უილიამ ჯეიმს საიდისი XX საუკუნის ყველაზე ცნობილი ვუნდერკინდი გახლდათ. ჰარვარდის უნივერსიტეტის ისტორიაში ის ყველაზე ახალგაზრდა სტუდენტი იყო – ბიჭმა აქ 9 წლის ასაკში ჩააბარა. სწორედ ამის შემდეგ აღმოჩნდა ის მომაბეზრებელ რეპორტიორთა ლუპის ქვეშ. ჟურნალისტები მას არასოდეს ასვენებდნენ. ვუნდერკინდის ნიჭიც სწორედ მათ დაღუპეს.

ბიჭუნაზე ამბობდნენ, რომ ექვსი წლის ასაკში ის რვა ენაზე ლაპარაკობდა, მისი IQ კი ფანტასტიკურ 200-300 ბალს აღწევდა. თუმცა სამყაროს ამ საოცარი ადამიანისგან არაფერი მიუღია: განმარტოების სურვილით შეპყრობილი ვუნდერკინდი იძულებული გახდა, პრესას დამალვოდა და დაბალანაზღაურებად სამუშაოზე ემუშავა.

უილიამ ჯეიმს საიდისი ებრაელ ემიგრანტთა ოჯახში დაიბადა. მამამისი, ბორის საიდისი, ნიუ-იორკიდან 1886 წელს პოლიტიკურ დევნას გაექცა, დაამთავრა ჰარვარდის უნივერსიტეტი და ფსიქოლოგიის პედაგოგობას მიჰყო ხელი. 1898 წლის 1 აპრილს შეძენილ ვაჟიშვილს ბორისმა და მისმა მეუღლე სარამ მეჯვარის, ამერიკელი ფილოსოფოსის უილიამს ჯეიმსის სახელი დაარქვეს.

საიდის უფროსის სამეცნიერო ინტერესთა სფერო ფსიქოპათოლოგია იყო. უილიამსმა ისწავლა თუ არა ლაპარაკი, მამამისის ექსპერიმენტების ობიექტად იქცა. მას ადრეული ასაკიდანვე ასწავლეს წერა-კითხვა. წელიწად-ნახევრის ის უკვე „ნიუ-იორკ თაიმს“ კითხულობდა. ორწლინახევრის მშვენივრად ბეჭდავდა საბეჭდ მანქანაზე ინგლისურად და ფრანგულად. ხუთი წლის ასაკში კი შეეძლო მეხსიერებაში აღედგინა სხვადასხვა მიმართულებით გასული მატარებლების განრიგი.

ცხრა წლის უილიამსმა ლოგარითმული სისტემა შეიმუშავა. ამაყი მამა შვილის მიღწევებზე სამეცნიერო ჟურნალებში წერდა. 1911 წელს გამოცემულ წიგნში „ობივატელი და გენიოსი“ საიდისი განათლების ამერიკულ სისტემას აკრიტიკებდა და შინ სწავლების სასარგებლოდ საილუსტრაციოდ შვილის მაგალითი მოჰქონდა. წიგნის გამოცემის დროს უილიამსს აშშ-ში უკვე კარგად იცნობდნენ. ექვსი წლის ბავშვი მშობლებმა ბრუკლინის სახელმწიფო სკოლაში გააგზავნეს სასწავლებლად, სადაც მან ექვს თვეში შვიდი წლის სასწავლო პროგრამა წარმატებით აითვისა და მსხვილი ბეჭდური გამოცემების ყურადღება მიიქცია.

საშუალო სკოლის დამთავრების შემდეგ ბავშვს რეპორტიორები გასაქანს არ აძლევდნენ. თუმცა მსოფლიო საზოგადოების საჯარო ყურადღება მან ჰარვარდში ჩაბარების შემდეგ მიიპყრო. მაშინ ის მხოლოდ ცხრა წლისა იყო. უნივერსიტეტის ადმინისტრაციამ ვერ შეძლო მცირეასაკოვანი სტუდენტის ლექციებზე დაშვება და მისი მიღების თანხმობა მხოლოდ ორი წლის შემდეგ გასცა. 11 წლის საიდისმა ჰარვარდის უნივერსიტეტის მათემატიკის კლუბში  წაიკითხა ლექცია ოთხგანზომილებიანი სივრცის შესახებ.

უილიამსის არაჩვეულებრივი ნიჭიერების ისტორიები გაზეთების პირველ გვერდებს აჭრელებდნენ. ჟურნალისტები ერთმანეთს ეპაექრებოდნენ, როდის გააკეთებდა ახალ აღმოჩენას ვუნდერკინდი, რა თემაზე, რა ასაკში. მას დიდ მომავალს უწინასწარმეტყველებდნენ. მრავალი დისკუსიის მონაწილეები ორ ბანაკად დაიყვნენ: ერთნი მიიჩნევდნენ, რომ საიდისი ბუნებრივად ნიჭიერი იყო; სხვები კი წერდნენ, რომ ეს მამამისის ინოვაციური აღზრდის მეთოდების დამსახურების შედეგი იყო. მამამ ბავშვს ფიქრი მცირე ასაკიდანვე ასწავლა.

1910-1912 წელს გამოქვეყნებული ასობით საგაზეთო სტატია იუწყებოდა, რომ უფასო სახელმწიფო სკოლები დროის ფუჭად ხარჯვა იყო და მას ბავშვებისთვის სარგებელზე მეტად ზიანი მოჰქონდა. მაგალითად კი საიდისის შემთხვევას იშველიებდა. ბევრი ჟურნალისტი პატარა ვუნდერკინდის ფიზიკურ და სულიერ მდგომარეობასაც უსვამდა ხაზს. ისინი კიცხავდნენ მამას, რომელმაც ბავშვს ბავშვობა წაართვა. ასეთი იყო „Science“-ში 1910 წელს დაბეჭდილი სტატია, რომლის ავტორის მოსაზრების თანახმად, მშობლები გენიოსთა გამოზრდაზე იყვნენ გადართული, სინამდვილეში საკუთარ შვილებს ტრავმას აყენებდნენ.

თუმცა ის ფაქტი, რომ მამამ უილიამს ბავშვობა წაართვა, არაფერი იყო იმ წნეხთან შედარებით, რომელსაც ბიჭუნა პრესის წარმომადგენლებისგან განიცდიდა. ეს მის ჯანმრთელობაზე დამღუპველად აისახა. 1910 წელს ბავშვს ნერვული შეტევა დაემართა, რის შემდეგაც თავი სანატორიუმში ამოჰყო. ჰარვარდში საიდისი დათრგუნული და საკუთარ თავში ჩაკეტილი დაბრუნდა. ის აღარ ატარებდა ლექციებს, გაურბოდა ადამიანებთან ახლო კონტაქტს. 1914 წელს მან ხელოვნებაში ბაკალავრის დიპლომი მიიღო.

ჟურნალისტები გენიოსზე მომართული წნეხის შემსუბუქებას არც ამის შემდეგ გეგმავდნენ. გაზეთ „Boston Herald“-ის რეპორტიორმა ინტერვიუს დროს 16 წლის საიდისს სქესობრივი ცხოვრების დეტალები გამოსტყუა. სენსაცია იმის შესახებ, რომ ვუნდერკინდმა საერთოდ უარყო ასეთი ცხოვრება, „ნიუიორკ თაიმსმა“ აიტაცა და ახალგაზრდა გენიოსის პირადი ამბები სრულიად ამერიკის განსასჯელი გახადა. მას ყველა დასცინოდა.

1915 წლის ბოლოს საიდისი ჰიუსტონში, უილიამ მარშ რაისის უნივერსიტეტში მათემატიკას კითხულობდა. პარალელურად სადოქტორო დისერტაციაზეც მუშაობდა. თუმცა განმარტოებისა და სიმშვიდის საშუალება  არც აქ მიეცა. დასავლეთ სანაპიროს მსხვილი გამოცემები რეგულარულად აქვეყნებდნენ მასზე სტატიებს, დასცინოდნენ მის ცუდ მანერებს, აბუქებდნენ ქალებთან და სტუდენტებთან ურთიერთობაში დაშვებულ ლაფსუსებს. დამცირებული საიდისი ბოსტონში დაბრუნდა და ჰარვარდის უნივერსიტეტის იურიდიულ ფაკულტეტზე ჩააბარა. ეს ფაკულტეტი მან მესამე კურსზევე მიატოვა.

1919 წელს უილიამსი სოციალისტთა დემონსტრაციის დროს დააპატიმრეს. ის წითელ დროშას აფრიალებდა. ახალგაზრდა კაცს 18-თვიანი პატიმრობა შეუფარდეს. მამამისმა შეძლო სასამართლოსთან გარიგება და შვილის დახსნა, მაგრამ პატიმრობამ კვლავ გამოაცოცხლა საიდისის მიმართ მინელებული ინტერესი და პრესამ მოუთოკავად გააგრძელა მის ნერვებზე თამაში.

საჯარო ყურადღებისგან თავის დასაღწევად საიდისმა ყველა კვლევა მიატოვა. ის ხშირად გადადიოდა ქალაქიდან ქალაქში, იცვლიდა გვარ-სახელს. ერთხელაც რიგითი კლერკის სტატუსით მომუშავე საიდისი „The New York Herald“-ის რეპორტიორმა უოლ-სტრიტის ერთ-ერთ ოფისში შენიშნა. ამ ფაქტმა დამცირების ახალი ტალღა ააგორა. „1909 წლის ვუნდერკინდი გამომთვლელი მანქანის ოპერატორად მუშაობს, კვირაში სულ რაღაც 23 დოლარის სანაცვლოდ“, – დამცინავი ტონით წერდნენ ჟურნალისტები ადამიანზე, რომელსაც შეიძლებოდა ბრწყინვალე მომავალი ჰქონოდა.

ამის შემდეგ „მსოფლიოში ყველაზე ჭკვიანმა ადამიანმა“ ჟურნალისტების რადარებიდან ათი წლით გაქრობა შეძლო. ეს დრო მან სიმშვიდესა და კომფორტში გაატარა, წერდა რომანებს. მისი  მთავარი გატაცება ტრამვაის ბილეთების კოლექციონირობა და მკვიდრ ამერიკელთა ერთ-ერთი ტომის ყოფა-ცხოვრების შესწავლა იყო. გენიალურ წარსულთან დაკავშირებულ ნებისმიერ შეკითხვას გაღიზიანებული პასუხობდა ან საერთოდ თავს არიდებდა პასუხებს. 1927 წელს საიდისმა უარი თქვა, დასწრებოდა მამის დასაფლავებას.

ვუნდერკინდის მიერ აღმართული ანონიმურობის ციხე 1937 წელს გატყდა. მან თავის ნაცნობ ქალს მცირე ინტერვიუ მისცა, რომელსაც ეყრდნობოდა ჟურნალ New Yorker-ში გამოქვეყნებული მასალა. საიდისი იქცა გმირად ციკლისა „სად არიან ისინი ახლა?“. ციკლისა, რომელიც საჯარო სივრციდან გაუჩინარებულ ცნობილ ადამიანებს ეხებოდა. სტატიაში საიდისი წარმოაჩინეს როგორც „უშნოდ ყბამოქცეული, მსუქანი, მსხვილკისრიანი და ჟღალულვაშებიანი კაცი, მოუქნელი და ბავშვურად კუშტი, რომელიც აზრის გამოსათქმელად დიდხანს უშედეგოდ ეძებს სიტყვებს“. ასეთი დახასიათებით შეურაცხყოფილმა საიდისმა გამოცემას პირად ცხოვრებაში შეჭრისთვის უჩივლა. მაგრამ სასამართლომ გადაწყვიტა, რომ საიდისი საჯარო ფიგურა იყო, მაშასადამე, მისი წარუმატებლობა თუ სისუსტე საზოგადოების მხრიდან ბუნებრივი ინტერესის საგანი შეიძლებოდა ყოფილიყო.

1944 წლის ივლისში საიდისი ბოსტონის საერთო საცხოვრებელში ნაქირავებ ოთახში უგონო მდგომარეობაში იპოვეს. შეუმდგარი ვუნდერკინდი 47 წლის ასაკში ინსულტით გარდაიცვალა.

„და მომაგოს მე უფალმან სიმართლისა ჩემისაებრ“ _ ივედრებოდა მეფსალმუნე დავითი. ადამიანი თავისი სიმართლით შეჰყურებს სამყაროს, ოღონდაც მისი ამგვარი მზერის განმაპირობებელი მრავალი რამაა, მათ შორის, უპირველესად, მისი აზროვნება, გარემო, წარსული, ტრადიცია.

ადამიანი ცდილობს ღვთის სამართალს შეუსაბამოს თავისი სჯული, მაგრამ ხშირად ცდება და ერთმანეთში ერევა ჭეშმარიტი და მცდარი. იმავდროულად, თვით წუთისოფელს აქვს თავისი სამართალი, რომელიც ხანდახან არ ეთანხმება ღვთისას. ადამიანმა გზა რომ გაიკვლიოს ჟეშმარიტებისაკენ, ამისთვის მან ის ერთადერთი და შეუმცდარი არჩევანი უნდა გააკეთოს, რომელსაც სიყვარული ჰქვია. სწორედ ასეთ არჩევანს აკეთებს ალუდა ქეთელაური.

  ვაჟა-ფშაველა სამყაროს ადამიანის სულის მოხილვის გზით შეიმეცნებდა. ღვთის ხატად შექმნილი არსების შინაგანი უხილავი უფსკრულების ჭვრეტა იყო მისი მწერლობის უმთავრესი საგანი. „ალუდა ქეთელაური“ კი ის პოემაა, რომელშიც დიდებულად წარმოჩნდა ვაჟა-ფშაველას ცოდნა და გამოცდილება, როგორც წუთისოფლის განგებულებისა, ასევე ადამიანის სულისა, იმ ფარული ჭიდილისა, რომელიც გამუდმებით ხდება სულში კეთილსა და ბოროტს, ანგელოზსა და ეშმაკს შორის.

„მტრის ჯავრის ედგას ლოგინი,

მტრის ჯავრი საბნად ჰფარავდეს“ („კაი ყმა“).

მტერი არ არის მხოლოდ ის, ვინც მამულს ეცილება ადამიანს  ხმლითა თუ სიტყვით. მტერი, უპირველესად, ეშმაკია, რომელიც გამუდმებით ებრძვის კაცს და ღვთისგან განდრეკს, მადლს აშორებს. სულხან-საბა მტერს განმარტავს, როგორც ავის მდომს. თუ ფიქრის მდინარებას მივყვებით, თვალწინ წარმოგვიდგება  კაცი მარტოდმარტო მთელი სამყაროს წინაშე. წუთისოფელი (ევა, მაცდუნებელი) ათასგვარი ხერხით ემტერება ადამიანს და არჩევანისას ეჭვებით გესლავს. სწორედ ამ დროს გამოჩნდება კაი ყმა _ აირჩევს კეთილს (ხშირად დამცირებულის, ნაკლულევანის ნიღბითა თუ საბურველით) თუ ბოროტს (ხშირად, ერთი შეხედვით, უხინჯოსა და ბრწყინვალეს). რაც უფრო მეტად განიწმინდება ადამიანი, მით უფრო მძაფრდება ბრძოლა სინათლესა და სიბნელეს შორის.

ვაჟას აზრით, მტერზე (რომელიც ხანდახან საკუთარი სხეული, სურვილი და გულია) ფიქრი გამუდმებით თან უნდა სდევდეს კარგ ყმას, რადგან მხოლოდ მასზე გამარჯვებით თუ შეიგრძნობს ადამიანი კაცად ყოფნის ღირსებას. Nნამდვილი ცხოვრება ხომ წინააღმდეგობის, მოძრაობის გარეშე წარმოუდგენელია („ცუდას რად უნდა მტერობა, კარგია მუდამ მტრიანი“).

ალუდა ქეთელაური მტერზე მრავალგზის გამარჯვებული კაცია. „მარჯვენეების ჯღრდე“ მოწმობს მის ფიზიკურ სიძლიერესა და სიმამაცეს, ხოლო „დავლათიანობა“, „საფიხვნოს თავში ჯდომა“, „გზიანი სიტყვა“ _ სულიერ ღირსებას. მტერთა სიმრავლე კი აერთებს მის სულიერ-ფიზიკურ ძლიერებას და ერთ მთლიანობაში წარმოგვიდგენს კაცს, რომელსაც უნარი აქვს საუკეთესო არჩევნის გაკეთებისა, საკუთარი თავის გადალახვისა თუ საზოგადოების მიერ აღიარებულ შეხედულებებთან დაპირისპირებისა.

პოემაში ჩვენ თვალწინ ხდება ურთულესი შინაგანი ჭიდილი. ვაჟა-ფშაველა ხატავს, თუ როგორ იბადება ადამიანში სრულყოფილება, როგორ განიწმინდება სინათლე სიბნელისაგან, როგორ თავისუფლდება მადლი და როგორ იწყებს ნათებას ადამიანის სული, ფერნაცვალები, სამოთხისეული, სიყვარულით გასხივოსნებული.

ალუდა ქეთელაურის პიროვნება დაიძლევა მისივე შინაგანი ადამიანით, იმით, რაც სრულყოფილი ხატებაა და მსგავსება ღვთისა _ ხდება ერთგვარი განწმენდა, ამაღლება. ღვთის ხელი აქ უხილავად მოქმედებს, იგი თვით სიყვარულია, რომელიც ცხოვრების ჭაობიდან ამოიყვანს ალუდას მისივე ჯერ გაუცნობიერებელი, შემდეგ კი გაცნობიერებულ-გააზრებული სურვილით და იმ სიმაღლეზე აიყვანს, სადაც ღვთის სასუფეველი თვით მისსავე გულში ცხადად და გამჭვირვალედ განიცდება, როგორც ამბობს უფალი: „ნეტარ იყვნენ წმინდანი გულითა, რამეთუ მათ ღმერთი იხილონ“, ან „სასუფეველი ღმრთისაი გულთა შინა თქუენთა არს“ („მათეს სახარება“).

ვაჟას მწერლური ოსტატობა სწორედ ასეთი რთული და ღრმა სულიერი მოძრაობების დახატვისას წარმოჩნდება. ალუდა ქეთელაური კაი ყმაა პოემის დასაწყისშიც და ბოლოშიც, ოღონდ, დასაწყისში მიწაზე დგას, ბოლოში კი ზეცაზეა _ მიწისა და ხორცის მთლიანი დამძლევია და, ამგვარად, თავისუფალი, ბედის გამგებელი და არა მორჩილი, ცხოვრებისთვის რქების მომგრეხი და არა წელში მოხრილი.

 პოემაში განსაკუთრებული მნიშვნელობა ენიჭება ერთ შემთხვევას, კერძოდ, მუცალთან შეყრა-შებრძოლებას, რომელიც ალუდას პიროვნების „შერყევას“ იწვევს.  საინტერესოა, რომ პოემაში ეპიზოდურად გამოჩენილი და მალევე მოკლული მუცალი მთელი პოემის ძლიერი შინაგანი მუხტია და ხერხემალი. თითქოს იგი ალუდასთვის შეწირული მსხვერპლია, ერთგვარი ტარიგია, რომელმაც ალუდაში გააღვიძა რაღაც ძლიერი და შთამბეჭდავი.

ალუდას სულიერი შეძვრა გამოიწვია არა მხოლოდ მუცალის ვაჟკაცურმა წინააღმდეგობამ, არა სიკვდილთან მისმა შეურიგებლობამ („ფერს არა ჰკარგავს მგლისასა“), არამედ ალუდასთვის იარაღის ჩუქებამ. თავისი მკვლელი მუცალმა თავის მოყვარედ აქცია, მან თავისი სიცოცხლე, ვაჟკაცობა, ენერგია _ თავისი არსების სიმბოლური ხატება _ იარაღი ალუდას გადასცა. ამით თავის ვაჟკაცობას სიცოცხლე შეუნარჩუნა, მარადიულობა მიანიჭა. ვაჟკაცობა არ უნდა მოკვდეს, ის უნდა გადავიდეს ჭურჭლიდან ჭურჭელში (როგორც ღვთაებრივი სუბსტანცია), რათა ადამიანმა ადამიანობა არ დაკარგოს. ალუდას სახით მან სწორედ ასეთი ღირსეული მეტოქე, შესაფერისი ჭურჭელი დაინახა, რომელსაც უნდა ეტარებინა მისი იარაღი. ალუდას ზნეობრივად ამაღლებულ შემდგომ საქციელს (მარჯვენა არ მოსჭრა, ქალივით ატირდა, აცხონა, იარაღი არ აართვა და სხვა) სწორედ მუცალის უჩვეულო ქცევამ მისცა დასაბამი. მან ისეთი რამ „გაკეთა“, რასაც უნდა შემეტოქევებოდა ალუდა, თუ მართლა ვაჟკაცი იყო. იგი უფრო ღირსეულად უნდა მოქცეულიყო და „მოწინაარმდეგისთვის“ გადაემეტებინა. მუცალი არ შეცდა. ალუდამ მას, მართალია, იარაღი არ აართვა, არ მიიღო ძვირფასი საჩუქარი (აქ უკვე მნიშვნელობა არ ჰქონდა იარაღს, როგორც მატერიალურ ფასეულობას), მან მიიღო მუცალის სულიერება და თავის არსებაში ააღორძინა, არ ჩააქრო, აღაგზნო და მსხვერპლად სახელი, ქონება და სამკვიდრო შესწირა (იგი ხომ მოიკვეთა და გაიწირა სოფლისაგან).

ჯერ მუცალმა დასძლია რჯულისა და მტრობის ძლიერი ზღუდე და ადამიანობა აღიარა უპირველეს დასაფასებლად. მისი საჩუქარი იყო სიყვარული, რომელმაც ალუდას სულში აღმართული მტრობის ზღუდე მოშალა, ჩარჩოები დაარღვია და უეცრად მოვარდნილი სინათლით ადამიანური არსებიდან სიბნელე განდევნა. ეს სიყვარული იყო სწორედ, რომელმაც ალუდას მტრობაზე გაამარჯვებინა. მტერი კი ამ შემთხვევაში ისეთი მოყვარე იყო, რომელსაც ზეადამიანური წინააღმდეგობა სჭირდებოდა (თემი, ნათესავები, სახელი…).

ალუდამ აცხონა მკვდარი ქისტი და დალოცა მისი გვარი („ღმერთმა გაცხონოს მკვდარიო“, „ღმერთმა გიდღეგრძელოს გვარიო“), ე.ი. ალუდამ თავისი მტრების სიმრავლე ისურვა, მაგრამ მუცალი მისთვის მტერი, „რჯულძაღლი“ უკვე აღარ იყო, არამედ ღვთის წყალობა, მადლი, რომელმაც მტრის სიკვდილზე მდუღარე ცრემლები აფრქვევინა. სწორედ ამიტომაც არის, რომ  ალუდა განიცდის მუცალის მოკვლას. იგი თანდათან აცნობიერებს ჩადენილი ცოდვის სიმძიმეს. სწორედ ამ ცოდვის გაცნობიერებაა პოემაში დახატული შეუდარებელი ოსტატობით. ალუდას სახეზე დაწოლილი „შავი ნისლები“ ამხელს მის გულში მოზღვავებულ ნაღველს. „ქავის კარის“ ხილვა სიხარულის ნაცვლად მწუხარებას გაუმრავლებს. თუ აქამდე  მტრის დაღვრილი სისხლი ვაჟკაცურ სახელს უმაღლებდა, ახლა შეაწუხა.

ვაჟა-ფშაველა არაჩვეულებრივი მხატვრული ოსტატობითა და სიძლიერით ხატავს ალუდას განცდებს მუცალის მოკვლის „დანაშაულის“ გამო. ალუდას მუცალის დაღვრილი სისხლი ისე აწუხებს, რომ იგი სისხლის მსმელად გრძნობს თავს. ეს სისხლი კი მას სხვა, ადრე დაღვრილ უამრავ სისხლსაც ახსენებს (მას ხომ ბევრი მტერი ჰყავს დახოცილი). ერთბაშად დაიძრა სისხლის მდინარე და მთლიანად წალეკა ალუდას არსება, სუნთქვა შეუკრა და გაანადგურა. მიხვდა, რომ კაცის კვლა, თუნდაც მტრისა, ყველაზე დიდი უსამართლობაა, ადამიანისათვის შეუფერებელი, უფრო მეტიც, სამარცხვინო საქციელია. მტრობა კი სისხლის გარეშე წარმოუდგენელია, ამიტომ თუ სისხლის დაღვრა არ გინდა, მაშინ მტრობაზე უნდა თქვა უარი, რადგან „შენ რომ სხვა მაჰკალ, შენც მოგკვლენ, მტერს არ შაარცხვენს გვარია“.

აქამდე ალუდას ასე არ უფიქრია. სისხლს იგი ვაჟკაცობის დამადასტურებლად მიიჩნევდა, ამიტომ სისხლს კი არ გაურბოდა, პირიქით, მიისწრაფოდა მისკენ. Aახლა კი ისეთი წარმოუდგენელი ზიზღი იგრძნო თავისი გასისხლიანებული ხელებისადმი, რომ საკუთარი თავის ატანა გაუჭირდა და მთელი თავისი ცხოვრება წარმოუდგა სისხლის ტბორში.

იშვიათია ლიტერატურაში მხატვრულად შესრულებული ასეთი შთამბეჭდავი პასაჟი, სულიერი მდგომარეობის ამგვარი სიმძაფრით დახატვა: „ვისაც მტერობა მასწყურდეს,/ გააღოს სისხლის კარია,/ სისხლ დაიგუბოს კერაში, /თვითანაც შიგვე მდგარია. /ღვინოდაც იმას დაჰლევდეს, /პურადაც მოსახმარია. /პირჯვარი დაიწეროდეს, /მითამ საყდარში არია. /დაიპატიჟოს სტუმრები, /დაამწკრიოდეს ჯარია. /სისხლში დაიგოს ლოგინი,/ გვერდს დაიწვინოს ცალია, /ბევრი  იყოლოს შვილები, /ბევრი ვაჟი და ქალია, /იქვე საფლავი გათხაროს, /იქ დაიმარხოს მკვდარია“.

ალუდას შინაგანი სულიერი ტანჯვა აქ არ დამთავრებულა. დანაშაულისა და ცოდვის შეგრძნება  თანდათან უფრო გაუმძაფრდა. სისხლისმსმელობის განცდა გაღრმავდა და ადამიანის ხორცისმჭამელობის საშინელ, ამაზრზენ განცდაში გადაიზარდა. სოფელმა არ იცის, რა ხდება ალუდას გულში, ან კი საიდან უნდა იცოდეს. ალუდა ხომ რასაც განიცდის, იმაზე ხმამაღლა არ ლაპარაკობს. რა თქმა უნდა, იცის, რომ თქვას, მაინც ვერ გაუგებენ და გონდაკარგულად მიიჩნევენ. ამის გაგება სხვისთვის შეუძლებელია, ეს ადამიანმა თვითონ, ინდივიდუალურად უნდა განიცადოს. ამიტომ ბუნებრივია ის წინააღმდეგობა, რომელიც ჩნდება თემსა და ალუდას შორის.

ალუდასთვის თავდაპირველად მნიშვნელოვანია მხოლოდ კონკრეტული შემთხვევა _ მუცალის მოკვლა, მაგრამ თანდათან ეს ზოგადდება და გადაიზრდება თემთან წინააღმდეგობაში. ალუდა უარყოფს მარჯვენის მოჭრის წესს, როგორც ვაჟკაცის შეურაცხმყოფელს, აგრეთვე, ადამიანის გამოცხადებას მტრად, მისი რჯულის მიხედვით. მისი აზრით, ცხონებისთვის მთავარია ვაჟკაცობა და არა რჯული: „ჩვენ ვიტყვით, კაცნი ჩვენა ვართ, /მარტოთ ჩვენ გვზდიან დედანი, /ჩვენა ვსცხონდებით, ურჯულოთ /კუპრში მიელის ქშენანი. /ამის თქმით ვწარამარაობთ,/ ღვთიშვილთ უკეთეს იციან, /ყველანი მართალს ამბობენ /განა, ვინაცა ჰფიციან?!”. ალუდა არავის არ განსჯის, იგი, უპირველეს ყოვლისა, საკუთარ თავს ამხელს.

მის სიზმარში წარმოჩნდა, თუ როგორ ღრმად განიცდიდა ალუდა ჩადენილ ცოდვას კაცის მკვლელობისას. მას თვითგანსასჯელად არ ეყო, რომ თავი წარმოიდგინა სისხლისმსმელად, კაცის მკვლელად. მან თავი აღიარა კაცის ხორცის მჭამელად. ადამიანი ამაზე  დაბლა ვეღარ დაეცემოდა, ამას იქით ადამიანი ხდებოდა პირუტყვი, მთლიანად განრიდებული ღვთის ხატებასა და მსგავსებას. სიზმარში მუცალმა კიდევ ერთხელ უბიძგა ალუდას იმ გზისკენ, რომელსაც უკვე შესდგომოდა ხევსური. „მომკალო“, _ შეეხვეწა მუცალი, ცრემლიც რომ არ ეტყობოდა თვალზე. „თქვენ დაგრჩეთ წუთისოფელიო“. წუთისოფლისთვის ზრუნვა იყო მხოლოდ მტრობის გამართლება, მარადიულ სოფელს კი მტრობა კი არა, სიყვარული სჭირდებოდა.

მუცალმა დაუნანებლად „დათმო“ აქაური (სიცოცხლე, იარაღი) იქაურისთვის. ახლა ალუდას ჯერი იყო, მათი მეტოქეობა გრძელდებოდა, ოღონდ უკვე არა მტრობაში, არამედ სიყვარულში. ალუდას ეზიზღება, მაგრამ მაინც ჭამს სიზმარში კაცის ხელ-ფეხის წვნიანს. ვაჟა არ იბრალებს მკითხველს და შემაძრწუნებელი სიმშვიდით ხატავს ალუდას მიერ კაცის ხორცის ჭამას. ეს არის ალუდას მიერ საკუთარი თავისთვის გამოტანილი სასჯელი.

ამას უნდა მოჰყოლოდა მისი მთლიანი გამოღვიძება, ერთგვარი კათარზისი, თვალის ახელა და ჭეშმარიტის დანახვა.  ამიტომაც არის, რომ ალუდა „საუფლო წესს“ დაარღვევს. მან უკვე იცის, რომ ეს წესი საუფლო კი არა, ადამიანური, წარმავალი, მერყევი და უსამართლო წესია და შავ კურატს თვითონვე დაკლავს ჩადენილი ცოდვის გამოსასყიდად თავისი „ლამაზი ძმისთვის“. ლამაზი ძმა კი მუცალია, რომელმაც თავისი სიკვდილით ალუდა ჭეშმარიტების გზაზე დააყენა და ცხოვრების არსი შეამეცნებინა. ფრანგულზე ხელის გაკვრისას, როცა ალუდა თვითონვე წააცლის სამსხვერპლოდ მოყვანილ შავ კურატს თავს, მზის შუქი აღმოხდება, ეს არის ღვთაებრივი ნიშანი სამართლიანობისა, თითქოს ალუდას საქციელს ზეცამ მისცა დასტური.

ალუდა ქეთელაური ვაჟკაცი იყო და არ შეეძლო იმ წესებს მიჰყოლოდა, რომელთადმი რწმენაც შეერყა. მას არჩევანი უნდა გაეკეთებინა, ძნელი, მაგრამ აუცილებელი  ვაჟკაცობისა და ადამიანობისათვის. ერთი მხრივ, ალუდა დადგა თავისი გაწმენდილი მეობით, ამაღლებული და სულიერად გამარჯვებული. მეორე მხრივ, საზოგადოება, სოფელი და მთელი ცხოვრება _ თავისი წესებითა და კანონებით. ალუდა მიხვდა, რომ სიყვარული იყო სიცოცხლისა და ცხოვრების უპირველესი მიზანი, მხოლოდ ამისთვის თუ ღირდა ეს ცხოვრება.

მუცალი ალუდასთვის მოუნათლავია, მაგრამ მაინც გმირია, რადგან ადამიანობის, სიყვარულის ფასი შეამეცნებინა. ქრისტეს როცა ჰკითხეს, ვინ არის ჩვენი მოყვარეო, მან უპასუხა მოწყალე სამარიტელის იგავით. სამარიელები და იუდეველები ერთმანეთს ექიშპებოდნენ, მაგრამ სწორედ სამარიელმა მოუარა და უპატრონა ავაზაკებისგან ვნებულ იუდეველს და „უსახელოდ“ წავიდა. მან იმგვარი სიყვარული დათესა ადამიანის გულში, რომელიც აუცილებლად იხარებდა და გამრავლდებოდა.

ალუდას გულში სიყვარულის ის მარცვალი ჩააგდო მუცალმა, რომელმაც იღორძინა და ნაყოფიც მრავლად გამოიღო. ეს ნაყოფი კი სწორედ ის სიყვარული იყო, რომელმაც ალუდას მტრობა დააძლევინა, ადამიანთა შორის უამრავი პირობითობით (ადათი, წესი, ტრადიცია) განმტკიცებული კედელი დაარღვევინა.

ალუდა სოფელმა მოიკვეთა, გაწირა. უსიტყვოდ, მორჩილად წავიდა  მშობლიური კერიდან ალუდა. საკმარისი იყო ერთი სიტყვა, მონანიება და შესაძლოა, მისი ბედი სხვაგვარად წარმართულიყო, მაგრამ მან, მიწიერი თვალსაზრისით, უარესი, მაგრამ სულიერი თვალსაზრისით, უკეთესი ნაწილი ამოირჩია. თვითონ კი წავიდა, მაგრამ „ხნულში“ ჩატოვა მარცვალი. ეს იყო მინდია, რომელმაც იგრძნო ალუდას სიმართლე, მაგრამ ვერ გააცნობიერა და ამიტომაც ვერ დაუდგა გვერდით. ეს მარცვალი, დღეს თუ ხვალ, აუცილებლად იხარებდა და აღორძინდებოდა, რადგან ასეთი რჩეულების არჩევანზეა დამოკიდებული ადამიანობის, სულიერების, სამყაროს ბედი.

ალუდა სიძულვილით კი არა, სიბრალულით შესცქერის თანასოფლელებს, რადგან მათ არ შეუძლიათ იმის შეგრძნება და გაგება, რაც ალუდამ განიცადა და მიხვდა. ასეთი ცოდნა კი მხოლოდ დიდი მსხვერპლის ფასად მოიპოვება.  საზოგადოება გადაემტერა ალუდას, მაგრამ ალუდას მტრობა უკვე აღარ შეუძლია: „გიყვარდეთ თქვენი მტერნი; დალოცეთ თქვენი მაწყევარნი; კეთილი უყავით თქვენს მოძულეთ და ილოცეთ თქვენსავ მდევნელთა და შეურაცხმყოფელთათვის“ (მათე, 5,44). Aალუდა ამგვარად, უფრო ახლოს დგება ღმერთთან („მაგრამ გაიგებთ ერთხელაც, ვინ ახლო ვდგავართ ღმერთთანა“, _წერს ერთ ლექსში ვაჟა-ფშაველა). იმ სიმაღლეზე, საიდანაც ყველაფერი ცხადად და გარკვევით ჩანს. ეს არის ჭეშმარიტებასთან სიახლოვე და მისი განცდა.

თემი, თავის მხრივ, მართალია, მაგრამ მისი სიმართლე ამქვეყნიურია, (ამიტომაც საყვედურობს ალუდა ცოლ-შვილს: „ჯვარს არ აწყინოთ, თემს ნუ სწყევთ,/ ნუ გადიქცევით ცეტადა“), ამგვარად, ალუდა ჯერ უპირისპირდება თემს, მაგრამ ეს დაპირისპირება შემდგომ ძლევაში გადაიზრდება და სხვა სიბრტყეში გადაინაცვლებს. ალუდა და თემი არ არის ის ორი ძალა, რომელიც პირისპირ უნდა დადგეს.

ალუდასთვის თემი, ამ შემთხვევაში, წუთისოფლის მცირე ნაწილია მხოლოდ, რომელსაც უკვე მაღლიდან დაჰყურებს შემბრალე თვალით. ეს კი მარადისობის სიმაღლეა, სადაც სიძულვილი უკვე შეუძლებელია, რადგან აღარ არსებობს: „მამაო, მიუტევე ამათ, რამეთუ არა იციან, რასა იქმან“ (ლუკ. 23,34).

ამაოდ ცდილობს ალუდა ბერდიას „გამოფხიზლებას“: „მითამ, ერთი ვართ, ბერდიავ, /მცხოვრებნი ერთის მთისაო“. ის, რაც ვერ გაიგო თემმა, იგრძნო ბუნებამ, ამიტომაცაა, რომ წუხს იგი: „შტერად დამდგარან მთის წვერნი, /ისმის ხივილი ქარისა“, ამიტომაცაა, რომ თოვს, თითქოს ბუნებას სურს იმ ცოდვიანი კვალის წაშლა, თემმა რომ დატოვა. თოვლი და ქარი ალუდას მარტოსულობის განცდასაც ამძაფრებენ ამ წუთისოფელში.

ღვთის რჩეულობა ტვირთი და პასუხისმგებლობაა არა მხოლოდ საზოგადოების, არამედ ადამიანობის წინაშე: „ღმერთმ ეს გვარგუნა ბედადა“. ალუდამ შესვა ტანჯვის სასმელი და ნებით „ჯვარს ეცვა“.

ალუდას გადაწყვეტილება, მართალია, გულიდან მოდის, მაგრამ მხოლოდ გულში არ ტრიალებს, არამედ გონებით განიბრძნობა და სულით გასხივოსნდება. თემი კი მხოლოდ გულს მინდობია, ამიტომ საყვედურობს მინდია: „სჭრითა და კერავთ გულითა, /გულს ათრევინებთ გონებას, /თავს აჭრეინებთ ცულითა”. თუმცა, თვითონ მინდია გასცდა გულს, თითქოს გონებითაც მისწვდა ალუდას ქცევის მიზეზს, მაგრამ სულიერება არ ეყო, რომ ბოლომდე ჩასწვდენოდა მომხდარის არსს.

ალუდამ კარგად იცის წუთისოფლის წესი, მისი სამართალი. ისიც იცის, რომ უნდა მორჩილებდეს მის ნებას, მაგრამ მან შეიგნო, რომ ადამიანთა მიერ შექმნილი წეს-კანონი ყოველთვის როდია უტყუარი. არსებობს სამყაროს, ღმერთის სამართალი, რომლის მიხედვითაც გამართლდება თემის მიერ დასჯილი ალუდა. მასთან აღარ არის აზოგადოება, მაგრამ მასთან არის ღმერთი: „ნეტარ იყვნენ დევნულნი სიმართლისათვის, რამეთუ მათი არს სასუფეველი ცათა“.

 თემის სიმართლე მხოლოდ თემის სიმტკიცისთვისაა გამიზნული, ალუდას სიმართლე კი სამყაროს ქვაკუთხედია, ურომლისოდაც დაინგრევა და დაიშლება იგი. ეს „ლოდი თავკიდური“ კი სიყვარულია, რომელიც თვითონ არის ღმერთი.

ალუდამ სიძულვილში დაიძინა და სიყვარულში გამოიღვიძა, ზეცნობიერებით გაცისკროვნებულმა, როგორც დანტე წერს „ღვთაებრივი კომედიის“ დასასრულს, წუთისოფლის ჯოჯოხეთის მხილველმა გაიღვიძა „იმ სიყვარულით, რაც აბრუნებს მზეს და ვარსკვლავებს“.

ყველა  მასწავლებლის მოვალეობაა ეროვნული სასწავლო გეგმის მიხედვით საგნის  მიზნების და ამოცანების შესრულება. სწავლების მიზნები მრავალფეროვანია და ცხადია, ყველა მათგანის მიღწევა ერთი კონკრეტული გაკვეთილის (აქტივობის) ფარგლებში შეუძლებელია. მათემატიკის სწავლების მიზნებიდან განსაკუთრებით მინდა გამოვყო შემდეგი:

მსჯელობა-დასაბუთება: ვარაუდის გამოთქმა  და კერძო შემთხვევებში მისი კვლევა

პრობლემების გადაჭრა: კომპლექსური (რთული) პრობლემის საფეხურებად, მარტივ ამოცანებად დაყოფა და ეტაპობრივად გადაჭრა (ამოხსნა), მათ შორის სტანდარტული მიდგომებისა და პროცედურების გამოყენებით.

ვრცლად

მათემატიკის გაკვეთილი – უსასრულო კვადრატული ფესვები

ხანდახან, არის  ისეთი დღეები სკოლაში, ისეთი საათები, დრო რომ ხელში ჩაგივარდებათ და საშუალება გაქვთ თავისუფალ თემებზე ისაუბროთ მოსწავლეებთან, ისეთ თემებზე რომელიც ორივე მხარეს დააინტერესებს და რომელიც ნამდვილად მრავალფეროვანი დიალოგის ნაწილი გახდება და ნაყოფიერი იქნება  მოსწავლისთვისაც და მასწავლებლისთვისაც. ასეთი საუბრები მოსწავლეების უმეტესობას  მოსწონს, გაკვეთილის სტრესისგან თავისუფლდებიან, თავიანთ აზრებს უფრო გულახდილად და თამამად გამოხატავენ და თქვენც საშუალება გაქვთ სხვადასხვა, მნიშვნელოვან  თემაზე ესაუბროთ  და მათი აზრიც მოისმინოთ.

მოძებნეთ ფეისბუქის საძიებო ველში გვერდი სახელწოდებით „ქალები საქართველოდან“ და გაეცანით პროექტის მონაწილე ქალების  ისტორიებს, აუცილებლად გაგიჩნდებათ სურვილი ამ პროექტის შესახებ თქვენს მოსწავლეებს  მოუყვეთ. მოუყვეთ იმ ქალების შესახებ, რომლებიც ხშირად ჩვენს გვერდით არიან, მაგრამ ვერ ვამჩნევთ,   რომლებიც სხვადასხვა ნიშნით განსხვავებულები არიან და ამის გამო გარიყა  საზოგადოებამ.  შეგიძლიათ,  მოუყვეთ  ქალებზე, რომლებმაც თავიანთ თავში იპოვეს ძალა, გადაელახათ  პრობლემები და ეპოვათ საკუთარი თავი. ისინიც  გულახდილად ყვებიან  გადალახულ შიშებზე, იმ ეჭვებზე, რომელიც მათ  მიმართ არსებობდა და რომელიც, მათ ერთ მშვენიერ დღეს, დიდი შრომის შედეგად გააქარწყლეს.

ქალებმა, რომლებმაც გაბედეს ხმამაღლა ესაუბრათ თავიანთ პრობლემებზე,  ბევრ საჭირბოროტო და მტკივნეულ საკითხსაც შეეხნენ. მათ  შორის არის განათლება გოგონებისთვის და  გათვითცნობიერებული პროფესიული არჩევანი, რომელიც მთელ ცხოვრებას განაპირობებს. ისინი საურობენ იმ  გარემოზე,  რომელიც ცდილობს ინდივიდის ინტერესები ჩაახშოს.  ყვებიან , როგორ შეძლეს პრობლემასთან გამკლავება,როგორ იპოვეს ძალა, შეეცვალათ საკუთარი გარემო უკეთესობისკენ. ისინი  მუდმივად რაღაცას ქმნიან, ცდილობენ უკეთესი გახედს მათი ცხოვრება. ამ შეუპოვრობით  გამოსდით ყველას დაანახონ, რომ დაუძლეველი პრობლემები არ არსებობს. ცდილობენ საკუთარი მძიმე შრომის ხარჯზე, არანორმირებული სამუშაოს ხარჯზე, იბრძოლონ როგორც საკუთარი, ისე სხვისი კეთილდღეობისთვის და სხვებსაც ამხნევებენ  და ეუბნებიან :,, თქვენს თავში ეძებეთ ძალა, მყარად გადადგით ნაბიჯი, დაანგრიეთ კედელი,  ყველა ბარიერი, დაამსხვრიეთ სტერეოტიპი, შეეწინააღმდეგეთ ყველას, თქვენი შვილი მარტოხელა დედის არ იქნება, იმიტომ რომ წარმატების მაგალითს მისცემთ“.

პრობლემები, რომელზეც ისინი ყვებიან ყველა ქალისთვის ნაცნობია. ეს ჩვენი სინამდვილეა. ქალები გვიამბობენ, როგორ ძალადობდნენ მათზე წლების განმავლობაში, რა პირობებში უხდებოდათ ცხოვრება მათ და მათ შვილებს, როგორ შეეშინდათ ერთ დღეს, მათი შვილიც მოძალადე არ გამხდარიყო და როგორ  დასვეს დიდი წერტილი.  ეს ყველაფერი მარტო მოსაყოლად არის ადვილი.  ასეთ დროს ხომ პრობლემები ზვავის ხელა ხდება და ძნელია, გადარჩე, თუ ამ ზვავს  ძალას არ დაახვედრებ. ეჭვები და უღიარებლობა ამსხვრევს საკუთარი თავის რწმენას. ისინი ყვებიან იმ უნდობლობაზე, რომელიც მათ მიმართ ჰქონდათ საზოგადოებაში,არ სჯეროდათ, რომ ქალები  სათბურებს გამართავდნენ, პროექტებს დაწერდნენ და გრანტს მოიგებდნენ, ტრაქტორის მართვას შეძლებდნენ  და  მრავალი ასეთი სხვა ისტორია .  ეს უნდობლობა კი  პატრიარქალურ გარემოში ცხოვრობის დამსახურებად შეიძლება ჩაითვალოს, სადაც  წესებს და პირობებს გარემო  გკარნახობს, რომელიც  ქალის ობიექტურ შესაძლებლობებს, მათ უნარებს და ნიჭებს არ ცნობს და ან არ სურს, რომ დაინახოს.

 ,, სულ ვფიქრობდი მერე, რატომ არ ვარგა ქალი რეჟისორი?! არ იცის ამბის მოყოლა? არ იცის კამერაში ჩახედვა თუ კითხვა არ იცის? თუ რა უნარი არ აქვს? კარგი, შეიძლება თქვა, რომ ტანკისტად ყოფნა გაუჭირდება , იმიტომ რომ კუნთებზეა დამოკიდებული. მაგრამ, ამ შემთხვევაში, რეჟისორი არის უბრალოდ გადაწყვეტილების მიმღები ადამიანი,რომელიც წყვეტს სცენარი რომელი მიმართულებით წაიყვანოს და როგორ მოყვეს ამბავი. ამას რატომ ჭირდება რომელიმე კონკრეტული სქესი აუცილებლად?!“- კითხულობს პროექტის ერთ-ერთი მონაწილე  სალომე საღარაძე.

ეს ისტორია კი დამამთავრებელი კლასის მოსწავლეებთან განსახილველად გამოგადგებათ. რომელთაც, ჯერ არ გადაუწყვეტიათ, თუ რა პროფესიას აირჩევენ და ამ არჩევანს რამდენად დამოუკიდებლად და პასუხისმგებლობით მოეკიდებიან. 16 წლის ნინო მარხვაიძე ქვემო ალვანში ცხოვრობს და თავის ისტორიას გვიზიარებს.

,,მათემატიკაა ჩემი საყვარელი საგანი.საკმაოდ ძლიერი ვარ ტექნიკურ საგნებში, მაგრამ ალბათ თქვენც გაგეცინებათ, უცხო ენებზე ვაპირებ ჩაბარებას. თავდაპირველად, ბიზნესის ადმინისტრირების განხრით მინდოდა წავსულიყავი, ეკონომიკა მაინტერესებს, მაგრამ სკოლაშიც მასწავლებლებმა და ოჯახის ახლობლებმაც დამაჯერეს, რომ რადგან გოგო ვარ, დიდი კონკურენციის პირობებში აღმოვჩნდები და ამ განხრით დასაქმება გამიჭირდება. ამიტომ ჩემს თავს უფრო ქალური პროფესია შევურჩიე, თარჯიმნად მაინც ვიმუშავებ.ძალიან ხშირად გარეგნობის გამო მაბულინგებენ სკოლაში. ამბობენ, რომ ძალიან გამხდარი ვარ და ფიცარს ვგავარ. ასეთი დამოკიდებულება გოგოებს გვაკომპლექსებს და საკუთარი გარეგნობის მიმართ უფრო მომთხოვნი ვხდებით“.

ფეიბუქ გვერდზე „ქალები საქართველოდან“  ბევრ განსხვავებულ ისტორიას იპოვით, რომელიც შეგიძლიათ გამოიყენოთ, როგორც კონკრეტული  მაგალითი სხვადასხვა თემის გასაშლელად და რაც ყველაზე მთავარია,  ეს არ იქნება უცხო,იძულებით  თავსმოხვეული ამბები, რადგან  ქალები, რომლებიც თავიანთ ამბებს გულწრფელად ყვებიან,  ჩვენს გვერდით ცხოვრობენ  და მათი ისტორიებიც ძალიან შინაურია.

21-ე საუკუნე ციფრული ტექნოლოგიების ერაა. უსწრაფესია განვითარების ტემპი თავისი დადებითი და უარყოფითი მახასიათებლებით. ფსიქოლოგები, ექიმები და მასწავლებლები შეშფოთებას გამოთქვამენ სკოლის მოსწავლეების კომპიუტერთან განუსაზღვრელი ხნით მიჯაჭვულობის გამო, მაგრამ გლობალიზაციის პროცესის შეჩერება შეუძლებელია, ამიტომ უმჯობესია, შევიმუშავოთ აქტივობები, რომლებიც ტექნოლოგიების გამოყენებით სასიკეთო გავლენას მოახდენს მოზარდთა შემეცნებითი აზროვნების განვითარებაზე.

ეროვნული სასწავლო გეგმის გამჭოლ კომპეტენციებში მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია ციფრული წიგნიერების განვითარებას, რომლის მიზანია საგანთა შორის კავშირების დამყარება, ქსელური ძიება, მოტივაციის ამაღლება, ტექსტების ელექტრონულად დამუშავება, შემოქმედებითი, ინოვაციური მიდგომები.
ხშირად მოსწავლეებს უჭირთ გრამატიკული ცნებების დამახსოვრება და პრაქტიკულად სწორად გამოყენება, რადგან მასალა დიდია. ტერმინები ერთმანეთში ერევათ, გარკვეული ხნის შემდეგ კი ავიწყდებათ.

გრამატიკის სწავლება სახალისო რომ გავხადოთ, უმჯობესია, გამოვიყენოთ ციფრული ტექნოლოგიები, რომლებიც ყველაზე მეტად მოსწონთ ბავშვებს და შევქმნათ საგანმანათლებლო თამაშები. ონლაინ სივრცეში უამრავი რესურსის მოპოვებაა შესაძლებელი.

გთავაზობთ დაწყებითი საფეხურის მოსწავლეთათვის შექმნილ საგანმანათლებლო თამაშს „მეტყველების ნაწილები“.

● მიზანი: მოტივაციის ამაღლება, ქართული ენის ისტ-თან ინტეგრირებით მეტყველების ნაწილების შესახებ ცოდნის განმტკიცება, ციფრული ტექნოლოგიების დაუფლება

● სტანდარტთან შესაბამისობა:

ისტ. IV. 3. მოსწავლეს შეუძლია სხვადასხვა სახის ციფრული საშუალების შერჩევა და გამოყენება ციფრული მასალის შექმნისას.
ქართ. IV. 4 მოსწავლეს შეუძლია შესაბამისი ენობრივ-გრამატიკული საშუალებების გამოყენება კონკრეტულ სამეტყველო სიტუაციაში.

● თამაშის პრინციპი: შებრუნებული საკლასო ოთახი ბუკის გარეშე. მოსწავლეებს შეუძლიათ თამაში როგორც სკოლაში, ასევე შინაც.

● კომპიუტერული პროგრამა – https://www.brainrush.com

● თამაშის შექმნის ინსტრუქცია: ვებგვერდზე www.brainrush.com რეგისტრაციის შემდეგ ვიწყებთ ბარათების შექმნას ასეთი თანმიმდევრობით:

1. საძიებო ველში ვირჩევთ ფუნქციას Create.

2. მარჯვენა კუთხეში +create a new Brainrush.

3. Buckets Template – მწვანე უჯრა – Create Buckets Brainrush.

4. ჩნდება მოზრდილი ბარათი. უჯრაში Title ვწერთ სათაურს „მეტყველების ნაწილები“.

5. მომდევნო გვერდი – მწვანე უჯრა – Add Bucket.

6. თეთრი ბარათი – New Bucket.

7. უჯრაში Label ვწერთ მეტყველების ნაწილის სახელს, მაგ., „ზმნა“.

8. დიდი ბარათის ქვეშ Add item-ზე ხელის დაჭერის შემდეგ ახალ ბარათში „ზმნის“ ქვეშ ვწერთ ნიმუშს, მაგ., „თამაშობს“.

შენიშვნა: ამავე ბარათზე შეგვიძლია დავამატოთ ფოტო და აუდიოჩანაწერი, თუ ამის საჭიროება არის.
9. ამის შემდეგ შეგვიძლია, ვერტიკალურ და ჰორიზონტალურ ზოლში დავამატოთ იმდენი ბარათი და მეტყველების ნაწილი, რამდენიც გვსურს.

საწყის ეტაპზე ვირჩევთ არსებით სახელს და ზმნას, მერე კი შეიძლება მეტყველების სხვა ნაწილების დამატებაც.

თამაში შექმნილია. ვაძლევთ გამოქვეყნების ბრძანებას.

● თამაშის გამოყენების ინსტრუქცია:

როგორც დასაწყისში აღვნიშნეთ, თამაში „შებრუნებული საკლასო ოთახის“ პრინციპზეა აგებული. მას კიდევ ერთი უპირატესობა აქვს: ბუკის გარეშე, ნებისმიერი კომპიუტერის გამოყენებით, მოსწავლეს, რომელმაც ვერ მოახერხა სკოლაში მისვლა, შეუძლია, დავალება დისტანციურად შეასრულოს შინ, მასწავლებელმა კი იმავე დღეს ნახოს შედეგი მონაცემთა ბაზაში. ამ ყველაფრის გაკეთება ძალიან ადვილია: პროგრამა Excel-ის ფაილში შეგვაქვს მოსწავლეთა სია, თამაშის გვერდზე Choose file ფანჯარაში მივუთითებთ ფაილს და ვტვირთავთ – Upload file. მოსწავლის მომხმარებლის სახელს (User Name) და პაროლს (Password) პროგრამა ავტომატურად ქმნის. ფაილს ვიმახსოვრებთ კომპიუტერში და შემდეგ პრინტერის საშუალებით ვბეჭდავთ.

თავდაპირველად მოსწავლეები საკუთარი ანგარიშით გაივლიან რეგისტრაციას და ეცნობიან თამაშს, მაუსის დაწკაპუნებით ატრიალებენ ბარათებს მეორე გვერდზე, სადაც სწორი პასუხი წერია. ასე სწავლობენ ხალისით. მერე კი, როცა ღილაკ Play-ზე შეხებით თამაშის რეჟიმი ჩაირთვება, ავტომატურად იწყება დროის ათვლა და თამაში.
● მონიტორინგი და შეფასება: პროგრამის დახმარებით მასწავლებელს შეუძლია აწარმოოს მონიტორინგი. მას წვდომა აქვს როგორც ცალკეული მოსწავლეების, ისე მთელი კლასის სტატისტიკურ მონაცემებზე – რამდენ ხანში შეასრულეს დავალება და როგორი შედეგით. ამ შემთხვევაში კლასის 75%-მა წარმატებით გაართვა თავი დავალებას.

● შედეგი: მოსწავლეებს მოსწონთ ქართული ენის ისტ-თან ინტეგრირებული ინოვაციური გაკვეთილი და მოტივატორი -ელექტრონული თამაში.

მშობლები აღნიშნავენ, რომ ბავშვებმა ისწავლეს კომპიუტერის მიზანმიმართულად გამოყენება.
კლასის 75%-მა წარმატებით გაართვა თავი დავალებას.

მეოთხეკლასელმა ცოტნე ფირცხალავამ ერთ კვირაში დამოუკიდებლად შექმნა ახალი საგანმანათლებლო თამაში.

სცადეთ თქვენც! ეს თამაში ნებისმიერ საფეხურზე, ნებისმიერი საგნის სწავლებისას გამოგადგებათ. ბარათებზე ნებისმიერი შინაარსის მასალა განთავსდება.
წარმატებას გისურვებთ!