პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

ქართული ვაზი- გორული მწვანე

ქართული ვაზის თეთრყურძნიან ჯიშებს შორის, გორული მწვანე ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი და გამორჩეული ჯიშია. როგორც ჯიშის სახელწოდებიდანაც ჩანს, გორული მწვანე ძირითადად ქართლში, უმეტესად კი გორის რაიონშია გავრცელებული. თუმცა, ეს ვაზი რაჭაში, მესხეთში, იმერეთში და ქვემო ქართლშიც გვხვდება. „საქართველოს ამპელოგრაფიაში“ (ავტორები: მ.რამიშვილი, დ.ტაბიძე, ნ.კეცხოველი) ვკითხულობთ, რომ გორულ მწვანეს ქართლში დამატებითი სახელწოდებებიც ჰქონია: თეთრფოთოლა, ჯიშიანი მწვანე, ლურჯი მწვანე, სურამულა და სხვა…

 

გორულ მწვანეს ქართლის დასავლეთ სოფლებში (ბორჯომისა და ხაშურის რაიონი) და ზემო იმერეთში „ქვიშხურასაც“ ეძახიან. ამპელოგრაფები თვლიან, რომ ჯიში იმერეთში ბორჯომის რაიონიდან, კერძოდ კი სოფელ ქვიშხეთდან გავრცელდა. გორული მწვანე მცირე რაოდენობით ასევე გვხვდება რაჭაში, სადაც ამ ჯიშს „თბილურად“ მოიხსენიებენ. ცნობილი ქართველი ისტორიკოსი და მკვლევარი, ივანე ჯავახიშვილი, გორულ მწვანეს ქართლის ნომერ პირველ ჯიშად მიიჩნევდა და ფიქრობდა, რომ ამ ჯიშიდან მაღალხარისხიანი ღვინო დგებოდა.

 

გორული მწვანე, ხშირად  ქართლური ვაზის სრულიად სხვა ჯიშში – გორულაშიც ეშლებათ. გორულა, გორული მწვანესაგან განსხვავებით, სასუფრე ყურძნის ჯიშთა ჯგუფს მიეკუთვნება და გორულას საღვინედ როგორც წესი არ იყენებენ. გორულა გორულ მწვანეზე მეტი შაქრიანობით ხასიათდება და მისი მტევნებიც, მწვანეზე ბევრად უფრო დიდი იზრდება. თუმცა, ქართველი მეღვინეების მრავალწლიანმა ექსპერიმენტებმა ცხადყო, რომ გორულასაგან ხარისხიანი ღვინის მიღება ვერ ხერხდება.

 

ქართლის ტერიტორიაზე ფილოქსერასა და ვაზის სოკოვანი დაავადებების გავრცელებამდე, გორული მწვანე ძირითადად დაბლარი ვენახის ფორმით, ბუნებრივ საძირეზე, ფართოდ იყო გაშენებული. განსაკუთრებით ქართლის ცენტრალურ რაიონებში, (გორის რაიონის ცენტრალური და სამხრეთ ნაწილი, კასპის რაიონის ძირითადად მტკვრისპირა სოფლები, მცხეთის რაიონის სამხრეთი ნაწილი და სხვა…) სადაც აღნიშნული ჯიში ყველაზე კარგად ავლენს საუკეთესო თვისებებს.

 

ცნობილია, რომ გორული მწვანე ძირითადად თეთრი სუფრის ღვინის დასამზადებლად გამოიყენებოდა. თუმცა სხვაგვარადაც აყენებდნენ… გორულ მწვანეს დაწურვისას, ქართლის მეორე ცნობილ ჯიშთან – ჩინურთან აკუპაჟებდნენ და ამ ორი ჯიშის ნარევს ადუღებდნენ თავკვერის ტკბილზე და ჭაჭაზე. ასე დგებოდა „ხიდისთავურად“ ცნობილი წითელი შეფერილობის ქართლის ცნობილი ღვინო.

 

 

გორული მწვანეს ვაზი საშუალო მოსავლიანობით ხასაითდება. ვაზის ერთ რქაზე როგორც წესი ერთი მტევანი იზრდება. იშვიათ შემთხვევებში – ორი. ქართველი ამპელოგრაფების აღწერით, გორული მწვანის მტევნის საშუალო წონა 70-დან 240 გრამამდე შეიძლება იყოს.

 

გორულ მწვანე ქართული ცქრიალა ღვინის წარმოებაში უმნიშვნელოვანესი ადგილი უჭირავს, როგორც საკუპაჟე ღვინო მასალის მიმცემ ჯიშს. გორული მწვანისა და ჩინურის კუპაჟი ცქრიალა ღვინისათვის გაცილებით უფრო მაჟალმჟავიანი აღმოჩნდა, ვიდრე ამ ჯიშებიდან სათითაოდ დაყენებული ცქრიალა ღვინო.

 

გორული მწვანე მხოლოდ საღვინე ჯიშია და სუფრის ყურძენად იგი ვერ გამოდგება. ამის მიზეზი ისიც არის, რომ ჯიშს სქელი უხეში კანი და მომწკლარტო გემო ახასიათებს. ამას გარდა, გორული მწვანე საზამთროდაც ვერ ინახება და მალფუჭებად ყურძნის ჯიშებს განეკუთვნება. გორული მწვანეს რამდენიმე ვარიაცია არსებობს. მათგან გამორჩეულია ე.წ. მუხამწვანე. როგორც ამპელოგრაფი ნ. ჩახნაშვილი მიიჩნევდა, ეს ვარიაცია გორულ მწვანესთან შედარებით ნაკლები ზრდით ხასაითდება, ისხამს უფრო პატარა მტევნებს და მარცვლებიც წვრილი აქვს. ამიტომ, ეს ვარიაცია არ უნდა ჩაითვალოს პერსპექტიულად.

 

საბჭოთა კავშირის პერიოდში და უფრო ადრეც, გორული მწვანე წარმოებისა და რაოდენობის მიხედვით, ქართული ვაზის ჯიშების ხუთეულში ყოველთვის შედიოდა. ამის შემდეგ, გორული მწვანეს ვენახების ფართობები ქართლშიც კი ძალიან შემცირდა. ამის მიზეზად, ქვეყანაში შექმნილ სოციალურ სიდუხჭირესა და ზოგადად ქართული ღვინის ხარისხის დაცემას ასახელებენ, რასაც ჯიშური მრავალფეროვნებისადმი ინტერესის დაკარგვაც მოჰყვა. ამპელოგრაფებისა და ღვინის სპეციალისტების აზრით, გორული მწვანე არის ქართული ვაზის ისეთი ჯიში, რომლისგანაც ყოველთვის გამოირჩეული და მრავალფეროვანი ღვინო დგებოდა. ამიტომ, ამ ჯიშს განსაკუთრებული ყურადღება სჭირდება!

 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი