ბევრი მასწავლებლისთვის კლასის მართვა პრობლემური სეგმენტია. მრავალი მათგანი ემოციურად რეაგირებს მოსწავლეთა არასასურველ ქცევაზე.თუმცა არსებობენ ისეთი მასწავლებლებიც, რომელთათვისაც კლასის მართვასთან დაკავშირებული პრობლემები თითქმის არ არსებობს.
სფეროს მკვლევრების მიერ შემუშავდა კლასის მართვის არაერთი ეფექტური და ძალიან საინტერესო მოდელი. ერთ-ერთი მათგანია – კლასის მართვის ხუთი ოქროს წესი.
- წესები: დაადგინეთ კლასში ქცევის წესები და შეასწავლეთ მოსწავლეს, ასევე გააცანით, რა მოლოდინები გაქვთ ქცევასთან დაკავშირებით.
- რუტინა: ჩამოაყალიბეთ სტრუქტურა და დაადგინეთ რუტინა, რომელიც დაეხმარება მოსწავლეს იმოქმედოს სხვადასხვა სიტუაციებში.
- შექება: განამტკიცეთ პოზიტიური საქციელი შექებით.
- ცუდი საქციელი: აუცილებლად უნდა განხორციელდეს რეაგირება მოსწავლის ცუდ საქციელზე.
- ჩართულობა: წაახალისეთ და მხარი დაუჭირეთ მოსწავლის მიერ გამოჩენილ ინტერესს და აქტიურ ჩართულობას საგაკვეთილო პროცესში
წესები
- მასწავლებელმა (ან მასწავლებელმა და მოსწავლეებმა ერთობლივად) უნდა შეადგინოს წესების გარკვეული რაოდენობა, რომლის დანიშნულებაც იქნება განსაზღვროს, რას ნიშნავს დადებითი ქცევა კლასში და დადებითი მოლოდინები.
- მას არ უნდა ჰქონდეს ფორმალური ხასიათი, ისინი აუცილებლად უნდა იყოს გააზრებული, ნასწავლი და პრაქტიკაში განმტკიცებული.
- წესები აუცილებლად უნდა ითვალისწინებდეს, რა ასაკის მოსწავლეებთან ვურთიერთობთ.
- წესები აუცილებლად უნდა იყოს თვალსაჩინო ადგილას გამოკრული და ხდებოდეს მათი შეხსენება გაკვეთილის დასაწყისში.
- მასწავლებლის, როგორც მენეჯერის, მოვალეობაში შედის წესების ამუშავება ყოველდღიურ ცხოვრებაში.
რუტინა
მასწავლებელმა მოსწავლეებს უნდა ასწავლოს და მიაჩვიოს ყოველდღიურ პროცედურებსა და რუტინას, რაც გულისხმობს – როგორ მოექცეს სასწავლო ნივთებს, როგორ მოიქცეს კლასში სასწავლო პროცესის დროს (რაც წესების ნაწილია), კლასის გარეთ და სხვადასხვა სასწავლო სიტუაციაში. მაგალითად: ჯგუფური მუშაობის დროს, ინდივიდუალური მუშაობის დროს. აღნიშნული წესები შედგენილი უნდა იყოს და მოსწავლემ ისწავლოს სასწავლო წლის დასაწყისში, თუმცა მასწავლებელს წლის განმავლობაში წესებში შეუძლია ცვლილებების შეტანა
შექება
- მასწავლებელმა კარგი ჩვევა აუცილებლად უნდა განამტკიცოს შექებით.
- გარკვეული შედეგისათვის წახალისების მიზნით შესაძლებელია დადგინდეს ჯილდო ან პრიზი.
- ყველაზე მოწესრიგებული მოსწავლე ან ჯგუფისთვის, ასევე ყველაზე მოწესრიგებული კლასისათვის რაიმე წამახალისებელი აქტივობის გაკეთებაც სასურველია.
- აუცილებლად გასათვალისწინებელია, რომ შექება და წახალისება უნდა იყოს დამსახურებული..
ცუდი ქცევა
- მასწავლებელმა კარგი ჩვევა აუცილებლად უნდა განამტკიცოს შექებით.
- გარკვეული შედეგისათვის წახალისების მიზნით შესაძლებელია დადგინდეს ჯილდო ან პრიზი.
- ყველაზე მოწესრიგებული მოსწავლე ან ჯგუფისთვის, ასევე ყველაზე მოწესრიგებული კლასისათვის რაიმე წამახალისებელი აქტივობის გაკეთებაც სასურველია.
- აუცილებლად გასათვალისწინებელია, რომ შექება და წახალისება უნდა იყოს დამსახურებული..
ჩართულობა
ის მჭიდროდ არის დაკავშირებული სწავლების ხარისხთან. მასწავლებლები მუდმივად უნდა ცდილობდნენ, რომ მოსწავლე ჩართული და დაინტერესებული იყოს გაკვეთილით და საგაკვეთილო პროცესით. გაკვეთილით დაინტერესებულ და ჩართულ მოსწავლეს ნაკლები დრო აქვს, დაკავდეს რაიმე „სხვა“ არასასურველი ქცევით.
PIP პირამიდა
სფეროს მკვლევრები ასევე რეკომენდაციას უწევენ PIP პირამიდას ან უფრო სწორად, “PIP”– პირამიდის გამოყენებით გაკვეთილის ჩატარებას, რაც ნიშნავს პრობლემების პრევენციას, საჭირო ჩარევას (ინტერვენციას) და საბოლოოდ მოსწავლეთა პიროვნულ ზრდას. ხშირად მასწავლებელი ამ სამი ფაქტორიდან მხოლოდ ერთზე ან ორზე ახდენს კონცენტრაციას, ზოგჯერ კი არც ერთ მათგანს არ აქცევს ყურადღებას.
ჩემი პედაგოგიური პრაქტიკიდან გთავაზობთ კლასის მართვის რამდენიმე სახალისო აქტივობას, რომელიც წესების დაცვაზეა დაფუძნებული და კლასის მართვის საუკეთესო ინსტრუმენტებს წარმოადგენს სწავლების პირველ საფეხურზე.
- კითხვა-პასუხის ბარათები
თუკი მასწავლებელს ჰყავს კლასები, რომლებშიც მონაწილეების მცირე ნაწილი განუწყვეტლივ საუბრობს, მცირე ნაწილი კი სიმორცხვის გამო საერთოდ არ ერევა საუბარში, სიტუაციის დაბალანსებაში კითხვა-პასუხის ბარათები დაეხმარება.
მიმდინარეობა
თითოეულ მოსწავლეს ეძლევა მრავალჯერადი გამოყენების წითელი ბარათბი რომელიც – კითხვაზე საპასუხო ბარათია.
ერთი მოსწავლე მეთვალყურეობს ამ პროცესს და სთხოვს მონაწილეებს ჩააბარონ პასუხის ბარათი როდესაც ერთ შეკითხვას უპასუხებენ.
როდესაც მოსწავლე უკვე უპასუხებს და ბარათი ჩამოერთმევა, მას ხმის ამოღების უფლება აღარ აქვს. ეს, გამოიწვევს იმას, რომ პასუხებში ჩაერთვებიან ბარათების მფლობელი მორცხვი მონაწილეები
ფერადი კენჭები
უსაფრთხო და პოზიტიური გარემოს უზრუნველსაყოფად მთელი გაკვეთილის განმავლობაში ქცევის წესების შესახსენებლად აქტიურად ვიყენებ აქტივობას –
,, ფერადი კენჭები“, მოსწავლეები თავად აკონტროლებენ საკუთარ ქცევას, ,,ჯილდოს ქილაში“ კენჭების ჩაყრით. ვიღებთ 2 იდენტურ ქილას (არა საფრთხის შემცველს) და შემაქვს საკლასო ოთახში სასწავლო წლის დასაწყისში/სემესტრის დასაწყისში. ერთი ჯილდოს ქილა ცარიელია, ხოლო მეორე ქილა შესაბამისად სავსეა ფერადი კენჭებით (კენჭები მოცულობით ზომიერი სიდიდისაა, შეიძლება ფრჩხილების ლაქით ფერადად მოვხატოთ, დავასვათ ფერადი კოპლები და ა.შ.).
გაკვეთილის დასაწყისშივე მერხზე თითოეულ მოსწავლეს ვუდებთ 3-3 კენჭს, რომელსაც ვიღებთ სავსე ქილიდან. გაკვეთილის განმავლობაში ქცევის დარღვევის შემთხვევაში მასწავლებელი აცლის 1 კენჭს და აგდებს უკან სავსე ქილაში. გაკვეთილის დასრულებისას დარჩენილ კენჭებს მოსწავლეები ყრიან ჯილდოების ქილაში. სათანადო ჯილდოს ნიშნულთან მისვლისას მასწავლებელი ატარებს შესაბამის აქტივობას. ეს შეიძლება იყოს: თავისუფალი 10 წთ, შოკოლადის ფართი, ნაყინის ფართი, გასვლითი ღონისძიება. მასწავლებელი აქტივობების არჩევანში თავისუფალია.
კლასის მართვის საბოლოო, გრძელვადიანი მიზანი მოსწავლეებში თვითდისციპლინის უნარის აღზრდაა, ხოლო მოკლევადიანი – კლასში ჯანსაღი ატმოსფეროს და პოზიტიური სასწავლო გარემოს შექმნაა. კლასის მართვის სტრატეგიები კი ამ მიზნების მიღწევაში გვეხმარება.
გამოყენებული ლიტერატურა:
- რ.მარზანო – კლასის მართვა https://old.tpdc.ge/images/stories/pdf/klasismartva.pdf
- კლასის მართვა (სსუ სატრენინგო მოდულის მასალა)
