ხუთშაბათი, მარტი 28, 2024
28 მარტი, ხუთშაბათი, 2024

ატმოსფერული წნევის გავლენა ადამიანის ჯანმრთელობაზე

გეოგრაფია  ჩვენ გარშემო არსებულ სამყაროს სწავლობს. მახსენდება ფილმი „ სახლი“ („Home”), რომელიც დედამიწაზე არსებულ ყველა პრობლემას მძაფრად წარმოაჩენს, თუმცა დასაწყისიც და დასასრულიც ოპტიმისტურია და მთელი თავისი დიდებულებით ასახავს დედამიწის მშვენიერებას, ამიტომაც მოსწავლეებს როგორსაც დავანახებთ ამ სამყაროს,  ისეთ სამყაროში იცხოვრებენ.

ცოდნის მისაღებად საჭიროა, მოსწავლემ ისწავლოს სახელმძღვანელოსთან მუშაობა: სწორად გამოიყენოს ტექსტი, შეძლოს  შინაარსის გაანალიზება და ყველაზე მნიშვნელოვნის გამოყოფა, რუკების, დიაგრამების, ფოტოების ანალიზი და მათ შორის კავშირის დამყარება. სახელმძღვანელოში განთავსებული კითხვები და დავალებები სასწავლო მასალის უკეთ გააზრებას უწყობს ხელს, რაც განაპირობებს  ცნებების ჩამოყალიბებას, ახალი ტერმინების, გეოგრაფიული ობიექტების შესწავლას.

მოსწავლეები დამატებით ცოდნასა და ახალ ინფორმაციას ტელევიზიისა და ინტერნეტის საშუალებით იღებენ. ამიტომ, ძალიან მნიშვნელოვანია მათ ცოდნას სწორი მიმართულება მივცეთ, რათა სასწავლო პროცესი საინტერესო იყოს.

ამჟამად გეოგრაფიული მეცნიერება სულ უფრო მეტად იძენს გეოეკოლოგიურ ორიენტაციას, რაც ზრდის მის პრაქტიკულ მნიშვნელობას. ბოლო დროს გახშირდა საუბრები კლიმატცვლილებაზე და  ადამიანის ჯანმრთელობაზე მის გავლენაზე. ჰიპოკრატეც (460-377წ.წ. ჩვ. წ.აღ-მდე) კი, ადამიანის ავადმყოფობის გამომწვევ ერთ-ერთ ძირითად მიზეზად ქალაქებში არახელსაყრელ კლიმატურ პირობებს ასახელებს. მისი ცნობილი გამონათქვამებიდან ჩვენთვის საყურადღებოა: „ექიმი მკურნალობს, ბუნება კურნავს“.

რამდენად ხშირად ვაბრალებთ ამინდს ცუდ გუნება-განწყობას, ჯანმრთელობის პრობლემებს, სისუსტესა და არაფრის კეთების სურვილს, ან სხვა უსიამოვნებებს. ნამდვილად შეუძლია თუ არა ამინდს ასეთი აქტიური გავლენა მოახდინოს ჩვენს ჯანმრთელობაზე? ამინდის პროგნოზისას დიქტორები ჩვეულებრივ გვაცნობენ: ატმოსფერული წნევა 760 მმ Hg (ან 749, ან 754 …). რამდენ ადამიანს ესმის, რას ნიშნავს ეს?  საიდან იღებენ სინოპტიკოსები ამ მონაცემებს? როგორ იზომება ატმოსფერული წნევა, როგორ იცვლება და რა გავლენას ახდენს ადამიანზე?

ამ კითხვებზე პასუხი მე-7 კლასის სახელმძღვანელოში შეიძლება ვიპოვოთ, თემაში „დედამიწა“. პირველ სემესტრში სასკოლო კურიკულუმში რამდენიმე კარგი კომპლექსური დავალება გვაქვს შეტანილი. თუმცა, ვფიქრობ, რომ შეიძლება საკითხების (კომპლექსური დავალების) დამატება, რომელშიც შეიძლება ტოპოგრაფიული რუკის განხილვით გამჭოლი ცნების გეოგრაფიული კვლევის მკვიდრი წარმოდგენების ჩამოყალიბება.

გთავაზობთ კომპლექსურ დავალებას „ატმოსფერული წნევის გავლენა ადამიანის ჯანმრთელობაზე“.

თემა  –  დედამიწა

ცნება: გეოგრაფიული გარსი;  შედეგი: 4,5,7,9,10,11,12,13

 ქვეცნება: ატმოსფერო

ცნება: გეოგრაფიული მოვლენა, გეოგრაფიული პროცესი; შედეგი: 4, 5;

ქვეცნება: ატმოსფეროში მიმდინარე პროცესები;

საკითხი:  ატმოსფერული წნევის გავლენა ადამიანის ჯანმრთელობაზე

ქვესაკითხები: კლიმატის ჩამოყალიბების ფაქტორები, ამინდი, ამინდის ელემენტები, ტემპერატურა, ატმოსფეროს წნევა, ვერტიკალური გრადიენტი, ბარომეტრული საფეხური, კლიმატური დიაგრამა, მეტეოროლოგიური ხელსაწყოები, თემატური რუკები, იზოხაზები, ტოპოგრაფიული რუკა, მასშტაბი, კილომეტრული ბადე …

კომპლექსური დავალება

მეტეოროლოგიური დამოკიდებულება გულისა და სისხლძარღვების პათოლოგიების მქონე ადამიანებისთვის არის დამახასიათებელი; ასევე მათთვის, ვისაც აწუხებს მრავალი ქრონიკული დაავადება, მათ შორის ჰიპერტონია. ისინი ამინდის ცვლილების მიმართ ძალიან მგრძნობიარენი არიან, განსაკუთრებით უარყოფითად მოქმედებს ატმოსფერული წნევის ცვლილება.

ატმოსფერული წნევის ცოდნა ძალიან მნიშვნელოვანია. შენ შეგიძლია დაეხმარო ბაბუას, ბებოს, რადგან  შეგიძლია დაადგინო წნევა და გააფრთხილო ამინდის გაუარესების შესახებ, რადგან ისინი ძალიან მძაფრად რეაგირებენ ატმოსფერული წნევის ცვლილებაზე: მათ აწუხებთ თავის ტკივილი და ზოგადი ჯანმრთელობაც მკვეთრად უარესდება.

მოსახლეობის უმეტესობამ არ იცის, რა განსხვავებაა ჰიპერტენზიასა და ჰიპერტონიას შორის.

სინამდვილეში, ჰიპერტონია და ჰიპერტენზია დაახლოებით ერთი და იგივეა. განსხვავება იმაშია, რომ ჰიპერტონია არის დიაგნოზი, ხოლო ჰიპერტენზია არის წნევის მატების ფაქტი.

წარმოიდგინე, რომ კერძო სამედიცინო კომპანიაში მუშაობ და დაგავალეს მოსახლეობის ცნობიერების ამაღლების მიზნით შექმნა ვებგვერდი, სადაც განათავსებ ინფორმაციას და რეკომენდაციებს ატმოსფერული წნევისა და ჰიპერტენზიის შესახებ. შენი მიზანია, დაადგინო ატმოსფერული წნევის გავლენა ადამიანის ჯანმრთელობაზე და შეიმუშაო რეკომენდაციები, რომლებიც შენს ბებია-ბაბუასაც დაეხმარება წნევის ცვლილებების რეგულაციაში.

ვებგვერდზე ხაზგასმით წარმოაჩინე:

  • როგორ და რატომ იცვლება ატმოსფეროში მიმდინარე პროცესები;
  • როგორ მოქმედებს ატმოსფერული წნევის ცვლილება ადამიანის ჯანმრთელობაზე;
  • როგორ შეიძლება ატმოსფერული წნევის ზემოქმედების შემცირება ადამიანის ჯანმრთელობაზე;
  • როგორ შეიძლება დავიცვათ თავი ატმოსფეროში მიმდინარე პროცესების უარყოფითი გავლენისაგან.

რესურსები: გეოგრაფიის სახელმძღვანელო – გეოგრაფია;  მე-7კლასი ნაწილი I;  გამომცემლობა: ბაკურ სულაკაური; 2019.   § 6. რუკა, გეგმა და ატლასი; § 7. როგორ წავიკითხოთ რუკა; § 8. გეოგრაფიული ინფორმაციის წყაროები; § 11. ამინდის ელემენტები; § 12. მეტეოროლოგიური ხელსაწყოები; § 13. კლიმატწარმომქმნელი ფაქტორები და კლიმატური სარტყლები.

სტატია: სიმაღლის დაავადება https://www.aversi.ge/ka/cnobari/2367/simaghlis-daavadeba

გთავაზობთ რამდენიმე რეკომენდაციას:

ამ კომპლექსური დავალების საშუალებით ვამუშავებთ ორ ცნებას: გეოგრაფიული გარსი და გეოგრაფიული მოვლენა, გეოგრაფიული პროცესი. ამავე დროს მოსწავლეს გეოგრაფიული თვალსაჩინოებების დამუშავების უნარებიც უყალიბდება, რადგან გეოგრაფიული კვლევის ჩატარება წარმოუდგენელია გეოგრაფიული რუკებისა და კლიმატური დიაგრამების ანალიზის გარეშე. ამიტომაც საჭიროების მიხედვით სახელმძღვანელოს § 6, § 7 და § 8 პარაგრაფების განხილვასაც მოვიაზრებ.

პირველი ნაბიჯის, შეფასების კრიტერიუმის – როგორ და რატომ იცვლება ატმოსფეროში მიმდინარე პროცესები – დამუშავებისას ვამუშავებთ ცნებას გეოგრაფიული გარსი. ამ ცნებისა და ქვეცნების – ატმოსფეროს დამუშავებაში დაგვეხმარება პარაგრაფები: § 11. ამინდის ელემენტები; § 12. მეტეოროლოგიური ხელსაწყოები; § 13. კლიმატწარმომქმნელი ფაქტორები და კლიმატური სარტყლები. აქვე დაგვჭირდება თემატური რუკებისა და კლიმატური დიაგრამების გააზრებისთვის § 6, § 7 და § 8  განხილვაც.   ქვესაკითხებიც შესაბამისად არის: კლიმატი, ამინდი, ამინდის ელემენტები, კლიმატის ჩამოყალიბების ფაქტორები, ვერტიკალური გრადიენტი, ბარომეტრული საფეხური, თემატური რუკები, იზოხაზები, ტოპოგრაფიული რუკა …

მეორე ნაბიჯში, სადაც დავამუშავებთ მეორე კრიტერიუმს – როგორ მოქმედებს ატმოსფერული წნევის ცვლილება ადამიანის ჯანმრთელობაზე – კარგი იქნება, თუ ტოპოგრაფიულ რუკაზე  გამოითვლიან, როგორ შეიცვლება ატმოსფერული წნევა სიმაღლის მიხედვით.  ამ ნაბიჯში კონკრეტული ამოცანის ამოხსნისას ისწავლიან ტოპოგრაფიული რუკის კითხვას და გამოყენებას. ამიტომაც მაქვს ქვესაკითხებში შეტანილი: იზოხაზები,  თემატური რუკები, ტოპოგრაფიული რუკა, მასშტაბი, კილომეტრული ბადე…

მესამე და მეოთხე კრიტერიუმებს მესამე ნაბიჯზე ერთად ვამუშავებთ – როგორ შემიძლია შევამცირო ატმოსფერული წნევის ზემოქმედება ადამიანზე; როგორ შეიძლება დავიცვათ თავი ატმოსფეროში მიმდინარე პროცესების უარყოფითი გავლენისაგან. რაშიც დაგვეხმარება დამატებითი რესურსი – სტატია: სიმაღლის დაავადება.

ამ ნაბიჯზე მუშაობისას მოსწავლეები აიღებენ ინტერვიუს ოჯახის წევრებისგან, მეზობლებისგან, დაადგენენ, რამდენად მოქმედებს მათზე და მათ ჯანმრთელობაზე ამინდის ცვლილება, როგორ გამოიხატება და ა. შ. კარგი იქნება, თუ მუშაობის პროცესში სკოლის ექიმსაც ჩავრთავთ. მოსწავლეებისთვის მნიშვნელოვანია სხვადასხვა პროფესიის ადამიანებთან საქმიანი ურთიერთობა.

ვფიქრობ, რომ ამ დავალებით მოსწავლეები  გეოგრაფიული ცოდნის საჭიროებას დაინახავენ. თუ მოგეწონებათ და გამოიყენებთ, შეგიძლიათ შეცვალოთ თქვენი კლასის საჭიროებიდან გამომდინარე.

 

 

 

 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი