საზოგადოებაში ფართოდ გავრცელებული ტერმინის ,,კომუნიკაციის“ მნიშვნელობა ბევრმა ჩვენგანმა იცის და იყენებს საზოგადოებაში ინტეგრაციისთვის, იმ უნარების ფარგლებში, რომლებიც მის მენტალურ რუკაზეა დატანილი გამოცდილების სახით. სააღმზრდელო დაწესებულებები, 21-ე საუკუნის უნარ-ჩვევების გამომუშავების მიზნით, ცდილობენ, აღსაზრდელებს განუვითარონ კომუნიკაციისა და თანამშრომლობის კომპეტენციები, რაც, თავის მხრივ, აუცილებლობით მოიაზრებს ,,ჯანსაღი კომუნიკაციის“ წარმოების სტრატეგიების ცოდნას, წერილობითი და სიტყვიერი ფორმებით იდეებისა და აზრის ნათლად და ეფექტიანად გამოხატვის შესაძლებლობებს. აღსაზრდელები სოციალურად ყალიბდებიან ისეთ გარემოში, რომელიც დაკომპლექტებულია იმ სუბიექტებით, როგორებიცაა: მშობლები, თანატოლები, უფროსი თუ უმცროსი თაობა, საზოგადოების სხვადასხვა სოციალური ჯგუფი. ამდენად, მათ აუცილებლად ესაჭიროებათ კომუნიკაციის სწორად წარმართვის სტრატეგიები.
ნეიროლინგვისტური პროგრამირება გვთავაზობს მიდგომებს იმისთვის, რომ თქვენ შეძლოთ ცხოვრების გამარტივება როგორც თქვენთვის, ასევე თქვენი თანამოსაუბრეებისთვის, თუ თქვენ ცოტა მეტ ყურადღებას დაუთმობთ იმას, რისი გადმოცემაც ნამდვილად გსურთ. ამისათვის კარგი იქნება, თუ თქვენ ,,მე შეტყობინებაზე“ გაამახვილებთ ყურადღებას.
მაგალითად, შვილის მიმართ დედის ნათქვამი ,,დაალაგე ოთახი“, არის ბრძანებითი ხასიათის მიმართვა. ამით საკმარისად ნათელი უნდა იყოს სათქმელი, მაგრამ ასე არ არის, რადგან ბრძანებითი კილოს შემცველ წინადადებაში სათქმელის ჩვეულებრივზე მეტი ელემენტი იჩენს თავს. ყოველ შემთხვევაში, თუ თქვენ და თქვენი შვილი რობოტები არ ხართ, ამას კარგად შეიგრძნობთ. თქვენ შეიძლება გაბრაზდეთ, რადგან ოთახი დალაგებული არ დაგხვდათ, მაგრამ თქვენ გიყვართ თქვენი შვილი და გრძნობთ, რომ მასთან ხართ სულიერად დაკავშირებული. მე, შენ და ჩვენ შეტყობინებები, რომლებიც ამგვარი მიმართვის ფორმაში შეიძლება იმალებოდეს, იქნებოდა შემდეგნაირად: ,,მე გაბრაზებული ვარ, რადგან ოთახი დალაგებული არ არის -ბუნებრივია, ამის მიუხედავად, მე შენ მიყვარხარ და ერთმანეთის გაგება კარგად შეგვიძლია“ .
შეიძლება თქვენ იმასაც ფიქრობთ, რომ ,,ცოტათი მოუხერხებელი და არაეფექტიანია“ იმგვარი მიდგომა, როცა ბავშვს ეუბნებით: -დაალაგე ოთახი, მე შენზე გაბრაზებული ვარ, შენ ზარმაცი ხარ და არ მიყვარხარ, როცა იმას არ აკეთებ, რასაც გეუბნები. მე შენი არ მესმის“. თუმცა ესეც მიმართვაა და წესით ისეთივე წონის უნდა იყოს როგორც წინა მიმართვა, თუმცა ეფექტი არ აქვს, რატომ?
ყველა სასაუბრო სიტუაციაში უკეთესია, როცა ბუნებრივი ხართ და არ თამაშობთ. მხოლოდ ასე გაქვთ შანსი, ბავშვმა გაიგოს თქვენი ნათქვამი. და თუ თქვენ ფიქრობთ, რომ შეიძლება გაუგებრობას ჰქონდეს ადგილი და იცით, როგორ წარმოიქმნება საერთოდ ის, თქვენთვის მარტივი იქნება ასეთი გაუგებრობები თავიდანვე აღიაროთ და გაარკვიოთ. როგორ შეძლებთ ამას? -ავთენტურობით.
იყო ავთენტური ნიშნავს, იყო ,,ნამდვილი“ და არა ყალბი. ეს გულისხმობს იმას, რომ საჭირო არ არის რაიმეს წარმოსახვისა და როლების თამაშის აუცილებლობა. თუმცა საუბრის მომენტისთვის არსებითი ღირებულება აქვს როლის ელემენტებს და გათამაშებას, რომლებიც აუცილებლად აღებული უნდა იყოს მოსაუბრის მახასიათებლებიდან. ეს კი ,,რაპორტის“ საფუძველია.
,,რაპორტის გამოწვევა“ ნიშნავს, სხვა ადამიანებთან ერთ ტალღაზე ყოფნას, კერძოდ, მათნაირად ფიქრს, მათი მსგავსი თვისებების გამოვლენას, მათ გაგებას და ა.შ. როგორც რადიო გადაცემის დროს ტალღის დაჭერის მიზნით ცვლით სიხშირეს, რომ ადრესატის ნათქვამი თქვენთვის გასაგები იყოს და რადიოს კარგი მიღება ჰქონდეს, ასევე უნდა მოარგოთ თქვენი კომუნიკაცია იმ ადამიანს, ვისთანაც საუბრობთ და თუ გსურთ, თქვენი ნათქვამი ადრესატამდე მივიდეს. და როცა თქვენ ხართ ადრესატი? ასეთ შემთხვევაში თქვენ უნდა გადაეწყოთ ისეთ ტალღაზე, რომელიც მოერგება თქვენთან მოსაუბრეს. ასეთ სიტუაციაში თქვენ ხელთ არის მართვის სადავეები. ადამიანები საუბრობენ ერთმანეთთან, მაგრამ ასეთი საუბრისგან ბევრს ვერაფერს იგებენ. დროის 90% ერთმანეთთან უშედეგო საუბრისთვის იხარჯება. აღნიშნული, ხშირ შემთხვევაში, გამოწვეულია „რაპორტის“ არასწორად წარმართვით.
პრაქტიკულ დონეზე არსებობს რამდენიმე შესაძლებლობა იმისა, რომ ყოველი კომუნიკაცია დიდი ცოდნისა და დიდი ძალისხმევის გარეშე გავაღრმაოთ და გავამარტივოთ. ესენი მარტივი ნიუანსებია, რომლებიც თქვენ, თქვენს თანამშრომლებთან, აღსაზრდელებთან, თქვენი ოჯახის წევრებთან და საერთოდ, ურთიერთობაში, ეს იქნება პროფესიული თუ პირადი, კომუნიკაციას წარმატებით წარგამართვინებთ. ეს ნიუანსებია:
- დაასრულებინეთ სათქმელი − მოსაუბრეს სათქმელის თქმა დააცადო, ეს არა მხოლოდ თავაზიანობაა, ასევე ძირითადი წინაპირობა იმისა, სხვებს გაუგო. ეს ამარტივებს ურთიერთგაგებას და ნათლად ასახავს პიროვნების ფასეულ ელემენტებს, რომელთანაც თქვენ დიალოგი გაქვთ, ეს არის თქვენი ბიზნესპარტნიორი, ცხოვრების პარტნიორი თუ ბავშვი. ყოველ ადამიანს, რომელიც რაიმეს ამბობს, როგორც წესი, სურს რაიმე გამოხატოს. სათქმელს შეიცავს სიტყვები, აგრეთვე ხმის ტონი, მიმიკა, თანმდევი სხეულის ენა. თუმცა უმნიშვნელოვანესი რაც მას ამოძრავებს, არის გაზიარების და მოსმენის სურვილი.
თუ მოსაუბრეს ნებას მისცემთ სათქმელი დაასრულოს, ეთიკური თვალსაზრისით ეს უდავოდ პოზიტიურად იმოქმედებს მასზე, სიტუაციაზე.
წესი, მოსაუბრეს საუბარი დაასრულებინო, ცხოვრების წესად უნდა აქციოთ. აცალეთ მოსაუბრეს, საუბარი ხომ აზროვნების ფორმაა. ხშირად საუბრის მომენტში ფორმირდება მოსაზრებები. თუ თქვენ თავად დარწმუნებული ხართ, რომ ჯერ ფიქრი და შემდეგ საუბარი უმნიშვნელოვანესი სტრატეგიაა, მიეცით საშუალება მოსაუბრეს, ჯერ იფიქროს სათქმელზე და შემდეგ გამოხატოს თავისი მოსაზრება. როცა საუბრის დროს თქვენს მოსაუბრეს აწყვეტინებთ საუბარს, ამ დროს თქვენ ხელს უშლით არა მხოლოდ მის თვითშეფასებას, ასევე საუბრის დროს ფიქრის პროცესსაც.
- მოსმენა -წინგადადგმულ ნაბიჯად ითვლება, როცა შეგვიძლია მოსაუბრეს საუბარი დავასრულებინოთ. ეს ნიშნავს, რომ თქვენ თავაზიანი ადამიანი ბრძანებით და სხვას არ გააწყვეტინებთ საუბარს, მაგრამ სრულიად, დეტალურად უსმენთ იმას, რაზეც მოსაუბრე საუბრობს? ან, ვიდრე ის საუბრობს, დაფიქრდით, რისი მომტანია მომავალში აღნიშნული საუბარი? გიფიქრიათ საპირისპირო არგუმენტებზე, თუ როგორ შეიძლება მოსაუბრე მათი საშუალებით დაარწმუნოთ თქვენი არგუმენტების ჭეშმარიტებაში? ან შესაძლოა თქვენ სრულიად სხვაგვარად ფიქრობთ, სხვა აზრის ხართ და ამის გამო ,,ცალი ყურით“ უსმენთ მოსაუბრეს. თუმცა, ადამიანი ნათლად გრძნობს, როცა მას ნამდვილად უსმენენ.
აღნიშნულის ნათელსაყოფად: მოსინჯეთ თქვენ თვითონ, თუ რა ხდება მაშინ, როცა თქვენ ნამდვილად, სიღრმისეულად უსმენთ მოსაუბრეს. თავი ხელში აიყვანეთ, განიტვირთეთ, მიჰყევით თქვენი პარტნიორის ან ბავშვის ჩახლართული ფიქრების ძაფს. შესაძლოა, ამგვარი ექსპერიმენტის შედეგად ბევრი, ძალიან გასაკვირი შედეგი გამოვლინდეს.
მაგრამ ერთი რამ ყოველთვის მოხდება: თქვენს თანამოსაუბრეს თქვენს ამგვარ ქცევაზე დადებითი რეაქცია ექნება. ნამდვილ, გულისყურით მოსმენას აქვს სხვა ეფექტებიც: თქვენ გაიგებთ მეტს. თქვენი თანამოსაუბრე უსაფრთხოდ იგრძნობს თავს და უფრო მარტივად გაიაზრებს თქვენს აზრებს. ის მოგისმენთ.
- იმის გადმოცემა, რაც ითქვა –გასაგებია, რომ საუბარი და გულისყურით მოსმენა კომუნიკაციას აუმჯობესებს, ამ ყველაფერს კი მივყავართ თითქმის თერაპიულ კომუნიკაციამდე. ეფექტი შესაძლოა გასაოცარი იყოს. გადმოცემა იმისა, რასაც სხვა ამბობს, ნეიროლინგვისტურ პროგრამირებაში ჰქვია Spiegeln ასახვა, ინგლისური სიტყვით ბუნებრივია, თქვენ უბრალოდ არ იმეორებთ მოსაუბრის ნათქვამ წინადადებას. ამ დროს შენ აირეკლავ მის ხედვას. ეს შესაძლებელია იმაზე მეტი იყოს, ვიდრე შინაარსი.
- Spiegeln, ასახვა, სარკისებრი ასახვა, ნათქვამის გადმოცემა, ინგლისურად Pacing ნეიროლინგვისტურ პროგრამირებაში ნიშნავს თანამოსაუბრის ენობრივი და ფიზიკური ქცევის ნაწილობრივ არეკვლას, რაც ეფექტიანი კომუნიკაციისთვის მნიშვნელოვანია. (ემპათიური მიდგომა) (1, 182)
მაგრამ მაშინაც კი, თუ ის, რასაც ასახავს, გადმოსცემს, არ იმეორებს მთელ შინაარსს ან თუნდაც მხოლოდ ძირითადს, ის ყოველთვის მაინც ასრულებს გარკვეულ ფუნქციას და ის სიგნალია:
- იმისა, რომ მას მოუსმინეს გულისყურით;
- მინიმუმ იმისა, რომ მას გაუგეს;
- იმისა, რომ მეტი სიცხადით გადმოსცეს რაიმე;
- იმისა, რომ ის პირისპირ დგას თავის კეთილისმყოფელთან.
ეს სიგნალები გვეხმარება არა მხოლოდ რაიმეს უკეთ გაგებაში, ასევე სხვებისა და საკუთარი თავის უკეთ აღქმასა და გაგებაში. როდესაც უსმენთ, ასახავთ და აჩვენებთ, რომ გესმით ვინმესი, თქვენ ეხმარებით მას საკუთარი თავის შესწავლაში. უპირველეს ყოვლისა, ბავშვებისთვის და თერაპიულ გარემოში ეს მნიშვნელოვანი მომენტია. მხოლოდ სარკისებრი ასახვა იძლევა საშუალებას, საკუთარი თავი დაინახოთ ისე, როგორც გარედან აღიქმება. შემდეგ უკვე მარტივდება საკუთარი თავის აღქმა და პოზიტიური ცვლილებების მიღება.
სცადეთ, დააკვირდეთ რა მოხდება, მაშინ, როცა თქვენს მოსაუბრეებს ასახავთ. ამ პროცესში გაამახვილეთ ყურადღება შემდეგზე:
- საუბრის ტემპი: შეეცადეთ ერთნაირი ტემპით ისაუბროთ.
- ქცევა: შეეცადეთ თანამოსაუბრის მსგავსი ქცევის გამეორებას.
- საუბრის შინაარსი: შეეცადეთ, თქვენი თანამოსაუბრის მიერ ნათქვამი მოსაზრებები საკუთარი სიტყვებით ჩამოაყალიბოთ.
შეამჩნევთ, რომ თქვენი მოსაუბრე ბევრად სწრაფად და დიდი ნდობით შეგხვდებათ. არცაა გასაკვირი, რადგან ვიდრე თქვენ ასახავთ, ბუნებრივია, ცდილობთ მის მიმართ თანაგრძნობის გამოხატვას. სინამდვილეში, თქვენ იგრძნობთ, რომ უკეთ გესმით თანამოსაუბრის. თუმცა გასათვალისწინებელია, რომ გადაჭარბებული ასახვა მიბაძვად აღიქმება და გამოიწვევს „რაპორტის“ (მოსაუბრის ნდობის მოპოვების პროცესის) ჩაშლას.
კომუნიკაციის სტრატეგიების საფუძვლიანად დაუფლება საშუალებას მოგვცემს საზოგადოებაში ჯანსაღი კომუნიკაცია ვაწარმოოთ.
გამოყენებული ლიტერატურა:
- Long a., Schweppe R., Praxisbuch NLP, Südwest Verlag, 2018
- ჯანაშია, ნ., იმედაძე ნ.,გორგოძე ს., განვითარებისა და სწავლების თეორიები. მასწავლებლის პროფესიული განვითრების ეროვნული ცენტრი, 2011
