მსოფლიოში უდიდესი ონლაინ-ენციკლოპედია 15 წლის გახდა. ჯიმი უელსმა, პორტალის დამფუძნებელმა პირველი სტატია 2001 წლის იანვარში გამოაქვეყნა. დღეს „ვიკიპედიის“ გარეშე გლობალური ვირტუალური სივრცე წარმოუდგენელია. თავის შედეგებს მიაღწია ქართულენოვანმა ინტერნეტ-ენციკლოპედიამაც. ქართული „ვიკიპედია“ ასი ათასზე მეტ სტატიას აერთიანებს და საერთაშორისო რეიტინგში არც თუ ისე ურიგო პოზიციას იკავებს (54-ე 291-ს შორის). ყველა დაწესებულება ცდილობს ენციკლოპედიაში საკუთარი ადგილის მოპოვებას.
მიუხედავად საყოველთაო პოპულარობისა, „ვიკიპედიის“ ქართულენოვან ვებგვერდს უამრავი პრობლემა აქვს. ქართველი „ვიკიპედიელები“ არაერთი სერიოზული გამოწვევის წინაშე დგანან.
სირთულეებს შორის უმთავრესი, ალბათ, საზოგადოების დამოკიდებულება გახლავთ. ადამიანები კითხულობენ ენციკლოპედიის სტატიებს, ინტენსიურად იყენებენ სტატიებში აღმოჩენილ ცნობებს, მაგრამ საჯაროდ ყოველთვის აკრიტიკებენ და აქილიკებენ რესურსს. უამრავი ჩასაფრებული განსაკუთრებული მონდომებით ცდილობს უმნიშვნელო თუ საყურადღებო შეცდომების აღმოჩენას და მათ შესახებ არაადეკვატური ჩოჩქოლის, ხმაურის ატეხვას. ბევრმა ვერ გაიგო, რომ „ვიკიპედია“ მხოლოდ საუნივერსიტეტო და აკადემიურ სივრცეებში შექმნილი ვებგვერდი არ არის. მას მხოლოდ პროფესორები და აკადემიკოსები არ ქმნიან. უელსის მიერ დაფუძნებულ ენციკლოპედიას რიგითი მოქალაქეები, კონკრეტულ ენაზე მოლაპარაკე თემები, ხალხები ამდიდრებენ. „ვიკიპედია“ შეცდომების გამოსწორებაში დახმარების, სხვადასხვა სფეროს წარმომადგენელთა თანამშრომლობის, ცოდნის გაცვლისა და დახვეწის პროდუქტია. პროდუქტის ფორმირების პროცესში მონაწილეობის მიღება კი ყველას შეუძლია, ოღონდ მათ წინასწარ უნდა იცოდნენ, რომ ამ საქმისთვის ისინი გასამრჯელოს ვერ მიიღებენ. მაშასადამე, ონლაინ-ენციკლოპედია თუ არ ვარგა, ეს პორტალის ბრალი არ არის. უნივერსალური ცოდნის გამაერთიანებელი ცნობარის ხარვეზებსაც და უპირატესობებსაც ჩვენ თავად განვაპირობებთ.
ბევრისთვის გაუგებარია „ვიკიპედიის“ ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი იდეაც. საიტის დამფუძნებლებს, ავტორებს არასდროს ჰქონიათ პრეტენზია, რომ მათ გვერდზე გამოქვეყნებული სტატიები აბსოლუტურ ჭეშმარიტებას წარმოადგენენ. ენციკლოპედია მხოლოდ პირველადი ინფორმაციის წყაროა, რომელიც დაინტერესებულ პირს სხვა წყაროებზე წვდომის შესაძლებლობას აძლევს, საკითხის უკეთ შესწავლისკენ უბიძგებს.
ონლაინ-ენციკლოპედიის კიდევ ერთი უდიდესი პრობლემა ვანდალიზმი გახლავთ. მთელ მსოფლიოშიც და საქართველოშიც არსებობენ ადამიანები, რომლებიც სხვადასხვა მიზნით სტატიებს ამახინჯებენ. ზოგიერთის ამოცანა ინსტიტუტის ან საჯარო ფიგურის დისკრედიტაცია გახლავთ, ზოგიერთი კი ვანდალიზმით უბრალოდ ერთობა. ცხადია, მსგავსი შემთხვევები ასი ათას სტატიაში უფრო მკაფიოდ ჩანს და ადვილად შესამჩნევია, ვიდრე მილიონიან კრებულებში. რაც მთავარია, დიდი ქვეყნების შემთხვევაში ვანდალიზმს თავიანთი შრომით მოხალისეები უპირისპირდებიან ხოლმე. სამწუხაროდ, ქართული „ვიკიპედია“ მოხალისეების, სტატიების შემქმნელების მწვავე დეფიციტს განიცდის.
თუმცა, ყველაფერი არც ისე ცუდად არის. ჩვენს ქვეყანაშიც ძალიან ბევრი კარგი რამ ხდება ონლაინ-ენციკლოპედიასთან დაკავშირებით. იცით თუ არა, რომ ქართული „ვიკიპედიის“ დედაქალაქის ფუნქციას ხაშურის მუნიციპალიტეტი ასრულებს, რადგან დაბა სურამში ჯაბა ლაბაძე ცხოვრობს. ბ-ნი ჯაბა ისტორიის მასწავლებელია. მას ვებგვერდისათვის ათი ათასზე მეტი სტატია აქვს დაწერილი. პედაგოგი საკუთარ მოსწავლეებთან ენციკლოპედიას მიწასთან არ ასწორებს ხოლმე. პირიქით, იგი ცდილობს, რომ მთელი სკოლა, მთელი დაბა, მთელი რაიონი ჩართოს უნივერსალური ცოდნის ერთადერთი ქართულენოვანი წყაროს გამდიდრების პროცესში. მისი საქმიანობა აღნიშნული მიმართულებითაც წარმატებულია. ჯაბა ლაბაძის დამსახურებაა, რომ ჩვენს „ვიკიპედიას“ ბევრი სერიოზული კონტრიბუტორი და აქტივისტი ჰყავს.
მგონი, ურიგო არ იქნება, თუ ამგვარ მასწავლებლებს მოვუსმენთ და დავიწყებთ კამპანიას „1 მოქალაქე = 1 სტატია“. ჩვენმა მეზობელმა სომხეთმა ანალოგიური კამპანიის საფუძველზე მიაღწია უდიდეს პროგრესს.
