კომპიუტერული ტექნოლოგიების განვითარებამ და ამ მიმართულების მნიშვნელოვანმა ადგილმა მეცნიერების, კულტურის, განათლების, ხელოვნების სფეროსა თუ საყოფაცხოვრებო დარგებში, შექმნა სხვადასხვა თეორიული საკითხის დამუშავებისა და გამოყენებითი ინსტრუმენტების განვითარების აუცილებლობა. მათ რიგს მიეკუთვნება ელექტრონული კორპუსი და კორპუსის ლინგვისტიკა, როგორც ენათმეცნიერების ახალი, აქტუალური და ყოველდღიურად განვითარებადი დარგი.
კორპუსის ლინგვისტიკა ბიძგს აძლევს ბუნებრივი ენის დოკუმენტირების, კვლევის, დაცვისათვის აუცილებელი სხვადასხვაგვარი ინსტრუმენტების შექმნას. მსოფლიო სამეცნიერო სივრცეში გასული საუკუნის 60-იანი წლებიდან გავრცელებული „კორპუსული ციებ–ცხელება“, როგორც იქნა, ქართულ სამეცნიერო სივრცესაც აქტიურად გადაედო, რის შედეგადაც, დღეს, შეგვიძლია ვიამაყოთ, რომ რამდენიმე ძალიან მნიშვნელოვანი კორპუსის მფლობელები ვართ.
შესაძლებელია, გადაჭრილ ამოცანად ჩავთვალოთ „ ქართული დიალექტური კორპუსი“, რომელიც ქართული ენობრივი სამყაროს ერთგვარ იდიოეთნიკურ ხატს წარმოგვიდგენს და რომელსაც უკვე კარგად იცნობს სამეცნიერო საზოგადოება. ამ კორპუსის შესახებ მეც ბევრჯერ მომიყოლია თქვენთვის. ამჯერად მინდა გიამბოთ ახალი, „სამეცნიერო მეტაენის კორპუსის“ შესახებ, რომელიც ქართული და არამხოლოდ ქართული სამეცნიერო სივრცისათვის ძალიან მნიშვნელოვანი სიახლე იქნება.
საბჭოთა სამეცნიერო სივრციდან გამოსვლა არ ნიშნავს საერთაშორისო სამეცნიერო სივრცეში ავტომატურად შებიჯებას. იმისათვის, რომ ქართულმა და მსოფლიო სამეცნიერო საზოგადოებამ ერთ ენაზე ილაპარაკონ, საჭიროა, ცნებითი თუ ტერმინოლოგიური სისტემების დადგენა და ჰარმონიზაცია, დროა, ჩვენ იმ ენაზე ვესაუბროთ მსოფლიო მეცნიერებას, რომელზეც ის საუბრობს. თუ არ გვექნება სამყაროს იდენტური სამეცნიერო ხატი, ჩვენი სამეცნიერო კონტაქტი საერთაშორისო სამეცნიერო საზოგადოებასთან რთული და ხშირად შეუძლებელიც იქნება.
სწორედ ამიტომ შეიქმნა „სამეცნიერო მეტაენის კორპუსი“, რომელიც მიზნად ისახავს, ერთიან ელექტრონულ სივრცეში მოაქციოს სამეცნიერო მემკვიდრეობა. კორპუსი არა მარტო ინფორმაციის მოპოვების, მისი კვლევის ან გადაცემის საიმედო ინსტრუმენტია, არამედ კითხვის ახალი მეთოდიცაა, მისი საშუალებით შეგვიძლია მაქსიმალურად მეტი გავიგოთ იმ კონკრეტული საკითხის შესახებ, რომელიც გვაინტერესებს, ისე, რომ დრო არ დავკარგოთ უამრავი, ჩვენთვის არასაჭირო ინფორმაციის წაკითხვაზე. გარდა ამისა, კორპუსი იძლევა სამეცნიერო პლაგიატთან ბრძოლის, მისი გაკონტროლების საუკეთესო საშუალებას.
„სამეცნიერო მეტაენის კორპუსი“ ცნობილი ქართველი მეცნიერის, ბესარიონ ჯორბენაძის მოსწავლეებმა შექმნეს და თავიანთი მასწავლებლის ხსოვნას მიუძღვნეს.
სწორედ ბესარიონ ჯორბენაძის შრომათა (როგორც გამოქვეყნებული, ისე გამოუქვეყნებელი) შრომების ”სუბკორპუსი” შეიქმნა და განთავსდა პირველ რიგში მეტაენის კორპუსში.
თუმცა ის გაცილებით ფართო ამოცანებითვისაა შექმნილი. ქართული სამეცნიერო მეტაენის კორპუსის სახით უკვე არსებობს თანამედროვე ტექნოლოგიური სტანდარტით შექმნილი, მოქნილი ინსტრუმენტი, რომელშიც უკვე შესაძლებელია არა მხოლოდ სხვა ავტორთა საენათმეცნიერო ნაშრომების, არამედ მეცნიერების ყველა სხვა დარგში შესრულებულ პუბლიკაციათა გამოქვეყნება, კვლევა, ლექსიოკოგრაფიული და ტერმინოლოგიური სამუშაოების წარმოება.
კორპუსი 14 აპრილს, დედაენის დღეს გამოქვეყნდება საინტერნეტო სივრცეში, ეს თარიღი ორმაგად სიმბოლურია სამუშაო ჯგუფისთვის, ჯერ ერთი – სამეცნიერო ენის განვითარების გარეშე ნებისმიერი ენის განვითარება შეუძლებელია, მეორეც, ბატონი ბესარიონ ჯორბენაძე იყო ერთ-ერთი პირველი, ვინც 1978 წლის 14 აპრილს ხმა აიმაღლა ქართული ენის სტატუსის დასაცავად.
პროექტი თსუ. არნოლდ ჩიქობავას სახელობის ენათმეცნიერების ინსტიტუტის „ენორბივ მონაცემთა კომპიუტერული დამუშავების განყოფილების“ ბაზაზე შეიქმნა “ შოთა რუსთაველის ეროვნული ფონდის“ ხელშეწყობით.
„სამეცნიერო მეტაენის კორპუსი“ ძალიან საჭირო და გამოსადეგი იქნება სამეცნიერო საზოგადოების, დაინტერესებული ადამიანების, სტუდენტებისათვის, მასწავლებლებისათვის და განსაკუთრებით წაადგება სამეცნიერო ლიტერატურის თარგმნის, სამეცნიერო ტერმინოგრაფიის, სტანდარტიზაციის საქმეს.
ეს შესანიშნავი ელექტრონული რესურსი ძალიან გამოგადგებათ ქართული ენის გაკვეთილებზე. ზოგჯერ, მორფოლოგიის თუ სინტაქსის ამა თუ იმ საკითხისათვის სახელმძღვანელო საკმარისი არ არის, ყოველთვის გჭირდებათ წიგნებში ძებნა, გადაკითხვა, საკუთარი აზრის სისწორეში დარწმუნება, არგუმენტებით გამყარება… წარმოიდგინეთ, რომ იყოს ელექტრონული სივრცე, სადაც რომელიმე კონკრეტული თემის გარშემო ერთდროულად რამდენიმე მეცნიერის აზრს მოისმენთ, ზოგჯერ ერთმანეთისგან განსხვავებულს, მაგრამ ძალიან საინტერესოს. თეორიებს შეაჯერებთ, გაიაზრებთ, დასკვნებს გამოიტანთ და გაკვეთილზე სისტემური, არგუმენტირებული ცოდნით შეიარაღებული შეხვალთ. ჰოდა, წარმოდგენა აღარ გჭირდებათ, ასეთი სივრცე უკვე არის –sml.corpora.co – სცადეთ, არ ინანებთ!
