ფაქტი და მისი ანალიზი, მოვლენა და მისი ინტერპრეტაცია, ტექსტი და მისი მრავალგანზომილებიანი გაგება მნიშვნელოვანი, აუცილებელი უნარებია, რომელიც ყველა საგანმა, მათ შორის, ქართული ენისა და ლიტერატურის გაკვეთილმა უნდა განავითაროს.
ამ სტატიაში ორ საინტერესო სავარჯიშოს შემოგთავაზებთ:
- შეაფასე ერთი ფაქტი სხვადასხვა თვითმხილველის თვალით:
„ერთხელ ასეთი რამ ჩაიდინა: შუა ზაფხულის ცხელ დღეს, დღისით-მზისით,
სახლიდან თოფი გამოიტანა, მივიდა თბილისის მთავარ მოედანზე (ახლანდელ
თავისუფლების მოედანზე) და ლენინის ძეგლს ესროლა“. – ამონარიდი გურამ რჩეულიშვილის ბიოგრაფიიდან.
ნაბიჯი 1- წავიკითხოთ და გავაანალიზოთ გურამ რჩეულიშვილის ბიოგრაფია, დროითი და პოლიტიკური კონტექსტი.
დავალება : – შეაფასე მოვლენა სხვადასხვა თვითმხილველის თვალით:
- თვითმხილველი 1 – ახალგაზრდა სტუდენტი, კითხულობს აკრძალულ ლიტერატურას, ჩუმად უსმენს თანამედროვე მუსიკას, გულში
ოცნებობს დამოუკიდებელ საქართველოზე. – შეფასება
- თვითმხილველი 2 – პოლიციელი, რომელიც იცავს წესრიგს. – შეფასება
- თვითმხილველი 3 – სტუდენტი გოგონა, რომელსაც უყვარს რომანტიკული ლიტერატურა – შეფასება
- თვითმხილველი 4 – ბავშვი, რომელიც დედასთან ერთად სეირნობს – შეფასება
- თვითმხილველი 5 – მოქალაქე, რომელიც კომუნისტური პარტიის
მხარდამჭერი – შეფასება
- თვითმხილველი 6
– მოიფიქრე, კიდევ ვინ შეიძლება იქ ყოფილიყო?
- თვითმხილველი 7
- თვითმხილველი 8
- თვითმხილველი 9
დავალება 2
- ამოირჩიე ნებისმიერი თვითმხილველი
- შეაფასე მოვლენა ამ თვითმხილველის ხედვის წერტილიდან;
- ზეპირად გადმოეცი, როგორ გადმოსცემდა ესა თუ ის თვითმხილველი ამ ამბავს.
- ამბავი გადმოეცი პირველ პირში.
დავალება 3
როგორ ფიქრობ, რას დაწერდა იმდროინდელი გაზეთი? მაგალითად, „ახალგაზრდა კომუნისტი“?
ფაქტი 2 – ამონარიდი დღიურიდან
გთავაზობთ ერთ ფრაზას ცნობილი ქართველი მწერლის, ოთარ ჭილაძის დღიურიდან, სადაც ასევე ადამიანის გადარჩენაზეა საუბარი.
„1982 წელი
დღეს ბავშვი გადავარჩინე ზღვაში დახრჩობას. ბედნიერი ვარ!
7 სექტემბერი, ბიჭვინთა“
(ოთარ ჭილაძე, ჩანაწერების წიგნიდან „ცა მიწიდან იწყება“_
დავალება
როგორც ხედავ, ოთარ ჭილაძე თავის დღიურში სულ ერთი ფრაზით აღწერს
მომხდარ ამბავს, სცადე, აღადგინო იმ დღის ქრონიკა, მე დაგეხმარები:
| 1. სათაური შეგიძლია ტექსტს თავიდანვე მოუფიქრო ან ბოლოს დაარქვა, მთავარია, რომ იგი მიანიშნებდეს ამბავს, იყოს მოხერხებული და ლაკონიური. |
| 2. აღწერე მოქმედების ადგილი – ზღვა, კურორტი, დამსვენებლები; |
| 3. შეგიძლია მთხრობელი თავად მწერალი, ოთარ ჭილაძე იყოს ან ვინმე სხვა, |
| თვითმხილველი, რომელიც მოგვითხრობს ამბავს, როგორ გადაარჩინა მწერალმა ბავშვი; |
| 4. შემოიყვანე მთავარი პერსონაჟები – მწერალი და ბავშვი, რა ხნისაა ბავშვი? |
| რატომ აღმოჩნდა საშიშ ადგილას უფროსების მეთვალყურეობის გარეშე? |
| იქნებ ცელქია ან მშობლებმა წუთით მოადუნეს ყურადღება? იქნებ მეზობელს |
| წამოჰყვა ზღვაზე ან უფროს ძმას? რა მოხდა? აღწერე დეტალები; |
| 5. კულმინაციურ ეპიზოდში მოყევი, როგორ გადაეშვა მწერალი წყალში, როგორ |
| გადაარჩინა ბავშვი; |
| 6. ფინალურ ნაწილში შეგიძლია თვითმხილველების ემოციაც გაგვიზიარო, ან |
| მშობლების, რომელთა შვილიც მწერალმა გადაარჩინა. |
