ხუთშაბათი, მარტი 28, 2024
28 მარტი, ხუთშაბათი, 2024

გარემოსდაცვითი ცნობიერების ამაღლება,  კომპლექსური დავალების ჭრილში

ჩვენი სტატია გვინდა, დავიწყოთ გამონათქვამით: „საინტერესოა, რამდენი მოსწავლის ცხოვრებას გავხდით წარმატებულს, თუ მასწავლებლები გამოცდილებას ერთმანეთს გავუზიარებთ“. გვინდა, გაგიზიაროთ ჩვენი ერთობლივი მონდომებით განხორციელებული პროექტი, რომელიც მიზნად ისახავს დაწყებითი საფეხურის მოსწავლეებში გარემოსდაცვითი საკითხებისადმი ცნობიერების ამაღლებას.

პროექტის მიზანი – განუვითარდეს მოსწავლეს:

  • ეკოლოგიური წიგნიერება;
  • კვლევა-ძიების უნარი;
  • დაკვირვების უნარი;
  • შემოქმედებითი უნარი;
  • მოპოვებული ინფორმაციის დამუშავებისა და პრეზენტაციის უნარი.

პროექტის აქტუალობა: მიღებული გამოცდილების ცხოვრებაში გამოყენება. ეკოლოგიური წიგნიერება ეროვნული სასწავლო გეგმის ერთ-ერთი მთავარი გამჭოლი კომპეტენციაა. ამიტომ, მნიშვნელოვანია მოსწავლეებში ეკოლოგიური წიგნიერების განვითარებაზე ზრუნვა.

პროექტში მონაწილეობა მიიღეს პირველი და მესამე კლასის მოსწავლეებმა. ერთმანეთს გაუზიარეს მრავალფეროვანი ინფორმაცია ადამიანისა და გარესამყაროს ურთიერთქმედების შესახებ. საკუთარი შესაძლებლობების ფარგლებში შეეცადნენ, ერთმანეთისა და დანარჩენი სასკოლო საზოგადოებისთვის შეეხსენებინათ გარემოზე ზრუნვის აუცილებლობა.

,,გარემოზე ზრუნვა, საკუთარ სიცოცხლეზე ზრუნვაა!“ – თქვა ერთ-ერთმა პირველკლასელმა, როდესაც გარემოსდაცვით საკითხებზე ვმსჯელობდით.

მალე დადგება 22 აპრილი – დედამიწის საერთაშორისო დღე, რომელიც მსოფლიოში ერთ-ერთი მასშტაბური გარემოსდაცვითი ღონისძიებაა. 1990 წლიდან „დედამიწის დღეს“ საქართველო სხვადასხვა გარემოსდაცვითი ღონისძიებით აღნიშნავს.

ერთობლივი პროექტი, რომელიც მასწავლებლებსა და სასკოლო საზოგადოების სხვადასხვა ასაკობრივ ჯგუფს აერთიანებს:

  • ზრდის მოსწავლეებში სწავლის, საკითხის მრავალმხრივ გაცნობის მოტივაციას, ხალისსა და ინტერესს;
  • ასევე ზრდის საგნობრივ კომპეტენციას, რაც პროექტის ფარგლებში, თანასკოლელებს შორის ხანგრძლივი კომუნიკაციით მიიღწევა;
  • თანამშრომლობა და კომუნიკაცია ხელს უწყობს სკოლის გუნდური პასუხისმგებლობის ჩამოყალიბებას;
  • საგრძნობლად იზრდება სოციალური ურთიერთობების ხარისხი, რადგან პროექტის განხორციელების პროცესში ჩართულია მასწავლებელი, მოსწავლე, მშობელი, სკოლის ადმინისტრაცია;
  • თანამშრომლობა ეხმარება მასწავლებლებს, გაიზიარონ ერთმანეთის გამოცდილება და მოსწავლეებს განსხვავებული კუთხით დაანახონ შესასწავლი საკითხი.

პროექტზე დაფუძნებული სწავლება ამ ყველაფრს ხელს აქტიურად უწყობს, შესაძლებლობას გვაძლევს მასწავლებლებს, დავგეგმოთ ერთობლივი ღონისძიებები და გავაერთიანოთ სასკოლო საზოგადოება მნიშვნელოვანი საკითხების ირგვლივ.

21-ე საუკუნე ინოვაციური ტექნოლოგიების ეპოქაა. ამიტომ, ინფორმაციის ეფექტურად მოძიება, გაფილტვრა, გენერირება და გამოყენება, კრიტიკული აზროვნება და შეფასება, ამ თაობის აუცილებელ საჭიროებად იქცა. ახალი ეროვნული სასწავლო გეგმა სწორედ ამ უნარების განვითარებას უწყობს ხელს და მასწავლებელს მოსწავლეზე ორიენტირებული საგაკვეთილო პროცესის დაგეგმვისკენ უბიძგებს.

მოსწავლეზე ორიენტირებული საგაკვეთილო პროცესი გულისხმობს ისეთი მეთოდებით სწავლებას, რომლებშიც გათვალისწინებული იქნება მოსწავლის საჭიროება და ინტერესები; ის კრიტიკულ და შემოქმედებით უნარებთან ერთად, მოსწავლეს სააზროვნო უნარებსაც განუვითარებს.

დავით პერკინსის აზრით, განათლების მთავარი მიზანი უნდა იყოს მიღებული ცოდნის შენარჩუნება, მისი კარგად გაგება-გააზრება და ცოდნის აქტიურად გამოყენება. განათლების მეცნიერებაში მიღებულია აზრი, რომ მოსწავლეები ჯერ იძენენ ცოდნას და შემდეგ იწყებენ ფიქრს. ხოლო პერკინსის აზრით, მოსწავლეები მაშინ იძენენ ცოდნას, როცა სწავლის პროცესში ხდება მისი გააზრება. მაშასადამე „აზროვნება კი არ მოსდევს ცოდნას, არამედ ცოდნა მოსდევს აზროვნებას”.

ახალი თაობის ეროვნული სასწავლო გეგმაც, პირველ რიგში, მოითხოვს, მოსწავლეს განუვითარდეს კრიტიკული და შემოქმედებითი აზროვნება, სწორედ ამიტომ გახდა მნიშვნელოვანი კომპლექსური დავალებების აქტიურად დანერგვა. ამიტომ პროექტი გავწერეთ კომპლექსური დავალების სახით. მოსწავლე ქმნის ამა თუ იმ საკითხთან დაკავშირებით პროდუქტს და ადასტურებს თავის ცოდნას. კეთებით სწავლა კი ხელს უწყობს კრიტიკული აზროვნებისა და შემოქმედებითობის განვითარებას.

ხშირად ვამბობთ, რომ მასწავლებელმა მოსწავლეზე ორიენტირებული გაკვეთილი უნდა დაგეგმოს. ამ დროს მასწავლებელი ცდილობს, მეთოდები მოსწავლეთა ინტერესებს მოარგოს და მოსწავლე სასწავლო პროცესის აქტიური მონაწილე გახადოს. მოსწავლეზე ორიენტირებული სასწავლო პროცესი გულისხმობს კონსტრუქტივისტულ მიდგომებს. ასეთ საკლასო ოთახში მოსწავლე არის თავისუფალი და მოაზროვნე; მუდამ ძიების პროცესშია. ძიებასა და ინტერესს ის კრიტიკული აზროვნების განვითარებამდე მიჰყავს. მოსწავლე ძიების პროცესში სწავლობს და იძენს ცოდნას.

კრიტიკული აზროვნებისა და შემოქმედებითობის უნარს მოსწავლე დაწყებით საფეხურზე იძენს. ჩვენი ერთობლივი პროექტის მიზანია, მოსწავლეზე ორიენტირებული სწავლებითა და მრავალფეროვანი აქტივობებით, ხელი შევუწყოთ კრიტიკული აზროვნების განვითარებას.

პროექტის შინაარსობრივი მხარე:

პირველ- და მესამეკლასელ მოსწავლეებს შევთავაზეთ, განგვეხორციელებინა პროექტი „დედამიწის დღის“ აღსანიშნავად. საწყის ეტაპზე, მოსწავლეებმა გონებრივი იერიშის, დისკუსიებისა და მსჯელობების სახით, გააჟღერეს, გაცვალეს ინფორმაციები გარემოს დაბინძურებისა და მასზე ადამიანის მავნე ზემოქმედების შესახებ. საგაკვეთილო საათის ფარგლებში განვიხილეთ:

  • რა იწვევს წყლის დაბინძურებას?
  • რა იწვევს ჰაერის დაბინძურებას?
  • როგორ გადავარჩინოთ გარემო?
  • რატომ უწოდებენ დედამიწას მწვანე პლანეტას?
  • რატომ უნდა გავუფრთხილდეთ დედამიწას.

ორივე კლასში მოეწყო ვიდეორგოლების ჩვენება. ასეთი აქტივობით მოსწავლემ უფრო ნათლად დაინახა გარემოს დაბინძურების მიზეზები და შედეგები.

  1. ჰაერის დაბინძურება – https://www.youtube.com/watch?v=zB5csRVvPNY&t=183s
  2. ჰაერის დაბინძურება – https://www.youtube.com/watch?v=yXWbXaLzKvE&t=9s
  3. წყლის დააბინძურება – https://www.youtube.com/watch?v=_Gk_AyyTmzg&t=22s
  4. გარემოს დაბინძურება – https://www.youtube.com/watch?v=Gsq5-W1GQtU&t=16s
  5. გარემოს დააბინძურება – https://www.youtube.com/watch?v=WTRt0qTA67o
  6. გარემოს დაბინძურება – https://www.youtube.com/watch?v=x7aMEbeb63Q
  7. გამარჯობა დედამიწა – https://www.youtube.com/watch?v=agDnJcR9Iqk
  8. ერთი სახლი – https://www.youtube.com/watch?v=3H0aGruo0pU
  9. სიმღერა ,,დედამიწა“ – https://www.youtube.com/watch?v=U2ddMJGRDrs
  10. გამარჯობა დედამიწა 3 – https://www.youtube.com/watch?v=UUmIMeMas9Q&list=PLtUoQq44f8ciIlYpynUVKzEUSXvke0Z9q

ვიდეორგოლების ნახვისა და გაანალიზების შემდეგ კლასში ვნახეთ პრეზენტაცია, რომელშიც საუბარი იყო დედამიწის „მწვანე პლანეტის“ მნიშვნელობაზე.

 

გაკვეთილის ბოლოს წავიკითხეთ ლექსი „მე ვარ ადამიანი“ და ვიმსჯელეთ შემდეგ საკითხებზე:

 

  • რას ითხოვს დედამიწა ჩვენგან?
  • რატომ უნდა გავუფრთხილდეთ ბუნებას?
  • როგორ მოუწოდებდი ადამიანებს ბუნების დაცვისკენ?

გავაანალიზეთ ლექსის სათქმელი. „პერსონაჟის რუკის“ დახმარებით დაახასიათეს ადამიანი და დედამიწა. ვიმუშავეთ ლექსიკურ ერთეულებზე, რომელთა გაგებაც ლექსის ძირითადი სათქმელის ამოცნობას გულისხმობდა.

პროცესი პირველ კლასშიც მსგავსი, უფრო გამარტივებული აქტივობებით მიმდინარეობდა. გთავაზობთ, პროექტის აღწერილობას კომპლექსური დავალების ფორმით.

პირველკლასელებს უნდა მოერგოთ გარემოს შემადგენელი ნაწილების (წყალი, ჰაერი, მცენარე და ზოგადად, გარემო) როლები, რათა უკეთ გაეცნობიერებინათ, რას გრძნობს თითოეული მათგანი ადამიანის უდიერი ზემოქმედების შემდეგ. შექმნეს პლაკატები, მოწოდებებით, სადაც აალაპარაკეს გარემოს ნაწილები. ასევე ოჯახების ჩართულობით, დაამზადეს ნაგვის ურნები, მათზეც გააკეთეს გარემოსდაცვითი მოწოდებები. ურნები მოვათავსეთ სკოლის დერეფნებში.

მესამეკლასელებმა კი მოიძიეს ინფორმაციები, დაამზადეს საინტერესო პლაკატები, რომლებიც ასახავდნენ დედამიწის მდგომარეობას და გვთავაზობენ გამოსავალს, რა შეგვიძლია გავაკეთოთ, რათა თავიდან ავირიდოთ საფრთხეები. მესამეკლასელების ნამუშევრები ეხებოდა საკითხებს:

  • როგორ ზიანდება გარემო?
  • ვინ აზიანებს?
  • რატომ უნდა გავუფრთხილდეთ გარემოს?
  • როგორ უნდა გავუფრთხილდეთ?

 

მთავარია მონდომება, ბავშვები მუდამ წამოგვყვებიან მსგავს აქტივობებში!

კომპლექსური დავალების ბარათი ქართულ ენასა და ლიტერატურაში

 

საგანი:  ქართული ენა და ლიტერატურა

ძირითადი რესურსი/ტექსტი/: სახელმძღვანელო

თემა: გარემოსდაცვითი საკითხები

შესაძლო დამატებითი თემატიკა: მწვანე პლანეტა

კლასი: III

 

სამიზნე ცნება, ცნებასთან დაკავშირებული მკვიდრი წარმოდგენები

(2) ფუნქციური სამეტყველო ქმედება

 

1.       სხვადასხვა ტიპის მეტყველებას (მაგ., თხრობას, აღწერას, დასაბუთებას) თავისებური სტრუქტურა-აგებულება აქვს.

2.       მეტყველებისას გამოყენებული ენობრივი საშუალებები შეესაბამება სამეტყველო ამოცანას.

3.       მეტყველების დროს მნიშვნელოვანია აზრობრივი შესაბამისობის დაცვა.

4.       მეტყველება შეიძლება იყოს ზეპირი ან წერილობითი. წერილობითი მეტყველებისას საჭიროა აბზაცების დაცვა, სასვენი ნიშნების გამოყენება.

5.       სამეტყველო ქმედების შესასრულებლად მნიშვნელოვანია სტრატეგიების აღმოჩენა და გამრავალფეროვნება.

 

შედეგები:  (შედეგები: I. 1; I. 2; I. 3 I. 4; I; 5;I. 9; I. 13; I. 14; I. 15)
ქვეცნებები/საკითხები:

 

ფუნქციური სამეტყველო ქმედების ტიპები:

თხრობა, აღწერა, დასაბუთება, შედარება

სტრუქტურა, აგებულება (ტიპების მიხედვით)

1.       თხრობის სამნაწილიანი სტრუქტურა (დასაწყისი, შუა ნაწილი, დასასრული).

ლოგიკური მიმართულების აღმნიშვნელი ენობრივი საშუალებები:

8.1. მიზეზშედეგობრიობის აღმნიშვნელი სიტყვები და ენობრივი კონსტრუქციები (მაგ., ამიტომ, იმიტომ, რომ…; რადგან);

8.2. მიზნის აღმნიშვნელი სიტყვები და ენობრივი კონსტრუქციები (მაგ., იმისთვის, რომ…);

8.3. სუბიექტური დამოკიდებულების გამომხატველი სიტყვები (ჩემი აზრით, ვფიქრობ, რომ…, მგონი).

4. ნიშან-თვისებების (მაგ., ზომის, ფორმის, ფერის, გემოს, სუნის, ტექსტურის, ტემპერატურის,

რაოდენობის, შემადგენლობის) აღმნიშვნელი ენობრივი საშუალებები:

4.1. ძირეული და წარმოქმნილი ზედსართავები (მაგ. მრგვალი, ცივი, რბილი, დიდი, წითელი, ქუდიანი, უქუდო, ცხენოსანი, ჯოხიანი, უსუნო).

7. სახელდებითი ენობრივი კონსტრუქციები (მაგ., ეს არის…, ამას ეწოდება…., ეს წარმოადგენს …-ს, ეს გახლავთ . . . ).

სტრუქტურა, აგებულება (ტიპების მიხედვით)

1. თხრობის სამნაწილიანი სტრუქტურა (დასაწყისი, შუა ნაწილი, დასასრული).

2. აღწერის შემადგენელი ნაწილები/ელემენტები (ატრიბუტები/ნიშან-თვისებების კატეგორიები და მათი შესაბამისი მაგალითები).

 

საკვანძო შეკითხვა: როგორ გარდავქმნა საინფორმაციო ტექსტის სიუჟეტი პოსტერად?

როგორ/რა მახასიათებლების მიხედვით აღვწერო საგანი, მოვლენა?

როგორ ავაგო თხრობა?

რა ხერხები/სტრატეგიები გამოვიყენო, რა ნაბიჯები გადავდგა სამეტყველო ქმედების განსახორციელებლად.

 

კომპლექსური დავალების პირობა:

წარმოიდგინე, რომ პირველკლასელ მოსწავლეს პოსტერის საშუალებით უნდა აუხსნა, რა ზიანს აყენებს დაბინძურებული გარემო ადამიანს. პოსტერები იქმნება სხვადასხვა მიზნით. პოსტერზე ავტორი თვალსაჩინოდ გამოხატავს თავის სათქმელს/გზავნილს. შეიძლება გამოყენებული იყოს წარწერა, სურათი, ფოტო, რომლებიც აზრობრივად შეესაბამება ერთმანეთს. გამოიყენება ვიზუალური ეფექტები სათქმელის უკეთ გამოსაკვეთად, შთაბეჭდილების მოსახდენად (სხვადასხვა ზომის თუ ფერის ასოების, წარწერებისა და ილუსტრაციების მიზნობრივი განლაგება). მითითებების გათვალისწინებით შექმენი პოსტერი, რომელზეც ასახავ მთავარი სათქმელის შენეულ გაგებას და ისაუბრე იმაზე, რის თქმაც გსურს. პოსტერის შესაქმნელად გამოიყენე ნახატები, წარწერები, სურათები.

·         ისაუბრე გარემოს დაბინძურებისა და გამომწვევი მიზეზების შესახებ (ფ.მ. 1 პოსტ.1).

·         ისაუბრე ადამიანისა და ბუნების კავშირზე. (ფ.მ. 2-პოსტ. 1) (რა ემუქრება ადამიანს, თუ ბუნებას არ მოუფრთხილდება).

·         დაასაბუთე, რა ზიანს აყენებს ადამიანი გარემოს. (ფ.მ.3- პოსტ.2.) (როგორ ვისწავლოთ ბუნების სიყვარული).

·         პოსტერის საშუალებით გადმოეცი შენი აზრი ზეპირი ფორმით. (ფ.მ.5-პოსტ. 3) რა შეგვიძლია გავაკეთოთ გარემოს დასაცავად).

 

პირველკლასელებმაც მსგავსი კომპლექსური დავალების ბარათით იმუშავეს. გამარტივდა მხოლოდ პირობა. გთავაზობთ პირვეკლასელებისთვის შეთავაზებული კომპლექსური დავალების პირობას:

 

კომპლექსური დავალების პირობა:

წარმოიდგინე, რომ ხარ გარემოს შემადგენელი ნაწილები – წყალი, ჰაერი, მცენარე ან თავად ზოგადად გარემო. დაფიქრდი, რას გრძნობს შენ მიერ შერჩეული ნაწილი ადამიანის ზემოქმედების შედეგად და რას გვეტყოდა ჩვენ, ადამიანებს.

დაამზადე შესაბამისი პოსტერი, რომელზეც წარმოდგენილი იქნება შენ მიერ არჩეული გარემოს ნაწილი და ასევე მოწოდება, რჩევა – რას გვეუბნება, გვირჩევს ადამიანებს.

გაითვალისწინე, რომ შენი შექმნილი პოსტერით უნდა გავაფორმოთ ნაგვის ურნები, რომლებსაც ერთობლივად, ოჯახის წევრების დახმარებით დაამზადებთ.

 

კომპლექსური დავალების შეფასების კრიტერიუმები

წარმოაჩინე პოსტერზე:

წარმოაჩინე მაგალითები რეალური ცხოვრებიდან, წიგნიდან, ფილმიდან.

გამოკვეთე აზრობრივი კავშირი სათაურს, წარწერებსა და ილუსტრაციებს შორის (ფ.მ. 2-პოს. 2); ·

გამოიყენე ვიზუალური ეფექტები, მაგ., სხვადასხვა ფერის, ზომის ასოები (ფ..მ. 1-პოს. 2); ·

გამოიყენე მოკლე, ლაკონიური წინადადებები (ფ.მ. 2 – პოს.3).

 

პრაქტიკული რჩევები, რეკომენდაციები მოსწავლისთვის (ფაკულტატური):

 

 

პოსტერზე მუშაობისას გაითვალისწინე:

·         პოსტერში უნდა წარმოაჩინო შენი, როგორც გარემოს შემადგენელი ნაწილის დამოკიდებულებები;

·         უნდა ჩანდეს პრობლემა, რომელზეც საუბრობ;

·         მოწოდება უნდა იყოს მოკლე და საინტერესო;

·         ტექსტი უნდა იყოს მსხვილი ასოებით შედგენილი;

·         შექმნილი ილუსტრაცია უნდა ესადაგებოდეს თემას

 

 

 

ნაგვის ურნის დამზადებისას გაითვალისწინე:

·         დაგჭირდება მუყაოს ყუთი ან პლასტმასის მოზრდილი ,,ბიდონი“;

·         შეგიძლია გაუკეთო თავსაფარიც;

·         შექმნილი პოსტერით გააფორმე შენი ნაგვის ურნა.

 

 

 

 

 

 

 

 

.

 

სწავლა-სწავლების პროცესის ეფექტურობას ზრდის მასწავლებელთა შორის თანამშრომლობა. მატულობს მონდომება, ინტერესი, სურვილი. ბავშვებიც უფრო დაინტერესებული ხდებიან. ჩვენს პროექტს ჰქონდა, ერთგვარად, „შებრუნებული საკლასო ოთახის“ სახე, სადაც მე-3 კლასის მოსწავლეებს შესაძლებლობა მიეცათ, თავი მასწავლებლის როლში წარმოედგინათ და უმცროსი ასაკის ადამიანებისთვის ცოდნა გაეზიარებინათ. თანამშრომლობამ შესაძლებლობა მოგვცა:

  • ერთმანეთისთვის გაგვეზიარებინა გამოცდილება;
  • უკეთ გაგვეცნო ერთმანეთი;
  • გავცნობოდით ერთმანეთის სწავლის მეთოდებსა და მიდგომებს;
  • დაგვაფიქრა სამომავლოდ თანამშრომლობის გაგრძელებაზე;
  • დაგვანახა ერთად მუშაობის სარგებელი.

თანამშრომლობა ხელს უწყობს, არა მარტო მოსწავლეთა შედეგების გააუმჯობესებას, არამედ მასწავლებელთა პროფესიულ განვითარებასაც.

იაპონური ანდაზა ამბობს: „არცერთი ჩვენგანი არ არის ისეთი გონიერი, როგორც ჩვენ ყველანი ერთად“.

გისურვებთ წარმატებებს!

I კლასის დამრიგებელი: ინა მეცხვარიშვილი

III კლასის დამრიგებელი: ქეთევან მიქაძე

 

 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი