ვიქტორ ჰიუგო ჩავარდა იმ ზაფხულს, მისი აღარც ერთი რომანიდან და მოთხრობიდან არ ამყოლია არც ერთი სტრიქონი. მონიშნული მქონდა და წამოღებულიც, მაგრამ გული არ მიმდიოდა, ღაჭაჭიებზე (კიბორჩხალაა მეგრულად) თევზაობამ ღელეში უფრო შემითრია და ალბათ მაგიტომ.
შაბათ-კვირებზე საკითხავში გადმოვიტანე, მაგრამ მანდ სტაინბეკის „მრისხანების მტევნებს“ ეკავა ადგილი, გადაუშლელ წიგნს, რომელიც იქამდე ვერ გადავშალე, სანამ ლალი ყუშიტაშვილის მიერ ორიგინალიდან თარგმნილი არ მომივიდა ელფოსტაზე მთელი ჩვიდმეტი წლის შემდეგ.
ირუბაქიძის „გველის პერანგს“ მეოცე გვერდამდე ძლივს გავუქაჩე მეხუთეკლასელმა, ძალიან მიზიდავდა ეს ენა და თხრობის ექსტრავაგანტურობა, მაგრამ იმაზე ძნელი გასაგები აღმოჩნდა, ვიდრე 2002-ში რონალდინიოს მიერ ჩახვეული ჯარიმის სიმენისგან გაშვების ლოგიკა.
უიარაღოს „მამელუკი“ მეექვსეკლასელმა დავიწყე, მეათე კლასში ჩავიკითხე ერთი ამოსუნთქვით და აგერ, სულ ახლახან დავრწმუნდი, რომ ისეთივე დაუფასებელი მწერალია კონდრატე თათარიშვილი, როგორც ჭოლა ლომთათიძე, ბასილ მელიქიშვილი, ვოვა სიხარულიძე, ლეილა ბეროშვილი, გიორგი ბაქანიძე… არც ერთი მათგანი სკოლაში არ წამიკითხავს, იმიტომ რომ არავის ურჩევია, მათზე რეცენზიებს კი წავაწყდებოდი აქა-იქ, მაგრამ მეგობარი რომ გირჩევს ან მასწავლებელი, უკეთესი ყოფილა, თავს რომ აგაწევინებს შენი ულუფიდან და რაღაც ახალს შემოგიდგამს.
ვერ წავიკითხე დილარ დაგარგულიას და ღუბურ ეფენიას ბიბლიოთეკებიდან წამოღებული კლასიკა. ჯეფრი ჩოსერის „კენტერბერიულ მოთხრობებს“ ჩემს ძმასთან და გიზო ბოხუასთან ბურთის თამაში ვარჩიე ეზოში, ალექსანდრე ყაზბეგის მოზრდილი ტომის მოზრდილ თხზულებებს კი ბოლო კლასში დავეწიე, როცა საპროგრამო „ელგუჯამ“ და „ხევისბერმა გოჩამ“ შემიტყუა მოჩხუბარიძის საგაში.
მოჩხუბარიძე და უიარაღო იქით იყოს და, სხვა კაი-კაი ფსევდონიმებით დაჭედილი სტენდალის, ჯეკ ლონდონისა და ეგნატე ნინოშვილის პროზასთან გაშინაურებაც გამიჭირდა და ეს ზუგდიდის ცენტრალურ ბიბლიოთეკაში, ინგა ქარჩავასგან დაწესებული ათდღიანი ვადით სულაც არ მომხდარა. ითქვას სიმართლე, ინგა დეიდა სამ-ოთხ დღეს (მეტსაც) დიდსულოვნად მიმატებდა ხოლმე და ხელად შეატყობდა, წაუკითხავად რომ ვუბრუნებდი წიგნს, მაგრამ ჩემ მიერ გულდასმით წაკითხული და ფანქრით ჩანიშნული ოთარ ჭილაძისა და ჯერომ სელინჯერის წიგნებიც ახსოვდა და უფრო ის ერჩივნა, ჩემი ჩანაწერებით არ შემელანძღა ბიბლიოთეკის ფონდში დაცული ძვირფასი ლიტერატურა.
სამაგიეროდ, ბიბლიოთეკაში ზაფხულის იმ დღეს გამოჩენილმა აბესალომ ტუღუშმა დამატეხა რისხვა მეცხრეკლასელს შორეულ 2001-ში, ქართლის ცხოვრების მეოთხე ტომი დროულად რომ ვერ დავუბრუნე. შვილო, მე ვარ მეცნიერი და ეს წიგნი ყოველ დღე მჭირდებაო, – მიყვირა სამკითხველო დარბაზის შესასვლელთან და სანამ ჩემი ქომაგი ბიბლიოთეკის ქალთა დასი ოთახებიდან გამოსვლას მოასწრებდა, ერთი-ორი მხურვალე საყვედური ნაჭამი მქონდა უკვე.
ვილჰელმ ჰაუფის „ლიხტენშტაინს“ და რომენ როლანის „კოლა ბრონიონს“ უდროო დროს გადავაწყდი და მე რომ ვერაფერი ვუქენი, ბებიაჩემს ძმას – ცხონებულ ბოჩია თოლორაიას გადავუტანე, რომელმაც თავისი მარნის წინ, სავარძელში ჩამჯდარმა, ხუთ დღეში ორივეს ღირსეულად მოუთავა ხელი.
ანა ქოჩუასგან პირველ კურსზე ნათხოვარი პუშკინის ჰიტები (მსოფლიო ლიტერატურის ბიბლიოთეკის სერიით გამოცემული) მგონი ახლაც ჩემს ზუგდიდურ სამკითხველოში განისვენებს. შიგადაშიგ წაკითხული. ისევე ზერელედ, როგორც ბიძაჩემის – თენგიზ პაჭკორიას პირადი ბიბლიოთეკიდან დიდის მოწიწებით გადმოღებული ფუცუ დგებუაძე-ფულარია, აგვისტოს ცხელ დღეებში „არსენა მარაბდელით“ რომ ჩავანაცვლე.
შარშან ზაფხულს სამი სარედაქციო და ერთიც – ნებიერად წასაკითხი ტექსტი წავიღე სოფელში. პარკში გამოკრული მომავალი ბესტსელერების „ანაბეჭდები“. არც ერთი მათგანი არ გადამიშლია. დილას ვიტყოდი, ღამე ჩავუჯდები-თქო, ღამე ვიძინებდი იმ იმედით, უთენია სხვა საქმეს ხელს არ მოვკიდებ-მეთქი, მაგრამ წიგნებთან ურთიერთობას, მონატრებულ ხალხთან შეხვედრის – გართობის – მუღამებმა აჯობა.
მგონი ახლაც ასე იქნება.
მგონი.
P.S. არის წიგნები, რომლის თხოვნაც მფლობელს ვერ გავუბედე და მხოლოდ ამ მიზეზით დამრჩა წაუკითხავი: ცისანა სართანიას „ეფრემვერდი“ ლამის სასთუმალთან ედო შიგ ჩანიშნული კვიმატი დღეებით; ჩინო აბაშიძეს მამამისის „ლაშარელას“ პირველ (დაუცენზურებელ) გამოცემაზე ვერც ვკითხავდი იმ ხანმოკლე ოფიციალური შეხვედრისას 2011-ში; კახეთის ერთ ტაძარში, მონაზონი ქალის მიერ თარგმნილი „პატარა უფლისწული“ შევნიშნე, მინდოდა მეყიდა, უცებ ამომვარდა თავიდან და მერე ვერც ერთ მაღაზიაში ვერ მივაგენი…
