კვლევის ანგარიში
საქართველოს რვაასამდე სკოლა ჩართულია „ახალი სკოლის მოდელში“. პროექტის ამოცანაა კონსტრუქტივისტულ საგანმანათლებლო პრინციპებზე დაფუძნებული სასკოლო კურიკულუმის განვითარება და დანერგვა. ამ ამოცანის განსახორციელებლად პროექტში ჩართული საჯარო სკოლები გეგმავენ და ახორციელებენ სასკოლო პროექტებს. სკოლაში შექმნილი პროექტის მართვის ჯგუფი დირექტორის ხელმძღვანელობით ადგენს სკოლის საჭიროებას და გეგმავს პროექტს. სსიპ ქალაქ თბილისის N 147 საჯარო სკოლაში ხორციელდება სასკოლო პროექტი მოსწავლეთა გარემოს დაცვითი ცნობიერების ამაღლების მიზნით. მინდა, გაგიზიაროთ გამოცდილება, როგორც პროექტის მართვის ჯგუფის წევრმა (სტატიის მეორე ნაწილში წარმოდგენილი იქნება ჟურნალ mastsavlebeli.ge-ში წარმოდგენილი მასალების შედეგად გაკეთებული დასკვნები).
პროექტის აქტუალობა: 2014 წელს სსიპ გარემოსდაცვითი ინფორმაციისა და განათლების ცენტრის მიერ ჩატარებული კვლევის, „გარემოსდაცვითი განათლების შეფასება საქართველოში“, შედეგად გამოვლინდა, რომ მოსახლეობაში გარემოსდაცვითი ცნობიერების დონე დაბალია. მის ძირითად მიზეზად კი მიჩნეულია ამ სფეროში განათლებისა და ინფორმირებულობის დაბალი დონე, საზოგადოების დაბალი სამოქალაქო პასუხისმგებლობა, მოტივაციის ნაკლებობა, მოსახლეობის მომხმარებლური დამოკიდებულება გარემოს მიმართ.
მასწავლებლებისა და სკოლის ადმინისტრაციის დამოკიდებულება გარემოსდაცვითი განათლების მიმართ პოზიტიურია, ისინი აცნობიერებენ გარემოსდაცვითი განათლების მნიშვნელობასა და საჭიროებას https://bit.ly/33mLBox. მოსწავლემ უნდა გააცნობიეროს პირადი პასუხისმგებლობა გარემოში მიმდინარე პროცესების მიმართ, შეძლოს მონაწილეობა მის დაცვასა და აღდგენაში (ესგ).
პროექტის მიზანია: კონსტრუქტივისტულ საგანმანათლებლო პრინციპებზე დაფუძნებული სასწავლო პროცესის უზრუნველყოფა; საბაზო საფეხურის მოსწავლეებში მეცხრე კლასში გარემოსდაცვითი ცნობიერების ამაღლება, კათედრებს შორის თანამშრომლობის გაძლიერება, ინტეგრირებული კომპლექსური დავალებების ბანკის შექმნა.
პროექტის სამიზნე ჯგუფს წარმოადგენენ: ა) სკოლის მეცხრე კლასის მოსწავლეები (დაახლოებით 180 მოსწავლე). პროექტი შერჩეულია მოსწავლეების სურვილის მიხედვით, ამიტომ დაინტერესება საკმაოდ მაღალია; ბ) მეცხრე კლასის საგნის მასწავლებლები – მასწავლებლებს შორის თანამშრომლობა ხელს შეუწყობს სკოლაში თანამშრომლობითი კულტურის გაძლიერებას, კონკრეტული მასწავლებელი კი გაიზიარებს კოლეგის გამოცდილებას; გ) მეცხრე კლასის დამრიგებლები – თემიდან გამომდინარე პროექტზე მუშაობა დამრიგებლებს დაეხმარება კლასის საათის დაგეგმვაში.
პირველ ეტაპზე გამოკითხვის https://forms.office.com/r/aYCd9xLz0h შედეგად დავადგინეთ მოსწავლეების მდგომარეობა გარემოსდაცვით საკითხებთან მიმართებაში. კითხვარი მოიცავდა 12 შეკითხვას (როგორც დახურულს, ასევე – ღიას). შედეგები ასეთია:
- რა შეიძლება ჩაითვალოს გარემოს დაბინძურებად?
გამოკითხული მოსწავლეების 45% თვლის, რომ ჰაერის, წყლისა და ნიადაგის დაბინძურება გარემოს დაბინძურების სახეებს წარმოადგენს; დანარჩენი 53% ჩამოთვლილიდან მხოლოდ ერთ ან ორ ფორმას მიაკუთვნებს გარემოს დაბინძურებას; 2%-ის აზრით, არცერთი ჩამოთვლილი ფორმა არ შეიძლება ჩაითვალოს გარემოს დაბინძურებად. მოსწავლეების უმრავლესობა ჰაერის დაბინძურებაზე დადებით პასუხს იძლევა.
- შეიძლება თუ არა, რომ კასპში მოქმედმა ცემენტის ქარხნის გამონაბოლქვმა გავლენა მოახდინოს თბილისის ჰაერზე?
70 % დადებითად პასუხობს; 30%-ს კი ან არ აქვს ზუსტი პასუხი (27 მოსწავლე), ან უარყოფით პასუხს იძლევა (12 მოსწავლე).
- როგორ ფიქრობთ, ხორციელდება თუ არა თბილისში ჰაერის შემადგენლობის კვლევა?
შეკითხვა იყო ღიადაბოლოებიანი და მოსწავლეების გარკვეული ნაწილი თავის მოსაზრებას გამოხატავდა, ნაწილი კი მხოლოდ „კი“, „არა“, „არ ვიცი“ პასუხებით შემოიფარგლებოდა. 1. „საქართველოს მთავრობა ახორციელებს კვლევას, თუმცა მოსახლეობა ამ საკითხს არც ისე სერიოზულად ეკიდება, რამაც შესაძლოა მიგვიყვანოს კატასტროფულ შედეგამდე. ქალაქში ხორციელდება უმნიშვნელო ღონისძიებები ჰაერის დაბინძურების შესამცირებლად. იმედია, სამომავლოდ ეს მიგვიყვანს შედეგამდე“;
- მგონია, რომ მიმდინარეობს, თუმცა ცუდად და ნელა. ძალიან ცუდი და ბინძური ჰაერი გვაქვს თბილისში, გამონაბოლქვიდან დაწყებული, ადამიანებისგან დაბინძურებით დამთავრებული. ამ გამოკვლევას ხელი უნდა შევუწყოთ ადამიანებმაც, მაგრამ ზოგს არ ადარდებს ეს ყველაფერი.
- რა მნიშვნელობა აქვს მანქანის კატალიზატორს?
- რატომ არ შეიძლება გზის პირას ხილისა და ბოსტნეული მოყვანა?
- როგორ ფიქრობ, შეიძლება თუ არა ამაზონის ტყის ხანძარმა საქართველოს მოსახლეობას შეუქმნას საფრთხე?
- რა იცი გლობალური დათბობის შესახებ?
ამ შეკითხვაზე გაცემული პასუხების ანალიზის დროს გამოვლინდა, რომ მოსწავლეების უმეტეს ნაწილს გამოყენებული ჰქონდა ინტერნეტსივრცეში არსებული ინფორმაცია. მხოლოდ 2%-ის პასუხში ჩანდა მოსწავლის აზრი. ამიტომ ვერ დგინდება, რამდენად გააზრებული აქვთ მოსწავლეებს საკითხი. სამომავლოდ აუცილებელია შეკითხვის უფრო განსხვავებული ფორმულირება.
- შენი აზრით, რა შეიძლება იყოს მჟავა წვიმა?
მოსწავლეების 87% იძლევა მჟავა წვიმის ზუსტ განმარტებას. თუმცა წინა შეკითხვაზე პასუხების მსგავსად აქაც იკვეთება, რომ განმარტება გადმოწერილია და არაა გააზრებული. 13%-მა არ იცის, ან არ აქვს ზუსტი პასუხი.
- რა ღონისძიებების გატარება შეიძლება სკოლის დონეზე გარემოს დაბინძურების თავიდან ასაცილებლად?
N1 „გვასწავლონ, როგორ უნდა დავიცვათ გარემო. ასევე თავად სკოლაც უნდა იყენებდეს ბიოდეგრადირებად ნივთებს,, რომ სახელმწიფოს ნარჩენების გადამუშავებაში დავეხმაროთ“.
N2 „ჩემი აზრით, სახელმძღვანელოებში მეტი უნდა იწერებოდეს გლობალური დათბობის საშიშროებაზე. მოსწავლეებმა მეტი უნდა იცოდნენ ამ საკითხზე და გაიაზრონ მისი სერიოზულობა“;
N3 „ბავშვებს უნდა ეცვათ ერთნაირი ფერის მაისურები და ხელში ეკავოთ პლაკატები წარწერით: „გავუფრთხილდეთ გარემოს“.
N4 „მსოფლიოს მასშტაბით უამრავი მეთოდი არსებობს, რა უნდა ქნას სკოლამ ასეთ სიტუაციაში. ჩემი აზრით, ყველაზე ეფექტურია იაპონიის სკოლების პროგრამა. მოსწავლეები დაწყებითი კლასებიდანვე ალაგებენ და ასუფთავებენ კლასებს და გააქვთ ნაგავი. შედარებით მაღალ კლასებში უკვე მასწავლებელიც ერთვება კლასთან ერთად, მონაწილეობს საპირფარეშოების დალაგებაში. შედეგად მოსწავლეებს სწავლობენ, რომ მათი არეული მათივე დასალაგებელია. ეს ცხოვრების ბოლომდე მიჰყვებათ, რადგან იციან, რომ, რასაც გააფუჭებენ, ის მათთვისვე იქნება ცუდი. კარგი იქნება თუ მსგავსი პროგრამა საქართველოშიც იმოქმედებს. ამით შეიძლება მთელი ქვეყნის მაშტაბით ჩაეყაროს საფუძველი სუფთა გარემოსთვის ბრძოლას“.
მოსწავლეების დიდი ნაწილი მიიჩნევს, რომ აუცილებელია ხეების დარგვა, სკოლის და რომელიმე არჩეული ტერიტორიის დასუფთავება, მასწავლებლების მიერ მომზადებული პრეზენტაციები და საუბრები. კითხვას უპასუხოდ ტოვებს მხოლოდ 2%.
- რა შეგიძლია გააკეთო გარემოს დასაცავად?
N1 „ჩემი ძალები, როგორც მოსწავლის, საკმაოდ შეზღუდულია. ბევრი არაფერი შემიძლია. მე, როგორც ერთ რიგით მოსწავლეს, შემიძლია თავი შევიკავო გარემოს დაბინძურებისგან. შემიძლია მეგობრებსაც ამისკენ მოვუწოდო.
N2 „მე არ შემიძლია გადავარჩინო პლანეტა ქარხნების გამონაბოლქვისგან, დაბინძურებისგან და ბევრი სხვა ფაქტორისგან, თუმცა შემიძლია პატარა წვლილი შევიტანო. მაგალითად: არ დავანაგვიანო ქუჩა.
მოსწავლეების უმრავლესობას სწორად მიიჩნევს ნაგვის სეპარაციას.
- რა მნიშვნელობა აქვს წყლის სისუფთავეს ადამიანისთვის?
მოსწავლეების 94% თვლის, რომ წყლის სისუფთავე მნიშვნელოვანია, მათი 60% არგუმენტებით ამყარებს საკუთარ მოსაზრებას. 6% კითხვას არ პასუხობს, ან არ იცის მნიშვნელოვანია თუ არა ის ადამიანისთვის.
- შენი აზრით, შეიძლება თუ არა, სინათლე იყოს დამაბინძურებელი?
გამოკითხვის ანალიზის შედეგად დაიგეგმა და სასწავლო წლის ბოლომდე განხორციელდება სხვადასხვა სახის აქტივობა. მათ შორის სამი ინტეგრირებული კომპლექსური დავალება, რომელიც შეუძლია გამოიყენოს ქიმიისა და ბიოლოგიის მასწავლებელმა ცალ-ცალკე და ინტეგრირებულად. დავალებას დაემატება მაკროცნება, რომელიც ერთგვარად გამჭოლ კომპეტენციას წარმოადგენს. ერთი დავალება შეეხება ავტომობილის ,,Air Bag”-ის დასამზადებელ მასალას და მის გავლენას გარემოზე; მეორე დავალება იძლევა მჟავა წვიმების იმიტაციის საშუალებას; მესამე კი წყლის სისუფთავის მნიშვნელობას, და გამწმენდი ხელსაწყოს დამზადებას მოიაზრებს.
პროექტის ბოლოს განხორციელდება ჟურნალ mastsavlebeli.ge-ში გამოქვეყნებული აქტივობების შედეგების ანალიზი. სამოქალაქო განათლების, გეოგრაფიის, ბიოლოგიისა და ქიმიის მასწავლებლები დისტანციური და პირისპირი სწავლების დროს იყენებენ სტატიებში: https://mastsavlebeli.ge/?p=28923 , https://mastsavlebeli.ge/?p=28559 მოცემულ დოკუმენტურ ფილმებს. პროექტის ბოლოს მიღებულ შედეგებს, ასევე თითოეული აქტივობის ეფექტურობის ხარისხს მომდევნო სტატიის მეორე ნაწილში წარმოგიდგენთ.
