პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

“ნიჩივო”

ამ სიტყვას ალბათ ვერასოდეს ვუღალატებთ, ვერასდროს შეველევით, ისე მკვიდრადაა ჩაშენებული ჩვენს სამეტყველო აპარატში. დრომ გამოსცადა, სამსაუკუნოვან ცვალებადობას გაუძლო და დღესაც ისეთივე შთამბეჭდავია, როგორც ადრე. შეიძლება უფრო მეტადაც კი, რადგან ჩვენი ყოველდღიური არსებობა მის გარეშე ვერ წარმოგვიდგენია.

 

ის ვერ დააშინა ევროპული ენებისა და სამოქალაქო ინსტიტუტების მოძალებამ, რუსული წარწერების ჩანაცვლებამ საგზაო ტრაფარეტებზე, სუპერმარკეტებსა და რესტორნებში, სასკოლო და საუნივერსიტეტო სწავლებაში ინგლისური ენის დაწინაურებამ, საბჭოთა კავშირის დაშლამ. ამიტომაც დღეს, ერთმანეთთან უეცარი შეხვედრის ან სატელეფონო ზარის შემთხვევაში, პირველი სიტყვა, რაც მოკითხვას – „როგორ ხარ?” – მოსდევს, არის ის ერთადერთი, სანუკვარი და შეუცვლელი:

– ნიჩივო.

შეუცვლელი, რადგან ბევრის აზრით, სხვა ვერაფერი იქნება უფრო სხარტი, ლაკონური, ნეიტრალური. თითქოს მის იქით გასაიდუმლოებული სამყაროა, რომელსაც საგულდაგულოდ ვმალავთ და ახლობელთანაც არ გამოვაჩენთ ხოლმე.

სანუკვარი იმიტომ, რომ ერთი სული გვაქვს, როდის ამოვთქვამთ, როდის ამოვიძახებთ ყელში გაჩხერილ სიტყვას, უაზრო და არაფრისმომცემ საუბარს როდის წამოვიწყებთ, შიგადაშიგ კი, ლობიოზე მისაყოლებელი მწვანილივით ჩავურთავთ ზოგან მოკლედ, ზოგან წაგრძელებით – „ნიჩივოოო”…

ამასწინათ ჩემს მეგობარს და ნათლიმამას, პოეტ სოსო მეშველიანს დავურეკე. ახალი ჩამოსული იყო ბილბაოდან. უცებ, არ მახსოვს, რატომ ჩავუსაფრდი, მაგრამ დიდი ინტერესით კი დაველოდე, რას მეტყოდა ჩემს მოკითხვაზე – „როგორ ხარ, ძმაო?”

– კარგად, მუხბე, – თქვა თუ არა, გული ამიძგერდა სიხარულისგან.

რა ცოტა სჭირდება ადამიანს, შვებით რომ ამოისუნთქოს ამ გაუგონარ გადარბენაში, წუთებითა და წამებით გათვლილი ცხოვრების სიმჭიდროვეში. და მაინც, ყველაზე მეტად ეს ალბათ თანაგრძნობის სიტყვაა, ის სიტყვა, რომელსაც ელოდება სხვებისგან – თავისთვის, მშობლიური სიტყვა, ნეიტრალური და მნიშვნელობისგან დაცლილი კი არა, გრძნობით ნაჭედი და ნამდვილი.

ამიტომაც კარგად მესმის აკაკი წერეთლის მამის საქციელი.

როსტომ წერეთელი კოლორიტული, ჭკვიანი, გონებამახვილი და ენამოსწრებული კაცი იყო. აკაკი დანანებით ამბობს, „იმას (მამაჩემს) რომ სწავლა მიეღო და ცხოვრებაში განვითარება ჰქონოდა, შესანიშნავი რამე იქმნებოდა”-ო.

„ჩემს თავგადასავალში” ისიცაა ნათქვამი, რომ…

მოკლედ, თქვენი და ამ საიტის მესვეურთა ნებართვით, მეტი შთამბეჭდაობისა და კიდევ იმისთვის, რომ პერიფრაზირების უმადურ და წამგებიან საქმეს ავცდე, მთლიანად მოვიყვან ერთ ბრწყინვალე ფრაგმენტს აკაკი წერეთლის ავტობიოგრაფიული წიგნიდან:

„მამაჩემი თავის დროზე განთქმული მოჭადრაკე იყო, ვერავინ უგებდა. განსაკუთრებით ღენერლის შტაბის აფიცრები იყვნენ მონდომებული, რომ როგორმე მოეგოთ, მაგრამ ვერას აწყობდნენ. ერთხელ ღენერალ-გუბერნატორს, გ. ერისთავს, შემოეთვალა თბილისიდან: „ერთი შესანიშნავი მოჭადრაკე პოლკოვნიკი გვეწვია, შენთან თამაში სურს და, თუ დრო გაქვს, მოდი, ჩემთან არისო. აბა, შენ იცი, თუ შენებურად გვასახელებ ქართველებსო!” მამაჩემიც წავიდა და გაიმართა თამაშობა.

პოლკოვნიკმა დაინახა, რომ მოთამაშე ახირებულად ეთამაშებოდა და ჰკითხა: თქვენ, როგორც პირველსავე გამოსვლაზე გეტყობათ, თეორია არ უნდა იცოდეთო: კუთხის პაიკი რა ხელმოსაკიდებელი იყოო?

– თეორია რა არის? – ეკითხება მამაჩემი.

– სხვადასხვა სათამაშო კანონები.

– ჩვენ, ქართველებმა, ერთი კანონის მეტი არ ვიცით: ისე უნდა ეთამაშო, რომ მოპირდაპირეს მოუგო.

– ეგ მართალია, მაგრამ უთეორიოდ არ შეიძლება.

– არ ამიხსნით მაინც, რა არის თეორია?

– სხვადასხვა გამოჩენილ მოჭადრაკეთა ნათამაშევი, რომელიც სხვებისთვის სამაგალითო კანონად დარჩენილა.

– ჰო, ისემც კარგი დაგემართოს! ისინიც ხომ ჩემისთანა მიწიშვილები იქნებოდნენ, ციდან ხომ ვერ ჩამოფრინდებოდნენ? ახლა ჩემ თამაშსაც უგდეთ ყური და, თუ მოგეწონოთ, ჩაწერეთ და თეორია იქნებაო.

პოლკოვნიკმა დაიწყო თამაში და არ გაუვლია დიდხანს, რომ კიდეც წააგო. შეწუხდა და თქვა: „აშიბკაო”. ითამაშეს მეორე, კიდევ წააგო და სთქვა: „აშიბკაო”; მესამე, მეოთხე, მეხუთე… გაცხარებული პოლკოვნიკი აგებს და თან იძახის: „აშიბკა, აშიბკაო”. მამაჩემს გაეცინა და უთხრა: „პოლკოვნიკო, ტყუილად ნუ ფიქრობ, რომ მოიგო! სანამ ეგ ვიღაც „აშიბკა” გადაგკიდებია, მაგას თავიდან არ მოიშორებო!”

დიდი თუ წვრილმანი „აშიბკები” რომ აგვეკიდა, ამას ვინ ჩივის, უფრო სწორად, ვინ ანგარიშობს – ჩვენთან ხომ არც ტრაგიკული გამოცდილება არსებობს. ყველა ომს, გადატრიალებას, გადატრიალების მცდელობას შეგვიძლია ის ერთი, სასწაულმოქმედი ნიჩივო დავუპირისპიროთ.

ნიჩივო, არაუშავს. ნიჩივო, გაივლის. ნიჩივო, მოგვარდება.

ნიჩივო ქართული სიტყვაა და ნიშნავს გულგრილობას – მკვლელობებზე, ადამიანის პირად ცხოვრებაში ჩარევაზე, დუმილს – შიმშილით დაღუპულ ბავშვებზე!.. დიახ, დუმილს – მაშინ, როცა მთელი ერი ლამისაა გადავყვეთ ორი პოლიტიკური ძალის კოაბიტაციაზე მსჯელობას, რომ ისინი კარგად მოკალათდნენ პარლამენტში და ჩვენი სახელით ილაპარაკონ… მერე კი, პოლიტიკური დაპირისპირებებისგან დამაშვრალმა დეპუტატებმა ერთად მიირთვან კატლეტი, პიურე და კომპოტი პარლამენტის ბუფეტში და ამ დროს ბავშვები შიმშილით (!) იხოცებოდნენ რეანიმაციაში.

და ჩვენ, მთელი საზოგადოება, მწუხარე და ნაღვლიანი სახით, გაუთავებლად ვიმეორებდეთ ერთსა და იმავეს:

ნიჩივო, არაუშავს. ნიჩივო, გაივლის. ნიჩივო, მოგვარდება.

 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი