დროს აცდენილი პერსონაჟები -დროის მსხვერპლნი თუ, დროთა მრავალფეროვნების მიუხედავად, მხატვრულად გაჩერებული დრო?! ქართული ლიტერატურა ღრმა და მრავალფეროვანია, ის ყოველთვის ამბობს თავის სათქმელს, თუმცა არც ისე ადვილია, ყოველთვის ის დაინახოს ნაწარმოებში მკითხველმა, რაც მწერალმა ჩაიფიქრა ან თავად ისურვებდა „ბატონი დრო“. რა ვქნათ, როგორ წავაკითხოთ მოსწავლეებს ის, რაც, მათი აზრით, უბრალოდ, ძალიან ჩამორჩა თანამედროვე შეხედულებებს? როგორ გავაგებინოთ, რომ კესო არ არის „საზიზღარი“ ქალი და არც ოთარაანთ ქვრივია სიკეთის დამყვედრებელი? არც გიორგია გულუბრყვილო?
რთულ გზაზე გვჭირდება არგუმენტები, არგუმენტები და კიდევ არგუმენტები, რათა ავუხსნათ, როგორ იბადებიან ღვთის გზაზე მავალნი და რატომ არ ეშინიათ მათ არავისი და არაფრის. ღვთის მადლსა და სიგიჟეს შორის დაჭერილი წამის სიტყვიერი „წარმოსახვის“ მცდელობა იქნება, რასაც ახლა შემოგთავაზებთ.
ოთარაანთ ქვრივის სიკეთე უცნაურია – თუ არც სამაგიეროს ითხოვს და არც ენანება გასაკითხი, მაშინ რად უნდა ასეთი მწარე სიტყვა მარილად?!
სიტყვა უკვდავია, ის მუდამ ცოცხალია და მის სიცოცხლეს განაპირობებს მისივე საჭიროება, მაგრამ ყველას როდი აქვს უფლება, სიტყვას სული ჩაბეროს, გააცოცხლოს. სხვა თუ არაფერი, სიტყვის კაცი უნდა იყოს; სიტყვა ტყუილად არ დახარჯოს, წამალივით გასცეს და განკურნოს; მსმენელს აზრი დაუფრთხოს, სხვაგვარი ფიქრისკენ წარმართოს; გულისა და სულის სიტყვები ჰქონდეს და საკუთარ თავს ელაპარაკებოდეს მაგ გაუთქმელი სალაროს მადლითა. განა სულხან-საბამ წამლად არ გამოიყენა სიტყვა და „სიცრუით“ არ ატარა გულიდან-გულში?! ილიაც მაგას აკეთებს, ოღონდ სიცრუე დროის მხატვრულ მდინარეში ჩაუშვა და იქიდან დაწმენდილ-მონათლული ოთარაანთ ქვრივთან დააბინავა, სათავისოდაც და საქვეყნოდაც. ასეა, მწერლის სიტყვა ყველასია და ყველამ უნდა „იშვილოს“, რომ ზნეობისა და ღირსების მასწავლებლობა დაეკისროს.
ოთარაანთ ქვრივისთვის სიტყვა წამალია, ტკბილი და დაშაქრული კი არა, მწარე, მაგრამ თუ აზრსაც დაატან, გატკბილდების. თუ გაიწვრთნები და ისწავლი, „სწავლის ძირს“ რომ მოსწყდები და კენწეროსკენ გაიხედავ, გიამება. „გონიერსა მწვრთნელი უყვარს, უგუნურსა გულსა ჰგმირდეს“. განა ყველას „კენწლავდა“ ოთარაანთ ქვრივი, არა, მხოლოდ იმათ, ვინც „თვალში არ მოუვიდოდა“. არადა, ტკბილი სიტყვა რომ ეთქვა, ასეთნი არცა ყოფილან: „ძნელად იქნებოდა, რომ ტკბილი სიტყვა ეთქვა ვისთვისმე“. არგუმენტიც აქვს და არც ისე უმნიშვნელო: „ამ გამწარებულს წუთისოფელში ტკბილი სხვა რა არის, რომ სიტყვა იყოს. რას მიქვიან ტკბილი სიტყვა! თვალთმაქცობაა, სხვა არაფერი. ტკბილი სიტყვა ნუგეშია, კაცს გულს მოჰფხანს. გულის ფხანა რაღა დარდუბალაა!“ „გამწარებულს წუთისოფელშიო“ – ე. ი. წუთისოფლის მსახურია სიტყვა, როგორც გულისა და გონების „ნაყოფი“ და როცა გამწარებულა წუთისოფელი სიტყვის არასწორობითა, ვინმემ ხომ უნდა იტვირთოს სიტყვის გაპატიოსნება წუთისოფლისათვის სიმწრის დასაამებლად?! ოთარაანთ ქვრივისნაირი სოფელს ერთი ჰყავს, განა როდის იყვნენ ბრძენნი მრავლად და როცა მრავლად არიან გასაკიცხნი, იქნება კი გაჩუმება ბრძენისა?
ვიცი, ფიქრის კითხვას მომაწევთ, სად ოთარაანთ ქვრივი და სად სიბრძნეო, მაგრამ განა მარტოა პერსონაჟი; მის უკან, წინ, გვერდით – ყველგან ილია ჭავჭავაძეა. და თუ ასეა, მაშინ ნურც მწარე სიტყვა გაგვიკვირდება და ნურც სიბრძნის მხატვრული შეფერილობა, თუ პირიქით.
მეორე არგუმენტი უფრო „მხატვრულია“, მაგრამ უფრო კარგად დაგვანახვებს, რამდენი უფიქრია ქვრივს სიტყვის ფუნქციაზე, სიტყვა სიბრძნისად მოუსაზრისებია და გულის „ადგილიდამ დასაძრავად – „სიტყვა… მოსაკიდებელი ჩანგალია, რომ გული ან აქეთ მისწიოს, ან იქით, თორემ ობი მოეკიდება… გული ადგილიდამ უნდა მისძრა-მოსძრას კაცმა, თუ კაცს კაცის სიკეთე უნდა“.
სიკეთეა სიტყვა! სიკეთეა სიტყვა! კაცის სიკეთისთვის აუცილებელია სიტყვა მართალია და არა გულის მოსაფხანი, საამებელი. უქმის კაცისაა მოსაფხანი სიტყვა, ძილის მომგვრელია ასეთი სიტყვა. წუთისოფელიც ხომ იმას ელოდება, როდის მოუხუჭავს ადამიანი თვალს, რომ გათელოს.
მაშ, რატომ ამბობდა სოფელი, ქვრივს გულის მაგიერ ქვა უდევსო“ და დღეს ჩვენს მოსწავლეებს რატომ ჰგონიათ, რომ დღეს ამგვარი თქმისთვის არც დროა და არც ადგილი? შევატრიალოთ კითხვა: ვართ კი დღეს ღვთის, საქმის, საკუთარი თავისა და ქვეყნის წინაშე ისეთი მშრომელი, სიმართლის დამცველი, მშიერისა და გლახას გამკითხავი, როგორიც ქვრივი იყო?! ერთდროულად გვჭირს ყველა სიკეთე?! ჰოდა, მოდით, ჯერ ეგ ვისწავლოთ და მერე ჩვენის გამწარებულის წუთისოფლისაცა შევიგრძნოთ და ვინ იცის, იქნება ჩვენც სიტყვა წამლად გავიხადოთ, სხვათა განსაკურნებლად მოვიხმოთ! ღვთის მადლი რომ გადმოვა ადამიანზე და ქრისტეს გზას დააყენებს, და ისიც ამ გზაზე მტკიცედ, „რკინის ჯოხითა“ ივლის, იქნება ქრისტეს მცნებებიც ძლიერ ჰყოს, „ვითარცა რკინა“, და როცა ამას მივაღწევთ, გავუგოთ ოთარაანთ ქვრივს.
ახლა კი ჩვენს მოსწავლეებს ვთხოვოთ, თანამედროვეთა შორის ოთარაანთ ქვრივი მოძებნონ და მერეც თუ იტყვიან, ასეთი ქალი (გნებავთ, კაცი) არა გვჭირდებაო, მერე დავიწყოთ სხვაგვარ ახსნაზედ ფიქრი. ილიამ ოთარაანთ ქვრივს ყველა დროისა და მარადიული წუთისოფლის მარადიულ სიმწარეზე გამარჯვების იარაღი ჩააბარა და ვისაც უფრო ტკბილად შეგვიძლია სიმართლის თქმა, მოვუკიდოთ ჩანგალს ათასთა სიკეთისთვის.
