გვერდის პარტნიორია გამომცემლობა “ინტელექტი”
– შეგიძლიათ თუ არა გვიამბოთ პოეტსა და მკითხველ პუბლიკას შორის ურთიერთობათა განსხვავებაზე შეერთებულ შტატებსა და რუსეთში, თქვენი აზრით სად აქვს პოეტს უფრო შესაფერისი როლი: რუსეთში, სადაც “პოეტი უფრო მეტია, ვიდრე პოეტი”, თუ ამერიკაში, სადაც პუბლიკა ყველაზე უფრო სახელგანთქმულ პოეტებსაც კი არ იცნობს?
იოსიფ ბროდსკი: – ვფიქრობ, რომ უფრო ჯანსაღი სიტუაცია მაინც ამერიკაში შეიქმნა პოეტისთვის, ნაკლებ მიმზიდველი, მაგრამ მაინც უფრო ჯანსაღი. პოეტი რაღაც გამორჩეული მოვლენა როდია საზოგადოებაში, იგი სახელმწიფოს ჩვეულებრივი მოქალაქეა, მისი სივრცის მკვიდრი. პოეტის როლი რუსეთში ჩემი აზრით, თავსმოხვეულია, ერთი მხრივ, ისტორიით, მეორე მხრივ კი – თვით პოეტების დაუდევრობით. ეს ორი მოვლენა თითქოს ისტორიულად ერწყმის ერთმანეთს… აქ აშშ-ში ამის მსგავსი არაფერი მომხდარა. აქ საფუძვლიანად დამკვიდრდა ინსტიტუტები, რომლებიც საზოგადოებას აკრიტიკებენ. ესენი ძირითადად ოპოზიციური პარტიები არიან. ასე რომ, საზოგადოების კრიტიკოსის როლი პოეტს როგორღაც სცილდება. ის მხოლოდ იმ შემთხვევაში განაგრძობს არსებობას, თუ პოეტი თავისი ტემპერამენტის, განწყობილების, და ვითარების მიხედვით აუცილებლად მიიჩნევს რაიმე თქვას, მაშასადამე, ხმა მისცეს მაკრიტიკებელთა გუნდს. მაშინ იგი უერთდება ამ გუნდს ან ცდილობს მისი ხმა გადაფაროს კიდეც. მაგრამ ტრიბუნის ან ხალხის იმედის გამომხატველის ასპარეზი ამერიკელი პოეტისათვის უკიდურესად უცხოა. სინამდვილეში პოეტს არავითარი როლი არ აკისრია გარდა ერთისა: წეროს კარგად. სწორედ ეს არის მისი ვალი საზოგადოებასთან მიმართებაში, თუ საერთოდ, სერიოზულად ვილაპარაკებთ რაიმე ვალზე. რამეთუ პოეტს არ ნიშნავს საზოგადოება, ამიტომ საზოგადოებას არ შეშვენის რაიმე მოვალეობები დააკისროს მას. როცა პოეტი სარგებლობს საზოგადოების ენით, ქმნის მის ენაზე და ქმნის განსაკუთრებით კარგად, ამით თითქოს ნაბიჯს დგამს საზოგადოებისაკენ. და თუმცა პოეტი არ არის მოვალე საზოგადოების წინაშე რომ წეროს, საზოგადოება, სიმართლე რომ ითქვას, მოვალეა წაიკითხოს, რადგანაც პოეზია არსებითად ლინგვისტური გარდუვალობაა. და თუ პოეტი ნაბიჯს დგამს საზოგადოებისაკენ, მაშ საზოგადოებაც უნდა დგამდეს ნაბიჯს მისკენ. აი, დაახლოებით ის რის ახსნასაც ვცდილობ ადგილობრივი პუბლიკისათვის ჩემი შესაძლებლობების ფარგლებში.
– თქვენ ერთხელ თქვით, “თანამედროვე ამერიკული პოეზია უფრო დინამიკურია, ვიდრე დასავლეთ ევროპის პოეზიაო”, – რით გამოიხატება იგი?
– ამერიკული პოეზია არის მოვლენა უჩვეულოდ საინტერესო და საკმაოდ განსხვავებული თავისი ევროპული დებისგან. არსებითად ეს გახლავთ ადამიანის ავტონომიის განუწყვეტელი ქადაგება. რუსული პოეზია, რასაკვირველია, ძლიერია თავისი ევ- ფონიით, მაგრამ, ჩვენ თუ დიდაქტიკურ ასპექტზე საქმის არსზე ვლაპარაკობთ, მაშინ რუსულ პოეზიას ახასიათებს რაღაცნაირი, ზოგადი ნუგეშისმცემელი ტენდენცია, მსოფლწესრიგის გამართლების ტენდენცია. მაშასადამე, რუსულ სიტყვაკაზმულობაში ან ევროპაში თუ პოეტის ან მისი ლირიკული გმირის სახე ყო- ველთვის თითქოს ტრაგიკული ფიგურაა, სამსხვერპლო ფიგურა, იგი ჩვენთან მუდამ იტანჯება… იგი უხეშად რომ ვთქვათ, ცუდად გრძნობს თავს. უკეთეს შემთხვევაში, იგი სამყაროს აღიქვამს მნიშვნელოვანწილი ფატალიზმით. ამერიკულ პოეზიაში ეს სულ მთლად ასე როდია. ეს უფრო იდეაა აბსოლუტური ადამიანური ავტონომიისა, შეგრძნებაა იმისა, რომ ადამიანი ყოველთვის თვითონ არსებობს, ასე ვთქვათ, თავისი ნამდვილი სახით. და მასზე, ამ ადამიანზეა დამოკიდებული, წინააღმდეგობას გაწევს თუ არა. ამერიკელი პოეტი საჩვენებელ თითს 360 გრადუსით არ ატრიალებს დამნაშავის საპოვნელად. მან იცის, რომ უფრო თვითონ არის დამნაშავე. ეს სრულიად სხვა ფსიქიკური წყობაა, სხვა მენტალობაა, ეს არის ლიტერატურა ინდივიდუალური პასუხისმგებლობისა. ადამიანი პასუხს აგებს თავის ცხოვრებაზე, მის მიერ გაკეთებულ არჩევანზე და, თუ რაღაც ისე არ გამოდის, იგი უფროსს ან რომელიმე სახელმწიფო მოღვაწეს არ საყვედურობს, იგი საყვედურობს ან საკუთარ თავს, ან მთლიანობაში ეკზისტენციალურ წესს. ამის გარდა, ამერიკულ პოეზიაში არა ჩანს ტენდენცია თვითჰეროიზებისა, თვითდრამატიზებისა. რასაკვირველია, ამერიკულ პოეზიას, ისევე როგორც ყველა სხვას, აქვს თავისი საკუთარი ზადი: მეტისმეტად ბევრი პროვინციელი ვიზიონერი ან საკუთარ შინაგან ცხოვრებაზე ზრუნვით შეწუხებული ნევრასთენიკი – ყოველივე ეს არსებობს, მაგრამ ტენდენცია ნუგეშისცემისა, მსოფლწესრიგის გამართლებისა ან, პირიქით, საკუთარი თავის წარმოდგენა როგორც ტრაგიკული ან ჰეროიკუ- ლი ფიგურისა, თითქოსდა ერთგვარი პრომეთესი, ვის ღვიძლსაც არწივი ძიძგნის (ეს უფრო მეტია – ალკოჰოლის მეტაფორაა) – აი, ეს ამერიკულ ლიტერატურას არ ახასიათებს.
– იმავე დროს თქვენ შენიშნეთ, “ამერიკული პოეზია ფორმით მოიკოჭლებს”. ეგებ აგეხსნათ?
– დიახ, ვთქვი. მაგრამ ეს პირადად მე მეჩვენება, რომ მოიკოჭლებს. არც მკითხველი და არც – მით უარესი – ავტორთა უმრავლესობა ასე არ ფიქრობს. XIX საუკუნის დასასრულს ამერიკულ სიტყვაკაზმულობაში აღმოცენდა სავსებით ახალი, ასე ვთქვათ, აფორმალური იდიომატიკა, რომელსაც ბუნებრივია მაშინვე აღმოაჩნდა საკუთარი გენეალოგია, როგორც ყველაფერს ამქვეყნად. პრინციპულად, ამერიკული პოეზია – უფრო ზუსტად აქა თუ იქ გამოქვეყნებული ლექსები – დღეს მიისწრაფვის იმისაკენ, რასაც სავსებით კეთილშობილი სახელი “ორგანული ლექსი” ჰქვია. ეს დაახლოებით ამას ნიშნავს: წერე ის, რასაც ღმერთი გიბოძებს, მაშასადამე, ფორმის შუამავლობის გარეშე. უმრავლესობა იმისა, რაც უკანასკნელ ათწლეულში იბეჭდება, დაწერილია, როგორც უწოდებენ, “თავისუფალ” ლექსად. თავისუფალი ლექსი არც ისე იოლი საქმეა. საკუთარი გამოცდლებით იმასაც დავუმატებდი, რომ გაცილებით მეტ შრომას მოითხოვს, ვიდრე ტრადიციული ლექსი. როგორც ყველა ცნება, რომელსაც წინ უძღვის “თავისუფალი”, ესეც დაზუსტებას მოითხოვს: თავისუფალი – რისგან?
თავისუფლება არ არის დამოუკიდებელი ავტონომიური ცნება. ეს დეტერმინირებული ცნებაა. ფიზიკაში იგი დეტერმინირებულია სტატიკით პოლიტიკაში – მონობით, რაც შეეხება ტრანსცენდენტურ სამყაროს – რა თავისუფლებაზე შეიძლება ლაპარაკი, თუკი მოსალოდნელია განკითხვის ჟამი? ესე იგი, თავისუფლება ყოველ- თვის რეაქციაა რამეზე. ეს უფრო წინააღმდეგობათა დაძლევაა, გათავისუფლებაა. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, თავისუფალი ლექსი არსებითად არის დაძლევა ფორმისა, დაძლევა მეტრული ლექსისა. ორივე სქესის ახალგაზრდათა უმრავლესობა ახლა ლექსის წერას რომ დააპირებს, პირდაპირ ამ დაძლევას სხვისეული შედეგებით იწყებს, ამ ორგანული გათავისუფლებული ფორმით. ესე იგი, ისინი სარგებლობენ არა პირადად მათ მიერ მოპოვებული ან თუნდაც ნასესხები, არამედ ინერციით მიღებული თავისუფლებით. ჩემი შეხედულებით, თავისუფალი ლექსით რომ ისარგებლოს, საჭიროა პოეტმა მას იმავე გზით მიაღწიოს, რომლითაც მივიდა მასთან ინგლისური სიტყვაკაზმულობა. მაშასადამე, მინიატურაში საკუთარი ცხოვრების ჩარჩოებში პოეტმა უნდა გაიმეოროს მანამდე ლიტერატურის მიერ განვლილი გზა, ესე იგი, განვლოს ფორმალური სკოლა. წინააღმდეგ შემთხვევაში, სტრიქონში სიტ- ყვის ხვედრითი წონა შეიძლება ნოლს გაუტოლდეს.
– როგორ წყვეტთ ხოლმე, რომელიმე ლექსი რუსულად დაწეროთ თუ ინგლისურად?
– რაიმე განსაკუთრებული გადაწყვეტილების მიღება არ მჭირდება. პრინციპულად ლექსებს უმეტესად რუსულ ენაზე ვწერ, ინგლისურ ენაზე კი ძირითადად სტატიებს, პროზას. არჩევანს განსაზღვრავს დამკვეთი. ვთქვათ, ჟურნალი გთხოვთ რეცენზიის დაწერას, გამომცემლობას სჭირდება წინასიტყვაობა, ამ შემთხვევაში ყოველთვის გეძლევათ რაღაც გარკვეული ვადა. რა თქმა უნდა, შეიძლებოდა ჯერ რუსულად დაგეწერათ და მერე გეთარგმნათ ინგლისურად. ამ გზით მეტ ფულსაც მოაგროვებდით, არა? თავიდან რომ ემიგრანტულ გამოცემებში დაგებეჭდათ (თუ ჰონორარსაც იხდიან)…
– ჰო?…
– დიახ, ზოგი იხდის… მაგრამ ასე ვერანაირ ვადაში ვერ ჩაეტევით. ამიტომ ჯერ კიდევ ასე 83-ში, 84-ში თუ 85-ში დავიწყე ინგლისურ ენაზე წერა. რაც შეეხება ლექსებს, ენის ამორჩევა, რომელზეც წერ, საერთოდ საჭირო არც ხდება. ლექსი თვითონ გკარნახობს თავის თავს – თანაც მანამდე, სანამ იმას მოიფიქრებ, თუ რომელ ენაზე ხდება ეს. რასაკვირველია, მე ლექსებს ინგლისურ ენაზე ვწერ, მაგრამ ძალიან იშვიათად, მხოლოდ იმ შემთხვევაში, როცა თავში სწორედ რაღაც ინგლისური სპეციფიკური ინგლისურენოვანი კადენცია მომივა ან თუ გამიჩნდება რაიმე ფაქტურა, რომელიც, როგორც მესმის, მხოლოდ ინგლისურენოვანია.
– ერთხელ ჩეხოვზე საუბრისას თქვით, რომ რუსეთში XIX საუკუნე 1918 წელს დასრულდა, დასავლეთში კი კვლავ გრძელდებაო.
– გარკვეულწილად ეს მართალია.
– როგორ გავიგოთ?
– ეს როცა ვთქვი, მინდოდა ამეხსნა XIX საუკუნის რუსული ლიტერატურის პოპულარობა დასავლეთში: კერძოდ, შეერთებულ შტატებში და არაპოპულარობა XX საუკუნის ლიტერატურის, ეს განსაკუთრებით ეხება პროზას. საზოგადოებრივი ურთიერთობები, რომელთაც გადმოგვცემს XIX საუკუნის პროზა, სავსებით ნორმალური და გასაგებია თარგმანში. ელენე შტაკენშნეიდერის, ცნობილი არქიტექტორის ანდრეი ივანეს ძე შტაკენშნეიდერის (მან ბევრი რამ ააშენა ჩემს მშობლიურ ქალაქში) ქალიშვილის დღიურში მრავალი გვერდი ეძღვნება თეოდორ მიხეილის ძე დოსტოევსკის. იგი კარგად იცნობდა დოსტოევსკის, აღტაცებული იყო და უდიდეს მოაზროვნეს, გენიალურ მწერალს უწოდებდა. იმავდროულად მას მეშჩანად თვლიდა და აღნიშნავდა, რომ მისთვის დიდი კაპიტალის გამოსახატავად ყოველთვის უზარმაზარი ციფრი იქნება ექვსი, მგონი ათასი მანეთი. და მართლაც, დოსტოევსკის ბევრ ნაწარმოებში კონფლიქტი გარკვეულწილად ქონებრივი ხასიათისაა. ეს საზოგადოებრივი დამოკიდებულებანი სავსებით მისაწვდომია იმ სამყაროში მაცხოვრებლისათვის, რომელსაც კაპიტალისტური ჰქვია. სხვათა შორის საინტერესოა ვინ მოიგონა და ხმარებაში შემოიღო ეს განსაზღვრება? სოციალისტმა?
იმავე დროს საზოგადოებრივი ურთიერთობები, რომელიც XX საუკუნის რუსეთში ჩამოყალიბდა, ესე იგი, ის ცნებები, რომლებიც წარმოიშვა, მაგალითად, სახლმმართველი, ბინათგანმგებელი და მისთანანი, სრულიად უთარგმნელია და არა მარტო ლინგვისტური გაგებით, არამედ მათი გადათარგმნა შეუძლებელია გონებაშიც. პრობლემა მარტო ის როდია, რომ არ არსებობს ეკვივალენტური ტერმინები, ზოგ შემთხვევაში შესაძლოა მოიძებნოს კიდევაც, მაგრამ სავსებით მიუწვდომელია თვითონ ურთიერთობები. ეს სხვა რეალობაა, სხვა საუკუნე, სხვა სამყარო. იგულისხმება, რომ ამიტომ უფრო ადვილია იმის წაკითხვა და გაგება, რაც და- უწერიათ, ჩეხოვს, ტოლსტოის, დოსტოევსკის, გონჩაროვს, გოგოლს, ტურგენევს, ვიდრე ვთქვათ, მიხეილ ზოშჩენკოს ან ანდრეი პლატონოვს. თუმცა პლატონოვის გადათარგმნა არ შეიძლება აგრეთვე წმინდა ენობრივი თვალსაზრისით. ეს ადამიანი ენას სრული ფენომენალობით იყენებდა. დაუსრულებელი ალოგიკური ფუძისეული გადაწყვეტილებები აქვს. ინგლისურად მსგავსი ეკვივალენტი ფაქტობრივად წარმოუდგენელია.
– როგორ შეძელით მიგეღწიათ ასეთი განსაკუთრებული წარმატებისათვის – პრემიები, პუბლიკის ხოტბა, პუბლიკაციები დასავლეთის საუკეთესო ჟურნალებში? განიცდით თუ არა შინაგან კონფლიქტს, როგორც მწერალი და როგორც სახელმოხვეჭილი ადამიანი? მაგალითად ლექციაში, რომელიც ნობელის პრემიის მიღებასთან დაკავშირებით წაიკითხეთ, თქვენ ლაპარაკობთ მხატვრული გამოცდილების ღრმა პიროვნულ ბუნებაზე, თუმცა თქვენი სახელი ნაწილობრივ თქვენსავე გმირულ ბიოგრაფიას უკავშირდება.
– არც ისე გმირულს, მით უმეტეს ეს ლექსებში საერთოდ არ ჩანს. მე თვითონ მიჭირს გავიგო როგორ “მოვახერხე” რამე. გარკვეულწილად მე ვერასოდეს ვერაფერს ვერ მივაღწევდი. ყველაფერი, რაც გადამხდომია ან რაც ახლა ხდება ჩემს თავს, ატარებდა და ატარებს განსაკუთრებული შემთხვევითობის ხასიათს, მაგრამ, როდესაც ხდება ისეთი რამ, რასაც მხოლოდ და მხოლოდ მიახლოებით შეიძლება აღიარება ეწოდოს, მაშინ ჩნდება გარკვეული ინერცია. ვთქვათ, როდესაც ნობელის პრემიას იღებთ, თქვენ უკვე გაფართოებული თვალებით შემოგყურებენ. ეს გამოწვეულია აღტაცებით, გაოცებით ან, უკიდურეს შემთხვევაში, რომ გადავიყვანოთ ადამიანურ საქმიან-საგამომცემლო ურთიერთობებში, ეს გამოიხატება იმით, რომ თქვენ ცნობისმოყვარეობით, მეტის ხალისით გაქვეყნებენ, ერთმანეთს ეცილებიან. თუმცა ეს არცთუ მთლად მართალია. იშვიათად როდი მაქვს შემთხვევები, როცა ჩემი შეთავაზება ამა თუ იმ მოსაზრებით არ მიუღიათ. თითოეულ ჟურნალს, გამომცემლობას თავისი ესთეტიკური პლატფორმა აქვს. და მაინც ეს როდია მთავარი, სინამდვილეში ყველაფერი მიდის ამა თუ იმ კონკრეტულ ადამიანამდე, რომელიც ღებულობს გადაწყვეტილებას. რაც შეეხება წარმატებას, თქვენ რომ ახსენეთ, მე არ შემიძლია მისი აღქმა, როგორც წარმატებისა. მწერლის, მთხზველის ცხოვრება განისაზღვრება არა იმით, თუ რა გამოსცა, დაბეჭდა, გამოუვიდა, არამედ იმით, თუ რას აკეთებს იგი მოცემულ მომენტში ეს კი მუდამ დიდ სირთულეებთან არის დაკავშირებული და ეს არის საკუთარ თავთან, როგორც პროფესიონალთან, მისი დამოკიდებულების კრიტერიუმიც. ეს არც ჩაითვლება კონფლიქტად გარეგნულ წარმატებასა და შინაგან მდგომარეობას შორის. ესენი სავსებით ურთიერთსაპირისპირო პოლუსებია. წარმატება ნიღაბია, სამოსელი, რომელსაც იცმევ, უფრო სწორი იქნებოდა გვეთქვა, რომელსაც გაცმევენ. მაგრამ შენ იცი შენი ჭეშმარიტი ფასი. იცი, რა შეგიძლია და რა – არა. ასეთია საქმის პროფესიული მხარე. ამას გარდა, შენ იცნობ შენს თავს, იცი, რას წარმოადგენ, გახსოვს წყენა, რაც ვინმესთვის მიგიყენებია, საქციელი, რაც ჩაგიდენია და რაც შენის გაგებით, გასაკიცხია. სწორედ ეს განსაზღვრავს დამოკიდებულებას საკუთარი თავისადმი და არა ტაში ან დადებითი რეცენზიები. ლევ ნიკოლოზის ძე ტოლსტოი თაროზე თავის თხზულებათა კრებულს რომ შესცქეროდა, შესაძლოა გრძნობდა კმაყოფილებას, მაგრამ არა მგონია, რომ ძალიან დიდს. მით უმეტეს – მე. ერთი სიტყვით, შენ იცი, რომ ჯოჯოხეთის მოციქული ხარ, რომ გარკვეულწილად უვარგისი კაცი ხარ, რომ შენს გონებაში მოცემულ მომენტში არაფერი არ ხდება და რომ ვიღაც გაანაწყენე ან ყურადღება არ მიაქციე რამეს ან ვინმეს. აი, ესა ხარ შენ და არა ის, რაც შენ გარეთ ხდება. ეს აბსოლუტური სიმართლეა.
– კიდევ ერთი ციტატა თქვენი ინტერვიუდან: “თუ სერიოზულად ეკიდებით თქვენს საქმეს, მაშინ არჩევანს აკეთებთ ცხოვრებასა, ესე იგი სიყვარულსა, და მუშაობას შორის. ხვდებით, რომ ეს შეუთავსებადია”. ზოგჯერ ხომ არ ნანობთ, რომ მუშაობა არჩიეთ სისხლსავსე ცხოვრებას?
– თქვენ, ალბათ, მხედველობაში გაქვთ ამასწინანდელი ცვლილება ჩემს პირად მდგომარეობაში… მაგრამ მაინც მიმაჩნია, რომ ეს შეუთავსებადია. ახალ მდგომარეობაში გადასვლის ყველა წარმოდგენილი თუ ცხადი უპირატესობის მიუხედავად, თან მახლავს შეგრძნება, რომ ეს ერთ-ერთი დაბრკოლებაა, როგორიც კორესპონდენტია, რომელიც დიდ დროს გაკარგვინებს, როგორც ლექციები, რომლებიც უნდა წაიკითხო, როგორც კერძოდ, ეს ინტერვიუ… ეს არანაირად არ უწყობს ხელს იმას, რა- საც შემოქმედებითი პროცესი ეწოდება. ოჯახური ცხოვრებაც დაბრკოლებაა. წარმოდგენა არა მაქვს, როგორ გავართმევ მას თავს, მაგრამ იმედი მაქვს, საქმეს ეშველება, ამ ახალ ხარისხში გადავედი მეტისმეტად შეუგნებლად, როგორც ყოველთვის ვაკეთებდი ყველაფერს. ეს ზუსტად ისე ხდება, როგორც ლექსის ან სტატიის წერა. როცა თხზავ, მაშინ ეს გეჩვენება ყველაზე უფრო მნიშვნელოვან საქმედ. იმედი მაქვს, უხეშად რომ ვთქვათ, შევათავსებ სასიამოვნოს სასარგებლოსთან. იმედი მაქვს, მოვახერხებ. თუმცა, როგორც იტყოდა ჩემი საყვარელი ფრენსის ბეკონი, “იმედი კარგი საუზმეა, მაგრამ უვარგისი ვახშამი”.
– ხშირად გითქვამთ, რომ არ აპირებთ რუსეთში დაბრუნებას. უკანასკნელმა მოვლენებმა ხომ არ შეგაცვლევინათ აზრი? გრძნობთ თუ არა თავს ამერიკაში – მისი ბუნების, ხალხის, ქალაქების გათვალისწინებით, ისე როგორც სახლში?
– ეს თითქოს ორი შეკითხვაა. დავიწყებ მეორით. დიახ, საერთოდ ამერიკაში ზედმიწევნით ბუნებრივად ვგრძნობ თავს. ვერ გეტყვით, როგორც თევზი წყალში-თქო, მაგრამ ასე აქ არავინ არ არის. დიახ, ჩვენს დროში თევზი ყოველთვის კარგად როდია წყალში. საერთოდ თუ ადამიანს არ დაშრეტია ნერვების დაბოლოებები, ნებისმიერი ადგილი, სადაც იმყოფება, ამა თუ იმ დონეზე მასში აბსურდის შეგრძნებას იწვევს. შედიხარ შენობაში, ვიღაცას ელაპარაკები, ამ დროს კი გონებით გრძნობ, რომ ეს ყველაფერი სრული უაზრობაა, რომ არც შენ და არც შენი თანამოსაუბრე აქ არ უნდა იმყოფებოდეთ.
ახლა დაბრუნებაზე. მე მიჭირს ამ კითხვაზე გასაგები პასუხის გაცემა. ცვლილებები, რაც მოხდა, უეჭველად უკეთესობისაკენაა, შესანიშნავია, მაგრამ მიჭირს იმის წარმოდგენა, რომ ხელახლა შევიცვალო არსებობის სისტემა. ჯერ ერთი, აღარც ის ასაკი მაქვს, რომ ყველაფერი თავიდან დავიწყო, რადგანაც ეს უკვე სრულიად სხვა ქვეყანაა. ის ქვეყანა, რომელიც მე 20 წლის წინათ დავტოვე, აღარ არსებობს. იმიტომ კი არა, რომ პოლიტიკური ცვლილებები მოხდა, პირველ ყოვლისა, იმიტომ, რომ ახლა სხვა თაობას ეკუთვნის ძალა და ხელისუფლება. მხედველობაში მაქვს ხელისუფლება არა პოლიტიკური, არამედ წმინდა ეკზისტენციალური. ამ ახალ ქვეყანაში ყველაფრის ხელახლა დაწყება მომიწევს. არა მგონია, რომ ძალა მეყოს. ვიზიტით ჩავიდე? ბევრი იქცევა ასე, განსაკუთრებით უცხოელები და ეს ნორმალურიცაა. მე თვითონ შემიძლია სამოგზაუროდ წავიდე ლათინურ ამერიკაში ან აფრიკაში, ან სადაც მინდა, მაგრამ ტურისტად ჩავიდე ქვეყანაში, სადაც გავიზარდე? ეს საკმაოდ ბუნდოვან პერსპექტივად მეჩვენება. იმასაც თუ გავითვალისწინებთ, როგორ ცხოვრობს იქ ხალხი, მათს ცხოვრებაში ტურისტად შესვლა ჩემთვის ყოვლად მიუღებელია. რომ აღარაფერი ვთქვათ იმაზე, რომ იმ შარავანდით მოსილისათვის, რაც უკანასკნელ წლებში შევიძინე, ეს მოგზაურობა მეტად შრომატევად საქმედ იქცევა. აჟიოტაჟი და კარგი დამოკიდებულება გახლავთ სწორედ ის, რისი ატანაც ყველაზე უფრო მეტად მიჭირს. გაცილებით უფრო იოლია სიძულვილის ან ლანძღვის გაძლება. დადებითი ემოციები უფრო მეტად დამქანცველია. ერთი მხრივ, საშინლად მენდომებოდა ორი-სამი ადგილის ნახვა, როგორც იტყვიან, საკუთარ ნაკვალევზე გავლა – ყოველ შემთხვევაში გონების თვალით. თუმცა ერთსა და იმავე მდინარეში ორჯერ ვერ შედიან, ეს წაგვიკითხავს და ზოგჯერ დაგვიწერია კიდეც. მე მენდომებოდა ჩემი მშობლების საფლავზე მისვლა, თუმცა მათგან ფერფლის მეტი აღარა დარჩენილა რა. მაგრამ არ ვიცი, როგორ ან როდის შევისრულო ეს სურვილი. ამის მოხერხება ინკოგნიტოდ რომ შეიძლებოდეს, დიდი ხნის წინათაც გავაკეთებდი. მაგრამ ამერიკელ მოქალაქეს იქ გასამგზავრებლად სჭირდება რაღაც ანკეტების შევსება და უმალვე ეს ამბავი ცნობილი ხდება აქედან გამომდინარე ყველა შედეგით. ეს პერსპექტივა, ერთი მხრივ, მიმზიდველიც არის, მაგრამ, მეორე მხრივ, – აუტანელი. არსებობენ ადამიანები, რომლებსაც ეს სიამოვნებას ანიჭებთ, მოახტებიან თეთრ რაშს და დააგელვებენ ისე, რომ მხოლოდ ამ ცხენის ჭიხვინი გაისმის. ასეთი ადამიანები საკმარისად მოიძებნებიან, მაგრამ ვშიშობ, მათს რიგებს არ ვეკუთვნი. რამდენადაც შემეძლო, ვცდილობდი ჩემთვის მეცხოვრა, განაპირას, შეძლებისდამიხედვით განკერძოებით მეკეთებინა ჩემი საქმე, მეცხოვრა ჩემი საკუთარი ცხოვრებით და არასოდეს არ მეთამაშა ვინმეს, თუნდაც ჩემი საკუთარი როლი, იმიტომ, რომ ვიცი, ბოლომდე ვერანაირი როლის თამაშს ვერ შევძლებ.
რუსულიდან თარგმნა ციალა კალმახელიძემ
