სკოლებს მდგრადი განვითარების მიზნების შესახებ ცნობიერების ამაღლებასა და ლოკალურ დონეზე მათ შესრულებაში განსაკუთრებული როლი აკისრიათ. სტატიაში გაგიზიარებთ ჩემი მოსწავლეების მიერ განხორციელებული პროექტის – „ნუ გადამაგდებ, გადამარჩინე და შემქმენი შენი ხელით“ – შედეგებს, მიღწევებსა და რჩევებს, თუ როგორ დაამზადოთ ხელნაკეთი წიგნაკები მეორადი ქაღალდისგან.
***
ქართული რეალობის სკოლების საკლასო ოთახებში მხოლოდ ერთი ურნა დგას. როგორც წესი, მოსწავლეები, სხვა ნარჩენებთან ერთად, ნაგვის ყუთში ფურცლებსაც ყრიან. სასკოლო ცხოვრებაში უამრავი ქაღალდი იხარჯება. შევსებული რვეულები, დიდ ფორმატებზე შესრულებული პროექტები, თაბახის ფურცლები ნარჩენების საერთო ურნაში ხვდება.
ზოგიერთ სკოლაში მწვანე ურნები დგას. ეკო კლუბები და მასწავლებლები საკუთარი ინიციატივით მაკულატურას აგროვებენ და მეორადი გადამუშავების მიზნით აბარებენ. მწვანე ყუთებზე ხელმისაწვდომობა ყველას არ აქვს. მაკულატურის შეგროვება და მისი გადამუშავება სკოლის ბაზაზეც შესაძლებელია…
როგორ შევძინოთ ახალი სიცოცხლე მეორად ქაღალდს?
2022-2023 სასწავლო წელს, ქალაქ მარნეულის N5 საჯარო სკოლაში ახალი სამოქალაქო კლუბი დავაარსეთ. კლუბის შექმნას დაემთხვა USAID სამოქალაქო განათლების პროგრამის ფარგლებში მცირე გრანტების კონკურსის გამოცხადება. რამდენიმე შეხვედრის შემდეგ უკვე მზად გვქონდა საპროექტო განაცხადი, რომელიც სკოლაში მაკულატურის შეგროვებასა და მის გადამუშავებას ეხებოდა. ჩვენი იდეა მოიწონეს. პროექტის განხორციელება მალე დავიწყეთ.
პროექტის განმახორციელებელმა გუნდმა ცნობიერების ამაღლების კამპანიის წარმოება დაიწყო. სამიზნე ჯგუფად შეირჩა დაწყებითი საფეხურის კლასები. IV-V კლასელებს ჩაუტარდათ პრეზენტაციები, რომლებიც ეხებოდა ნარჩენების დახარისხებას, მართვასა და ქაღალდის მეორად გამოყენებას.
შემდეგ საპილოტე კლასებში დავდგით ახალი ურნები, რომლებშიც მხოლოდ ქაღალდი უნდა ჩაეყარათ. პროექტის განმახორციელებელი გუნდი კვირაში ორჯერ აწარმოებდა შემოვლას ქაღალდის შეგროვების მიზნით.
ხელნაკეთი წიგნაკების დამზადების პროცესი
მაკულატურის გარკვეული რაოდენობის შეგროვების შემდეგ, სამუშაოებმა სკოლის ლაბორატორიაში გადაინაცვლა. აქ დაიწყო ყველაზე რთული და ამავდროულად ყველაზე საინტერესო ნაწილი – ხელნაკეთი წიგნაკების დამზადების პროცესი.
რამდენიმე რჩევა, როგორ მივიღოთ ქაღალდის მასა.
- დავაქუცმაცოთ ქაღალდი წვრილად (ჩვენ პროექტის ფარგლებში შევიძინეთ ქაღალდის დამაქუცმაცებელი – შრედერი. თუმცა ქაღალდის დაქუცმაცება ხელით ან მაკრატლის საშუალებითაც შეიძლება);
- დაქუცმაცებული ქაღალდი ჩავყაროთ წყალში და ჩავალბოთ (საუკეთესოა ერთი დღის ჩალბობილი მასა);
- ჩალბობილი მასა ჩავყაროთ ბლენდერში და ავთქვიფოთ (ბლენდერს უჭირს ქაღალდის ათქვეფა, ამიტომ მოერიდეთ 300 გრამზე მეტი მასის ჩაყრას. 300 გრამი ქაღალდის მასაზე დაასხით დაახლოებით ერთი ლიტრი წყალი. ათქვეფის პროცესში შეიძლება კიდევ მოგიწიოთ წლის დამატება);
- ათქვეფის შემდეგ მიღებული მასა დაასხით საწურზე ან სხვა მოწყობილობაზე მის გასაშლელად. გაშლის დროს შეგიძლიათ აკონტროლოთ ქაღალდის სისქე. თუ გსურთ სქელი ქაღალდის მიღება (მაგალითად ყდისთვის), მაშინ მეტი ქაღალდის მასა დაგჭირდებათ (ჩვენი გუნდი იყენებდა საცერს და მაგიდის ტილოებს);
- მას შემდეგ, რაც კარგად გაიშლება ქაღალდის მასა და გაიწურება გადმოაპირქვავეთ ფრთხილად სწორ ზედაპირზე და დაელოდეთ გაშრობას (ქაღალდის გაშრობა დამოკიდებულია იმაზე, თუ როგორ ნიავდება ოთახი);
- გაშრობის შემდეგ მიღებული ახალი ქაღალდი შეგიძლიათ, გამოიყენოთ სურვილისამებრ…
მეტი თვალსაჩინოებისთვის, გთავაზობთ ჩვენ მიერ მომზადებულ ვიდეოს:
წიგნის სანიშნეები
ხელნაკეთი წიგნაკების დამზადებისას, მრგვალ ქაღალდებს გვერდებს ვაჭრიდით. ამ დროს ჯგუფში დაიბადა იდეა, რომ ჩამოჭრილი ნარჩენებისგან დაგვემზადებინა წიგნის სანიშნეები. ორი კვირის განმავლობაში დამზადდა და მოიხატა 120-მდე წიგნის სანიშნე.
საპილოტე კლასების ჩართულობა
მაკულატურის გადამუშავებისა და ქაღალდის დამზადების პროცესში პროექტის განმახორციელებელ გუნდთან ერთად ჩართული იყო IV-V კლასის მოსწავლეები. ისინი აკვირდებოდნენ პროცესს და ხედავდნენ, როგორ იძენდა ახალ სიცოცხლეს მათ მიერ შეგროვებული მეორადი ქაღალდები.
პროექტის განხორციელების შედეგად მოსწავლეებმა ისწავლეს:
- ნარჩენების დახარისხება;
- დაზოგვა;
- გადამუშავებული ქაღალდისგან მეორადი ნივთების დამზადება.
ამავდროულად ჩართულ მოსწავლეებს გამოუმუშავდათ სამეწარმეო უნარ-ჩვევები. ჩვენი შექმნილი პროდუქცია წარმოდგენილი იყო 2023 წლის 21 მარტს, მარნეულში, ნოვრუზ ბაირამისადმი მიძღვნილ გამოფენა-გაყიდვაზე. პროექტში ჩართულმა XI კლასის მოსწავლეებმა, რომლებიც სწავლობენ არჩევით საგანს „მეწარმეობა“, დააფუძნეს მოსწავლეთა კომპანია სახელწოდებით „მიყიდე“. მალე დავიწყებთ ჩვენ მიერ შექმნილი ხელნაკეთი ეკომეგობრული წიგნაკებისა და სანიშნების ონლაინრეალიზაციას.
იდეის ავტორები:
მარიამ ფიფია (პროექტის ხელმძღვანელი), ლიზი და ანი ოგანეზოვები, რუსლან კარახმაზლი, ვიქტორია კალინკარიდუ, ზაურ ვალიევი, მარიამ ხარშილაძე, ანასტასია სისვაძე
მენტორი – თემურ სუყაშვილი
პროექტი „ნუ გადამაგდებ, გადამარჩინე და შემქმენი შენი ხელით“ განხორციელდა USAID სამოქალაქო განათლების პროგრამის ფარგლებში გამოცხადებული მცირე გრანტების კონკურსის ფარგლებში, რომელსაც ქვემო ქართლში ახორციელებს სიქა.
