ფრანკლინის მეთოდი – თუ „წერა არ შეგიძლია“, სცადე ეს!

„წერა არ შემიძლია“, „წერის ნიჭი არ მაქვს“, „წერილობით აზრების მოწესრიგება არ გამომდის“ – ამ ფრაზებს ხშირად იმეორებენ ისინი, ვინც დარწმუნებულია, რომ წერას რაიმე განსაკუთრებული ტალანტი, წინაპირობა, ნიჭი სჭირდება.

არადა, ჩემი პირადი მრავალწლიანი გამოცდილება ადასტურებს – წერა შეუძლია ყველას, ვისაც ფიქრი შეუძლია. თუ შეგიძლია ფიქრი, ნაფიქრის სიტყვებში მოქცევა და ფურცელზე გადმოტანა მხოლოდ ტექნიკური საკითხია.

წერილობითი მეტყველება – ესაა უნარი, რომელსაც ყოველდღიური, რამდენიმეწუთიანი ვარჯიშით აუცილებლად განივითარებ. საკვანძო სიტყვა კი – შრომაა. სისტემატური შრომა ნაყოფს აუცილებლად გამოიღებს.

ერთ-ერთი საუკეთესო მეთოდი წერილობითი მეტყველების გასაუმჯობესებლად, ნებისყოფის განსამტკიცებლად და ჩვევის ჩამოსაყალიბებლად არის ფრანკლინის მეთოდი. ამ მეთოდს დღესაც აქტიურად იყენებენ უნივერსიტეტებსა და სკოლებში.

ვინ იყო ბენჯამინ ფრანკლინი?

ის არ იყო ამერიკის შეერთებული შტატების პრეზიდენტი, როგორც ხშირად ჰგონიათ ხოლმე ( J ). სამაგიეროდ, ის იყო:

ამერიკის შეერთებული შტატების ერთ-ერთი „დამფუძნებელი მამა“;

 პოლიტიკოსი;

მეცნიერი, გამომგონებელი;

 გამომცემელი;

 მოქალაქე;

 საზოგადო მოღვაწე

 დიპლომატი;

 მკვლევარი.

მას ხელი აქვს მოწერილი ამერიკის შეერთებული შტატების, როგორც დამოუკიდებელი სახელმწიფოს შექმნისთვის უმნიშვნელოვანეს დოკუმენტებზე. უშუალო მონაწილეა როგორც სახელმწიფოს  შექმნის, ისე აღმშენებლობის.

გარდა ამისა, ის იყო ადამიანი, რომელმაც თვითაღზრდის, თვითდისციპლინის წყალობით მიაღწია ამ ყველაფერს, იცხოვრა ხანგრძლივი, ნაყოფიერი, საინტერესო თავგადასავლებით სავსე ცხოვრებით და უკეთესობისკენ შეცვალა არამარტო საკუთარი, არამედ ქვეყნის ცხოვრება.

ყველა ქვეყანას ჰყავს ეროვნული გმირი, გამორჩეული ადამიანი, რომელსაც განსაკუთრებული წვლილი მიუძღვის ქვეყნის ისტორიაში. არიან ადამიანები, რომლებიც თავიანთი ქმედებით, იდეებით, საქმით ეპოქალურ ძვრებს ახდენენ. ასეთ იყო ბენჯამინ ფრანკლინი. ის დაიბადა მე-18 საუკუნის დასაწყისში. გარდაიცვალა ამავე საუკუნის ბოლო ათწლეულში.

რამდენიმე ბიოგრაფიული ცნობა

ბენჯამინი 16-შვილიანი ოჯახის ნაბოლარა ბიჭი იყო (მის შემდეგ ერთი გოგონა ჰყავდათ). მამა  ხელობით არჩენდა ოჯახს. სკოლაში შესვლა მხოლოდ 8 წლისამ შეძლო, მაგრამ 2 წელიწადში უსახსრობის გამო სკოლის დატოვება მოუხდა. სისტემური განათლება მას შემდეგ არასდროს მიუღია. ბენჯამინმა თავად, დამოუკიდებლად, წიგნების საშუალებით შეისწავლა არითმეტიკა, შეიმუშავა მეთოდი, რომლის გამოყენებითაც გაიუმჯობესა წერითი მეტყველება, დაინტერესდა ნავიგაციით და ამ დარგშიც გათვითცნობიერდა.

ბენჯამინ ფრანკლინის ოჯახს არ ჰქონდა საშუალება, სათანადო განათლება მიეცა ბიჭისთვის. მამას სურდა, შვილს რაიმე ხელობა ესწავლა და თავი ისე ერჩინა. ადრეულ ასაკშივე ბენჯამინს ტიპოგრაფიას შეასწავლიან და ოსტატის თანაშემწედ დაიწყებს მუშაობას. ტიპოგრაფია საგამომცემლო საქმიანობის წინაპარია, ერთი მხრივ, ბენჯამინს საშუალება მიეცა, საყვარელი წიგნები წაეკითხა, მეორე მხრივ კი მას მოგზაურობა, სიახლეების შეცნობა და საკუთარი გზის პოვნა სურდა.

 17 წლის ბენჯამინი მამის ოჯახიდან გაიქცევა და გემით ფილადელფიაში ჩავა. ჯიბეში ერთი დოლარითა და რამდენიმე შილინგით. ქალაქში – სადაც  არავის იცნობდა. ხელობის წყალობით ბენჯამინმა მალევე იშოვა სამუშაო, მცირე ხანში მოახერხა საკუთარი საქმის წამოწყება და ამ საქმეში ერთ-ერთი ავტორიტეტიც გახდა. მას შემდეგ ბენჯამინ ფრანკლინი ფილადელფიაში დაფუძნდა.

ორი საინტერესო მოგონება მისი ბავშვობიდან:

      პატარა ფრანკლინი და მისი მეგობრები მდინარის ნაპირთან დიდ დროს ატარებდნენ. მდინარესთან ჩასასვლელი შლამიანი და ტალახიანი იყო. ფრანკლინმა შემოიკრიბა ბიჭები და მოშორებული ადგილიდან ქვების გადმოზიდვას შეუდგა „ჭიანჭველების პრინციპით“. ცოტა ხანში წყლის დონეს აცდენილი „პირსი“ მზად იყო. მართალია, ბიჭებს გვარიანად მოხვდათ მშენებლებისგან, რომლებმაც ეს ქვები თავიანთი საქმისთვის სჭირდებოდათ. ავტობიოგრაფიაში ბენჯამინი აღნიშნავს, რომ ორი მნიშვნელოვანი გაკვეთილი ამ პირსის მშენებლობისას მიიღო – ერთი: ადამიანების გაერთიანება რაიმე საქმის გასაკეთებლად ადვილია, თუ დაარწმუნებ საყოველთაო სიკეთეში, თუ დაანახვებ, რომ ერთობლივი საქმე ყველას წაადგება და მეორე – არაკეთილსინდისიერი გზით რაიმეს მოპოვება, თუნდაც საკეთილდღეო საქმისთვის არ შეიძლება.

      ბენჯამინმა ცურვა ადრევე ისწავლა, თავის მეგობრებსაც ასწავლა და დაიწყო იმაზე ფიქრი და ზრუნვა, როგორ ეცურათ მათ უფრო სწრაფად, უფრო მოხერხებულად. დაკვირვების შედეგად მან „აღმოაჩინა“, რომ ადამიანის ტერფები და მტევნები, ზომისა და ფორმის გამო, საგრძნობლად ანელებენ სისწრაფეს. ამიტომ მან ოვალური ფორმის მტევნებსა და ტერფებზე ჩამოსაცმელი პატარა „ნიჩბები“ გააკეთა, დაიმაგრა და სწრაფადაც გაცურა.

დამკვირვებელი და მოქმედი, სასიკეთო ცვლილებების შემოქმედი

დაკვირვება, სასიკეთო ცვლილებების დაგეგმვა და განხორციელება – ამგვარი ცხოვრებისეული დამოკიდებულების წყალობით მან შეძლო ქალაქის ყოველდღიურობა გაეუმჯობესებინა. მოიფიქრა, როგორ უნდა გაენათებინათ ბნელი ქუჩები იაფად და ისე, რომ ხშირად არ დასჭირვებოდათ ლამპიონების შეკეთება, მოიფიქრა ისეთი წყალსადინარი სისტემა, რომელიც წვიმის დროს წარმოქმნილ ნიაღვარს გამოიყენებდა ქუჩების დასასუფთავებლად. ამ დროს სითბოს მთავარი წყარო სახლებში ღუმელები იყო. ფრანკლინმა შემიმუშავა ღუმლის ახალი ფორმა, რამაც გათბობა უფრო ეკონომიური გახადა. როდესაც პატენტის გაკეთება შესთავაზეს, უარი თქვა. „საზოგადოებისთვის სასარგებლო გამოგონებისგან მოგების მიღება არ მსურს. მე ბევრით ვარ დავალებული კეთილი ადამიანებისგან. უანგაროდ მიღებული სიკეთე ასევე უანგაროდ უნდა გაიცეს“ – ამბობდა ის. მან დააარსა ბიბლიოთეკა (დაიწყო პატარა სამკითხველოთი. დღეს ეს სამკითხველო ამერიკის შეერთებული შტატების პირველ საჯარო ბიბლიოთეკადაა ცნობილი), სასწავლებელი, რომელიც დღეს ამერიკის ერთ-ერთი წამყვანი კვლევითი უნივერსიტეტია ( პენსილვანიის უნივერსიტეტი), შექმნა ქალაქის სახანძრო უსაფრთხოების სამსახური და პატრულირების სისტემა, რამაც ფილადელფია უსაფრთხო, მოწესრიგებულ, მშვიდ, მოწინავე ქალაქად აქცია.

ბენჯამინ ფრანკლინის გამოგონებათა შორისაა ასევე მეხამრიდი.

ფრანკლინის მეთოდი – ასწავლე წერა საკუთარ თავს!

როდესაც ბენჯამინ ფრანკლინმა აღმოაჩინა, რომ არ შეეძლო სათანადოდ გამოეხატა საკუთარი მოსაზრებები წერილობით, დაიწყო წერითი მეტყველების უნარის გაუმჯობესება. მის მიერ შემუშავებულ მეთოდს დღესაც წარმატებით იყენებენ მასწავლებლები. ფრანკლინის მეთოდი ასეთია:

ბენჯამინი ხარბად ეწაფებოდა წიგნებსა და პერიოდულ გამოცემებს. მისი ერთ-ერთი საყვარელ ჟურნალში იბეჭდებოდა სადა, მარტივი, ნათელი, დახვეწილი ენით დაწერილი სტატიები. ბენჯამინმა ჩვევა შემოიღო ყოველდღიურად ჟურნალიდან საუკეთესო სტატიების დამუშავება. დამუშავებაში შედიოდა კითხვა, ლექსიკური სამუშაო და წერა.

• თავდაპირველად ის ყურადღებით კითხულობდა ტექსტს.
• შემდეგ ყოფდა მონაკვეთებად და თითოეული მონაკვეთის მიხედვით წერდა მთავარ საზრისს, ერთი ან ორი წინადადებით, საკუთარი სიტყვებით გადმოჰქონდა აზრი რვეულში. ორი ან სამი დღის შემდეგ ის უბრუნდებოდა საკუთარ თეზისებს და მეხსიერების მიხედვით აღადგენდა სტატიას. ცდილობდა, რაც შეიძლება მიემსგავსებინა საკუთარი ნაწერი ორიგინალთან.
• ამის შემდეგ ის ამოწმებდა ნაწერს და აჯერებდა ჟურნალის სტატიას. ყველა ცდომილებას ცალკე ამუშავებდა.

ლექსიკური მარაგის გასამდიდრებლად და გასააქტიურებლად ხშირად თხზავდა ლექსებს – „ეს მეხმარებოდა სწორი სიტყვების გახსენებასა და აზრის ცხადად გამოხატვაში. ლექსების წერამ კარგად გამიწაფა წერითი მეტყველება. ყველასთვის საბედნიეროდ, მეყო გონება ან უბრალოდ, გამიმართლა და არ გავხდი პოეტი“ – ხუმრობს ის თავის ავტობიოგრაფიაში.

ბენჯამინ ფრანკლინის მეთოდი თავადაც შეგიძლია გამოიყენო. შედეგს აუცილებლად შეამჩნევ.

      ბენჯამინ ფრანკლინი იყო იშვიათი დისციპლინისა და ნებისყოფის მქონე ადამიანი. ცხოვრების გარკვეულ პერიოდში მან უარი თქვა ხორცეულის ჭამაზე. ასე დროც ეზოგებოდა ( საკვების მიღების პროცესი უფრო სწრაფი იყო) და ნებაც იწრთობოდა. მან თავად შეიმუშავა რამდენიმე პრინციპი, რითაც მთელი ცხოვრება ხელმძღვანელობდა. მისი ცხოვრებისეული პრინციპების შესახებ წაიკითხე ჩვენს ვებსაიტზე ეს მასალა (მზია ტუღუშის თარგმანი).

      ბენჯამინ ფრანკლინი იყო მონებით ვაჭრობის წინააღმდეგი. გარდაცვალებამდე რამდენიმე დღით ადრე, როგორც ფერადკანიანთა მონობისგან განმათავისუფლებელი საზოგადოების თავმჯდომარემ, ფრანკლინმა კონგრესისადმი დაწერა პეტიცია, რომლითაც ითხოვდა  მონობის გაუქმებას.