ჩემო მკითხველო, ახლავე უნდა გამცნო, რომ ეს არც ყველასთვის კარგად ნაცნობი წერილებად დაწერილი ისტორიაა კეტლინისთვის დედის დანატოვარი წიგნის მაღაზიიდან და არც კატრინ პანკოლის მიერ თეთრ ფურცელზე ასოების გამოყვანის მიზნით დაწერილი წერილი, მოგვიანებით რომანის გმირებს შორის მოულოდნელი რომანტიკული მიმოწერა რომ გაჩაღდება. ეს მხოლოდ და მხოლოდ გასართობი საახალწლო წერილია, საუკეთესო სურვილებით რომ გიძღვნით ყველას, ვის თვალსაწიერშიც ის მოხვდება.
რაკი ამწუთას, თავადაც რომ არ ველოდი, ისე, მეხსიერებაში ეს რომანტიკული ამბავი ამომიტივტივდა, სულ ცოტა ხნით თქვენც მოგტაცებთ ყურადღებას.
ამ წიგნის ერთი გმირი, ლა-მანშის სანაპიროსთან, „ნიჟარაში” მცხოვრები, წიგნის პაწაწინა მაღაზიის მფლობელია, მეორე – მწერალი. ცხადია, წიგნებს შორის მცხოვრები გმირების საერთო სამყაროდ წიგნები იქცევა.
ამ ამბავმა თუ დაგაინტერესათ, შემიძლია, ცალი თვალით ახლავე ჩაგაჭყიტოთ ნებადართულ უცხო წერილში. მით უფრო, რომ თავად კატრინსაც სურს, სხვისი ნაწარმოებების კითხვისას რომანში შეიჭრას და გმირებს ერთმანეთისთვის სიმართლის თქმა აიძულოს. ჰო, საინტერესო ადამიანია, უდავოდ.
„სიყვარული მხოლოდ სულის ფრენა არ არის – ის უდიდესი მატყუარაცაა, თვალთმაქცი. ის ყველაფერს გტაცებს, მერე კი, დანაყრებული, ახალ შეგრძნებებს მოწყურებული, შორს მიფრინავს ახალ-ახალი გულების გასაძარცვად. ჩვენ კი, ბედნიერების ილუზიით შეპყრობილნი, შეშლილებივით მივდევთ მას. ბედნიერებისკენ ეს დაუფიქრებელი სწრაფვა გვაიძულებს ვიცოცხლოთ. „რატომ?” – სულ ეს არის, რაც სიყვარულისგან რჩება. ადამიანთა გულები სწორედ ამ ორ მარცვალზე იმსხვრევა სასიკვდილოდ”.
ორი ადამიანის ამ თითქოსდა უწყინარ მიმოწერაში საბოლოოდ გაცილებით მეტი გულის მსხვრევა აღმოჩნდება, ვიდრე ჩემგან თქვენთვის ჩაფიქრებული ბრჭყვიალა საახალწლო განწყობის შექმნა. ნორა ეფრონის ფილმისგან „თქვენთვის წერილია” განსხვავებით, ეს ამბავი „ისინი ცხოვრობდნენ დიდხანს და ბედნიერად” ვერ დასრულდება, ამიტომ სასწრაფოდ გადავერთოთ რაიმე მხიარულზე.
კლასიკური სკოლის ორი ვირტუოზი ვიოლონჩელისტი, ვიდრე საკონცერტო ფრაკები არ გაიხადეს, კრეატიული არანჟირება არ მოიფიქრეს და ნამუშევარი სოციალურ ქსელში არ გამოფინეს, მხოლოდ ძალიან ვიწრო წრეში იყვნენ „ძალიან ცნობილები”. „ფრაკის გახდის” ტენდენციასა და მიზეზებზე მომდევნო წერილში გესაუბრებით.
***
ეს ამბავი თითქმის ორი საუკუნის წინ მოხდა.
1818 წლის 24 დეკემბერს, შობის წინა დღეს, ბატონმა მორმა ავსტრიის ერთ-ერთი სოფლის, ობერნდორფის, ეკლესიის ორგანისტს ფრანც გრუბერს, თავისი ლექსი მიუტანა და სთხოვა, მუსიკა დაეწერა ორი ხმისა და გიტარისთვის. გინდ დაიჯერეთ, გინდ არა, მორს სიმღერა იმავე დღეს მზად დახვდა. რატომ მოინდომა იოსეფ მორმა მის ტექსტზე სიმღერის შექმნა, უცნობია, მაგრამ რატომ მაინცდამაინც გიტარისთვის, ამის თაობაზე ვერსია არსებობს: იმ დროისთვის ეკლესიის ორგანი მწყობრიდან იყო გამოსული. არსებობს მეორე ვერსიაც, რომ მორს სურდა, ახალი ჰიმნი მისი საყვარელი ინსტრუმენტისთვის – გიტარისთვის შექმნილიყო.
საშობაო ჰიმნი პირველად ობერნდორფის წმ. ნიკოლოზის ეკლესიაში აჟღერდა – ის მორმა და გრუბერმა შეასრულეს გუნდისა და გიტარის აკომპანემენტის თანხლებით. სწორედ ასე დაიბადა სიმღერა, რომელიც შემდეგ მთელმა მსოფლიომ აიტაცა. დღეს ის უკვე ასობით ენაზეა თარგმნილი და ყოველ შობა ღამეს მას მილიონობით ადამიანი მღერის. მან გადალახა გეოგრაფიული საზღვრები და ენობრივი ბარიერი და მსოფლიოს ხალხთა გულები დაიპყრო.
იმ დროისთვის, როდესაც საგალობელი „Silent Night” მთელ ევროპაში გახდა ცნობილი, იოზეფ მორი ცოცხალი აღარ იყო, სიმღერა კი უცნობი კომპოზიტორის ნაწარმოებად მიიჩნეოდა. ფრანც გრუბერი სხვადასხვა მუსიკალურ ინსტანციაში წერდა, რომ ეს დიდებული სიმღერა მან შექმნა, მაგრამ მოწმე არ ჰყავდა. სხვადასხვა დროს მელოდიის ავტორობას მიაწერდნენ ჰაიდნს, მოცარტს, ბეთჰოვენს. კამათი მხოლოდ 21-ე საუკუნეში შეწყდა, მას შემდეგ, რაც იპოვეს დიდი ხნის დაკარგული „ჩუმი ღამის” არანჟირება, რომელიც დედნად იქნა აღიარებული. მის მარჯვენა ზედა კუთხეში მორის ხელით ეწერა: „მელოდია – ფრ. გრუბერისა”. უძველესი საავტორო პარტიტურა, დაახლოებით 1820 წლისა, ზალცბურგის მუზეუმში ინახება.
მე-20 საუკუნის დასაწყისში ობერნდორფის ეკლესია წყალდიდობამ დაანგრია. დღეს მის ადგილას პატარა სამლოცველოა აშენებული და იქვე გახსნილია „ჩუმი ღამის” მუზეუმი.
საშობაო ჰიმნს, რომელიც თქვენ მოისმენეთ, ასრულებდა ლონდონის წმ. ფილიპეს ეკლესიის ბიჭუნათა გუნდი – „Libera”. ამ შესანიშნავ გუნდს „ანგელოზების ხმებსაც” უწოდებენ და მართლაც ასეა. შეუძლებელია, კრიალა ბავშვურმა ვოკალმა მსმენელი გულგრილი დატოვოს. ბიჭუნათა გუნდი საეკლესიო საგალობლების გარდა კლასიკურ ნაწარმოებებსაც ასრულებს.
ამ გუნდს კარგად ესადაგება დიდი რომაელი პოეტის გამონათქვამი: „ბავშვთა სულები მუსიკალურ საკრავებს ჰგავს; ჟღერადობა იმაზეა დამოკიდებული, ვინ ეხება მათ”.
არაფრით არ შემიძლია, ეს წერილი ჩემი საყვარელი ქართული საშობაო საგალობლით არ დავასრულო – ჯანსუღ და ვახტანგ კახიძეების „25 დეკემბერსა” ნანა ჯანელიძის ულამაზესი ფილმიდან „იავნანა”:
