სამი წლის წინანდელი ჩემი ფრანკფურტული შთაბეჭდილებები „ლიტერატურულ გაზეთში” დავბეჭდე ამასწინათ, არადა მინდოდა, ცოტა ხანს შემენახა, დამეძველებინა და მერე მიმეჩინა შესაფერისი ადგილი – ან გაზეთის ფურცლებზე, ან სანაგვეში. ახლა ვრწმუნდები, რომ ცხელ კვალზე გამოქვეყნებას თავისი მნიშვნელობა აქვს – განცდები და ემოციები ცოცხალია და ბევრ რამესაც უცვლელად ტოვებ, რასაც წლების შემდეგ გადაამუშავებდი მაინც, თუ არ ამოიღებდი საერთოდ. მაშ ასე, განვაგრძოთ:
8) ჩამოსვლიდან მეორე-მესამე დღე იყო მგონი. ერთმა ტაქსისტმა, თავის კოლეგებზე თუ ზოგადად მთელ ქვეყნიერებაზე შემომწყრალმა, მიგვიყვანა კი არადა, ლამის მიგვანარცხა სასტუმროს კედლებს. მეორემ კი, ქალმა, იმდენი გვლანძღა მე და ნუნუკა ოდილავაძე, მერჩივნა მიწა გამსკდომოდა და თან ჩავეტანე – სადაურები ხართო, მერე ასეთი კარგი ქვეყნიდან ჩამოსულებს ასეთ საშინელ სასტუმროში რა გინდათ, ბოზებით და ნარკომანებით გავსებულია იქაურობაო. თუ სხვა გეძვირებოდათ, ხარისხიანი ხომ მაინც იყო, ახლა იაფი გადაიხადეთ და ქაქში იხრჩობითო. მერე, როცა დანიშნულების ადგილს ვერ მიაგნო, ამაზეც მოგვდგა, – ღმერთო, რა საშინელი დღე მაქვს, ვშრომობ, წრეებს ვურტყამ, ოფლში ვიღვრები და ჩემი დამშვიდება მაინც არ იქნაო. ირანელი გამოდგა, სამშობლოდან დიდი ხნის წინ წამოსული. ნუნუკამ დაუყვავა, მეზობლები ვყოფილვართო. შევატყვე, რომ იმასაც ესიამოვნა, მაგრამ რაღა დროსი იყო: მანამდე კი გამოგვიყვანა წირვა.
9) შორენა ლებანიძისა და გიორგი კაკაბაძის მიერ ფიროსმანზე დაწერილი წიგნების პრეზენტაცია – დამსწრე აუდიტორიის დიდი ნაწილი ისევ ქართველები ვართ. ეს წინა „ივენთებზეც” შეიმჩნეოდა. ბევრს გაუკვირდა, ზოგმა უკმაყოფილებაც გამოთქვა. მათიც მესმის, მაგრამ უცხოელი გამომცემლებისა და საავტორო უფლებათა აგენტების დაუწყება-მოპატიჟებაზე თავიც რომ მოიკლა, ჯერჯერობით რეალობა მაინც უცვლელია: საქართველოს არ იცნობენ როგორც დამოუკიდებელ, საკუთარი ენისა და დამწერლობის, კულტურისა და მწერლობის ქვეყანას. აქ ჩვენგან დამოუკიდებელი ბევრი მიზეზი და გარემოება შეიძლება აღინიშნოს, მაგრამ ჩვენც გვმართებს ხელის გამოღება. ფრანკფურტის 2017 წლის ბაზრობაზე რომ საქართველომ ღირსეული მასპინძლობა გასწიოს, მთავარ ენებზე თარგმნილი 200-მდე წიგნი მაინც უნდა გვქონდეს, რასაც უამრავი პროფესიონალი მთარგმნელისა და რედაქტორის თავაუღებელი შრომა სჭირდება. ამის თაობაზე ერთი მნიშვნელოვანი შეხვედრაც გაიმართა კულტურის სამინისტროს, წიგნის გამომცემელთა და გამავრცელებელთა ასოციაციის წარმომადგენლებს, გამომცემლებსა და მთარგმნელებს შორის, რომელიც იმ ძირითადი საკითხების განხილვას დაეთმო, ქართული წიგნისა და ლიტერატურის პოპულარიზაციას რომ ეხება.
10) დაღლილ-დაქანცული ვაღებ ჩემს ოთახს, შუქს ვანთებ და ტელევიზორს ვრთავ. აქამდე არ გამხსენებია მისი არსებობა, მაგრამ ახლა თითქოს ხელზე ამაცოცდა შავი პულტი. რად გინდა, რას ნახავ, რას გამორჩები – პუტინი არ ჩანს ეკრანზე? პუტინის დანახვაზე ხშირად ის დღე მახსენდება, 2008 წლის 11 აგვისტო, თითქმის დაცარიელებულ ზუგდიდში ზურაბ ცხონდიას სახლს რომ მივადექი. არ გამკვირვებია, უფრო გამიხარდა, მაშინათვე ვუთხარი, რა კარგია, რომ არსად წასულხართ-მეთქი. სახლს როგორ დავტოვებდიო. მერე ჩამოვჯექით და წამიერი დუმილის შემდეგ, – „კრავაპიცი! ეს რა გააკეთეს, ბიჭო!” – ხმას უწევს თანდათან, მარჯვენა ხელი შემართული აქვს ჰაერში, – „არადა, ღამეები მაქვს დათენებული რუს ფილოსოფოსებზე: ბერდიაევ, შესტოვ, სალავიოვ, როზანოვ, ტრუბეცკოი – წყალში ჩამიყარეს ყველაფერი!” ვზივარ გატრუნული, მთელი დღეა ქალაქში ტანკები მიდი-მოდიან. ზურაბი სავარძლიდან წამოდგება: „მარა დედის ძუძუ რომ არ უწოვია, იმ კაცს რა გინდა მოსთხოვო?!”
.jpg)
11) გიუნტერ გრასის ტრილოგიის წარდგინებაზე ჩვენი ყოფნის შესახებ იმავე დღესვე შეიტყო წიგნისმოყვარულმა ქართულმა საზოგადოებამ. აი, რას წერდა მემატიანე: „ის საოცარი მომენტი, როდესაც ახალი ნობელიანტის ალის მუნროს წიგნის ძიებაში მე და ზვიადი ჰოლ 3.1-ში წავედით. ერთ-ერთ სტენდთან ისეთი ხალხმრავლობა იყო, იქ გავლა თითქმის შეუძლებელი ჩანდა, მხოლოდ ხმა ისმოდა, რომელიც გერმანულ ენაზე რაღაც ტექსტს კითხულობდა. ზვიადმა თქვა, რომ ასეთი ხალხმრავლობა ფრანკფურტში 2010 წელს მხოლოდ გიუნტერ გრასის პრეზენტაციაზე ჰქონდა ნანახი. როგორც იქნა ხალხის ნაკადიდან გამოვაღწიეთ. მე ვთქვი, მგონი ეს ისევ გიუნტერ გრასია-მეთქი. ზვიადმა არ დამიჯერა. ცოტა გავიარეთ და მერე მაინც უკან მოვბრუნდით ამ ამბის დასაზუსტებლად. ეს ბუნჩულა, ულვაშიანი მოხუცი მართლაც რომ გიუნტერ გრასი აღმოჩნდა, რაც ნიშნავს, რომ უკან ვბრუნდებით გიუნტერ გრასის ავტოგრაფიანი მისივე ტრილოგიით და ამ ფოტოებით. დღეს დიდი დღეა!” (გვანცა ჯობავას ფეისბუქ-სტატუსი, რომელსაც ახლდა „თაგი” და „ჩექ-ინი”, და რომელმაც უხვად მოიტანა „ლაიქები” და კომენტარები).
12) სასტუმროსკენ გვიან საღამოს მომავალი კაიზერშტრასეზე ერთ სცენას შევესწარი: ქუჩის კუთხეში მდგომი ქალი და კაცი ერთმანეთს გაცხარებით ელაპარაკებოდნენ. განსაკუთრებით ქალი ვერ იკავებდა თავს, ყვიროდა, კაცისკენ იწევდა, მერე უკან იხევდა, ისევ იწევდა, წინ და უკან, წინ და უკან, დამფრთხალიც და გააფთრებულიც. კაცი გაფითრებული იყო, სიტყვას თუ შეუბრუნებდა ხმამაღლა, რომ მისკენ შემართული ქალის ვნებები დაეოკებინა. შორიდან ვუყურებდი და მიკვირდა ქალის სიძლიერეც და სისუსტეც ერთსა და იმავე დროს. თითქოს სადაცაა ძაფი უნდა გამწყდარიყო, ზღვარი უნდა წაშლილიყო, მაგრამ ბოლო წუთას ორივე იკავებდა თავს, ორივე ფრთხილობდა, ეტყობა ბოლომდე არც ერთს არ ემეტებოდა ერთმანეთი. მერე გაჩუმდნენ, ერთი-ორი ხმამაღალი სიტყვაც გაისმა გერმანულად, მუქარის თუ საყვედურის მსგავსი. ქალი გაბრუნდა და ჩქარი ნაბიჯით გადაკვეთა ქუჩა. კაცი გაეკიდა, სულ ახლოს, ფეხდაფეხ მიჰყვა, მხარზე ხელი გადახვია, ქალმა მოიშორა, კაცი არ მოეშვა, ისევ გადახვია მხარზე ხელი. ლამპიონებისა და ყვითლად აბრდღვიალებული ბანერების შუქზე კარგად ჩანდა ერთი სიმაღლის ორი ადამიანი, რომელსაც რამდენიმე წუთის წინ, რამდენიმე საუკუნის დაგვიანებით, ერთად განეცადა მთელი შექსპირი და ჰომეროსი – ეჭვი, უნდობლობა, ლტოლვა, სიყვარული, სიძულვილი, შერიგება… და ახლა, ამ ვნებებისგან დამუხტულიც და მათზე გამარჯვებულიც, თითქოს ერთ სხეულად მიუყვებოდა კაიზერშტრასეს ნაწვიმარ ქუჩას.
სამი წლის წინანდელი სტუმრობისგან განსხვავებით, წელს პირდაპირ თბილისში არ ვბრუნდებით. გზას ჯერ სტრასბურგისკენ ვაგრძელებთ, მერე – ამსტერდამისკენ. იქაურ ამბებს სხვა დროს მოვყვები. ასე ჯობია, თორემ რაც ამ ჩემი თავგადასავლების წერა დავიწყე, მეჩვენება, რომ სანამ მე კუთხეში მიმჯდარი ამეებზე ვფიქრობ, სცენას ერთმანეთის მიყოლებით ტოვებენ ის ეპიზოდები, რომელშიც უნდა მეცხოვრა.
