საკვანძო კომპეტენციები

ელზეარდ ბუფიე  ანტერპრენერი, რომლის  ქმედების  შედეგი  გრძლევადიანი და მდგრადია

მორიგი სამუშაო დღის ბოლოს, როდესაც  ჩემი მოსწავლეებისთვის გაკვეთილს ვგეგმავდი და გონებაში ვაანალიზებდი სხვადასხვა ვერსიას, ისეთს, მოსწავლისათვის სწავლისა და შემეცნების  პროცესი საინტერესო რომ  ყოფილიყო. გამიჩნდა იდეა  ერთ-ერთ ტრენინგზე მიღებული გამოცდილება  გადმომეტანა საკლასო ოთახში. ნებისმიერ გამოცდილებას, ადრე თუ გვიან  მოაქვს დადებითი ეფექტი.

გთავაზობთ,  გამოცდილებას, რომელიც ბუნებისმეტყველების  სწავლებისას გარემოს მდგრადი განვითარების მიზნების, სამეწარმეო  კომპეტენციებისა და   ღირებულებითი პედაგოგიკის  საფუძვლების დანერგვისთვის გამოადგება მასწავლებლებს.

ცნობილი ფრანგი მწერლის ჟან ჟიონის  მოთხრობის ,, ადამიანი, რომელიც ხეებს რგავდა’’ ანიმაციური ფილმი მოგვითხრობს გამოგონილი პერსონაჟის -ელზეარდ ბუფიეს, მარტოხელა მწყემსის თავდაუზოგავი და  წარმატებული იდეის განხორციელების ისტორიას – გაეშენებინა ტყე უდაბურ ადგილზე. მასთან შემთხვევით ახალგაზრდა მოგზაური ხვდება, რომელიც უნებურად მისი იდეს ხორცშესხმის მოწმე ხდება.  ელზეარდ ბუფიე, რომელიც ყოველდღე 100 მუხის  რკოს არჩევს და რგავს ხრიოკ ადგილზე, ცდილობს  სიცოცხლე  დაუბრუნოს უკაცრიელ ადგილს. წლების შემდეგ  მოგზაურს განგება კვლავ შეახვედრებს ელზეარდს, მას უწინდელი უკაცრიელი ადგილის ნაცვლად ახალგაშენებლი ტყე ხვდება. თესლი, რომელსაც მწყემსი რგავს ადამიანის ქმედების სიმბოლოა, ცუდისა და კარგისაც, რომელსაც შორსმიმავალი მიზნები და შედეგები აქვს.  სწორედ  აქ ჩანს ნათლად რამდენად დიდია ადამიანის კვალი გარემოზე, გვაფიქრებს  საკუთარ საქციელზე, მოგვიწოდებს გავუფრთხილდეთ   და დავუტოვოთ მომავალ თაობას მსოფლიო  იმაზე უფრო ლამაზი და პერსპექტიული, ვიდრე ჩვენ გვერგო მემკვიდრეობად.

ფილმის ჩვენების შემდეგ ,მასწავლებელი  აკეთებს აქცენტს თუ რატომ არის  ტყე ცოცხალი ორგანიზმებისთვის  და ადამიანისთვის ასეთი მნიშვნელოვანი? ნაყოფის და ხის მასალის გარდა , რომელიც  მნიშვნელოვანი ნედლეულია, მწვანე მცენარის როლი  დედამიწაზე სიცოცხლის განვითარებისთვის განუზომელია. აქ შესაძლებელია  ფოტოსინთეზის პროცესის კიდევ ერთხელ შეხსენება და ხაზგასმა.

ტყის ერთ-ერთი მნიშნველოვანი დაცვითი ფუნქცია  წყლის შეკავებაა. აღნიშნული საკითხის დაკავშირება სტიქიურ მოვლენებთან (წყალდიდობა, ღვარცოფი)  არის შესაძლებელი, რა დროსაც მოსწავლე მიზეზ-შედეგობრივ კავშირს კიდევ ერთხელ  დაინახავს.

ტყის გაჩეხვის ნაგატიური შედეგების  მსჯელობისას მოსწავლეებს შესაძლებელია  შევთავაზოთ პრობლემის გადაჭრის გზების ძიება  რა დროსაც გავააქტიურებთ კრიტიკულ და შემოქმედებით აზროვნებას. ფილმის ჩვენების შემდგომ  მოსწავლეებს შევთავაზე გაეგრძელებინათ მოთხრობა:

• ,, როგორ გააგრძელებდი ელზიარდის ისტორიას? როგორ განვითარდა მოვლენები?’’

მოსწავლეები აკავშირებენ  ტყის მნიშვნელობას სასიცოცლო პროცესებთან,  განვითარების შესაძლებლობასა და პერსპეტიქტივებს, შემოქმედებითი მუშაობის პროცესში მოსწავლეთა ნამუშევრებში  ელზიარდის  მიმდევრებიც კი გამოჩენილან და სხვა  გაუდაბნოებული ადგილების  გამწვანების პერსპეტივები და ურბანული განვითარების შესაძლებლობებიც გაჩენილა. წერის პროცესში  ხდება  იმ კავშირების და პარალელების გავლება, რომელიც  ასე მნიშვნელოვანია მდგრადი განვითარების მიზნების  და მისი  სხვადასხვა საგნის ჭრილში და პერსპექტივაში მოსწავლეებამდე მიტანა, რომელიც თავის მხრივ დემოკრატიული კომპეტენციების განვითარებას შეუწყობს ხელს.

ამ სტატიაში   სწავლისათვის საკვანძო კომპეტენციების ევროპულ სარეკომენდაციო ჩარჩოს მინდა შევეხო და  ჩვენს ფილმთან მინდა დავაკავშირო, როგორც სასწავლო რესურსი. საკვანძო კომპეტენციები არის ის კომპეტენციები, რომლებიც ყველა ადამიანისთვის მნიშვნელოვანია საკუთარი პიროვნების გახსნისა და განვითარების, დასაქმებადობის, სოციალური ჩართულობის, ცხოვრების მდგრადი წესის, მშვიდობიან საზოგადოებაში წარმატებული ცხოვრების, ჯანსაღი ცხოვრების წესისა და აქტიური მოქალაქეობისათვის. ეს კომპეტენციები ვითარდება მთელი სიცოცხლის მანძილზე (ადრეული ასაკიდან დაწყებული მთელი ზრდასრული ცხოვრების განმავლობაში) ფორმალური, არაფორმალური და თვითგანათლების მეშვეობით, მათ შორის ოჯახში, სკოლაში, სამუშაო ადგილზე, სამეზობლოსა და სხვა სათემო გარემოში. ყველა საკვანძო კომპეტენცია თანაბრად მნიშვნელოვანია, თითოეული მათგანი ხელს უწყობს საზოგადოებაში წარმატებულ ცხოვრებას. კომპეტენციების გამოყენება შესაძლებელია სხვადასხვა გარემოში და სხვადასხვა კომბინაციით. ისინი ერთმანეთს ფარავს და ურთიერთდაკავშირებულია.

ევროპული სარეკომენდაციო ჩარჩო ადგენს რვა საკვანძო კომპეტენციას:

– წიგნიერების (კითხვისა და წერის) კომპეტენცია

– მულტილინგვურობის კომპეტენცია

– მათემატიკის კომპეტენცია და კომპეტენცია საბუნებისმეტყველო მეცნიერებებში, ტექნოლოგიებსა და ინჟინერიაში

– ციფრული კომპეტენცია

– პერსონალური, სოციალური და სწავლის (learning to learn) კომპეტენცია

– მოქალაქეობის კომპეტენცია

– სამეწარმეო კომპეტენცია

– კულტურული გაცნობიერებულობისა და გამოხატვის კომპეტენცია.

ამ  ეტაპზე სამეწარმეო კომპეტენციების განვითარებაზე გავამახვილებ ყურადღებას , რომელიც გულისხმობს შესაძლებლობებისა და იდეების გამოყენებისა და სხვებისთვის მათი ფასეულობებად გარდაქმნის შესაძლებლობას. ის ეფუძნება კრეატიულობას, კრიტიკულ აზროვნებასა და პრობლემის გადაჭრას, ინიციატივის აღებასა და შეუპოვრობას, ასევე კულტურული, სოციალური ან ფინანსური ღირებულების მქონე პროექტების დაგეგმვისა და მართვისათვის ერთობლივად მუშაობის შესაძლებლობას.

სამეწარმეო უნარები ეფუძნება კრეატიულობას, რომელიც მოიცავს წარმოსახვას, სტრატეგიულ აზროვნებას, პრობლემის გადაჭრას, კრიტიკულ და კონსტრუქციულ რეფლექსიას განვითარებადი კრეატიული პროცესებისა და ინოვაციების ფარგლებში, ასევე არა მარტო ინდივიდუალურად, არამედ გუნდში კოლაბორაციულად მუშაობის, რესურსების მობილიზებისა (ადამიანები და საგნები) და მდგრადი საქმიანობის შესაძლებლობას. აღნიშნული მოიცავს დანახარჯებსა და ღირებულებასთან დაკავშირებული ფინანსური გადაწყვეტილებების მიღების შესაძლებლობას, ეფექტური კომუნიკაციისა და მოლაპარაკებების, ასევე გაურკვევლობების, ბუნდოვანებისა და რისკებისადმი გამკლავების შესაძლებლობას, როგორც დასაბუთებული (ინფორმაციაზე დაფუძნებული) გადაწყვეტილების მიღების მნიშვნელოვან ნაწილს.

ელზეარდ ბუფიე, როგორც ანტერპრენერი (ქართ, შესატყვისი,,გამრისკავი’’, ,,წამომწყები’’)

მეწარმეობა პირველ რიგში ზოგადი განათლებისათვის არის მოსწავლის გააქტიურება იმ უნარებში, რომელსაც მეწარმეობის კომპეტენციის ჩარჩო ანუ როგორც მას ვეძახით ენტრეკომპის ბორბალი მოიცავს.

ანიმაციაში ,,ადამიანი , რომელიც ხეებს რგავდა ‘’ ვხედავთ, თუ როგორ  იღებს ინიციატივას მწყემსი ცვლილებისთვის, ჩნდება იდეა და შესაძლებლობა შეიცვალოს გარემო უკეთესობისკენ, მისი მოტივაცია და შეუპოვრობა და რესურსის გონივრული მობილეზება   გადადის ქმედებაში, რასაც საბოლოოდ გრძელვადიან და მდგრად შედეგამდე მივყავართ.

ღირებულებაზე დაფუძნებული პედაგოგიკა (Value Based Pedagogy) ერთ-ერთი საინტერესო მიდგომაა სამეწარმეო კომპეტენციების განვითარებისას. ღირებულებაზე დაფუძნებული პედაგოგიკა ჰგავს სოციალურ მეწარმეობას, რადგან ორიენტირებულია საზოგადოებაში არსებული პრობლემების მოგვარებაზე. ამ პრობლემებს მასწავლებლები და მოსწავლეები აგვარებენ თავიანთი იდეების რეალურად პრაქტიკაში განხორციელებით.

სწორედ სოციალურ, სიამოვნებისა და ჰარმონიულ ღირებულებებს ეფუძნება  ჩვენი გმირის ქმედება, რომლის მაგალითი სამეწარმეო კომპეტენციების განვითარებაზე ორიენტირებულ დისკუსიაში შეგვიძლია გადავიტანოთ, დიკუსიამ  შესაძლოა  გააჩინოს იდეა, იდეამ კი რესურსების მობილიზებისკენ გვიბიძგოს, ბიძგს და იმპულს  კი აუცილებლად ქმედება მოჰყვება, რომელიც ჩვენს მოსწავლეებს ახალ ჰორიზონტებს გადაუშლის წინ.

გამოყენებული ლიეტრატურა:

1. caucadoc სწავლება დოკუმუმენტური ფილმების მეშვეობით  ევროკავშირის და ჩეხეთის განვითარების სააგენტო  რედაქტორი შ. კუჭუხიძე 2013

ევროპული ჩარჩოს კომპეტენციები –  https://erasmusplus.org.ge/files/files/%E1%83%94%E1%83%95%E1%83%A0%E1%83%9D%E1%83%99%E1%83%90%E1%83%95%E1%83%A8%E1%83%98%E1%83%A0%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%91%E1%83%AD%E1%83%9D%E1%83%A1_%E1%83%A0%E1%83%94%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%93%E1%83%90%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%90_%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%99%E1%83%95%E1%83%90%E1%83%9C%E1%83%AB%E1%83%9D_%E1%83%99%E1%83%9D%E1%83%9B%E1%83%9E%E1%83%94%E1%83%A2%E1%83%94%E1%83%9C%E1%83%AA%E1%83%98%E1%83%94%E1%83%91%E1%83%98%E1%83%A1_%E1%83%A8%E1%83%94%E1%83%A1%E1%83%90%E1%83%AE%E1%83%94%E1%83%91_2018.pdf

3. მეწარმეობა უნარების განვითარებისთვის  , მასწავლებელეთა პროფესიული განვითარების ეროვნული ცენტრი.  ტრენინგ მოდულის ავტორი მ. ჯინჭარაძე.2022