“ყველაზე მეტად მათემატიკა მიყვარს, ყველაზე ნაკლებად ხელოვნება. მასწავლებელი ისეთი რამეების გაკეთებას გვთხოვს, რაც არ ვიცით. თან არ გვიხსნის, როგორ უნდა გავაკეთოთ დავალება” – მითხრა მეოთხე კლასელმა ბიჭუნამ, რომელიც ჩემს შვილებთან ერთად თამაშობდა ჩვენი კორპუსის წინ მდებარე სკოლის ეზოში. კი ვუთხარი, ხელოვნება მშვენიერი რამეა, იმ შენს მასწავლებელს უთხარი, კარგად აგიხსნათ, რაც წიგნებში წერია, შეუძლებელი არაფერი იქნება, შენნაირი ჭკვიანი ბავშვისთვისთქო, მაგრამ ეჭვი მაქვს, დამოკიდებულებას ამ საგნის მიმართ არ შეიცვლიდა. ყოველ შემთხვევაში მანამ, სანამ ეს მასწავლებელი ამ მეთოდით გააგრძელებს სწავლებას.
და ვიფიქრე, მოგიყვეთ ორი პროექტის ამბავი, რომელსაც ერთი შეხედვით შეიძლება ხელოვნებასთან პირდაპირი კავშირი არ აქვს, მაგრამ შეიძლება არქიტექტურაზე, ფოტოფრაფიაზე, ტიპოგრაფიასა და ფოლკლორზე საუბრისას დაგეხმაროთ, უფრო მარტივად ახსნათ ყოველდღიური ამბებით რთული პროცესები.
“ქართული ხალხური რეკლამის” მაგალითების გადაღება დაახლოებით ერთი წლის წინ დავიწყე ორი მიზეზის გამო. ერთი იმიტომ, რომ ქუჩებში ფეხით სიარულისთვის პლიუს ერთი მიზეზი მქონოდა და მეორე იმიტომ რომ მეჩვენებინა, რამდენად საინტერესო და სახასიათოა ადამიანის ხელით გაკეთებული წარწერები თუ გრაფიკული გამოსახულებები. დღეს, როცა ათასობით მარკეტინგის სპეციალისტი თანამედროვე ტექნოლოგიების საშუალებით ცდილობს ისეთი ხრიკების მოფიქრებას, რაც მათთვის სასურველი პროდუქტისკენ მიაქცევს მომხმარებლების ყურადღებას, უფრო და უფრო საინტერესოდ მეჩვენება ის ხალხი, რომლებიც სპონტანურად, მარტო, საკუთარი ხელით ქმნიან წარწერებს, იგონებენ სლოგანებს და გრაფიკულ გამოსახულებებს იმისათვის, რომ ჩვენი ყურადღება მიიქციონ, იმ ადამიანების, რომლებსაც მოტივაცია გვჭირდება ქუჩაში ფეხით სიარულისთვის, ყველა საჭირო ინფორმაციას და სერვისს ინტერნეტში ვეძებთ და სიამოვნებით ვასრულებინებთ რთულ ამოცანებს მანქანურ დანადგარებს. მეორეც არის,ხანგრძლივმა დაკვირვებამ აჩვენა, რომ ხშირად სწორედ ასეთი, სპონტანური ხელნაკეთი აბრები უფრო საინტერესო და მეტყველია. თუკი შეიძლება ასეთი ჟანრი არსებობდეს, ეს არის მარკეტინგული ფოლკლორი.
ურბანული პალიმფსესტიც ქუჩაში სეირნობებისას გაჩენილი პროექტია. წლების წინ ვხუმრობდი, ქალაქში რემონტი გვაქვსთქო. ნელ-ნელა მივხვდი, რომ ქაოტური მშენებლობები, ძველი სახლების ახალი მაღალსართულიანი კორპუსებით ჩანაცვლების უსასრულო პროცესი და ამ პროცესში მონაწილე ნაგებობები და მათი ბინადრები ასევე უსასრულო სევდას იწვევდა ჩემში და ვიფიქრე დამემახსოვრებინა ყველა ის კედელი, რომელიც თავისდა უნებურად მიმდინარე არქიტექტურული პროცესებში აღმოჩნდა ჩართული;
მარტო დარჩენილი ძველ, დაბზარულ კედლებზე შემორჩენილი ფილები, ორნამენტები, ნახატები, შპალერები, საღებავები ააშკარავებენ იმას, რასაც თავის თავში ინახავდნენ, სანამ ერთიანი სხეული იყვნენ;
ურბანული პალიმფსესტების ძებნა და კითხვა ერთდროულად გავს თამაშსაც, როცა დადიხარ წარმოსახვით სამყაროში და იგონებ სხვადასხვა ისტორიებს და სისტემურ კვლევასაც, როცა მკვლევრის ხელში ჩავარდნილი მნიშვნელოვანი დოკუმენტები ნათელს ხდის ამ პერიოდის ისტორიას, მიმდინარე პროცესებს, საზოგადოებრივ განვითარებას და გადაწყვეტილების მიმღები პირების პრიორიტეტებს.
არ ვიცი, რამდენად საინტერესო შეიძლება იყოს მეოთხე, მეექვსე ან თუნდაც მეათე კლასელი ბავშვისთვის ეს კონკრეტული პროექტები, ან თქვენ, მათი მასწავლებლები რამდენად ჩათვლით ამ ყველაფერს, კომერციული მიზნებით შესრულებულ სხვადასხვა ადგილებში ჩამოკიდულ აბრებს და დანგრეულ, დაბზარულ კედლებს ხელოვნებად, მაგრამ ის კი ნამდვილად ვიცი, რომ თანამედროვე ხელოვნებაში ყველასთვის და ყველაფრისთვის შეიძლება მოიძებნოს ადგილი, რაც იმას ნიშნავს, რომ სწორი ადგილის პოვნაა საჭირო, სწორი კონტექსტის, იმისათვის რომ ჩვენგან ცალკე არ დარჩეს, ყოველდღიურად მოვიხმარდეთ ან სულაც ჩვენ ვქმნიდეთ ისეთს, როგორიც მოგვეწონება. საბოლოოდ ხომ ყველაფერი ჩვენზეა დამოკიდებული და ყველაფერს ჩვენ ვანიჭებთ ღირებულებას.
პ.ს.
ორივე პროექტისთვის თვალყურის დევნება შეგიძლიათ Facebook-ზე.
ქართული ხალხური რეკლამა – https://www.facebook.com/adsfromgeorgianstreet/
ურბანული პალიმფსესტი – https://www.facebook.com/UrbanPalimpsest/
