პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

შეხუმრება კლასიკასთან

ერთ-ერთ ლიტერატურულ თავყრილობაზე ერთმა ახალგაზრდა ავტორმა რენე კალანდია შენიშნა, მივიდა და მოიკითხა.

– შენი ძმაკაცი რომ დგას იქით, პაატა შამუგია, არ ეკადრება ჩემი ხნის პოეტთან მოსვლა? – ჰკითხა რენემ უმცროს კოლეგას.
– უნდა, როგორ არა, ბატონო რენე, მაგრამ ერიდება.
– მაგი, ბიჭო, რუსთაველს არ მორიდებია და ჩემი რა უნდა მოერიდოს?!. – გაიღიმა რენემ.
ვინც რენე კალანდიას იცნობდა, დამეთანხმება, რომ იშვიათია პოეტი, რომელსაც ასე სრულყოფილად სცოდნოდა კლასიკური მემკვიდრეობაც და თანამედროვე მწერლობაც – თითქმის ყველა პერიოდულ გამოცემას კითხულობდა, არ გამორჩებოდა არც ერთი საინტერესო სტრიქონი. და, ბუნებრივია, რომ კლასიკასაც და გასული/ახლანდელი საუკუნის ყველა -იზმს ერთ კუთხიდან უყურებდა – ნამდვილი ლიტერატურის სამზერიდან.
ალბათ შეგნებულადაც ხდება და წინასწარ გაუცნობიერებლადაც, როცა ნიჭიერი მწერალი კლასიკასთან შეხუმრებას გადაწყვეტს. მაგრამ ეს მხოლოდ იმას გამოსდის ხოლმე, ვინც კარგად იცის კლასიკოსები – ძვირფასი ხალხი, სასკოლო სახელმძღვანელოებისა და ანთოლოგიების ბინადრები რომ არიან, მაგრამ ალბათ ისევე მოუთმენლად ელიან ნამდვილ მკითხველს, როგორც თუნდაც დებიუტანტი ავტორები. ოღონდ, დამწყებებისგან განსხვავებით, მათ საუკუნეების გამოცდილება აქვთ და წესით რა უნდა გაუკვირდეთ, რა ეპითეტი უნდა ეუცხოვოთ. ალბათ შეფასებებისა და ინტერპრეტაციების უწყვეტი ხმები ჩაესმით საფლავში და ისეთი რა უნდა მოხდეს, მათი გამოწვევა, „მეფური ძილიდან” გამოღვიძება რომ შეძლოს?!
კლასიკოსად აღიარებულ ავტორთან შეთამამება მწერლობის ზედაპირულად მცოდნისათვის დიდი ხაფანგია, სადაც პირველივე ცდაზე თავფეხიანად გაებმება, მაგრამ ვისთვისაც ლიტერატურა მხოლოდ საგანი ან დარგობრივი მეცნიერება არაა, კაიძალ სიამოვნებასაც შეიძლება გამორჩეს ამ დამღლელ და ერთფეროვან ცხოვრებას.
არ გჯერათ? ან როგორც ერთი სუპერპოპულარული ვიდეოს პერსონაჟი ამბობს: „ჩემი გჯერათ?” თუ – არა, მაშინ ერთ ღრმად პატივსაცემ კაცს დავიყენებ გვერდში, რომელიც თავბრუდამხვევი ლიტერატურული თამაშებისა და ინტელექტუალური იუმორის ნამდვილი მეტრია.
ცოტა ხანში ქართულ ენაზე ვუდი ალენის მოთხრობების კრებული „ჩემი აპოლოგია” (მთარგმნელი თამარ სუბელიანი) გამოვა. ავტორს რეალური და გამოგონილი პერსონაჟების მთელი გალერეა ჰყავს, რომელსაც კაცმა არ იცის, რა საქმისთვის დაისაჭიროვებს. ვთქვათ ასე: „ადრეულად მომწიფდა ვაინშტაინი. ინტელიგენტი ბავშვი იყო. ერთხელ ვიღაც ტყიურები შეიჭრნენ ბიბლიოთეკაში და ტ. ს. ელიოტის ლექსები ფრანგულად გადათარგმნეს, თორმეტი წლის ვაინშტაინმა კი ისევ ინგლისურად გადათარგმნა ის ლექსები”. ან ეს: „რელიგიამაც იმედები გაგვიცრუა, რაც უნდა სამწუხარო იყოს. მიგელ დე უნამუნო კი უდარდელად წერს თავის ნაშრომში „მარადიული ამტანობა ცნობიერისა”, მაგრამ იოლი ხვედრი ნამდვილად არ გვერგო. განსაკუთრებით იმათ, ვინც იძულებულნი გავხდით თეკერეის ნაწარმოებები წაგვეკითხა”.

არც შექსპირია გამოტოვებული ამ დიდებული ანსამბლიდან, უფრო სწორად, ხშირ შემთხვევაში ვუდი ალენის შთაგონების წყარო სწორედ ის არის: „ერთ წიგნში ირწმუნებიან, შექსპირის ნაწარმოებების ავტორი კრისტოფერ მარლო იყოო. წიგნში იმდენად დამაჯერებელი ამბავია მოთხრობილი, რომ კითხვის დროს იმაშიც არ ვიყავი დარწმუნებული, შექსპირი იყო მარლო თუ მარლო იყო შექსპირი… ზემოთხსენებულ თეორიას რომ ჩავუღრმავდეთ, პირველ შეკითხვას დავსვამ – თუ მარლომ დაწერა შექსპირის ნაწარმოებები, მარლოსი ვინღა დაწერა?” შექსპირის ნაწარმოებებს, ანუ როგორც თვითონ ამბობს – „იმ პიესებსა და სონეტებს, დღეს რომ ყველამ ვიცით და მათ წაკითხვას თავს ვარიდებთ” – შემდეგაც უბრუნდება ავტორი: „ღმერთი არ არსებობს, ცხოვრებას აზრი არ აქვს, ყველაფერი სრულდება. დიდი აფეთქება რომ მოხდება, შექსპირის დიდებული ნაწარმოებებიც კი განადგურდება, მართალია, „ტიტუს ანდრონიკუსზე” გული არავის დასწყდება, მაგრამ სხვა ნაწარმოებებსაც რომ განადგურება უწერიათ?”.
ამ ყველაფერს და კიდევ ჩემი მოსწავლეობისდროინდელ საყვარელ მოთხრობას – „კუგელმასის ეპიზოდური როლი” რომ თავი დავანებოთ, ერთი საოცარი ტექსტიცაა წიგნში – „ზეინტელექტუალი მეძავი”. ერთი ტიპის, უორდ ბაბკოკის ამბავია, სწრაფი ინტელექტუალური თავგადასავალი რომ სჭირდება და როცა ამის სურვილი აიტანს, შედარებით ლიტერატურათმცოდნეობაში ხარისხდაცულ მადამ ფლოსის ურეკავს ხოლმე. ის, თავის მხრივ, ერთ ახალგაზრდა გოგოს გზავნის, თვრამეტი წლისას, რომელსაც უხდი და რასაც გინდა, განიხილავს შენთან ერთად – პრუსტი გინდა, იეიტსი თუ ანთროპოლოგია. არა, განა ცოლი არ უყვარს ბაბკოკს, მაგრამ ის ხომ პაუნდზე არაფრის დიდებით არ დაელაპარაკება. არც ელიოტზე. არადა, ხანმოკლეა ეს ცხოვრება.
ამ დროს მადამ ფლოსიც არაა გულხელდაკრეფილი და როგორც ჩანს, შემოსავლის წყაროსთან ერთად, შანტაჟისთვისაც იყენებს თავის ბიზნესს. თუ არა, აგერ ბაბკოკს მოუსმინეთ: „სასტუმროს ოთახში კამერები დაუყენებიათ. ჩანაწერი აქვთ, სადაც „უნაყოფო მიწას” განვიხილავთ მე და ის გოგონა, და მართლა ზედმეტი მოგვდის. ათი ათასს მთხოვენ…”
ერთი სიტყვით, სანამ კერძო დეტექტივი ბოლომდე მიჰყვება საქმეს, ვუდი ალენი შიგადაშიგ ისეთ წონიან კლასიკოსებს შემოიყვანს, უკეთესს ძნელად გაიხსენებ – „შედარებითი ანალიზი გინდა მელვილისა და ჰოთორნისა? მაგის მოწყობა ორმოცდაათად შემიძლია”.
დანარჩენს, ეჭვი არ მაქვს, წაიკითხავთ. დანარჩენი – კლასიკაა. ისევე როგორც ვუდი ალენი, კლასიკოსებთან შეხუმრებული მაგარი მწერალი.
 
 
 
 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი