წვიმიანი დღეა. რაღაც შემოგვეჩვია ეს წვიმა, სულ წვიმს… გაზაფხულზე წვიმს, ივნისში წვიმს, აგვისტოშიც კი წვიმს და ახლა რაღად გამკვირვებია წვიმის მოსვლა?! მე და ნალექი ერთმანეთს ვერ ვეწყობით, არც თოვლი მიყვარს და არც წვიმა. საჭიროაო, იტყვით. ჰოდა, აგერ, ბატონო, წვიმს, სულაც არ მეკითხება, რა განწყობით შევცქერი ფანჯრიდან.
სოციალურ ქსელში ვიხედები და კოლეგის სტატუსზე მეღიმება. ამ ბოლო დროსო, წერს, კითხვაზე „როგორ ხარ?” ადამიანები სულ უფრო ხშირად პასუხობენ, რა ვიცი, აბაო.
თურქულ ენაში ამ კითხვაზე პასუხის მრავალი ვარიანტიდან ერთი ასეთია: „fena değilım” – „ფენა დეილიმ”, ანუ ცუდად არ ვარო. გამოდის, ცუდად რომ არ ხარ, ეს უკვე კარგია. მაგრამ თუ ცუდად არ ხარ, ეს სულაც არ ნიშნავს კარგად ყოფნას. მოკლედ, რაღაც შუალედურ მდგომარეობაში ხარ, არც იქით და არც აქეთ.
სიკვდილზე აცრა შეუძლებელია, თუმცა სწორი რეჟიმით აცრისთვის ნიადაგის შექმნა შეიძლება. მარილი გიყვართ? მწნილი? თეფშზე ამოღებულ კერძს მარილს კიდევ ამატებთ?
დიახ, სუფრის მარილზე გეკითხებით. უძველეს დროში ალქიმიკოსები მას იდუმალ ნივთიერებას უწოდებდნენ. პარაცელსის აზრით, სწორედ მისგან შეიძლებოდა ფილოსოფიური ქვის მიღება. სპირტში თუ გახსნიდი, მუდმივი ახალგაზრდობის ელექსირად გარდაიქმნებოდა. ძველ ეგვიპტეში კი ბოროტი ძალების სიმბოლოდ მიიჩნეოდა. ეგვიპტელთა აზრით, ეს იყო ნივთიერება, რომელიც ყოველივე ცოცხალს სპობდა. ის ერთადერთი მინერალია, რომელსაც საკვებში სუფთა სახით ვიყენებთ. ბევრი მარილის მირთმევით სიკვდილს ვიახლოებთ. თუმცა, მოდი, ასე ვთქვათ: მარილი სიკვდილ-სიცოცხლის ზღვარზე მყოფი ნივთიერებაა. ის სიცოცხლისთვისაც გვჭირდება. მაგრამ სად არის ის ზღვარი, რომლის იქითაც მარილი საწამლავად იქცევა?
მარილი აუცილებელია ცენტრალური ნერვული სისტემის სწორი ფუნქციობისთვის. ნერვულ უჯრედებს შორის სიგნალი სწორედ მისი იონების მონაწილეობით გადაიცემა. ეს რთული მექანიზმებით ხორციელდება, რაც, მერწმუნეთ, ავიცენამ არ იცოდა, მაგრამ ამას მისთვის ხელი არ შეუშლია, რომ ეთქვა, ჩვენი ნაფიქრალი მარილისგანაა შექმნილიო.
მარილი ნატრიუმისა და ქლორისგან შედგება. მარილის დისოციაციის შედეგად წარმოქმნილი ნატრიუმის იონები მონაწილეობს ნერვული უჯრედების ფუნქციობასა და იმპულსების გადაცემაში, უჯრედში გლუკოზის ტრანსპორტირებაში, კუნთების შეკუმშვაში, თუმცა ნატრიუმთან მიმართებით ყველაფერი ასე მარტივად არ არის. ნატრიუმი ორგანიზმში წყალს აკავებს, რასაც შესაძლოა არცთუ სასურველი შედეგი მოჰყვეს. სისხლძარღვებში ზედმეტმა სითხემ შესაძლოა წნევის მომატება გამოიწვიოს. ამრიგად, ჭარბი ნატრიუმი წნევის მატებას უწევს პროვოცირებას, მომატებული წნევა კი გულ-სისხლძარღვთა სისტემის დაავადებების (ინსულტის, ინფარქტის), ასევე – თირკმელების უკმარისობის რისკფაქტორია. ზოგიერთი წყაროს მტკიცებით, მსოფლიო ბაზარზე უკვე გამოჩნდა ე.წ. მარილის შემცვლელი პრეპარატები, სადაც ნატრიუმის იონი კალიუმის ან მაგნიუმის იონითაა შეცვლილი. თუმცა მათი ავკარგიანობა საბოლოოდ ჯერ არ დაუდგენიათ. გარდა ამისა, ნატრიუმზე სულ მთლად უარის თქმაც არ ივარგებს. გამოდის, რომ საუკეთესო გამოსავალი მარილის დოზირებული მიღებაა. ერთი დღე-ღამის განმავლობაში ნახევარი გრამი მარილია საჭირო. თუმცა ამ ნორმას, მგონი, არავინ იცავს… საშუალო იაპონელი დღეში 40 გრამ მარილს გეახლებათ, ამერიკელი – 20 გრამს, ევროპელები კი წელიწადში თურმე 5 კგ მარილს მიირთმევენ. ამ ხალხმა ასე თუ გააგრძელა, ერთ ფუთ, ანუ 16 კილოგრამ მარილს სამიოდე წელიწადში შეჭამენ და ერთმანეთსაც უკეთ გაიცნობენ.
მარილს ან ზღვის წყლის ამოშრობით მოიპოვებენ, ან ქვამარილის საბადოებიდან. ერთ-ერთ მინერალს, რომლისგანაც ასევე იღებენ მარილს, ჰალიტი ჰქვია. ის ნახევრად გამჭვირვალეა და მოვარდისფრო. მისგან ლამპრებსაც აკეთებენ. ასეთი ლამპარი მიკროკლიმატს უფრო სუფთასა და გამჭვირვალეს ხდის.
მარილის დღიური ნორმა რომ ნახევარი გრამია (ჩაის კოვზის მესამედი), ზემოთ უკვე დავწერე, მაგრამ თუ მარილზე საერთოდ უარს ვიტყვით, საიდან მივიღებთ ამ აუცილებელ ნახევარ გრამს?
აღმოჩნდა, რომ სავსებით ბუნებრივად – პურის, ბოსტნეულის, ყველის და სხვა იმ პროდუქტების მეშვეობით, რომლებსაც დღის განმავლობაში ისედაც მივირთმევთ. იმის თქმა მინდა, რომ თუნდაც მარილი ხელოვნურად არ შევიტანოთ რაციონში, დღიური ნორმის გარეშე არ დავრჩებით.
თუ მარილს გამუდმებით ჭარბად გამოვიყენებთ, ეს ხელს შეუწყობს ორგანიზმში წყლის შეკავებას და სისხლძარღვების სანათური შევიწროვდება. შედეგად არტერიული წნევა მოიმატებს. ჭარბი მარილის გამო სითხის შეკავების თანმხლები პრობლემებია ჭარბი წონა, ჭარბი შაქარი, ჭარბი ქოლესტერინი.
მარილის მოყვარული ადამიანების ენაზე მარილის აღმქმელი რეცეპტორები დომინირებს, სხვა გემოზე პასუხისმგებელი რეცეპტორების მგრძნობელობა კი სუსტდება. როგორც კი მარილს შეამცირებთ, ეს უმალვე დაიბრუნებენ აქტიურობას.