„შეინ მაკკონკი ჩემი კერპია. მე ის შემიყვარდა, რადგან ის მსოფლიოში საუკეთესო მოთხილამურეა. მაგრამ ერთ დღეს მივხვდი, რა მომწონდა შეინში. ის იყო ჰაკერი. არა კომპიუტერული ჰაკერი, მაგრამ მან „დაჰაკა სათხილამურო სპორტი“. მისმა შემოქმედებითობამ და გამოგონებებმა თხილამურები ისეთი გახადა, როგორიც მე მიყვარს“.
Logan LaPlante – TED -ზე: „მე მინდა ვიყო ბედნიერი და ჯანმრთელი!“ (GEN.Z)
მაინც რა გამოარჩევს Gen. Z და Alpha თაობას წინა თაობებისგან? დამეთანხმებით, რომ ეს თაობები ყველაზე მეტად არიან „ციფრულები“. ისინი თითქოს სმარტფონებით და შესაბამისი მზა უნარებით დაიბადნენ და ორ განზომილებაში ცხოვრობენ თანაბრად: რეალურსა და ვირტუალურში. ფაქტობრივად, კიბორგები არიან.
პირველი მნიშვნელოვანი თავისებურება, რომელსაც მკვლევრები გამოყოფენ, ეს არის – ციფრულობა და მათი დამოკიდებულება დროის კონცეპტთან და მომავალთან.
ამ თაობისთვის განსხვავებულია დროის აღქმა. გამუდმებული სქროლვის ჩვევა მათში „მოკლე მეხსიერებას“ გამოიმუშავებს. შესაბამისად, ამ თაობებს არ შეუძლიათ / არ სურთ მომავლის ხედვა გრძელვადიან პერსპექტივაში. თუ წინა თაობები 5-10 წლით გეგმავენ მომავალს, ჯენზისთვის ეს წარმოუდგენელია. ისინი არიან მუდმივად ცვალებადი სამყაროს შვილები და უკვე ადაპტირდნენ ამ მოცემულობასთან.
ამ თავისებურებებიდან გამომდინარე:
- ჯენზის არასდროს არ უნდა ჰკითხოთ: როგორ წარმოგიდგენია შენი თავი 10 წლის შემდეგ?
- ისინი ცოდნას არ ინახავენ და არ აგროვებენ;
- მათ არ სჭირდებათ ისწავლონ რაღაც, რომელიც, სავარაუდოდ, მომავალში გამოადგებათ;
- ეს თაობა არის აწმყოს, პროცესის თაობა;
- მათთვის გაუგებარია: „სწავლის ძირი მწარე არის, კენწეროში გატკბილდების“.
ასეთი სიბრძნეების მიმართ მათი დამოკიდებულება არის ირონიული.
შესაბამისად, პროფესიებთან ზუმერების (იგივე თაობა Z) დამოკიდებულება ცვალებადი და სპონტანურია. მათ კარგად იციან, რომ ციფრულ სამყაროში ტრადიციული პროფესიები ქრება და ახალი პროფესიები ჩნდება. ამიტომ ისინი წლებს არ დაკარგავენ იმ პროფესიის შესწავლაში, რომელიც ხვალ აღარ იქნება! ამასთანავე, უპირატესობას ანიჭებენ ციფრულ და უწყვეტ განათლებას.
თაობა Z არ ცნობს იერარქიასა და ავტორიტეტს. ციფრულ სამყაროში ისინი ყველა ადამიანს თანასწორად მიიჩნევენ. მათი აზრით, პატივისცემას იმსახურებს ადამიანის პიროვნული თვისებები და არა მისი ოჯახური მდგომარეობა და სტატუსი.
ზუმერებს განსაკუთრებით არ მოსწონთ დაწესებული გრაფიკით სწავლა ან მუშაობა. ისინი საკუთარ გრაფიკს ადგენენ.
ერთი შეხედვით, ამ თაობას არ უყვარს კომუნიკაცია, რაც ასე სულაც არ არის. უბრალოდ, კომუნიკაცია გადანაცვლებულია ციფრულ სამყაროში, სადაც საკმაოდ აქტიური არიან და სხვა თაობებისგან განსხვავებით, გამოირჩევიან ციფრული კომუნიკაციის განსაკუთრებული უნარებით.
ზუმერების მამოძრავებელი ცხოვრებაში არის ინტერესი. თუ ისინი არ დაინტერესდნენ, არც ისწავლიან და არც იმუშავებენ, რაც არ უნდა დიდი ხელფასი და ჯილდო შესთავაზოთ.
ზუმერებისთვის აუცილებელია, გაიგონ, რას აკეთებენ და რატომ აკეთებენ. მოვალეობის გამო არ ელოდოთ, რომ რამეს გააკეთებენ. ისინი არ ისწავლიან მხოლოდ იმიტომ, რომ ეს მნიშვნელოვანია მისი კარიერისთვის ან მშობლების გასახარებლად. მათ სჭირდებათ ცოდნა ყოველდღიური ამოცანების გადასაჭრელად და არა შესანახად.
ზუმერების კლასიკური ნიმუშია 13 წლის Logan LaPlante-ს 11 წუთიანი გამოსვლა TEDx Talks -ზე: „მე მინდა ვიყო ბედნიერი და ჯანმრთელი!“. ამ გამოსვლას 10 მილიონზე მეტი ნახვა ჰქონდა და რეიტინგების სამეულში იყო. რაც ზემოთ დავწერე და რის დაწერასაც ვაპირებდი, ყველაფერი ამ გამოსვლაშია. თინეიჯერი სფიჩს ასე იწყებს:
„ბავშვებს უსვამენ ერთსა და იმავე მომაბეზრებელ კითხვას: „ვინ გინდა გამოხვიდე, როცა გაიზრდები?“ უფროსები იმედოვნებენ, რომ გაიგონებენ, მაგალითად, რომ მე მინდა, გამოვიდე კოსმონავტი ან ნეიროქირურგი. ოჰ, ეს უფროსები და მათი ოცნებები. ბავშვი დიდი ალბათობით უპასუხებს, რომ სურს, გახდეს პროფესიონალი სკეიტბორდისტი, სერფერი ან Minecraft-ის მოთამაშე. ეს კითხვა ჩემს უმცროს ძმას დავუსვი და მან მიპასუხა: „მეგობარო, 10 წლის ვარ და წარმოდგენა არ მაქვს, ალბათ მოთხილამურე. წავიდეთ, ნაყინი ვჭამოთ!”.
გაიგეთ, რომ ჩვენ, ბავშვები, ვსაუბრობთ იმაზე, რაც გვაინტერესებს, რასაც ვთვლით, რომ მაგარია! ის, რაც ჩვენ გამოვცადეთ, ჩვეულებრივ არ ემთხვევა იმას, რისი მოსმენაც ჩვენგან უფროსებს სურთ. მაგრამ თუ ბავშვს ჰკითხავთ, გაქვთ შანსი, მიიღოთ საუკეთესო პასუხი, ერთი შეხედვით, მარტივი და აშკარა, მაგრამ ძალიან ღრმა – „როცა გავიზრდები, მინდა ვიყო ბედნიერი“.
13 წლის მოზარდი ენთუზიაზმით საუბრობს თანამედროვე მოსაწყენ განათლებაზე და მხოლოდ კი არ საუბრობს, მან თავისთვის გამოსავალიც ნახა.
ლოგანი 9 წლის იყო, როცა მშობლებმა სკოლიდან გამოიყვანეს და მას კარგად ახსოვს დედამისის ცრემლები, როცა ამის გამო ახლობლებმა შეაჩვენეს და უთხრეს, რომ თვითონ გიჟი იყო და ბავშვის სკოლიდან გამოყვანა კი – სულელური აზრი. როგორც ცხოვრებამ აჩვენა, (დღეს ლოგანი 20 წლის წარმატებული და ბედნიერი ახალგაზრდაა) არც დედა შემცდარა და არც შვილი. ასე ხდება, როდესაც ღრმა შინაგან და გაცნობიერებულ გადაწყვეტილებას იღებ.
ამ გამოსვლაში[1] Logan LaPlante ერთ უნიკალურ მეთოდზე გვიყვება, რომელიც, ჩემი აზრით, აღწერს, როგორ უყურებენ ზუმერები განათლებას. ამ მეთოდს იგი „ჰაკერულ აზროვნებას“ უწოდებს. ჰაკერი აქ მეტაფორაა, როგორც თქვენც მიხვდებოდით, მეტაფორა, რომელიც უზუსტესად გვაჩვენებს თაობის სულისკვეთებას, რომ ყველაფერი გააკეთონ სწრაფად და მაღალი შედეგებით. ამისთვის კი საუკეთესო გზაა, იფიქრო, როგორც ჰაკერმა. არსებობს მოსაზრება, რომ ჰაკერი „ყველაფრის მცოდნეს“ ნიშნავს. იმისათვის, რომ ადამიანმა სწრაფად მიაღწიოს საუკეთესო შედეგს, საჭიროა, „დაჰაკოს“ ის სისტემა, რომელიც ასე საინტერესოა მისთვის.
ეს ვრცელი ამონარიდიც თქვენთვის ვთარგმნე ქართულად ამ გამოსვლიდან: „ბევრი ფიქრობს, რომ ჰაკერები კომპიუტერით შეპყრობილები არიან, რომლებიც მშობლებთან ერთად ცხოვრობენ და კომპიუტერულ ვირუსებს უშვებენ, მაგრამ მე ასე არ ვფიქრობ. ჰაკერები ინოვატორები არიან. ჰაკერები არიან ადამიანები, რომლებიც ცვლიან სისტემას, რათა მან იმუშაოს სხვაგვარად, უკეთესად. ისინი აზროვნებენ, მათ აქვთ ტვინის საწყობი.
მე ვიზრდები სამყაროში, რომელსაც სჭირდება მეტი ჰაკერულად მოაზროვნე ადამიანი და არა მხოლოდ ტექნოლოგიაში. ყველაფერს ჰაკი სჭირდება, თხილამურებით სრიალსაც კი, განათლებაც კი.
აიღეთ სტივ ჯობსი, მარკ ცუკერბერგი ან შეინ მაკკონკი – ჰაკერულ აზროვნებას შეუძლია შეცვალოს სამყარო. ჯანმრთელობა, ბედნიერება, შემოქმედებითობა და ჰაკერული აზროვნება – ეს არის ჩემი განათლების დიდი ნაწილი. მე ამას ვეძახი „ჰაკერულ სწავლებას“. მე არ მაქვს რაიმე კონკრეტული პროგრამა და არ მივყვები ვინმეს კონკრეტულ მიდგომას. ვჰაკავ ჩემს განათლებას. ვიყენებ იმ შესაძლებლობებს, რომლებსაც ჩემი საზოგადოება, მეგობრები და ოჯახი მაძლევს. ვიყენებ შესაძლებლობას, განვიცადო ის, რასაც ვსწავლობ. მე არ მეშინია, ვეძებო მოკლე გზები და ჰაკები იმისათვის, რომ სწრაფად მივიღო საუკეთესო და სასურველი შედეგი. ეს ჰგავს ცოდნის რემიქსს ან კოლაჟს. ეს არის მოქნილი, დაგეგმვის გარეშე მიდგომა, რომლის თვალთახედვის არეში ყოველთვის არის: ბედნიერება, ჯანმრთელობა და შემოქმედებითობა. მაგრამ ყველაზე მაგარი თავად აზროვნების ფორმატია და არა განათლების სისტემა. ყველას შეუძლია გამოიყენოს „ჰაკერული განათლება“, თუნდაც ჩვეულებრივ სკოლებში“.
ამ გამოსვლაში ყველაფერი თქვა ლოგანმა, რაც მე მიფიქრია, მიკვლევია და დამიწერია განათლებაზე.
ჰოდა, ძვირფასო მასწავლებლებო, ჩვენ ამ თაობას ვასწავლით…
[1] https://www.youtube.com/watch?v=h11u3vtcpaY&t=489s
