედიტების აღიარება, გადასახადი, ენის ბარიერი, სხვა ტიპის სწავლება…) რა პროფესიების შესასწავლად მიდიან უმეტესად? ბრუნდებიან თუ არა საქართველოში განათლების მიღების შემდეგ?

დღეს, ხვალ

0
გამარჯობა. მე სალომე ვარ. ოცდაექვსი წლის. სექტემბერში გერმანიაში მივდივარ, არქეოლოგი უნდა გამოვიდე.
ცხრა წლის წინ მეც ვიყავი აბიტურიენტი და მეც ვაბარებდი ეროვნულ გამოცდებს. გულშემატკივრები არ წავიყოლე, გადავწყვიტე, რომ საკუთარ თავზე მე ყველაზე მეტად შემტკიოდა გული და ჩემივე თავი წავიყვანე. აუ, როგორ ცხელოდა. გარშემო ისე ნერვიულობდნენ, ჰაერი მძიმდებოდა. ცდილობდნენ, ნერვიულობა წყალს გაეტანებინათ, ცუდი სიზმრებივით. ან, უბრალოდ, სცხელოდათ და იმიტომ სვამდნენ ამდენ წყალს. მე თრევა დამეზარა და მხოლოდ ვაკვირდებოდი ამდენ ჩემნაირ აბიტურიენტს, რომელთაგან ყველას ეგონა, რომ მათი მომავალი დღეს გადაწყდებოდა. საბოლოოდ, ჩავაბარე. ზუსტად იქ, სადაც მე მინდოდა. სალომე შენგელიძე, ივანე ჯავახიშვილის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სოციალურ და პოლიტიკურ მეცნიერებათა ფაკულტეტის 1– ლი კურსის სტუდენტი. ეს მაშინ ძალიან სერიოზულ სტატუსად მეჩვენებოდა. ალბათ, იყო კიდეც. უბრალოდ, მერე იზრდები და უფრო მეტი რამე კარგავს მნიშვნელობას, ვიდრე იძენს.
ბავშვობის ოცნება  ვერ ავიხდინე– არქეოლოგი ობობების შიშისა და ალერგიულობის გამო ვერ გამოვედი. საველე სამუშაოებისას უწყინარი ობობის დანახვაზე გული რომ წამივიდა და გამაცოცხლეს, პირველი კადრი ჩემი ლექტორის შეჭმუხნული წარბები და პირველი ხმა მისივე “ნწ, ნწ” იყო. ჯგუფელები კი ისე მიყურებდნენ, თითქოს მთავარი ექსპონატი მე ვიყავი, აღმომაჩინეს და ექსპერტიზაზე გაგზავნასაც მიპირებდნენ. ასე რომ, იმავე  დღეს გავაკეთე არჩევანი, საბოლოო, ურყევი და მას შემდეგ ჟურნალისტი ვარ. მაგრამ ის “ნწ, ნწ” სულ ფეხდაფეხ მომდევს, როგორც ვერშესრულებული მისია, როგორც პირველივე გამოწვევა, რომელშიც ჩავფლავდი. დიახ, მე ჩვიდმეტი წლის ასაკში აუდიტორიის წინაშე ჩავფლავდი. ამდენი წლის შემდეგ კი, ჟურნალისტის დიპლომით და ჟურნალისტური გამოცდილებით არქეოლოგიის სწავლას გერმანიაში ვიწყებ. არა იმიტომ, რომ გერმანელი ობობები დამინდობენ ან გერმანულ მტვერზე ნაკლებად ალერგიული ვარ, უბრალოდ, გადავწყვიტე, რომ არცერთი ეროვნების ობობას არ აქვს უფლება ხელი შემიშალოს ოცნებაში, რომელიც მსოფლიოში ყველაზე მაგარი რამეა: არქეოლოგია აღმოჩენების და აღმომჩენების პროფესიაა. სრულიად უნიკალური საქმე, სრულიად უნიკალური ისტორიები, სრულიად უნიკალური წარსული, სრულიად უნიკალური მოგზაურობები. ამაზე მნიშვნელოვანი რა შეიძლება იყოს, ამაზე მაგარი. არ ვიცი. თავისებური აზარტია, აი, ისეთი, როგორიც ბავშვობაში “ცეცხლი აინთო, თამაში დაიწყო” იყო. ახლაც ასე ვთქვი და ობობების შესახვედრად მოვემზადე. რას დამაკლებენ.
გადაწყვეტილებების მიღება ნებისმიერ ასაკშია შესაძლებელი. ოცდაექვსის ხარ თუ ექვსის, მაინც. ჩემმა ბავშვობის მეგობარმა მარიმ ექვსი წლისამ მიიღო გადაწყვეტილება, ჩემს მერხზე დაჯდა და მას შემდეგ მეგობრები ვართ. სამაგიეროდ მე ათი წლისამ გადავწყვიტე, რომ “გულივერის მოგზაურობას” არასდროს წავიკითხავდი. მერე, დრო გავიდა, უკვე სტუდენტს საგამოცდოდ დამჭირდა და მაინც არ წავიკითხე. ეს ჩემი ერთ– ერთი ბნელი საიდუმლოა: ავდექი და დედაჩემს მოვაყოლე. ასეთი გადაწყვეტილება ცხოვრებაში ერთხელ უნდა მიიღო, მერე კი, თუ ბიბლიოფილი ხარ, ნამუსი  გეყოს და საკუთარი თავი არ გათქვა. მე კი, ეტყობა, უნამუსო ბიბლიოფილი ვარ. რა ვიცი. მთავარი კი, რაც მე სხვებისგან და ჩემივე თავისგან ვისწავლე ისაა, რომ თუ გეშინია, ე. ი. ცოცხლობ. და ნებისმიერი მნიშვნელოვანი საკითხის გადაწყვეტამდე თვალებში ვუყურებ ამ შიშებს, ვუყურებთ ერთმანეთს და ვფიქრობთ, პირველი რომელი დაიხევს უკან. ხან ასე ხდება, ხან ისე. ხან მე ვიმარჯვებ, ხან ისინი. 
მძაფრად მახსოვს: ახალ სკოლაში გადასვლისას საკლასო ოთახის კარის გაღების ისე მეშინოდა, თითქოს კლასი კი არა, პანდორას ყუთი იყო და კლასელების სახით ათას შარს მომივლენდა. გადავწყვიტე, გავაღე.  ჰუჰ. შევაღე და ოცდაოთხი მეგობარიც შევიძინე. თუმცა თორნიკე დღემდე იხსენებს, როგორ ვიდექი საკლასო ოთახის ცენტრში, ვკანკალებდი, თვალებს ვაცეცებდი და ვეძებდი, სად დავმჯდარიყავი. ამდენი წყვილი თვალი გამომცდელად მაკვირდებოდა, მე კი მეგონა, უახლოეს მერხამდე ვერ მივაღწევდი და აუცილებლად წავბორძიკდებოდი. გამოცდა ღირსეულად ჩავაბარე,– ბევრი აღარ მიფიქრია, თორნიკეს მივუჯექი. იმან მაშინვე მკითხა, რა ნიშნებზე ვსწავლობდი. პასუხმაც აღაფრთოვანა: თუ არ ვატყუებდი, ჩემგან სარგებელი ექნებოდა და მზა დავალებები. გაგვეცინა. დავმეგობრდით. ახლა, როცა თვეები გადის და ერთმანეთს ვერ ვნახულობთ, დამირეკავს ხოლმე და მახსენებს პატარა, დაბნეული გოგოს ამბავს, რომელსაც წარმოუდგენელი ნებისყოფის ხარჯზე საკუთარი დასუსტებული მუხლები უახლოეს მერხამდე მიაქვს. იმას დღემდე ჰგონია, რომ არ შევცვლილვარ და ყოველი დაძაბული, ნერვული სიტუაციისას ისევ იმ მეოთხეკლასელ ბავშვად ვიქცევი. 
ყოველი ახალი გადაწყვეტილება გამოცდილებაა. და ყოველი მომდევნო– უასაკო. ზოგჯერ ვნანობთ კიდეც, მაგრამ სხვანაირად ხომ ვერ გავიზრდებით. ვერც ოდნავ უკეთესები გავხდებით, ვიდრე ადრე ვიყავით. დღეს თუ არა ხვალ მოგვიწევს, წავიდეთ სამხრეთ აფრიკაში რომელიმე სოციალური პროგრამით ან უბრალოდ, ქარაფშუტულად შევხვდეთ თითქმის უცნობ ბიჭს შუა ვაკეში, რომელიც იმაზე მაგარი ბიჭი აღმოჩნდება, ვიდრე მანამდე გვეგონა. თან ზაფხულია და ყველაფერს მზეს გადავაბრალებთ. 

ვიდეობლოგი

მასწავლებლის ბიბლიოთეკას ახალი წიგნი შეემატა- სტატიები განათლების საკითხებზე

ჟურნალ „მასწავლებლის“ თითოეული ნომრის მომზადებისას, ცხადია, ვფიქრობთ მასწავლებელზე და იმ საჭიროებებზე,რომელთა წინაშეც ის ახლა დგას. ვფიქრობთ მასწავლებელზე, რომელიც ჩვენგან დამოუკიდებლადაც ფიქრობს, როგორ მოემზადოს გაკვეთილისთვის, რა...