შაბათი, აპრილი 20, 2024
20 აპრილი, შაბათი, 2024

ტაუტომერია

რაც იყო, რაც არის და რაც მომავალში იქნება – ყველაფერი კანონზომიერია. შემთხვევითობა არ არსებობს. დაბადება და სიკვდილი, შენება და ნგრევა, მშვიდობა და ომი, ბედნიერება და ტკივილი, ცივილიზაციათა აღმოცენება-აღზევება თუ მათი დაქცევა-გადაშენება კანონზომიერია – თითოეული მათგანი რაღაც კანონს ემორჩილება. მთელი ჩვენი კვლევა-ძიება თუ რელიგიები ამ კანონზომიერებების ჩაწვდომისათვის არის მომართული. მრავალსაუკუნოვანი დაუღალავი წვალების შედეგად  რამდენიმეს მივაგენით კიდეც და საქვეყნოდ დასანახად დიდი ზარ-ზეიმით სცენაზე გამოვფინეთ,  მაგრამ ბევრი მათგანი ჯერ კიდევ იდუმალების ფარდის უკან ღრმა ტალანებშია მიმოფანტული…

კანონებს ჩვენ არ ვქმნით. ეს კანონები სამყაროს გაჩენამდე შეიქმნა და თვით სამყარო ამ კანონებით შექმნეს. ნიუტონმა, ფარადეიმ, ლავუაზიემ თავის დროზე სწორედ ამ ბნელ ტალანებში ხეტიალისას იპოვეს „თავიანთი” კანონები, ისტორიის მტვერი ჩამოაცილეს, დავარცხნ-გაასუფთავეს და საზეიმოდ გამოდგეს სცენის განათებულ ნაწილში ჩვენს დასანახად… მაგრამ ჯერ კიდევ უამრავი მოვლენაა ჩვენს გარშემო, რომელსაც ვერც ერთი ჩვენთვის ცნობილი კანონით ვერ ვხსნით და ჩვენი დაუცხრომელი ცნობისმოყვარეობის დასაოკებლად  „დაუწერელი” კანონის მცნება შემოვიღეთ…

ქიმიაში ბუტლეროვისა და სხვათა  დანატოვარი კანონების თანახმად, ორგანულ ნაერთის მოლეკულის აგებისას რამდენიმე მარტივი წესით (კანონით) თუ ვისარგებლებთ, სტრუქტურის დაწერა ბურთების ერთმანეთთან ჩხირებით შეერთების თამაშად შეიძლება იქცეს – ამოცანად, რომლის თავის გართმევას საბავშვო ბაღის ასაკის ბავშვიც შეძლებს. თუმცა შეცდომის  თავიდან ასაცილებლად რამდენიმე დაუწერელი (უფრო სწორად, ჯერ ვერ დაწერილი) კანონიც უნდა გავითვალისწინოთ.

ნახშირბად ატომებს შეუძლიათ განუსაზღვრელი რაოდენობით დაუკავშირდნენ ერთმანეთს, ჯაჭვში ჩართონ ორი ან მეტი ვალენტობის ელემენტები, გარე „ორბიტაზე” კი წყალბად ატომები გაცვალონ ნებისმიერ ელემენტზე ნებისმიერი რაოდენებით  (თეორიულად მაინც). ავიღოთ მაგალითად რამდენიმე ნახშირბადის, წყალბადისა და ჟანგბადის ატომი. მათი ერთანეთთან შეერთებისას უზენაესი კანონია ვალენტობა:  ნახშირბად ატომი ყოველთვის ოთხ ელემენტს უნდა უკავშირდებოდეს, ჟანგბადი-ორს, ხოლო წყალბადი – ერთს:

მაგრამ არ შეიძლება დავწეროთ (ავაგოთ) ისეთი სტრუქტურა, რომელშიც ჰიდროქსილის ჯგუფი და ორმაგი ბმა ერთიდაიგივე ნახშირბად ატომთან იქნება ჩანაცვლებული:

 

ასეთი ნაერთი მაშინვე უნდა გადაჯგუფდეს – გარდაიქმნას სხვა ნივთიერებაში:

ვინ ან რა კრძალავს ამ ორი ფუნქციური ჯგუფის ერთად ყოფნას, ჯერ-ჯერობით ნათლად ბოლომდე ვერ ჩავწვდით, თუმცა მოვლენას კი მივანიჭეთ სახელი ტაუტომერია. სწორედ ამ აკრძალვის შედეგია ალკინებზე წყლის მოქმედებით  სპირტები რომ არ მიიღებიან არასოდეს…

ვერ აგიხსენით ტაუტომერიის არსი მთლად გასაგებად? მას სამოქალაქო საზოგადოებაში ინტერესთა კონფლიქტი ეწოდება…
PS. ეს ჩემი ბოლო ბლოგია. მინდა დაგემშვიდობოთ და დიდი მადლობა გადაგიხადოთ, რადგან მე ბევრი რამ ვისწავლე თქვენგან… თითოეული თქვენი კომენტარი, თითოეული გაზიარებული თუ არ გაზიარებული ბლოგი იყო ის კომპასი, რომელიც ჩემი პროფესიული განვითარების ორიენტირს წარმოადგენდა…

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი