ბოლო ხანს მეც აქტიურად ვადევნებ თვალს უკრაინაში განვითარებულ მოვლენებს, ვღელავ, ტუჩებს ვიჭამ, ზოგჯერ ცრემლიც მომდის. უკრაინა იბრძვის, გრგვინავს, გუგუნებს, კიევის ქუჩებში ცეცხლი ანთია, აქვე, ჩვენს ახლოს, ისტორია იწერება. ჩვენ კი, რა თქმა უნდა, კომპიუტერებთან ვსხედვართ, ვქოთქოთებთ, ვდუღვართ და გადმოვდივართ, სხვის ომში სიბრძნეს ვიჩენთ და, საქმეშემოლეულებივით, ერთმანეთისკენ ვიშვერთ თითებს, განვიხილავთ, საჭიროა თუ არა უკრაინელებისთვის სოლიდარობის გამოცხადება, ვის აქვს აქციებზე მისვლის მორალური უფლება და ვის – არა, ერთმანეთს ძველ ამბებს ვუხსენებთ და დაუსრულებლად ვქილიკობთ. ალაგ-ალაგ ხმასაც ვუწევთ, ვჩხუბობთ, ოპონენტის პარტიულ ინტერესებს ვუსვამთ ხაზს, გავყვირით: „სხვა აქციებზე რომ არ მინახიხარ?” – და ბოლოს მჭექარე სტატუსით ვამთავრებთ: „ვინც არ მეთანხმებით, წამშალეთ, დამბლოკეთ, დამკარგეთ, გამარჯობა არ მითხრათ!”
პოლიტიკურ ნიადაგზე ადამიანების გადამტერება ჩვეულებრივი ამბავი გახდა ჩვენთვის. განსხვავებული მოსაზრებების გამო იყოფა ოჯახები, მეგობრები მტრებად იქცევიან. არ ვაჭარბებ. ჩემი თუ არ გჯერათ, გარშემო მიმოიხედეთ.
მე კი, როცა პოლიტიკის გამო ერთმანეთს წაკიდებულ ახლობლებს ვხედავ, შირინ ებადი მახსენდება და მისი წიგნი, „ოქროს გალია”, რომლის თარგმნასაც სულ ახლახან მოვრჩი.
***
არასოდეს დამავიწყდება: 2010 წლის აგვისტო, ლეონი, მექსიკა – უზარმაზარი, ამფითეატრის მსგავსი აუდიტორიის შუაგულში, ერთი შეხედვით, ჩვეულებრივი ქალი დგას და სპარსულად ლაპარაკობს. ჩვენ ყურსასმენები გვიკეთია და სუნთქვაშეკრულები ვსხედვართ. ის ჰყვება ირანელ ქალებზე, სტუდენტებზე, აქტივისტებზე, ჰყვება, როგორია მათი ცხოვრება, ჰყვება, როგორ ისჯებიან მის სამშობლოში ადამიანები თავისუფლების სიყვარულისთვის. ემოციურად და მკაფიოდ ლაპარაკობს. მისი ენა არ ვიცი, მაგრამ მგონია, სინქრონული თარგმანის გარეშეც გავიგებ ყველა სიტყვას. მე მჯერა, რომ სხვადასხვა ეროვნების ადამიანებს უსიტყვოდაც შეიძლება ესმოდეთ ერთმანეთის.
ასე მოვუსმინე პირველად ირანელი ნობელიანტის შირინ ებადის ლექციას მექსიკაში, ახალგაზრდობის მსოფლიო კონფერენციაზე. მას ნობელის პრემია 2003 წელს გადასცეს მშვიდობის დარგში. ცნობილი იურისტის ოჯახში გაზრდილი ებადი არა მარტო პირველი ირანელი ნობელიანტია, არამედ პირველი ირანელი ქალიც, რომელიც თეირანის საქალაქო სასამართლოს თავმჯდომარედ დაინიშნა.
წარმოდგენაც კი მიჭირს, რა ძნელია იყო ქალი, რომელიც თანასწორობის, თავისუფლების იდეით და საკუთარი თავის რწმენით გაზარდეს, რომელმაც თავისი განათლებითა და შრომით მიაღწია მიზანს, იყო ორი გოგონას დედა და მოქალაქე ქვეყნისა, რომელიც გართმევს საყვარელ საქმეს, ძვირფასი ადამიანების სიცოცხლეს, თვითრეალიზაციის ყოველგვარ საშუალებას და ყოველდღე სიკვდილით ან პატიმრობით გემუქრება. თეთრი შურით მშურს ქალების, რომლებიც ახერხებენ, ღირსეულად და უშიშრად იცხოვრონ ასეთ სახელმწიფოებში, იბრძოლონ უკეთესი მომავლისთვის, იბრძოლონ ისე, როგორც შეუძლიათ: აქციებზე დგომით, წერით, ციხეში წამებისას – დუმილით, შვილების აღზრდით თუ სხვა გზებით. შირინ ებადისაც მშურს – მან ყველაფერი მოახერხა, რაც ზემოთ ჩამოვთვალე.
შირინ ებადის „ოქროს გალია” 2011 წელს დაისტამბა. წიგნში მოთხრობილი ავტორის ბავშვობის მეგობრების, სამი ძმისა და ერთი დის, ისტორია, რომელიც გულგრილს ვერავის დატოვებს. ეს არის ამბავი ოჯახისა, რომელიც პოლიტიკურმა დაპირისპირებებმა გაანადგურა. სამი ძმა: შაჰის გენერალი, კომუნისტი და ხომეინის მომხრე – ისე გათიშა აზრთა სხვადასხვაობამ, რომ მათი ურთიერთობა ვეღარც საერთო სისხლმა და სახლმა გადაარჩინა და ვეღარც ერთადერთმა დამ. როგორ დასრულდა მათი ამბავი, არ მოგიყვებით – „ოქროს გალიას” სულ მალე გამომცემლობა „ინტელექტი” „ნობელის პრემიის ლაურეატების” სერიით გამოსცემს.
შირინ ებადის წიგნი ადამიანებზეა, რომლებიც ნებით თუ უნებლიეთ მსხვერპლად ეწირებიან რეჟიმს, პოლიტიკას, ერთეულთა ინტერესებს; ოჯახებზეა, რომელთაც ჭერი თავზე ენგრევათ და ნანგრევებში მოყოლილებს მშველელი არ ჰყავთ. ეს წიგნი ჩვენს ცხოვრებაზეცაა, ჩვენს რეალობაზე, იმაზე, რომ სიცოცხლის ბოლო წუთებში არა რომელიმე პოლიტიკოსი ან სულიერი ლიდერი, არამედ დედმამიშვილები და მეგობრები გაგვახსენდება, ისინი კი, შესაძლოა, ჩვენივე დამსახურებით ჩვენ გვერდით არ აღმოჩნდნენ.
***
ხშირად მსმენია, რომ მთარგმნელის შრომა დაუფასებელია. მე კი ვფიქრობ, რომ როცა საყვარელ წიგნს თარგმნი, მთავარი ის კი არ არის, მკითხველმა შენი სახელი და გვარი დაიმახსოვროს, არამედ მიხვდეს, რატომ მოჰკიდე მის თარგმნას ხელი.
„ოქროს გალია” დროული წიგნია ჩვენთვის. დროულია იმის ცოდნაც, რომ ყველას აქვს უფლება, ისე გამოხატოს თავისი მოქალაქეობრივი პოზიცია, როგორც უნდა, ნებისმიერ აქციაზე დადგეს და არჩევნებზე საკუთარი შეხედულებისამებრ მისცეს ხმა. თქვენ შესაძლოა სასაცილო მოგეჩვენოთ ჩემი პათოსი, მე კი მგონია, რომ ამ ყველაფრის შეხსენებაც დროულია, თორემ ხანდახან გვავიწყდება, რომ დედამიწა არც ისე პატარაა – ყველანი დავეტევით.
