ტიკ-ტოკში ომი დაიწყო, მითხრა ჩემმა ათი წლის შვილმა უკრაინაში რუსეთის შეჭრიდან მეორე დღეს. ტელევიზორში ვნახე, დამირეკა შეძრწუნებულმა მამაჩემმა. მას შემდეგ ყოველი დილა ჩემთვის ფეისბუქზე უკრაინის ამბების გაცნობით იწყება. ჩვენ სამი სხვადასხვა თაობის, განსხვავებული სოციალური სივრცეების ადამიანები ვართ, თუმცა ერთ ნავში ვსხედვართ და მტერი ერთი გვყავს.
მატასის უამრავი შეკითხვა უტრიალებს თავში: თუ ომობენ, როდისღა ჭამენ, ძილი შეიძლება თუ არა ამ დროს, ან იქნებ ახლა მაინც დავრთოთ ნება, ყველა ცუდი სიტყვა თქვას, რაც კი იცის – მერე ზოგს ინგლისურად იტყვის, ზოგს – ქართულად. მამაჩემს მხოლოდ პასუხები აქვს, ჯერ კიდევ დიდი ხნის წინ გაცემული. ერთი-ორ სიტყვას რუსულადაც გაურევს, ოდესღაც პროექტებით ხელში მოსკოვიდან ირკუტსკამდე მოგზაურობისას აკვიატებულს. ჩემი ფეისბუქის ნიუსფიდში კი ინფორმაციის სხვადასხვა ნაკადი ერთ მორევში იყრის თავს, ამბებიც განსხვავებულია – ახალი და ძველი, გულის გამგმირავი და გამამხნევებელი, გადამოწმებული და დაუზუსტებელი, ცხადი და ბუნდოვანი, გადამხდარი და მოსახდენი… ამ თბილი და ცივი საინფორმაციო დინებების ენაც განსხვავებულია, სიტყვათა წყობაც და აკუსტიკაც. ზოგი რაღაცას ხმამაღლა გაჰყვირის, ერთი სასვენი ნიშანი არ ჰყოფნის წინადადების ბოლოს და ამ პოსტპუნქტუაციურ აპოკალიფსში რამდენიმე ძახილის ნიშანს ხიშტებიანი მესერივით აღმართავს. ზოგი კი ჩუმად, გულსაკლავად იტყვის ორიოდე სიტყვას, აცრემლებული მარიუპოლელი ქალივით – „სახლში მინდა, სამსახურში მინდა“, და ეს უფრო მქუხარე და შემზარავი აღმოჩნდება.
ადამიანი, როგორც მოწმე და მსხვერპლი, ხშირად ომის ევფემიზმებში იკარგება. ყველა მისი განცდა, სურვილი და მოთხოვნილება ბუნდოვან სიტყვებად – პოლიტიკურ ენად გარდაიქმნება, რომელიც ბომბებისგან სარდაფში თავშეფარებულს მხოლოდ ერთ რამეს მიანიშნებს: სიცოცხლის გადასარჩენად სამყარო მკვდარ ენაზე ლაპარაკობს. დამზოგველი, შეზღუდული და გამოფიტული ლექსიკა თითქოს საგანგებოდ იმისათვის შეიქმნა, რომ სამიტებზე, ბრიფინგებსა თუ პრესკონფერენციებზე შესვენებისას ყავა ისე მიირთვა, რომ სისხლის სუნი არ იგრძნო, მომაკვდავის კვნესა არ ჩაგესმას ან აფეთქებული სამშობიარო სახლი არ წარმოისახო, თუმცა ძველებმა იციან – ბოლომდე ვერც ამას აირიდებ. მანამდე კი, სანამ ომის ბურუსი გადაიწმინდება და ტოპონიმები ადამიანების სახელებით ჩანაცვლდება, ჩვენ გამუდმებით ერთი და იმავე სიტყვების მოსმენა მოგვიწევს.
სამხედროები იტყვიან: დასახლებულ პუნქტში შესვლა, სტრატეგიული დაბომბვა, ცოცხალი ძალის დაზიანება, საარტილერიო დამუშავება, საომარ მოქმედებათა თეატრი.
საერთაშორისო ორგანიზაციები შეუცდომლად ილაპარაკებენ: მხარდაჭერის პაკეტი, სამხედრო დახმარება, შემაკავებელი ზომები, დიპლომატიური ძალისხმევა, დეზინფორმაციის დაძლევა.
პოლიტიკოსები სიტყვებით ითამაშებენ: მოქნილი მიდგომა, ფრთხილი ოპტიმიზმი, მკაცრი რეაგირება, უსაფრთხოების ზომები, კოლექტიური დანაშაული.
აგრესორი არ გადათქვამს: სპეციალური სამხედრო ოპერაცია, დენაციფიკაცია, დემილიტარიზაცია, ეგზისტენციალური საფრთხე, ბირთვული იარაღი.
მედია არაერთხელ გაიმეორებს: თავდასხმის დეტალები, მოტივირებული მოწინააღმდეგე, კონტროლირებადი ტერიტორია, სრულმასშტაბიანი თავდასხმა, ჰუმანიტარული კატასტროფა.
ამის მიღმა კი უნდა ვიგულისხმოთ: შიში, ძრწოლა, უსუსურობა, წყურვილი, შიმშილი, ტკივილი, ტყვია, ნაღმი, აფეთქება, სიკვდილი, უიმედობა, ნგრევა, უსახლკარობა, ბავშვი, მოხუცი, ექიმი, ჯარისკაცი, გზა, უგზოობა, მტერი, მოყვარე, თავგანწირვა, გმირობა, თანაგრძნობა, გამარჯვება, სიცოცხლე, თავისუფლება, მშვიდობა…
სემანტიკურად გახლეჩილ სამყაროში მსხვერპლი, მოძალადე, ამბის მომტანი, დამკვირვებელი და გულშემატკივარი არათუ სხვადასხვა ენაზე ლაპარაკობენ, არამედ მათ ლექსიკურ არსენალში ერთსა და იმავე სიტყვებსაც კი სხვადასხვა გრძნობითი ელფერი დაჰკრავს. ამიტომაც, ეს არა მხოლოდ საინფორმაციო, არამედ სიტყვების ომიცაა, ან იქნებ ომზე უარესიც, როგორც გლობალურ, ისტორიულ და კულტურულ განხეთქილებას უწოდა ზელენსკიმ. და თუ ახლა სხვა შესატყვისების პოვნა გაგვიჭირდება, ყველამ ერთად ის მაინც უნდა შევძლოთ, რომ მსხვერპლის ხმა არ გადავფაროთ. ამ საშინელი დღეების ამბავი სწორედ ისე უნდა ვიცოდეთ, როგორც ამას ვალენტინა, ალექსანდრე, ნადეჟდა, სერჰი და ლიუბა ხედავენ…
ერთი რამ, რაც ახლა ნამდვილად ვიცი, ისაა, რომ მამაჩემი, მატასი და მე უნდა დავსხდეთ და ომზე ვილაპარაკოთ. საერთო ენა ჩვენც უნდა გამოვნახოთ – მსხვერპლის ენა, რომელიც საომარ მოქმედებათა თეატრში ყოველთვის ყველაზე ზუსტი, ცოცხალი და მართალია.
დათრეიდება – იტყვის ჩემი შვილი.
პერეგავორები – იმედიანად შემომხედავს მამაჩემი.
ჩვენ უნდა ვილაპარაკოთ – ვეტყვი მე და გამოვუტყდები:
4 მარტის ღამეს, გაზაფხულის პირველი ჭექა-ქუხილის დროს, ბავშვური აკვიატებით, სანუკვარი სურვილის ჩაფიქრების ნაცვლად, შიშისგან შევკრთი. მეგონა, ომი გაცოცხლდა.
