თეატრის მეთოდი გაკვეთილზე

(ნაწილი პირველი)

სამოქალაქო განათლების პედაგოგთა ფორუმის ორგანიზებით, პროექტის „CEEM – სამოქალაქო განათლების სწავლება სიმულაციისა და თეატრის მეთოდებით“ ფარგლებში, 5-11 მარტს განხორციელდა ცხრამეტი მასწავლებლის ვიზიტი ბერლინში, რომელიც მიზნად ისახავდა გამოცდილების გაზიარებას სიმულაციებისა და თეატრის მეთოდის გამოყენების შესახებ.

ბერლინში სასწავლო ვიზიტის ფარგლებში გავეცანით გაკვეთილზე თეატრის მეთოდის გამოყენების ეფექტურ მეთოდებს, რომელსაც ამ სტატიაში გაგიზიარებთ.

თეატრის მეთოდი ეს არის განსხვავებული მიდგომა, როდესაც სცენარის ავტორებად და შემდგომში მსახიობებად ჩვენი მოსწავლეები გვევლინებიან. შესაბამისად, მისი გაკვეთილზე დანერგვა მოსწავლეებში ავითარებს შემოქმედებით და კრეატიული აზროვნებას. პროცესის მონაწილეები სწავლობენ პრობლემის იდენტიფიცირებას და იწყებენ მათი გადაჭრის განსხვავებული გზების ძიებას.

გაკვეთილზე თეატრის მეთოდის გამოყენება იწყება პერსონაჟების მოფიქრებით, გრძელდება სცენარის შემუშავებით და სრულდება ექსპერიმენტული დადგმით. ეს არის დროში გაწერილი პროცესი. სცენარზე მუშაობა შესაძლოა რამდენიმე გაკვეთილიც კი გაგრძელდეს.

აქტივობა პირველი – პრობლემების შერჩევა, ჯგუფების ფორმირება

სცენარისთვის პრობლემის შერჩევის პროცესში ჩავრთოთ მოსწავლეები. გონებრივი იერიშის მიხედვით ჩამოვთვალოთ ის აქტუალური საკითხები, რომლებიც აწუხებს თემსა თუ ზოგადად საზოგადოებას. ეს შეიძლება დაკავშირებული იყოს:

• გენდერულ თანასწორობასთან;
• სტერეოტიპებთან;
• ბულინგთან და სტიგმასთან;
• სოციალურ საკითხებთან;
• ძალადობასთან და ა.შ.

მას შემდეგ, რაც დასახელდება პრობლემები, დავყოთ მოსწავლეები ჯგუფებად. ჯგუფის წევრთა რაოდენობა სასურველია, არ აღემატებოდეს 6-8 მონაწილეს. თითოეული ჯგუფი იწყებს მუშაობას ერთ თემატიკაზე. თემების განაწილება შესაძლებელია შემთხვევითი კენჭისყრის პრინციპით ან მათი სურვილით.

სტატიაში მაგალითისათვის განვიხილოთ ისეთი პრობლემა, როგორიცაა პროფესიებთან დაკავშირებული გენდერული სტერეოტიპები.

აქტივობა მეორე – გმირების/პერსონაჟების მოფიქრება

ჯგუფების ფორმირებისა და თემების განაწილების შემდეგ ვიწყებთ პერსონაჟებზე მუშაობას. ჯგუფებს ვაძლევ დაახლოებით 10-15 წუთს იმისათვის, რომ დაფიქრდნენ მათი თემის წინაშე მდგარი პრობლემის მთავარ გმირებზე. ვინ არიან ისინი? რა როლს ასრულებენ კონკრეტულ სიტუაციაში?

ძალიან სახალისო აქტივობაა პერსონაჟის დახატვა დიდ ქაღალდზე. ამისათვის, პრობლემების მიხედვით განაწილებულ ჯგუფებს ვყოფთ მცირე ჯგუფებად/წყვილებად. მცირე ჯგუფებს ვურიგებთ ფორმატის ქაღალდებს, რომლებზეც ხატავენ პრობლემასთან დაკავშირებულ პერსონაჟებს. შემდეგ ნახატში წერენ სახასიათო ინფორმაციას. შეგვიძლია, შევთავაზოთ საორიენტაციო კითხვები:

• რა ჰქვია?
• რამდენი წლის არის?
• რა უყვარს?
• რას საქმიანობს?
• როგორია?
• რით არის გამორჩეული?
• ოჯახური მდგომარეობა;
• სოციალური სტატუსი და ა.შ.

ამგვარი პრინციპით ვიღებთ ერთ პრობლემასთან დაკავშირებულ 3-4 მთავარ გმირს/პერსონაჟს. მთავარი პერსონაჟების მოფიქრების შემდეგ მცირე ჯგუფები ბრუნდებიან ძირითად ჯგუფში და ერთმანეთს აცნობენ გმირებს. ჩვენი მაგალითის მიხედვით მთავარი გმირებად შეიძლება დასახელდნენ: მშობელი, ახალგაზრდა, მასწავლებელი/ლექტორი, დამსაქმებელი და ა.შ.

გაკვეთილი მესამე – პერსონაჟების განვითარება, დამატებითი გმირები

ვაგრძელებთ მუშაობას მცირე ჯგუფებში პერსონაჟების განვითარების კუთხით. ამ ეტაპზე წყვილები ფიქრობენ პერსონაჟის როლზე მთლიან სცენარში, რა დროსაც პასუხს სცემენ კითხვებს: დადებითი პერსონაჟია თუ უარყოფითი? რის გაკეთება შეუძლია? რა ნაბიჯების გადადგმა ძალუძს? როგორია მისი მოქმედებები?

თეატრის მეთოდის განუყოფელი ნაწილია დამატებითი პერსონაჟები. შემდეგი აქტივობა სწორედ მათ შემოყვანას ემსახურება. წყვილებმა უნდა მოიფიქრონ თითო დამატებითი პერსონაჟი, რომელიც გარკვეულ როლს შეასრულებს მთლიან სცენარში. ჩვენი მაგალითის მიხედვით ეს შეიძლება იყოს: კლიენტი, მეზობელი ან ნათესავი, მეგობარი, სარეკლამო აგენტი და ა.შ.

შემდეგ წერილში დეტალურად ვისაუბრებ მარტივი სცენარის ფორმირების, დახვეწისა და ექსპერიმენტული სპექტაკლის გათამაშების კონკრეტულ მეთოდებზე.