პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

ომის ლექსები

პატარაობიდანვე პოეზიით შეპყრობილს, მახსოვს, როგორ მიყვარდა და თან მზაფრავდა მირზა გელოვანის ამ ორი ლექსის დაწყვილება:

***

ყველა მოკლე და ქერა თმის ნახვით

გამახსენდება თმები შოლტები.

როგორ არ მინდა, როგორ არ მინდა,

მაინც მივდივარ, მაინც გშორდები.


ასე თიშავდნენ ძველი ზღაპრები

ასფურცელას და ოქროსთმებიანს,

ქარმა დაგლიჯა ყველა აფრები

და შენზე დარდში დამთენებია.


მგზავრი ვარ, შენზე ფიქრებს ვუნდები

და აჩრდილებთან თამაშს უვნებელს.

მე დავბრუნდები, ჰო, დავბრუნდები,

მე შენი თმები დამაბრუნებენ.

 

ო, მაპატიეთ

ბედმა უცნობი გზით გამაქანა,

თქვენ დარჩით შორი… ცაზედაც შორი…

და, როგორც კარტში აგურის ქალებს,

გქონდათ ქერა თმა და ყელი ბროლის.

 

მე გპირდებოდით, რომ დავბრუნდები,

რომ თქვენი თმები დამაბრუნებენ,

მაგრამ დღეები, როგორც ქურდები

ჩემს შეპირებას ანადგურებენ.

და სადმე ტყვია თუ გააციებს

გულს საშინელი განადგურებით,

თქვენ მაპატიეთ, ჰო, მაპატიეთ,

დანაშაული არდაბრუნების.

ჩემთვის ეს იყო ომის ლექსები… ზაფრას ამძაფრებდა იმის გაგება, რომ პოეტის ომიდან ვერ დაბრუნდა.

მეორე, რამაც შემძრა, ის იყო, რომ 9 აპრილს, როცა მე ჯერ კიდევ პატარა ვიყავი და არ მესმოდა, რა ტრაგედია ტრიალებდა ჩემს ქვეყანაში, თურმე ადამიანები რუსთაველზე, ხეებზე აკრავდნენ ლექსებს. ასე გამოხატავდნენ თავიანთ ემოციებს, ტკივილს, დარდს, სასოწარკვეთას მომხდარის გამო და მხეცურად დაჩეხილი ახალგაზრდებისადმი თანაგრძნობას.

„ხეები ლექსებით იფარჩება, ხეებზე აკრავენ ღვთის ბრალდებას

ამდენი მგოსნის ძლივს მარჩენალს, ისევ მგოსნები გიმრავლდება…“ –

დაუწერია შოთა ნიშნიანიძეს მაშინ.

ომი და განსაცდელი არც მერე ჰკლებია ჩვენს ქვეყანას, მაგრამ არასოდეს ასეთი მძაფრი არ მომჩვენებია ომში, ომზე და ომის გამო დაწერილი პოეზია.

აი, უკრაინის ომმა ხომ მსოფლიოს აუხილა თვალები, მანამდე შემაშფოთებლად ოდნავშეშფოთებული ევროპის გრძნობებისა და სინდისის ძაფები ერთდროულად შეარხია, საერთაშორისო ორგანიზაციების საჭიროება ეჭვქვეშ დააყენა, მუდმივი დამპყრობლის სახე კიდევ ერთხელ და მთელი სისაზარლით დაანახვა სხვა არადამპყრობელ, მაგრამ სხვისი ჩაგვრის ვერგანმცდელ ქვეყნებს…

ჩვენც უცნაური რამ დაგვემართა ამ ომში: თუ რამ ტ კ ი ვ ი ლ ი გვქონდა – სიმძაფრის გამო ვერთქმული, ნ ა ნ ა ხ ი  კ ა დ რ ე ბ ი – დაუჯერებლობის, წარმოუდგენლობის გამო თვალებში ჩამარხული, ს ა თ ქ მ ე ლ ი – შემსმენელის არყოლის გამო გულში ჩატოვებული, მ ო მ ა ვ ლ ი ს  ი მ ე დ ი – ვერასრულების შიშით კბილებს არგაცდენილი… ყველაფერი ამოიყარა ზედაპირზე, ამოტივტივდა, ამოხეთქა, გამოიფინა, გამომზეურდა. აუცილებელი იყო. და, მგონია, ეს ყველაზე უკეთ პოეზიამ გააკეთა. სოციალურმა ქსელებმა კი ხელისგულზე დაგვიდო ეს ლექსები.

ახლა ასე ვარ, დილით რომ ვიღვიძებ, უკრაინის კიდევ ერთ ჯოჯოხეთურ, მაგრამ მაინც გათენებულ ღამეს ვაკვირდები, ჯერ საზარელი ამბები მხვდება თვალში, მერე – ლექსებად ტრანსფორმირებული, მშობლიურ ტკივილთან შერწყმული ისევ ეს საზარელი ამბები. რა თქმა უნდა, ყველაზე ვერა, რამდენიმე მათგანზე ვისაუბრებ ამ სტატიაში.

ეს ლექსები ომს კი ეხება, მაგრამ ნათლად აჩვენებს, რამდენი წახნაგი აქვს ამ ყველაზე დიდ ბოროტებას, რომელსაც სულ სხვადასხვა მხრიდან ხედავენ პოეტები.

მარადჭაბუკი, უბრალოდ ცოცხალი კი არა, მარადიული კლასიკოსის, ბესიკ ხარანაულის, ლექსები ჩვეული სიმძაფრითა და სიზუსტით ეხმიანება ყველაფერ იმას, რაც მსოფლიოსა თუ ჩვენს ქვეყანაში ხდება, ამიტომ აუცილებლად პასუხგასაცემი მგონია მისი უმწვავესი კითხვა, რომელსაც სვამს მეტისმეტად შთამბეჭდავსათაურიან ლექსში – „ლაფიტოპია ნისლიდან გამოდის“:

„აი, ამ ლაფს ვიფიცები,

რომელსაც მოვტოპავ,

ამ ჭუჭყს და ამ ტალახს,

რომელიც მაკრია,

ამ საძაგლობას ვიფიცები,

როგორც ჩემს საკუთარს:

ომი რომ მორჩება,

ჩვენ სად ვიქნებით?

მთვარე ამოვა,

მზე ჩავა,

ჩვენ სად ვიქნებით?

სამყარო გამოიცვლება,

შეიქნება სირცხვილნამუსი,

ჩვენ სად ვიქნებით?

რომ დავიხოცებით,

ვინ დაგვმარხავს,

მიწას ვინ მოგვაყრის,

ჩვენ სად ვიქნებით?“

ლექსის ბოლოს ჩნდება შთამბეჭდავი სახე ლაფიტოპია ხარისა, რომელსაც მკერდით ჭალა მოაქვს, რქებით ნისლს მოარღვევს და მშრალზე გამოსული, ლაფჩამობერტყილი, აუცილებლად მოსთხოვს ამ კითხვაზე პასუხს ლირიკულ გმირს. მკითხველის გონებაში კი მაშინვე წამოტივტივდება ასე ნაცნობი წარმართულ-მითიური სახე-სიმბოლო უძლეველი ხარისა…

ამ ლექსში ძალიან კარგად ჩანს ის გარდამტეხი და საპასუხისმგებლო ადგილი, სადაც ახლა მოულოდნელად აღმოჩნდა ჩვენი ქვეყანა და ის ეგზისტენციალური კითხვა, რომელიც, წესით, ყველა ქართველს უნდა აწუხებდეს: რა ვიღონოთ ამ მუდმივი ბოროტების წინააღმდეგ, ჩვენი ქვეყნის მომავლის სასიკეთოდ, ისე, რომ ღირსება შევინარჩუნოთ.

მეორე ლექსში მიწებით გაუმაძღარი მონსტრის, რუსეთის, სახეს წარმოაჩენს პოეტი, შეუჩერებელ დამპყრობელს, რომელიც მიილტვის, გააფართოოს თავისი ისედაც ვრცელი საზღვრები, უფრო სწორად, უსაზღვროებას ეძებს მიწაზე და ეს სურვილი თავისთავად ნიშნავს უმიწაწყლობას, ბოგანოობას, მაშინ როცა ასანთის კოლოფისხელა მიწებსაც კი მტკიცე საზღვრები აქვთ.

„… რუსო,

შენი რქა თურმე ცვილისაა,

გახსოვდეს, ხარჩამავალი ქვაბი თუხთუხებს ცეცხლზე,

გახსოვდეს, სხვისი მიწები რომ მიგაქვს ჩასაყლაპად,

ზოგიერთი ალმასისაა.

რუსო!

გაჭირვებამ დედამიწის ხალხები ახლობლები გახადა,

მტრობის ხემაც ხმობა დაიწყო,

რუსო! მტრობას შენღა ანედლებ!

რუსო! შენი სახელიც ერთი მოკლე სიტყვით იწერება.

რუსო!

ყველაფერი სამწუხაროა, რაც რომ მოგახსენე,

მწყინს, რომ სიმართლეა.

ყველა როდია ყრუ შენს მიწაზე.

რუსო!

შეისმინე შენი დიდი მწერლის სიტყვები:

განა რამდენი მიწა ჭირდება ადამიანს?

ჩემიც გაიგონე:

დიდო ერებო!

ნუ ჩაყლაპავთ პატარა ხალხებს,

ვაითუ რომელიმე იყოს ალმასისა“.

ჩემი ქვეყანა ალმასია,

მწიფე ვაზივით მიმზიდველია აგრესიისთვის,

ყელზე დაგადგებით!“

ძალიან კარგად ჩანს, მცირე ქვეყნებიც რომ შეიძლება საფრთხედ იქცნენ დამპყრობლებისთვის, რადგან სულისკვეთება სხვადასხვაა: მცერედნი საზღვრებს იცავენ, მონსტრები უსაზღვრობის ძებნაში მთავარს კარგავენ: საკუთარის, ნაღდის, მნიშვნელოვნის განცდას. ასევე პოეტის მიმართვა, არა მრავლობითში, არა ერისადმი, არამედ უმოკლესი სიტყვით – რუსო – მრავალჯერ განმეორებული, მიანიშნებს რუსეთის თითოეული მოქალაქის პასუხისმგებლობაზე ქვეყნის სახელით ჩადენილ ბოროტებაში.

* * *

ერის პერსონალიზაციის, თითოეული რუსის პასუხისმგებლობის თემას სხვა კუთხით აგრძელებს შოთა იათაშვილის ლექსი რუს ჯარისკაცზე: ფსევდოპატრიოტიზმისა და ფსევდომართლმადიდებლობის მსხვერპლი რუსი ჯარისკაცი როგორ ეჯახება სიმართლეს – ისე ზრდიდნენ, ვითომ მორწმუნეს, მეათე და უმნიშვნელოვანეს ცნებას უმალავდნენ: ,,არა გული გითქმიდეს ცოლისათვის მოყუასისა შენისა, არცა სახლისათვის მოყუასისა შენისა, არცა ყანისა მისისა, არცა მონისა მისისა, არცა მხევლისა მისისა, არცა ხარისა მისისა, არცა კარაულისა მისისა, არცა ყოვლისა საცხოვარისა მისისა, არცა ყოვლისა მისთვის, რაჲ იყოს მოყუასისა შენისა”.

ლექსში ზუსტად არის ჩატეული ის სამარცხვინო რეალური სახე, დამცირებულმა, დამონებულმა, დაბრმავებულმა, უოჯახოდ ან ოჯახში უსიყვარულოდ გაზრდილმა რუსმა ჯარისკაცებმა ჯერ აფხაზეთსა და სამაჩაბლოში, მერე კი უკრაინაში რომ აჩვენეს: გაუპატიურებული ქალები და ბავშვები, დანგრეული სახლები, დახოცილი შინაური ცხოველები, წამოკიდებული უნიტაზები და ბოხჩებში გამოხვეული საყოფაცხოვრებო ნივთები. აი, რა ირონიულად ჟღერს ამ ფონზე სტროფი, რომლითაც საკუთარ თავზე საუბარს იწყებს ლირიკული გმირი:

მე რუსი ჯარისკაცი ვარ,

ჭეშმარიტი მართლმადიდებელი,

გულანთებული პატრიოტი,

და მარიუპოლთან ჩემი სამშობლოს საზღვრებს ვიცავ…“

უსახელო რუსი ჯარისკაცის სახეს ლექსშივე უპირისპირდება მეორე „პერსონაჟი“, იაშკა, ასევე რუსი, რომელსაც სიმართლე ბებიამ კი უთხრა, მაგრამ სახელმწიფომ ასწავლა, რომ მეათე მცნების გამხელა დანაშაულია, რადგან ის რუსეთის უსაზღვრობის იდეას უშლის ხელს, სხვისი ქვეყნების დაპყრობას უშლის ხელს, სხვისი ცოლების დაუფლებას, სხვისი ოჯახების გაუბედურებას, საერთოდ, ყველასა და ყველაფრის, რაც შენი არაა, იმის არმითვისებას გვასწავლის!

აი, ეს რუსი ჯარისკაცი რომ ომში დაიღუპოს, რას იტყვის, რას იფიქრებს, როგორ განაგრძობს დედამისი ცხოვრებას? როგორია მოკლული ჯარისკაცების დედების ცხოვრება? რას გრძნობენ, ერთი მხრივ, ომში მოტყუებით გარეკილი 17-18 წლის ბიჭების დედები? დედები, რომლებსაც ჰგონიათ, მათი შვილები დიდ რუსეთს იცავენ მომცრო, მაგრამ ალმასივით ქვეყნებისგან? და, მეორე მხრივ, რა სტკივათ დედებს, რომელთა შვილები, ადრე მომღერლები, მასწავლებლები, მექანიკოსები, მსახიობები, ახლა კბილებით იცავენ სამშობლოს? ან როგორ ხვდებიან სიკვდილს დედები, რომელთა შვილები სხვისი სამშობლოს დაცვით საკუთარს იცავენ და იხოცებიან? ყველას ხომ არ შეუძლია, მუშტშემართული, სახეზე უდიდეს ტკივილაღბეჭდილი, მაგრამ შვილის სიმართლეში დარწმუნებული, ოთარაანთ ქვრივივით შეუდრეკლად იდგეს?!

* * *

ნატო ინგოროყვას ლექსში „ნატირალიდან“ შვილმკვდარი დედის სულ სხვანაირი განცდის ამოკითხვა შეიძლება. მან იცის, რომ ყველაზე დიდი მსხვერპლი გაიღო, მაგრამ კაცისკვლისთვის მაინც არ ემეტებოდა. სიამაყესა და შეუპოვრობაზე მეტად, ტკივილით აქვს სავსე თვალები: „უპეებიდან გმირი შვილის უკანასკნელი კვნესა მოუჩანდა. ცოტათი ჰგავს კიდეც „ვეფხისა და მოყმის ბალადის“ დედას მტერთან მობოდიშებით:

არ იყო ჩემი შვილი კაცთმოძულეო

ებოდიშებოდა მოკლულ მტერს

და ცოცხალ მოყვარეს.

ჩემი ხელით ჩავალაგე მისი

ბოლო გზის ტანსაცმელიო,

თქვა და სიტყვა გაუშრა.

მეტი რა უნდა მექნაო

გულზე მივიწვენ,

დედა ვარ და მიწაც“. –

უკანასკნელი სტრიქონი იტევს დედობის ყველა სიმძიმეს, პასუხისმგებლობასა და სიდიადეს.

მეორე ლექსში, „პურის რიგი“ რომ ჰქვია, დედა არ არის ნახსენები, მაგრამ როცა მამები იბრძვიან, პურის რიგში, ალბათ, დედა თუ იდგება. შემაძრწუნებლად ზუსტი შედარებით ირევა მკითხველის გონებაში ნამდვილი და წარმოსახვითი:

„ბოლო ვიყავი რიგში და

პირველი ტყვია მომხვდა.

თითქოს მეპურემ ცხელი პური

გამომიწოდა და უბეში ჩავმალე“.

მომაკვდავი მხოლოდ შვილებზე ფიქრობს, როგორ გაიყოფენ იმ ერთადერთ პურს, რომელიც სინამდვილეში დედის გულში გავლილი ტყვიაა. კიბეზე არბის, შვილებს უნდა გაუნაწილოს, თვითონ სულმა არ უნდა წასძლიოს… და ერთი ტრაგედია კიდევ უფრო დიდი ტრაგედიით გრძელდება:

„დახოცილებს გულისჯიბით

ხორბალი გავატანე –

ვიცი, გაღივდება“.

საოცრად მტკივნეული და, გავიმეორებ ამ სიტყვას, შემაძრწუნებელი სახეა გარდაცვლილი შვილების გულისჯიბეში გასაღვივებელი ხორბლის მარცვლები.

ყველაზე დაუნდობელ განსაცდელს რომ მოგივლენს ცხოვრება და შენ, სასოწარკვეთილი და განადგურებული, გამართლებას მოუძებნი მაინც.

ოჯახი, პური და ხორბალი – რა მარტივი, ცხოვრებისეული, ყოფითია ეს სიტყვები და თან ბიბლიური, მეტისმეტად ღრმა სიმბოლიკაა ამ მოკლე და რთულ ლექსში.

ომის დასაწყისში, სანამ ქვემოთ მოყვანილი ლექსი გაჩნდებოდა;

სანამ მსოფლიო შეეჩვეოდა, რომ ომი… უკრაინაშია;

სანამ ჯერ კიდევ არ გვჯეროდა, რომ ეს მართლა ხდებოდა ჩვენს თავს ოცდამეერთე საუკუნეში;

სანამ ჯერ კიდევ ღამეს ვუთევდით უკრაინის ცას, –

მაშინ გაჩნდა პოეტის სოციალური ქსელის კედელზე სულისშემძვრელი სიტყვები: „ღმერთო, არ ჩაგეძინოს!“

ჰო, არის მომენტები, როცა ჩვენი, ადამიანები, სიფხიზლე და თანაგრძნობა აღარ არის საკმარისი, ერთმანეთის იმედი აღარ გვყოფნის, როცა ყბადაღებული პრაგმატულობა და რაციონალურობა ცვდება, აზრს კარგავს და მის ადგილს მთავარი, რწმენა იჭერს.

მოგვიანებით ლექსიც დაიბადა:

„ღმერთო, არ ჩაგეძინოს!

მინიმა ომზე,

სხვა ლექსისთვის წასამძღვარებლად“

ასე იწყება ლექსი ადამიანურ ურთიერთობებზე: იმაზე, რას განიცდიან მეგობრები ომში; როგორ ცვლის ომი სურვილებსა და მიზნებს, როცა გავიაზრებთ, რომ ხვალისთვის გადადებული საქმეები, თუ ისინი ახლობელ, საყვარელ, მონატრებულ ადამიანებს უკავშირდება, რა საშური ყოფილა თურმე!

და რადგან ომში მათი შესრულება მოკვდავის ძალებს აღემატება, ამიტომაც სრულდება ეს სითბოთი და ტკივილით გაჟღენთილი ლექსი უფლისადმი პარადოქსული მიმართვით:

„ ღმერთი არ გაგიწყრეს,

არ ჩაგეძინოს!“

* * *

პოეტი, რომელიც არაერთხელ გამოეხმაურა თავისი პოეზიით ოცდამეერთე საუკუნის დიდ ბოროტებას, გიორგი ლობჟანიძეა. მისი ლექსიც, რომელიც ეხება უკრაინის ომის ყველაზე მძიმე ღამეს, რუსი სამხედროების მიერ მარიუპოლის თეატრის დაბომბვას, – სოციალურ ქსელში გამოჩნდა. ამ შენობას მშვიდობიანი მოსახლეობა, მათ შორის – უამრავი ბავშვი აფარებდა თავს და მის წინ დიდი ასოებით, რუსულად ეწერა: дети! – რათა ნებისმიერ სამხედრო პილოტს დაენახა და ისინი მაინც დაენდო.

ამ საზარელი ღამის შემდეგ გავრცელდა ცრუ ცნობა, რომ თეტრის ბომბსაფარმა საჰაერო დარტყმებს გაუძლო და ყველა ცოცხალია. ამ ცნობით აღფრთოვანებას მოჰყვა გიორგი ლობჟანიძის ლექსი, რომელიც თითქოს გაგრძელებაა ზემოთ განხილული ლექსისა. ის ასე სრულდება:

„… იქ კი, სარდაფში,

ძველი ნიღბების ნატეხებში,

იშმუშნება

ახალი სიცოცხლე,

საღ, თოთო ხელებს იწვდის

მომავლისკენ

და ჰაერს ისე ებღაჭაუება,

თითქოს დედის მკერდი იყოს,

საიდანაც სიმართლე გადმოჩქეფს.

მიწისქვეშეთში ანგელოზები არ არიან.

მარიუპოლის თეატრის სარდაფში ყოფილხარ, ღმერთო!“

ეს შეძახილი ლექსის ბოლოს თითქოს მთელ მსოფლიოს აღმოხდა, განურჩევლად ეროვნებისა და სარწმუნოებისა; ყველას, ყველას, ვისაც სჯერა, რომ პუტინის რუსეთი და ომი ბოროტებაა და რომ თვით ყველაზე დიდ ბოროტებასაც აქვს ზნეობრივი კანონები, რომლებსაც მხოლოდ უღირსები არ იცავენ.

სანამ ქვემოთ მოყვანილ კიდევ ერთ ლექსს წაიკითხავთ, წარმოიდგინეთ პატარა უკრაინელი გოგონას ფოტო, გოგონა დგას ზურგით კამერისკენ და სიფრიფანა, ნორჩ სხეულზე მარკერით აწერია თავისი სახელი და გვარი, დაბადების თარიღი და მშობლების ტელეფონის ნომრები – ერთმანეთის დაკარგვის შიშით შეპყრობილმა დედამ დააწერა:

„თუ ჩვენ დაგვხოცეს,

შენ გახსოვდეს შენი სახელი,

სად დაიბადე,

ვინ ვიყავით შენი მშობლები.

კაცს ბედი შუბლზე აწერია.

სახელი -ზურგზე,

როგორც ტვირთი,

ჩემო პატარავ.

და ეს ტვირთი მთელი ცხოვრება

უნდა ატარო.

აღარ მახსოვს,

მე თვითონ რა მერქვა

ომამდე,

მაგრან შენ, ამ ომს გადარჩენილო,

დაიმახსოვრე,

რომ შენ გქვია თავისუფლება

გაუფრთხილდი

ამ ძვირფას სახელს

და უსახელო ჯარისკაცებს

არ დაგვაყვედრო,

რომ ბედისწერას მოთმინებით ვერ გადავურჩით.“

ეს ლექსიც გიორგი ლობჟანიძეს ეკუთვნის. მისი ლირიკული გმირი ჯარისკაცია, მიმართავს პატარას და ეუბნება მთავარს: იმ საზარელ ომში უკრაინელი ჯარისკაცები იბრძვიან სწორედ ბავშვებისთვის, ომს სასწაულით გადარჩენილი პატარების თავისუფლებისთვის! და მე მახსენდება პოლ ელუარის ცნობილი ლექსი:

„…უსურვილო სიცოცხლეს

შიშველ სიმარტოვეს

სიკვდილის ნაბიჯებს

ვაწერ შენს სახელს

 

აღდგენილ ძალ- ღონეს,

დაკარგულ საფრთხეს თუ

უხსოვარ იმედს

ვაწერ შენს სახელს

 

და ერთი სიტყვის ფესვებიდან ვიწყებ სიცოცხლეს

შენი შეცნობით ვიბადები

შენი სახელით

 

თ ა ვ ი ს უ ფ ლ ე ბ ა.“

* * *

მაგრამ, სამწუხაროდ, ამ ომში ყველა ბავშვი არ გადარჩენილა, ბავშვებს ისევ ემუქრებათ საფრთხე. ვერგადარჩენილებზე გვესმის გაუგონრად, დაუჯერებლად, გაუსაძლისად საზარელი ამბები. მაგრამ ამ ამბების ერთ ლექსში მოქცევა შეძლო პოეტმა დიანა ანფიმიადიმ. ლექსს ჰქვია „მარიუპოლი“: ალყაშემორტყმული ქალაქი, ახლა მთავარი ჯოჯოხეთი მთელ დედამიწაზე:

 

მარიუპოლი

 

-ჩემი დაწყებითი კლასის მასწავლებელი

-არის

-ყვავილების გამყიდველი მეზობელი ქუჩიდან

-არის

-მხარნატკენი ჩელისტი გოგო

-არის

-ჩემი პირველი შეყვარებული

-არის

-კარის მეზობლის სამი ბავშვი

-გადარჩნენ.

-მეფუნთუშე, რომლისგანაც ვყიდულობდი ვატრუშკებს საუზმისათვის

-დაჭრილია

-მეზობლის ბიჭი, მუსიკას რომ ხმამაღლა უსმენს

-ნაღმზე აფეთქდა

-მწვანეთვალება გოგო, ჩუმად რომ წერდა ლექსებს

-ნანგრევებიდან ვისი ხმა ისმის?

-დედაჩემი

-არის

-მამაჩემი

-ვერ ვნახეთ გვამი.

-ქალაქი?

-არის, მაგრამ კვამლში.

-ჩემი შვილები?

-არ დაიბადებიან.

 

ომში ბევრი ლაპარაკისთვის არავის სცალია, ომი მოკლე და აუცილებელი კითხვა-პასუხის დროა. ალბათ ამიტომაც აირჩია პოეტმა ეს შთამბეჭდავი ფორმა, რომელსაც ზედმეტი სასვენი ნიშანიც კი არ ამძიმებს, თითქოს არც უნდა ამოისუნთქონ შემკითხველ-მოპასუხემ. ამოსუნთქვის დროც არ არის.

ამ ვრცელ სტატიას დიანასავე ლექსით დავასრულებ: „აღდგომა“, – რადგან სიკვდილს აღდგომა მოსდევს, დაცემას – წელში გამართვა, ხოლო თავდადებულ ბრძოლას თუ მთელი მსოფლიოს გაერთიანებული ნება და სურვილი შეუერთდა, წამებულთა გამარჯვება გარდაუვალია!

„ აღდგა მკვდრეთით ოთხი წლის საშკა,

როცა დახვრიტეს, თმა ჰქონია ჯერ კიდევ სველი.

აღდგა მკვდრეთით ცხრა წლის უცნობი გოგო,

თერთმეტი მხეცის დაგლეჯილი,

აღდგა მკვდრეთით ველოსიპედიანი მოხუცი კაცი,

ჩამოიფერთხა შარვალი და თმა გაისწორა,

აღდგა მკვდრეთით ჩემი გაგრელი ნათესავი,

მოხერხებულად მოაგორებს თავის თავს, კენწლავს.

აღდგა მკვდრეთით ქალი კვასკვასა, წითელი ლაქით,

სულ მალე მოვა, ცოტა ფრჩხილებს მოიწესრიგებს,

შვილის გათხრილი სამარიდან მკვდრეთით აღდგა უცნობი დედა,

დედის გათხრილი სამარიდან მკვდრეთით აღდგა უცნობი შვილი,

აღდგა მკვდრეთით პურის რიგში დახვრეტილი უცნობი კაცი,

აღდგა მკვდრეთით ქალი, წყალი რომ ვერ მიიტანა სამალავამდე,

აღდგა მკვდრეთით შუაზე გადაჭრილი გოგო, ვინ თქვა, ვერ ივლისო,

ამ აღდგომაზე ბევრი აღდგა, ბევრად მეტი, ვიდრე ოდესმე,

ახლა ყველანი აქ მოჯარდნენ, გამოქვაბულთან,

შემოგძახიან, ლოდსაც შენ ნაცვლად გადაწევენ,

ოღონდ არ შეგრცხვეს, არ დაიმალო,

შენც აღსდექი, უფალო,

მესამე დღეს ანდაც თუნდაც ერთი თვის თავზე

მსგავსად წერილისა.

კიდევ ბევრი პოეტი გამოეხმაურა საზარელ რეალობას: რატი ამაღლობელი, ლელა სამნიაშვილი, დავით მაღრაძე და სხვები. წარმოუდგენელია ერთ სტატიაში მათი მოქცევა. ალბათ, კიდევ ბევრი ლექსი დაიწერება ომის დროსაც და ომის შემდეგაც – ყველაზე მძიმე ჭრილობების მოსაშუშებლად. სოციალური ქსელი დღეს თითქოს რუსთაველის ფუნქციას ასრულებს, სადაც ხეებზე – თავიანთ კედლებზე – აკრავენ ლექსებს პოეტები თუ პოეზიის მკითხველები და ამით არსებულ რეალობას ეხმიანებიან.

* * *

აკა მორჩილაძემ ფრანკფურტის წიგნის ფესტივალზე თქვა, საქართველო უფრო პოეზიის ქვეყანაა და ახლა მე, პროზაიკოსი რომ ვლაპარაკობ, უხერხულად ვგრძნობ თავსო. ქართულ პოეზიაში ასეთი სისავსით ასახულმა უკრაინის ომმა კიდევ ერთხელ დამარწმუნა, რომ მართალია აკა: მწერალი მაინც რჩება საქართველოში გამორჩეულ ფიგურად. ეს ისეთი ადამიანია, რომელიც ყოველთვის იქ არის, სადაც ყველა არასდროს არ არის და მავდროულად იქ არის, სადაც ყველა ყოველთვის მოიყრის თავს“.

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი