(წიგნიდან „Digital Leadership“)
ამერიკელი ავტორის, სპიკერისა და განმანათლებლის, ერიკ შენინგერის 2019 წელს გამოცემული წიგნის, Digital Leadership-ის ეს ნაწილი სასკოლო განათლების დღევანდელ გამოწვევებს ეძღვნება. ავტორი მკითხველთან საუბრისას ცდილობს, გაგვიზიაროს თავისი დამოკიდებულება სკოლების ტრანსფორმაციაზე და ხაზი გაუსვას იმ სირთულეებს, რომლებიც ყოველთვის თან ახლავს ასეთი ტიპის ფუნდამენტური ხასიათის ცვლილებებს. მიუხედავად წიგნის პოპულარობისა, აშშ–სა და სხვა ინგლისურენოვან ქვეყანაში, ავტორის ტონი და ემოცია ნათლად გვიჩვენებს, რამდენად მძიმედ მიმდინარეობს სასკოლო სამყაროს „დიგიტალიზაცია“ – ციფრული ტექნოლოგიების საშუალებებზე გადასვლა აშშ-ის სასკოლო განათლების სექტორშიც კი. საინტერესო და დასაფასებელია ერიკ შენინგერის შემართება და მისი ჯანსაღი დამოკიდებულება ცვლილებების ნელი ტემპისა და სიძნელეებისადმი. აქ კარგად ჩანს ავტორის ადამიანური, ჰუმანისტური დამოკიდებულება მასწავლებლისადმი; ადამიანებისადმი, რომლებსაც პროფესიულად ევალებათ ჩვენს ბავშვებთან მუშაობა, მათთან მრავალი საათის გატარება და რომელთათვისაც საკმაოდ მტკივნეულია ტრადიციული საგანმანათლებლო სამყაროდან „ციფრულ რევოლუციურ“ მეთოდებზე გადასვლა ტექნოლოგიების ასეთი ტემპით განვითარებისა და ცვლილებების დროში.
„სირთულე ის გახლავთ, რომ ადამიანებს წარმოდგენაც კი არ აქვთ, რა არის განათლება. ჩვენ განათლების ღირებულებას ისევე ვადგენთ, როგორც მიწის ან ბირჟაზე არსებული აქციების ფასს. გვსურს მხოლოდ ისეთი განათლების მიცემა, რომელიც მოსწავლეს მეტის გამომუშავების საშუალებას მისცემს. თითქმის არაფერს ვფიქრობთ იმაზე, როგორ უნდა ჩამოყალიბდეს მოსწავლის ხასიათი. ვამბობთ, რომ გოგონებს არ სჭირდებათ ხელფასი, შესაბამისად, რა საჭიროა მათი განათლება? სანამ ასეთი მიდგომები იარსებებს, ვერასდროს გავიგებთ განათლების ნამდვილ ღირებულებას“.
მაჰათმა განდის წიგნიდან “True Education”, 1962.
არქიტექტორმა ლუის სალივანმა (ამერიკული მოდერნისტული არქიტექტურის ერთ-ერთი დამფუძნებელი, ფრენკ ლლოიდ რაიტის მასწავლებელი, „ამერიკული ცათამბრჯენების“ „მამა“, ლ.ა.) ერთხელ თქვა: „ფორმა ყოველთვის მოჰყვება ფუნქციას“. ეს სიტყვები ყველანაირად შეესაბამება სკოლის სამყაროს, სასადილოდან საკლასო ოთახამდე.
წინა ეპოქების (XIX-XX საუკუნეები) მოსწავლეები, რომლებისთვისაც სკოლა ქარხნებსა და ფაბრიკებში მექანიკური სამუშაოსთვის მოსამზადებელი „კურსი“ გახლდათ, სკოლაში აუცილებლობის გამო დადიოდნენ.
მე-20 საუკუნის 90-იან წლებში საწარმოები და ქარხნები ამერიკიდან სხვა ქვეყნებში გადაიტანეს. თუმცა დღევანდელი „ქარხნისთვის“ სკოლები აგრძელებენ ახალგაზრდების „დასაწყობებას“, მიუხედავად იმისა, რომ ამერიკას უკვე აღარ ესაჭიროება გასული საუკუნის მიზნებისთვის გაწვრთნილი სამუშაო ძალა.
სწორედ ამიტომ, დოქტორმა პამელა მორანმა 2006 წლიდან გადაწყვიტა, დაეწყო სასკოლო ცვლილებების რთული პროცესი. მისი მიზანი იყო ახალგაზრდების სწავლების პროცესის ოპტიმიზაცია ოცდამეერთე საუკუნეში.
ქ-ნი მორანი 1986 წლიდან 2018 წლამდე მუშაობდა ვირჯინიის შტატის ალბემარლის სასკოლო ოლქში, მათ შორის 12 წლის განმავლობაში სუპერ-ინტენდანტად. იგი გახლდათ პირველი მმართველი ქალბატონი ოლქის ისტორიაში, შტატის წლის სუპერ-ინტენდანტი და აშშ-ის სუპერ-ინტენდანტების ეროვნული კონკურსის ფინალისტი 2016 წელს.
აშკარა იყო, რომ ქ-ნი მორანს ახალი განზრახვა ჰქონდა. მისი ოლქის სკოლები კი აგრძელებდნენ მოსწავლეთა მომზადებას იმ სამყაროსთვის, რომელიც უკვე აღარ არსებობდა.
ამერიკული საგანმანათლებლო და სამეცნიერო ჟურნალ National Academies Press-ში გამოქვეყნდა სტრატეგია (Education for Life and Work, „განათლება სიცოცხლისა და შრომისათვის“, ლ.ა.) „ახალი“ სკოლების რესტრუქტურიზაციის შესახებ, სადაც მთავარი აქცენტი გაკეთებული იყო იმ გარდამავალ უნარებზე, რომლებიც 21-ე საუკუნის რეალობას სჭირდება. სტრატეგიის მთავარი საკითხები სრულ თანხვედრაში მოდიოდა დოქტორ მორანის ცვლილებების გეგმასთან: მოსწავლეების მომზადება ახალი პრობლემების წარმატებით გადაჭრისა და ახალ გარემოსთან ადაპტირებისათვის, ნაცვლად საგნების ტრადიციული წესებით შესწავლისა [საკლასო ოთახის სივრცეში].
21-ე საუკუნისთვის საჭირო უნარები, როგორებიცაა შემოქმედებითობა, ინოვაცია და პრობლემების გადაჭრის კრეატიული მიდგომები, თავისუფლად შეიძლება იქნეს განხილული, როგორც „ღრმად სწავლება“. ეს ის უნარები და თვისებებია, რომლებიც სტუდენტებს საშუალებას აძლევს, განივითარონ გარდამავალი უნარები პრობლემების გადასაჭრელად და მიეცეთ საშუალება, ადეკვატურად უპასუხონ ახალ სიტუაციებს.
დღეს მოსწავლეები, ბავშვები, ახალგაზრდები – ყველა, ვინც სწავლობს, ცხოვრობენ სამყაროში, რომელშიც მულტიმოდალური კომუნიკაცია, პირისპირ თუ ვირტუალური კონტაქტი, თვითინიცირებული პრობლემების გადაჭრა და კრეატიული მიდგომები სამუშაოზე, სახლში და ზოგადად, ცხოვრებაში, ნორმატიულ მოთხოვნად გადაიქცა (და არა რამე განსაკუთრებულად).
ახალგაზრდები დღეს უკვე აღარ არიან დამოკიდებული ენციკლოპედიებზე, ბიბლიოთეკებზე ან მასწავლებლებზე, საბაზო ინფორმაციის მისაღებად ან „გააკეთე-შენით“ ამოცანებისთვის (Riedel, 2012). დაინტერესებული მოსწავლე- ინდივიდი დღეს პირდაპირ Wikipedia-ით, YouTube-ით, Twitter-ით, Facebook-ით, Siri-ით ან Alexa-თი სარგებლობს, ან უბრალოდ ტექსტურ შეკითხვას უგზავნის რომელიმე მეგობარს. ახალი ტექნოლოგიების სწრაფი განვითარების ფონზე სამყარო უკვე ყველასთვის შეიცვალა: „მილენიალებითვის“ (2000 წლის შემდეგ დაბადებულთა თაობის ზოგადი სახელწოდება, ლ.ა.), მათი მშობლებისა თუ ბებია-ბაბუებისთვის.
მაგრამ სკოლები, რომლებშიც დედამიწელების ეს ახალი თაობა დადის, დიდად არ შეცვლილა. ახალგაზრდები დღეს კვლავ რიგებად დალაგებულ მერხებს უსხედან და აგრძელებენ ფურცელზე ნაბეჭდი დავალებების შესრულებას, ზარით განსაზღვრულ გაკვეთილებზე ჯდომას, „ყველას რომ ერგება, იმ ზომის“ ტესტების ჩაბარებას და მორჩილების კულტურის სამყაროში ყოფნას, რაც მთლიანობაში ზღუდავს მოსწავლეთა სამუშაო სივრცეს.
მოამზადა და თარგმნა ლევან ალფაიძემ
