ხუთშაბათი, მარტი 28, 2024
28 მარტი, ხუთშაბათი, 2024

ტრანსფორმაციული მეტაფორები და ცვლილებების გზა

„ჩვენ, ადამიანებმა აუცილებლად უნდა შევისწავლოთ ჩვენი ტანჯვები,

მოვისმინოთ და შევიდეთ მასში, გამოვცადოთ და,

რაც მთავარია, ვისწავლოთ ცხოვრება მის მიღმა“.

Marilyn Atkinson   

 

ჩვენი მენტალური რუკა და ცნობიერების ლანდშაფტი გადავსებულია ნიშნებით – სიმბოლოებითა და მეტაფორებით, რომლებიც დამოუკიდებელ და შეუვალ ციხე-სიმაგრეებს ქმნიან. იმდენად მყარია მათი კედლები, ზოგჯერ თავად ჩვენ, მათ ამშენებლებსაც გვიჭირს შიგნით შევიხედოთ, იქნებ სულაც ეს ის არ არის, რაც გვგონია და რაც გვჭირდება.

ამიტომ მნიშვნელოვანია, შევისწავლოთ და გამოვიკვლიოთ ჩვენი ცნობიერების სივრცეები, გავხსნათ ყველა კარი და ამოვძირკვოთ ყველა სარეველა მცენარე. ძალიან მარტივი ხერხით შეგვიძლია ამის დაწყება – იმ პრობლემების გამოკვლევით, რომლებიც ცხოვრებაში გვხვდება. ყველა პრობლემას თავისი უნიკალური მეტაფორა აქვს და თუ გამოვიკვლევთ და შევქმნით ახალ ტრანსფორმაციულ მეტაფორას, ამით ახალ შესაძლებლობებს გავაჩენთ. ამის შესახებ გვესაუბრება ფსიქოლოგი მერილინ ატკინსონი წიგნში „ცვლილებების გზა“[1].

ის წერს, რომ ჩვენი ცხოვრების მთლიანობა ადვილად შეიძლება დაირღვეს, რადგან ჩვენ თავად ვყოფთ მას ნაწილებად და ვაშენებთ წარმოსახვით კედლებს. ადამიანმა შეიძლება უცებ აღმოაჩინოს, რომ ჩაციკლულია რაღაც მდგომარეობაში, ერთ გარკვეულ რადიოსიხშირეზე და გამოსავალს ვერ პოულობს.

პირადი ტანჯვა, როგორც გითხარით, მეტაფორულია, მაგრამ ეს იმ ტიპის მეტაფორაა, რომელიც შეზღუდულ ისტორიას ქმნის, სევდიან ისტორიას, ამიტომ ის უნდა ჩავანაცვლოთ.

მნიშვნელოვანია, რომ პულტი ჩვენს ხელშია და უნდა მოვსინჯოთ ყველა სიხშირე, რომელსაც ჩვენი მენტალური ანტენები „იჭერს“ და მერე შევარჩიოთ. მთავარია, დავრწმუნდეთ, რომ ყოველთვის არსებობს სხვა გზა, სხვა სიხშირე, სხვა განზომილება.

ტრანსფორმაციული მეტაფორების აგებით ვეხმარებით საკუთარ თავს და შემდეგ სხვებს, შექმნან ახალი იდენტობები. ეს იგივეა, რომ ააშენო სახლი უამრავი სარკმლით, რომელიც, ამავე დროს, ისეთ ძლიერ საფუძველზეა, რომ შეუძლია გაუძლოს ძლიერ ქარიშხლებს.

წარმოიდგინეთ, ცხოვრობთ სახლში, რომელსაც არცერთი სარკმელი არა აქვს! წარმოიდგინეთ? მით უფრო, თუ ცხოვრების უმეტეს ნაწილს შინ ატარებთ (კოვიდპანდემიის დროს ეს კიდევ უფრო აქტუალურია). ახლა კი წარმოიდგინეთ სახლი, უამრავი სარკმლით, საიდანაც სულ ახალ-ახალი პეიზაჟები მოსჩანს, რაც ახალი მოქმედებისთვის განგაწყობთ! თუ სიმყუდროვე მოგინდებათ, შეგიძლიათ, ფარდები გამოიყენოთ, მაგრამ ყოველთვის გეცოდინებათ, რომ ფარდის გადაწევა შესაძლებელია, რასაც ვერ მოახერხებთ უსარკმლო სახლში.

ეს ამბავი პირდაპირი მნიშვნელობითაც შეგიძლიათ გაიგოთ და მეტაფორულადაც. მეტაფორულად გადაიტანეთ ცნობიერებაზე და აღმოაჩენთ რეზონანსს ფიზიკურ და მენტალურ განზომილებებს შორის.

„ჩვენ, ადამიანებმა აუცილებლად უნდა შევისწავლოთ ჩვენი ტანჯვები, მოვისმინოთ და შევიდეთ მასში, გამოვცადოთ და, რაც მთავარია, ვისწავლოთ ცხოვრება მის მიღმა“ (მერილინ ატკინსონი).

მეტაფორების გამოყენება გვეხმარება, რომ აღმოვაჩინოთ ახალი გზები და შესაძლებლობები, რათა გავთავისუფლდეთ ძველი შაბლონებისგან.

მთავარია, გავიგოთ, რა გვინდა სინამდვილეში? და დავაპროექტოთ ახალი საცხოვრებელი წელიწადის ყველა დროისთვის.

ამგვარად ჩვენ გადავრთავთ ცნობიერებას არჩევანზე და ცვლილებებზე.

ცნობიერების მეტაფორათა სხვადასხვა სახეობა დანიშნულია იმისთვის, რომ გაუხსნას ადამიანს სხვადასხვა უნარი, მდგომარეობა, ცნობიერების ხარისხი. ატკინსონის მიხედვით, ის (მეტაფორა) არის მეტეოროლოგი, რომელიც გაცნობებთ მოსალოდნელი ამინდის შესახებ და, ამავე დროს, გეხმარებათ, შესაბამისად ჩაიცვათ ქუჩაში გასვლისას.

მეტაფორები უჩვენებენ ადამიანებს საკვანძო ორიენტირებს, რომლებიც განსაზღვრავენ ცნობიერების ხარისხს.

ცნობიერების მეტაფორების შექმნის სწავლით, თქვენ სრულყოფთ თქვენს ახალ ჩვევებს, დააკვირდებით საკუთარ თავს ცხოვრების სხვადასხვა კონტექსტში. მეტაფორების საშუალებით ჩვენს ცხოვრებაში იწყება ცვლილება, რომელიც პარადოქსული ხასიათისაა – მტკივნეულია, თუმცა ამავე დროს გვჩუქნის თავისუფლებას.

დაკვირვება შეგვიძლია დავიწყოთ საკუთარ მეტყველებაზე. გამოვიკვლიოთ, როგორ მეტაფორებს მივმართავთ დეპრესიის ან ცუდი განწყობის დროს? გაიხსენეთ, რას ადარებთ თქვენს მდგომარეობას?

თითქოს ჭაობში იძირები? თითქოს ტყეში დაიკარგე? თითქოს ენერგიის წყარო გადაგიკეტეს? თითქოს შავი ღრუბელია შენს თავს?…….

ამ მეტაფორების გაცნობიერების შემდეგ კი შექმენით ისეთი მეტაფორა, რომელიც ამ სიტუაციიდან გამოსავალი იქნება:

თუ ჭაობში იძირები, მაშინ გახდი ბარონი მიუნჰაუზენი, რომელსაც ჭაობიდან საკუთარი თავი ამოჰყავს ცხენთან ერთად!

თუ ტყეში დაიკარგე, მაშინ პოულობ კომპასს, რომლის მეშვეობითაც გადიხარ სასურველ მხარეს;

თუ ენერგიის წყარო გადაგიკეტეს, მაშინ ეძებ შენი კვების ბლოკს და დაკეტილს უშვებ!

თუ შენს ზემოთ შავი ღრუბელია, მაშინ – გამოდის მზე და ღრუბელს ფანტავს.

ყოველ ჯერზე, როდესაც ნეგატიური მეტაფორა „გამოჰყვება“ თქვენს მეტყველებას, იქვე ჩაუსაფრეთ შემცვლელი მეტაფორები და ჩაანაცვლეთ… 2-3 მცდელობის შემდეგ უკვე თქვენი თავის ტვინი გაიმეორებს ავტომატურად დამახსოვრებულს და ტრანსფორმაციის ძალასაც მალე იგრძნობთ!

რაც შეიძლება მკაფიოდ დაინახეთ, წარმოიდგინეთ ის მეტაფორები, რომლებითაც ნეგატიურ მეტაფორებს ანაცვლებთ!

ტრანსფორმაციული მეტაფორები შეცვლიან არა მარტო თქვენს მდგომარეობას, არამედ ისწავლით ნებისმიერ შემთხვევაში ნეგატიური ენერგიის პოზიტიურად გარდაქმნას. ნებისმიერი პრობლემის დროს  თქვენი გავარჯიშებული ტვინი აუცილებლად და ძალიან სწრაფად მოგინახავთ გამოსავალს!

მასწავლებლებს კი ვურჩევ, რომ ლიტერატურული ტექსტებიდან ნეგატიური მეტაფორები მოსწავლეებს გარდააქმნევინონ პოზიტიურად, რითაც მათ გამოუმუშავებენ პრობლემიდან გამოსავლის სწრაფი ძიების უნარს, ემოციის ტრანსფორმაციის უნარს, ფანტაზიის უნარს, კრეატიულობას…

მაგალითად, ტერენტი გრანელის პოეზიიდან:

„სადაც მე ვდგავარ, იქ უფსკრულია,

იქეთ არავინ არ იხედება“.

&

„სინანული გაივლის მოგონების მაღლობთან

და მოვა  მწუხარება, ჩემი ლურჯი ფრინველი”.

&

როგორ შეცვლიდნენ პოზიტიური აფირმაციით მოსწავლეები ასეთ მეტაფორებს? მაგალითად, ასე:

სადაც მე ვდგავარ, იქ სიმშვიდეა

ულამაზესი ცა და ხედები…

არ არის აუცილებელი „ლექსად“ ჩანაცვლება; ამ შემთხვევაში, მთავარია, ნეგატიურის გარდაქმნა პოზიტიურად;

სიხარული გაივლის მოგონების მაღლობთან,

მოვა ბედნიერება, ჩემი ლურჯი ფრინველი…

როგორც არასდროს, დღეს ყველა ადამიანს და სამყაროს სჭირდება ტრანსფორმაცია. მოსინჯეთ ეს მეთოდი და ისიამოვნეთ შედეგებით!

[1] Creating Transformational Metaphors, by Marilyn Atkinson    https://loveread.ec/read_book.php?id=45054&p=2

 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი