ხუთშაბათი, მარტი 28, 2024
28 მარტი, ხუთშაბათი, 2024

„დაფიქრდი, დაწყვილდი, გაუზიარე“ – მეთოდის გამოყენება ქართული ენისა და ლიტერატურის გაკვეთილზე

ეს მეთოდი საშუალებას აძლევს მოსწავლეს, ჩამოაყალიბოს თავისი აზრი და გაუზიაროს სხვებს.
ეს ერთ-ერთი ყველაზე ეფექტური მეთოდია იმისთვის, რომ მოსწავლეს გამოუმუშავდეს ზეპირმეტყველების, კომუნიკაციის, თანამშრომლობის, შეჯამებისა და დასკვნების გამოტანის უნარ-ჩვევები, ჩამოუყალიბდეს ანალიტიკური აზროვნება, მიეჩვიოს სხვისი აზრის პატივისცემას, იყოს კარგი მსმენელი, ჩაერთოს საგაკვეთილო პროცესში.
მეთოდი სამსაფეხურიანია და თითოეულ საფეხურზე კონკრეტულად არის განსაზღვრული მოსწავლეთა საქმიანობა:
I. დაფიქრდი – მოსწავლეები ინდივიდუალურად ფიქრობენ დასმულ კითხვაზე;
II. დაწყვილდი – მოსწავლეები წყვილდებიან და განიხილავენ მოფიქრებულ საკითხს;
III. გაუზიარე – მოსწავლეები წყვილებში განხილულ საკითხს კლასს უზიარებენ.
ამ მეთოდის გამოყენება სწავლების ყველა საფეხურზე შეიძლება. ის შეგვიძლია მოვარგოთ სხვადასხვა ხასიათის ნაწარმოებს. გამოიყენება წაკითხვამდე, კითხვის პროცესში და კითხვის შემდეგ.
იმისთვის, რომ მოსწავლეებმა ეფექტურად შეძლონ ამ მეთოდის დახმარებით ტექსტის დამუშავება, ვესაუბროთ მათ მეთოდის შესახებ, ავუხსნათ, რომ იგი სამი საფეხურისგან შედგება და განვუმარტოთ, რას მოიცავს თითოეული საფეხური.
თავდაპირველად ვარჩევთ ტექსტს, დავსვამთ კითხვას გამოწვევისთვის, რომელიც უშუალოდ უკავშირდება შესასწავლ საკითხს.
კითხვის დასმა და მასზე პასუხის ძიება სასწავლო პროცესის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი კომპონენტია. ის ეხმარება მოსწავლეს, განსაზღვროს მოცემული ტექსტის წაკითხვის მიზანი, ხოლო მასწავლებელს – განსაზღვროს მოსწავლის გაგების დონე.
თუმცა კითხვის დასმას თან ახლავს ორი სირთულე:
1. კითხვაზე პასუხს სცემენ აქტიური მოსწავლეები, მორცხვები და პასიურები კი, როგორც წესი, თვალს არიდებენ მასწავლებელს.
2. პასუხის მოსაფიქრებლად არასწორად განსაზღვრული დრო: კითხვის დასმის შემდეგ მასწავლებელი დაახლოებით ერთი წამის შემდეგ ითხოვს პასუხს; როგორც კი ერთ-ერთ მოსწავლეს გამოიძახებს, დანარჩენები წყვეტენ ფიქრს.
მასწავლებელს ამ ორი პრობლემის მოგვარებას გაუადვილებს მეთოდი „დაფიქრდი, დაწყვილდი, გაუზიარე”.
მეთოდის სპეციფიკიდან გამომდინარე (იმის გათვალისწინებით, რომ პასუხს თავდაპირველად მეწყვილეს უზიარებს, მერე კი – მთელ კლასს), მოსწავლეს ეკისრება პასუხისმგებლობა მეწყვილისა და კლასის წინაშე. 
გამოყოფილი დროის შემდეგ მოსწავლე ან მისი მეწყვილე ვალდებული არიან, წარადგინონ როგორც საკუთარი, ასევე პარტნიორის ნააზრევი. აქედან გამომდინარე, ეს მეთოდი ყველა მოსწავლეს აქტიურად რთავს საგაკვეთილო პროცესში.
დაფიქრდი
პირველ ეტაპზე მოსწავლეები ფიქრობენ თავიანთ პასუხზე. ეს არის დრო, რომელიც გამოყოფილია ე. წ. „ჩუმი ფიქრისათვის”, რაც საშუალებას აძლევს მოსწავლეს, კარგად მოიფიქროს და ჩამოაყალიბოს პასუხი. კითხვის სირთულიდან გამომდინარე, მოსწავლეს მოსაფიქრებლად შეიძლება მიეცეს 10 წამიდან 2 წუთამდე.
მოსწავლე პასუხის ჩამოყალიბებას ცდილობს არსებული (წინარე) ცოდნის გააქტიურებით.
ამ საფეხურზე მოსწავლეებს უვითარდებათ პასუხისმგებლობის გრძნობა. ისინი ცდილობენ, კარგად ჩამოაყალიბონ სათქმელი, ვიდრე დაიწყებენ პარტნიორთან დისკუსიას.
ამ დროს მასწავლებელს შეუძლია, იაროს კლასში და დააკვირდეს, რას წერენ (იმ შემთხვევაში, თუ მუშაობენ სამუშაო ფურცელზე) ან მოუსმინოს მათ საუბარს, რათა გაარკვიოს, რომელ მათგანს ესმის კითხვის არსი. ეს მოსწავლეებს გაუქარწყლებს სურვილს, ისხდნენ პასიურად, მეწყვილის ნამუშევრის იმედად.
მოსწავლეებს აზრის გამოხატვა წერილობითაც შეუძლიათ. ამისთვის მასწავლებელი იყენებს სამუშაო ფურცელს, რომელიც მოსწავლეებს ინდივიდუალურად დაურიგდებათ. გაზიარების ეტაპზე მათ სწორედ ამ ფურცელზე დაყრდნობით შეუძლიათ პრეზენტაცია. ფურცელს შეიძლება ანგარიშის სახე მიეცეს, რაც მასწავლებელს გამოადგება მოსწავლეთა საბოლოო შეფასებისას.
სამუშაო ფურცელი

კითხვა

 

მე რა ვიფიქრე

 

მეწყვილემ რა იფიქრა

 

რა გავუზიარეთ ერთმანეთს

 

 

 

დაწყვილდი

შემდეგ მოსწავლე უწყვილდება გვერდით მჯდომს ან ერთიანდება ჯგუფში.

მასწავლებელმა წინასწარ უნდა განსაზღვროს წყვილებში მომუშავე მოსწავლეთა ვინაობა.

დაახლოებით 1-3 წუთის განმავლობაში მოსწავლეები განიხილავენ თავიანთ იდეებს. საუბრის დროს ისინი ხელახლა ფიქრობენ და ებადებათ ახალი იდეები. ისიც გასათვალისწინებელია, რომ მოსწავლე, რომელიც სიმორცხვის გამო თავს იკავებდა პასუხის გაცემისაგან, მეწყვილესთან მაინც განიხილავს თავის იდეას. ეს არის ერთ-ერთი საშუალება, მოსწავლე გახდეს უფრო თავდაჯერებული და თავის შეხედულებაზე თამამად ისაუბროს.

თუ მასწავლებელი შეამჩნევს, რომ წყვილებში მუშაობის დროს რომელიმე მოსწავლე დიალოგში ერთპიროვნულად დომინირებს, უნდა ჩაერიოს, რეგლამენტის რეჟიმზე გადაიყვანოს. ამ შემთხვევაში თითოეულ მოსწავლეს განსაზღვრული სალაპარაკო დრო ეძლევა.
გაუზიარე

მას შემდეგ, რაც წყვილები ერთმანეთის პასუხს მოისმენენ (რასაც3 წუთზე მეტი დრო არ უნდა დაეთმოს), მასწავლებელი სთხოვს მოსწავლეებს, თავიანთი აზრი კლასს გაუზიარონ.

დაწყვილების შემდეგ მოსწავლეებს უფრო მეტი სურვილი აქვთ, გამოთქვან აზრი, რადგან პასუხზე პასუხისმგებლობას წყვილი იყოფს. დაწყვილების შემდეგ მოსწავლეები სათქმელს უფრო ლაკონურად აყალიბებენ, რადგან ჰქონდათ საშუალება, ემსჯელათ და განეხილათ.

გაზიარებაში მათ სამუშაო ფურცელიც ეხმარება, რომელიც შეჯამებისთვის გამოადგებათ. ამ სქემას პირობითად შეიძლება ანგარიშის ფორმაც ვუწოდოთ.

მანანა ბაქრაძე – მიხეილ ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის 124-ე საჯარო სკოლის ქართული ენისა და ლიტერატურის მასწავლებელი.

გამოყენებული ლიტერატურა:
1. საგამოცდო პროგრამა და დამხმარე ლიტერატურა (კრებულიდან: „როგორ მოვემზადოთ პედაგოგთა სასერტიფიკაციო გამოცდისთვის). მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრი. თბილისი, 2012
2. სწავლება და შეფასება – დამხმარე სახელმძღვანელო (II). მასწავლებელთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრი, 2008

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი