ერთიანი ეროვნული გამოცდები დაიწყო და ჩემთვის ყველაზე საინტერესო ქართული ენისა და ლიტერატურის ტესტის შესახებ აბიტურიენტების მოსაზრებები იყო. რა გაუჭირდათ, რა დაწერეს და ა.შ. გამოსაცდელების მცირე ნაწილი წერს საგამოცდო თემას, რასაც ზოგი მათგანი იმით ხსნიდა, რომ ტესტის ნაწილის ქულაც საკმარისი იყო უმაღლესში მისაღებად, ნაწილი კი უბრალოდ არ წერდა. ეს არ კი, ჩემი აზრით, უფრო არის – ვერ. დამტკიცებულ, გრიფირებული წიგნებში ტექსტების შემდეგ არის შეკითხვები, რომლებიც უკუკავშირის შესაძლებლობაა, მაგრამ რამდენად ხდება სკოლებში თემის წერა, ესაა საქმე..
ფაქტია, რომ დღეს აბიტურიენტებს, თუ საშუალო განათლების საფეხურზე მყოფ მოსწავლეებს ძალიან უჭირთ ნათლად, მკაფიოდ და არგუმენტირებულად ჩამოაყალიბონ თავიანთი აზრი ამათუიმ საკითხზე. კომპლექსური პრობლემაა წერის უნარის არქონა, ან ცუდად ფლობა. მოსწავლე ჯერ კარგად უნდა მეტყველებდეს, გონებაში აყალიბებდეს აზრებს, გააჩნდეს სათანადო ცოდნა, რაც უკვე კარგი ტექსტის დაწერის საწინდარი იქნება. თანამედროვე ტექნოლოგიების, ინტერნეტის განვითარებამ ხელმისაწვდომი გახადა ინფორმაციის უდიდესი მარაგი, მაგრამ სურათი მაინც უარესია, ვიდრე გასულ ათწლეულებში.
რას მიცემს ბავშვს მხოლოდ იმის ცოდნა, თუ რა საკაცობრიო მნიშვნელობის მოვლენის დროს ატკივდა კბილი ბენ-ტოვიტს, თუ არ შეუძლა ეს ყველაფერი გააანალიზოს, დაუკავშიროს სხვა მოვნელებს, გამოიყენოს რაიმეს მამტკიცებელ ან უარმყოფელ არგუმენტად?.. ჩვენ ისედაც ხომ ვიცით ეს” ცოდნა, გაგება, გამოყენება, ანალიზი, სინთეზი და შეფასება?.. ჩვენ ვიცით, მაგრამ ფაქტია, რომ მოსწავლეთა დიდი ნაწილი რჩება ცოდნისა და გაგების საფეხურებზე და ესეც – კარგ შემთხვევებში.
ცოტა შორსაც რომ წავიდეთ, წერა თვითგამორკვევის პროცესია. ადამიანი, რომელიც ბავშვობიდანვე ერკვევა რა და როგორ უნდა წეროს, შემდეგ უფრო ადვილად ახახისხებს და განსჯის მოვლენებს, გამოაქვს აზრი, სვამს კითხვებს და პასუხობს. როგორი იქნებოდა, მათემატიკაში მხოლოდ წიგნში დაბეჭდილ ამოცანებს იზეპირებდე და ამოხსნით კი – არაფერს ხსნიდე?.. მე არ ვიცი როგორი არის ან უნდა იყოს მოაზროვნე ადამიანი, მაგრამ ამის მიღწევაში სკოლის მოსწავლეს წერა რომ დაეხმარება, ნათელია.
ზოგჯერ მასწავლებლებსაც ერევათ შემოქმედებითი პროცესი და მხატვრული ტექსტი. შემოქმედებითი პროცესი შეიძლება იყოს ქიმიური ფორმულის ამოხსნაც და დავალების წერაც, მთავარია როგორი განწყობით მიხვალ შენ ამ სამუშაოსთან. ძალიან კარგი სიტყვაა დავალება, რაც ალბათ პასუხისმგებლობის გრძნობის გაჩენას და დანახვასაც უწყობს ხელს ადრეულ ასაკშივე, მაგრამ ამ სიტყვას ცუდი შინაარსი აქვს შეძენილი ჩვენში. ეს არის ერთგავრი ვალდებულება, იძულება, გინდა თუ არა გასაკეთებელი რამ..
მარიო ვარგას ლიოსა თავის წერილში „სამყარო რომანების გარეშე” წერს: „ბორხესი ღიზიანდებოდა, როდესაც ეკითხებოდნენ: “რა საჭიროა ლიტერატურა?” ეს სულელურ შეკითხვად მიაჩნდა და ასე პასუხობდა:”არავის აინტერესებს, რა სარგებლობა მოაქვს კანარის ჩიტის გალობას ან განთიადისას ცაზე მიმოფანტული ღრუბლების ხილვას”. ასე რომ, ნუ თუ მაინც დასვამთ კითხვას, რა საჭიროა თემის წერა, ესეიგი თქვენ ის არასოდეს დაგიწერიათ მცირე პერიოდში მოთავსებული სისტემატიურობით მაინც, სცადეთ დაწერეთ, სხვებსაც ურჩიეთ და მერე, საითაც არ უნდა მიუბრუნდეთ ცხოვრებას, უფრო ვრცელი გამოჩნდება თქვენი რეალური თუ წარმოსახვითი წარსულიც, აწმყოც და იქნებ მომავალიც.
