თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში ყოველდღე რამდენიმე ღონისძიება იმართება. ღონისძიებათა შინაარსი განსაკუთრებით მრავალფეროვანია. ერთ სართულზე, მეზობელ აუდიტორიებში შეგიძლიათ მოუსმინოთ საჯარო ლექციას ფრიდრიხ ნიცშეს შესახებ ან დაესწროთ სემინარს, რომელსაც რომელიმე მაღალი რანგის სასულიერო იერარქი უძღვება. მოკლედ, სტუდენტებსა და მაგისტრანტებს დიდი არჩევანი გვაქვს. თუმცა რაოდენობრივი სიმრავლის მიუხედავად, ბევრი ჩვენგანი უნივერსიტეტში გამართული თავისუფალი შეხვედრების ხარისხზე მაინც წუწუნებს. ათასში ერთხელ გამონაკლის შემთხვევასაც გადავაწყდებით ხოლმე, რაც ჩვენი სიხარულის საბაბი ხდება.
რამდენიმე კვირის წინ თსუ-ს საგამოფენო დარბაზში „ღია საზოგადოება – საქართველოს” მიერ დაფინანსებული არაკომერციული კვლევითი პროექტის პრეზენტაციას დავესწარი. დარბაზი უამრავი ცნობილი და უცნობი ადამიანის პორტრეტით იყო მორთული. ფოტოებზე ბევრი ის მოღვაწე აღმოვაჩინე, რომლის შესახებ მეც კი მომიყოლია თქვენთვის, ჩვენი ინტერნეტ-გაზეთის მკითხველისათვის. აუდიტორიაში მირზა ფათალი ახუნდოვის, გიორგი ლასხიშვილის, ოვანეს თუმანიანის, მარიამ დემურიას და სხვათა სურათებს გადავეყარე. გამიკვირდა და გამიხარდა, რადგან ხშირად ქართველი მეცნიერები მეცხრამეტე საუკუნის ბოლოს ჩვენს ქვეყანაში მოღვაწე სამოქალაქო აქტივისტებს დიდ ყურადღებას არ უთმობენ. საქართველოში აგორებული პირველი დემოკრატიული მოძრაობის მონაწილეები ჩვენს სახელმძღვანელოებში, სკოლებსა და უმაღლეს სასწავლებლებში დავიწყებულნი არიან. ბევრს აღარ გავაგრძელებ და მასწავლებლებისათვის უაღრესად სასარგებლო ახალი პროექტის შესახებ მოგითხრობთ.
წლებია თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის პროფესორი ლელა გაფრინდაშვილი სათავეში უდგას არასამთავრობო ორგანიზაციას „ქალების ინიციატივა თანასწორობისათვის”. აღნიშნულ ორგანიზაციას თავი მოუყრია მკვლევართა შესანიშნავი გუნდისათვის. ქართველი და უცხოელი მეცნიერები რამდენიმე წლის განმავლობაში მუშაობდნენ ჩვენი ქვეყნის სხვადასხვა საარქივო დაწესებულებაში, ეროვნული ბიბლიოთეკის ბოლომდე შეუსწავლელ ფონდებსა და მუზეუმთა საცავებში. პროექტის მონაწილეები ხელუხლებელ ან დავიწყებულ დოკუმენტებს შორის ეძებდნენ ცნობებს, მასალებს, რომლებიც ქართველ განმანათლებლებსა და მათ საქმიანობას უკავშირდებოდა. შედეგად შეიქმნა ვებგვერდი https://enlightenment.w-i-e.org/ განმანათლებლობის ქართული გამოცდილების შესახებ.
ინტერნეტ-გვერდზე შეგიძლიათ ნახოთ სამასამდე (!) განმანათლებლის ბიოგრაფია. გამოქვეყნებული სტატიების უმრავლესობა საზოგადოებისთვის ჯერჯერობით უცნობ ადამიანებს, საბჭოთა კავშირის მიერ უმოწყალოდ რეპრესირებულ ან მათი ბიუროკრატების მიერ საგულდაგულოდ „გადამალულ” მოქალაქეებს უკავშირდება. კვლევაში წარმოჩენილ თითქმის ყველა მოღვაწეს კი ერთი საერთო ნიშანი აერთიანებს – ისინი სიტყვის და გამოხატვის თავისუფლებისთვის, განათლების მაღალი ხარისხისა და მისი ხელმისაწვდომობისთვის, დემოკრატიული არჩევნებისთვის, ხალხთა შორის თანამშრომლობისა და რუსული იმპერიალიზმის დამარცხებისთვის იბრძოდნენ.
ამავე გვერდზე შეგიძლიათ წაიკითხოთ იაკობ გოგებაშვილის რამდენიმე ახლადგასაჯაროებული მიმართვა სკოლის პედაგოგებისადმი, დიმიტრი ყიფიანის გამოსვლები სხვადასხვა სასწავლებლის გახსნის ცერემონიაზე, ილია ჭავჭავაძის წინასაარჩევნო განცხადება 1897 წლის კენჭისყრისათვის და ა.შ.
კვლევის კიდევ ერთი მთავარი ღირსება ის გახლავთ, რომ პროექტზე მომუშავე მეცნიერები მხოლოდ წერილობითი მასალების მოძიებით არ დაკმაყოფილდნენ. მათ ასობით უნიკალური ფოტოც შეაგროვეს და ჩვენთვის სრულიად უსასყიდლოდ გახადეს ხელმისაწვდომი.
