წერითი უნარ-ჩვევების განვითარებისათვის
მნიშვნელოვანია შეფასების პროცესის უწყვეტობა. სასურველია, შეფასება ფოკუსირებული იყოს როგორც წერის პროცესზე, ისე წერის პროდუქტსა და წერის პროცესის
მიმართ მოსწავლეთა დამოკიდებულებაზე.ეს შეიძლება გაკეთდეს როგორც სიტყვიერი, ისე წერილობითი ფორმით. აღნუსხვის ისეთი საშუალებები, როგორებიცაა შეფასების ცხრილები (სქემები), მოკლე ჩანაწერები, პორტფოლიოები, ხელს უწყობენ ისეთი ინფორმაციის შეგროვებას, რომელიც დაგვეხმარება მოსწავლის წერითი უნარებისა და ინტერესების შეფასებაში.
ამ პროცესში სასურველიაგამოყენებული იყოს როგორც მოსწავლის თვითშეფასება, თანატოლთა შეფასება და მასწავლებლის შეფასება, ასევე სამივეს კომბინაცია.
წერის ყოველ ფორმატს შესაბამისი კრიტერიუმები აქვს. ამ კრიტერიუმებს განსაზღვრავს აუდიტორია, მიზანი და ფორმატი. მოთხრობა განსხვავდება წერილისაგან, ხოლო ორივე განსხვავდება ესესაგან.აქედან გამომდინარე, განსხვავებულია კრიტერიუმებიც. მნიშვნელოვანია, რომ მოსწავლეები იცნობდნენ იმ წერითი ფორმატის კრიტერიუმებს, რომელიც შეარჩიეს ან მასწავლებელმა შეურჩია. სასურველია, მასწავლებელმა და მოსწავლეებმა ეს კრიტერიუმები ერთად განსაზღვრონ.
ქვემოთ
რამდენიმე სახის წერითი დავალებისათვის მოცემულია ცხრილის (სქემის) ნიმუშები.
უპირველეს ყოვლისა, მნიშვნელოვანია, მოსწავლეებმა გააცნობიერონ წერის პროცესის არსი და მისი მნიშვნელობა. როგორც
ზემოთ აღვნიშნეთ, მასწავლებელმა უნდა შეაფასოს არამარტო წერის პროცესი და პროდუქტი, არამედ მოსწავლის დამოკიდებულება წერის მიმართ. ამისათვის გთავაზობთ კონკრეტული საქმიანობის აღწერას.
წერის პროცესის მიმართ მოსწავლეთა მოსაზრებების მოსმენა
·
დაფაზე ან ფურცელზე დაწერეთ დაუსრულებელი წინადადება: “წერის პროცესი ჩემთვის არის…” შესთავაზეთ მოსწავლეებს მცირე ჯგუფებში მსჯელობის შემდეგ წარმოადგინონ წინადადების დასრულების ვარიანტები.
·
ყველას მიეცით საკუთარი აზრის გამოთქმის საშუალება და მათი აზრები დაფაზე ან ქაღალდზე დაწერეთ. ზოგიერთი აზრი შეიძლება უარყოფითი დამოკიდებულების გამომხატველიც იყოს (მაგალითად: დამღლელია, დიდ დროს მოითხოვს, უინტერესოა და ა. შ.), მაგრამ მნიშვნელოვანია მათი მოსმენა იმისათვის, რომ შემდეგ შესაბამისი მიმართულებით იმუშაოთ.
გამოიყენეთ მოსწავლეთა პასუხები იმისათვის, რომ გადახვიდეთ წერის შესახებ დისკუსიაზე. მოსაზრებები
განათავსეთ ცხრილში:
|
წერის პროცესის |
წერის პროცესის |
|
|
|
„უარყოფით
მხარეებში” შესაძლოა უფრო ბევრი მოსაზრება მოხვდეს, მაგრამ დაეხმარეთ მოსწავლეებს იმის გაგებაში, რომ წერა კომუნიკაციის ბუნებრივი საშუალებაადა ხაზი გაუსვით წერითი კომუნიკაციის მნიშვნელობას. აუხსენით, რომ წერის პროცესში მასწავლებელი და მოსწავლეები ითანამშრომლებენ, ეს მათ
სირთულეების დაძლევასა და წერითი უნარების გაუმჯობესებაში დაეხმარება.
იმისათვის, რომ
მოსწავლეთა თანამშრომლობას შევუწყოთ ხელი, ვაწყვილებთ მათ და ვთხოვთ, ერთმანეთის
ნაწერის წაკითხვის შემდეგ შეავსონ „აზრთა გაზიარების ცხრილი”.
აზრთა გაზიარების ცხრილის ნიმუში
ავტორი ——————————————- თარიღი———————–
სათაური —————————————— ჟანრი/ფორმატი ———————–
მე წავიკითხენაწერი:
ერთხელ —– ორჯერ —– რამდენჯერმე——
ყველაზე მეტად შენს ნაწერში მომწონს შემდეგი მონაკვეთი: __________________________________________________________________________________
აქ
კარგად ჩანს: ___________________________________________________________________________________
ერთი ცვლილება, რომლის შეტანაც მიზანშეწონილად მიმაჩნია, შემდეგია: ____________________________________________________________________________________
ვფიქრობ, ეს ცვლილება გამართლებულია იმიტომ, რომ_______________________________________________________________________________
ასეთი ცხრილი სასარგებლოა ერთდროულად როგორც ნაწერის ავტორისათვის,
ისე შემფასებლისთვის. ერთი მხრივ, მოსწავლეები ივითარებენ ნაწერის რედაქტირების
უნარ-ჩვევას, მეორე მხრივ, ეჩვევიან არგუმენტირებულ და სტრუქტურირებულ მსჯელობას.
გთავაზობთ კიდევ ერთ ცხრილს, რომელიც განმავითარებელ შეფასებაზეა ორიენტირებული და
მისი გამოყენება სასურველია ნაწერის პირველი (შავი) ვარიანტის შექმნის შემდეგ. ასეთი
ცხრილი ეფექტურია როგორც თანატოლთა მიერ ურთიერთშეფასებისათვის, ისე მასწავლებლის
მიერ მოსწავლის ნაშრომის პირველი ვერსიის შეფასებისა და განმავითარებელი
კომენტარისათვის.
წერითი დავალების შეფასების ცხრილის ნიმუში
მოსწავლე——————————– კლასი———————— თარიღი———–
|
კრიტერიუმები |
დიახ |
არა |
ნაწილობრივ |
რეკომენდაცია |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
შენიშვნა: მასწავლებლებს შეუძლიათ ამ ცხრილის მორგება მათ მიერ განსაზღვრული მიზნებისათვის. ერთი საკონტროლო ცხრილი შეიძლება არ შეიცავდეს ყველა კრიტერიუმს; ნაწერის რედაქტირება/კორექტირება ადვილად დასაძლევია, როდესაც კონკრეტული და ამასთან ნაკლები კრიტერიუმია დასახელებული.
ერთდროულად განმსაზღვრელი და განმავითარებელი შეფასებისათვის
ყველაზე ეფექტურია ანალიტიკური სქემები.
მაგალითისათვის გთავაზობთ შინაარსისა (შედარებით დაბალი საფეხურის – IV-VI კლასის მოსწავლეებისათვის) და ესეს შეფასების ანალიტიკური სქემის ნიმუშებს.
წერითი დავალების შეფასების
კრიტერიუმები შინაარსისთვის
I კრიტერიუმი
|
შინაარსობრივი |
|
|
შინაარსს |
3 |
|
შინაარსის |
2 |
|
თანამიმდევრობა |
1 |
|
დარღვეული |
0 |
II კრიტერიუმი
|
ნაწერის |
|
|
ნაშრომი შეკრულია, აბზაცები სწორადაა გამოყოფილი, |
2 |
|
ნაშრომი შეკრულია, თუმცა აბზაცები ზოგ შემთხვევაში |
1 |
|
ნაშრომი არ არის შეკრული, აბზაცები არასწორადაა/საერთოდ |
0 |
III კრიტერიუმი
|
სტილი |
|
|
ლექსიკა მდიდარია, |
3 |
|
ლექსიკა შინაარსის ადეკვატურია, თუმცა ნაკლებად იყენებს |
2 |
|
ლექსიკა ღარიბია, თუმცა აზრი გასაგები. არ იყენებს ახლადშესწავლილ |
1 |
|
ლექსიკა |
0 |
IVკრიტერიუმი
|
ენობრივი |
|
|
ნაშრომში არ არის დაშვებული ….–ზე მეტი ისეთი ორთოგრაფიულ-მორფოლოგიური, |
2 |
|
ნაშრომში არ არის დაშვებული |
1 |
|
ნაშრომში დაშვებულია ….–ზე |
0 |
შენიშვნა: აქაც და ქვემოთ მოცემულ ცხრილშიც ღიად არის
დატოვებული ენობრივი შეცდომების რაოდენობა. მათი განსაზღვრა მასწავლებელს თავად შეუძლია კლასის
სპეციფიკის, დავალების სირთულისა და სხვა ფაქტორების გათვალისწინებით.
ესეს შეფასების კრიტერიუმები
I კრიტერიუმი
|
შინაარსობრივი |
|
|
დავალების პირობა |
2 |
|
დავალების პირობა ნაწილობრივ |
1 |
|
დავალების პირობა |
0 |
II კრიტერიუმი
|
ნაწერის |
|
|
ნაშრომი კარგადაა შეკრული, ლოგიკურად ენაცვლება |
1 |
|
ნაშრომში დარღვეულია ტექსტის არასწორადაა გამოყოფილი. |
0 |
III კრიტერიუმი
|
მსჯელობის |
|
|
მსჯელობა დამაჯერებლადაა |
2 |
|
მსჯელობა მთლიანად |
1 |
|
მსჯელობა ზოგადია, სქემატური. |
0 |
IV კრიტერიუმი
|
დამოუკიდებელი |
|
|
ნაშრომში გამოვლინდა |
1 |
|
მსჯელობა ტრაფარეტული და |
0 |
V კრიტერიუმი
|
ლექსიკა და |
|
|
ნაშრომში |
2 |
|
ნაშრომში აზრი გასაგებია, |
1 |
|
ლექსიკა მწირია, სტილი – |
0 |
VI კრიტერიუმი
|
სინტაქსი, მორფოლოგია, |
|
|
ნაშრომში არ არის დაშვებული |
2 |
|
ნაშრომში არ არის დაშვებული |
1 |
|
ნაშრომში დაშვებულია …….. |
0 |
მოცემულ ცხრილებს (სქემებს) მხოლოდ
სარეკომენდაციო დანიშნულება აქვთ. მათი ადაპტირება მასწავლებლებს
შეფასების მიზნისა და მოსწავლეთა საჭიროების შესაბამისად შეუძლიათ.
