განათლების სისტემაში ნებისმიერი სიახლე ეფუძნება წინარე კვლევებს, რაც, თავის მხრივ, გულისხმობს კონკრეტული პრობლემების გამოკვეთას და შემდგომ – მათი მოგვარებისკენ მიმართულ ქმედებებს. ერთ-ერთი პრობლემაა დაშორება ესგ-ით განსაზღვრულ გრძელვადიან მიზანთან, რომელიც გულისხმობს ცოდნის ადაპტირებას ცხოვრებისეულ სიტუაციებთან და მის ტრანსფერს, შესაბამისად, სათანადო უნარების ჩამოყალიბებასაც. სკოლაში მიღებული ცოდნა მჭიდრო კავშირში უნდა იყოს პრაქტიკულ გამოყენებასთან, გრძელვადიან მიზნებზე გასასვლელად კი უნდა გავააქტიუროთ პირობისეული ცოდნა და დავეხმაროთ მოსწავლეს, გაიაზროს მიღებული ცოდნა-უნარების ღირებულება – რაში სჭირდება, როგორ გამოიყენებს, სად, რა ფორმით და რასთან კავშირში. როცა მოსწავლე ამ ყველაფერს გააცნობიერებს, სულ სხვა შინაგანი მოტივაცია და ინტერესი აღეძვრება. გრძელვადიანი მიზნები ერთგვარი ბაზაა მისთვის ახალ საფეხურზე გადასასვლელად. ეს არის ახალი მოდელის მთავარი პრინციპი, ფაქტობრივად, ამაზეა აგებული მოდელი.
რაც შეეხება პედაგოგებს, ისინი შეეცდებიან, სწორედ კომპლექსური მიდგომით, კომპლექსური გააზრებით დაეხმარონ მოსწავლეებს შინაგანი მოტივაციის, შეძენილი უნარების და გარემოსთან ადაპტირებული ცოდნის გაერთიანებაში. მთავარია, მოსწავლემ გაიაზროს, რატომ დაწერა დავალება, რატომ ისწავლა ეს გაკვეთილი და რაში გამოიყენებს. როცა მასწავლებელი ამას მოსწავლემდე მიიტანს, რა თქმა უნდა, შედეგიც უკეთესი გვექნება. სწორედ ეს არის შედეგზე ორიენტირებული, მოსწავლის ინტერესებისა და შესაძლებლობების გათვალისწინებით მიღებული ცოდნა და გამოცდილება.
ცხადია, მასწავლებელს უჩნდება კითხვა, რას შეცვლის ახალი სკოლის მოდელი სკოლისთვის, მასწავლებლისთვის, მოსწავლისთვის; მოახდენს თუ არა სასიკეთო გარდატეხას ზოგადი განათლების სისტემაში; რით იყო საინტერესო და სასარგებლო ჩატარებული ტრენინგები.
შევეცდები, ამ და სხვა კითხვებს პასუხი გავცე.
მიუხედავად იმისა, რომ ჩემი არც ერთი სკოლა არ არის ჩართული ამ მოდელში, ინტენსიურად ვესწრებოდი ახალი სკოლის მოდელის ტრენინგებს არაჩართული სკოლებისთვის – მინდა, მომზადებული დავხვდე რეფორმას.
მინდა გითხრათ, რომ მყავს არაჩვეულებრივი ქოუჩები. ისინი ჩვენთან ერთად ქმნიდნენ და ამუშავებდნენ კომპლექსური დავალებების პირობებს და გვეხმარებოდნენ სასწავლო პროცესის უკეთესად დაგეგმვასა და წარმართვაში. სწორედ მათი დამსახურებაა, რომ გადავწყვიტე, საცდელად შემეტანა მე-8 კლასში კომპლექსური დავალება მოსწავლეებთან და შედარება მომეხდინა პარალელურ კლასებს შორის.
კომპლექსური დავალება, მისი განხორციელების ეტაპები და მოსწავლეთა ნამუშევრები
კომპლექსური დავალება, რომელიც შევიტანე ორივე სკოლის მე-8 კლასებში, არის „მარტივი მექანიზმები“.
ცხრილის სახით წარმოგიდგენთ, როგორ დავგეგმე კომპლექსური დავალების შესრულების ეტაპები და განსახორციელებელი სამუშაო.
| ეტაპები | განხორციელებული
სამუშაო |
მოსწავლის როლი | |
| 1 | კომპლექსური დავალებისთვის მომზადება | კომპლექსური დავალების პირობის გაცნობა; მოტივაციის გაღვივება | ეცნობა დავალების პირობას, მისი შესრულების ვადებს |
| 2 | კომპლექსური დავალების განხორციელების ეტაპები | შუალედური დავალებების შესრულება, ამოცანების ამოხსნა
|
ეცნობა ამოცანის პირობებს და ხსნის მას შუალედურ ეტაპზე |
| 3 | კვლევა | ინფორმაციის მოგროვება | აწარმოებს კვლევას |
| 4 | შედეგები და დასკვნები | ინფორმაციის ანალიზი, დასკვნების გამოტანა | აანალიზებს ინფორმაციას |
| 5 | შედეგების წარმოდგენა (პროდუქტი) | სასურველი ფორმით წარმოადგინოს შედეგი, მოახდინოს დემონსტრირება | პრეზენტაცია
და თვითშეფასება |
ყოველივე ამის შემდეგ მასწავლებელი აფასებს მოსწავლეებს, მათ ძალისხმევას, მოცემული საკითხის შესწავლის ხარისხს და შესაბამის უკუკავშირს აძლევს მათ სოლო ტაქსონომიის საშუალებით.
კომპლექსური დავალების გაცნობამდე ყოველი საკითხისთვის შევქმენი ელექტრონული რესურსი, რომელიც წინასწარ ცხრილის სახით გავუზიარე მოსწავლეებს და ვიყენებდი ონლაინ-გაკვეთილებზე. მოცემულია საკითხთა ჩამონათვალი:
სხეულის წონასწორობა
| პარაგრაფის დასახელება | ელექტრონული რესურსის ბმული | |
| 1 | ძალა. უძრავი ან თ/მოძრავი სხეულის წონასწორობა | https://sway.office.com/LlSFDlcT5YmiVTaa?ref=Link
|
| 2 | ძალის მაბრუნებელი მოქმედება | https://sway.office.com/zJSbflnCDX9B76u7?ref=Link
|
| 3 | ბერკეტი | https://sway.office.com/x8v56pwaGDWEourl?ref=Link
|
| 4 | ბერკეტი ამოცანებში | https://sway.office.com/ysK0xA2ln1lPkTg2?ref=Link
|
| 5 | სიმძიმის ცენტრი. წონასწორობის სახეები. საყრდენი ფართობის მქონე სხეულთა წონასწორობა | https://sway.office.com/hfuKOze9kuvEbjku?ref=Link
|
| 6 | მექანიკის ოქროს წესი. ბერკეტის გამოყენება | https://sway.office.com/EGXrt4NgSPcGEamh?ref=Link
|
| 7 | ჭოჭონაქი. დახრილი სიბრტყე | https://sway.office.com/BD5GDk5ImP0IgjnV?ref=Link
|
| 8 | თავის შეჯამება | https://sway.office.com/g2FOlVnWYUy8Ix3W?ref=Link
|
კომპლექსური დავალების პირობა
| „დავეხმაროთ აკილიკს წყლის ამოღებაში“
|
ძველ ეგვიპტეში, როდესაც მდინარეში წყალი შრებოდა, მოსახლეობა სურათზე წარმოდგენილ მოწყობილობას იყენებდა. რამდენიმე ასეთი მოწყობილობა იძლეოდა საშუალებას, წყალი სიმაღლეზე აეტანათ. ამისთვის გამოიყენებოდა ბერკეტის სახესხვაობა.
გაეცანით ვიდეოს, სადაც ნაჩვენებია მსგავსი ხელსაწყოს დამზადება: მდინარიდან თუ ჭიდან წყლის ამოღების სხვა ვარიანტებიც არსებობს. ჩამოთვალეთ, რომელი მარტივი მექანიზმებია წარმოდგენილი შემდეგ სურათებზე:
|
| კომპლექსური დავალების მიზანი | ა. მოსწავლეები ეცნობიან მარტივ მექანიზმებს, რომლებიც პრაქტიკულად ყველგან გვხვდება გარემომცველ სამყაროში.
ბ. მოსწავლეები ეცნობიან მარტივი მექანიზმების დანიშნულებას და გამოყენების პრინციპებს, გაიაზრებენ, რომ მარტივი მექანიზმები გამოიყენება შრომის გასამარტივებლად. |
| კომპლექსური დავალების კითხვები
(ხაზგასმით წარმოაჩინეთ) |
1.რა არის ბერკეტი?
2. დაასახელეთ წონასწორობის სახეები. 3. რომელ წონასწორობას მიეკუთვნება გაწონასწორებული ბერკეტი? 4. მარტივი მექანიზმების რომელი სახეობებია თქვენთვის ცნობილი? 5. მოიყვანეთ მარტივი მექანიზმების მაგალითები ბუნებასა და ყოფა-ცხოვრებაში. 6. ჩამოაყალიბეთ მექანიკის ოქროს წესი და ახსენით ამ წესის გამოყენება მარტივი მექანიზმებისთვის. 7. ამოხსენით ამოცანები. 8. შეასრულეთ კვლევითი სამუშაო. 9. მოამზადეთ პრეზენტაცია. 10. შექმენით მარტივი მექანიზმის მოდელი.
|
| კომპლექსური დავალების შესასრულებლად საჭირო თეორიული მასალა | ა. ბერკეტის წონასწორობის პირობა
ბ. მექანიკის ოქროს წესი გ. ჭოჭონაქი. დახრილი სიბრტყე დ. მარტივი მექანიზმები ყოფა-ცხოვრებაში ე. მარტივი მეაქნიზმები ბუნებაში
|
| კომპლექსური დავალების ეტაპები
|
ა. თეორიული მასალის შესწავლა
ბ. ამოცანების ამოხსნა
გ. ექსპერიმენტული სამუშაო
გ. პრეზენტაციის მომზადება
დ. მარტივი მექანიზმების მოდელების დამზადება
|
ამოცანები
მომდევნო ამოცანებში იცვლება პირობები. მოსწავლე ითვლის ბერკეტის სიგრძეს, მისი გრძელი მხრის სიგრძეს, მოკლე მხრის სიგრძეს, თოკის სიგრძეს, წყლის მასას, მოკლე მხარზე დაკიდებული ტვირთის მასას და ა.შ.
გარდა ამისა, მოსწავლეები ასრულებენ https://sway.office.com/ysK0xA2ln1lPkTg2?ref=Link პრეზენტაციაში წარმოდგენილ ამოცანებს და ექსპერიმენტულ სამუშაოს.
ექსპერიმენტული სამუშაო
სურათის მიხედვით აიღეთ ანათვალები. ვთქვათ, ამ ადამიანს ხელში უჭირავს ცნობილი მასის ტვირთი (მასა თავად შეარჩიეთ და რამდენჯერმე შეცვალეთ). გამოთვალეთ ამ ტვირთზე მოქმედი სიმძიმის ძალა.
შემდეგ იპოვეთ F1 ძალა. (r2/r1=F1/F2).
მესამე სურათის მიხედვით განსაზღვრეთ, რა სიმაღლეზე აიწევა ტვირთი, თუ S1=2 სმ (S2/S1=F1/F2).
მონაცემები შეიტანეთ ცხრილში და გამოიტანეთ შესაბამისი დასკვნა.
| r1 | r2 | mტვირთი | F2 | r2/r1=F1/F2 | F1 | S1 | S2/S1=F1/F2 | S2 | |
| 1 | 4 სმ | 32 სმ | 2სმ | ||||||
| 2 | 4 სმ | 32 სმ | 2სმ | ||||||
| 3 | 4 სმ | 32 სმ | 2სმ |
https://sway.office.com/g2FOlVnWYUy8Ix3W?ref=Link – ამ ბმულის ბოლოს მოცემულია თბილისის მე-10 საჯარო სკოლის ორი მერვეკლასელის მიერ შექმნილი ელექტრონული წიგნი და თბილისის 94-ე საჯარო სკოლის ერთ-ერთი მოსწავლის მიერ შექმნილი მარტივი მექანიზმების ვიდეო.
ახალი სკოლის მოდელის უპირატესობა ის არის, რომ სასწავლო პროცესს აძლევს ორგანიზებულ სახეს. მასწავლებელი ორიენტირებულია იმაზე, რომ მოსწავლეს განუვითაროს საჭირო უნარ-ჩვევები საჭირო მიმართულებით. მთავარია, ლოგიკური აზროვნების თვალსაზრისით, ნებისმიერ საკითხზე მუშაობისას, მოსწავლეს ჩამოუყალიბოს სწორი წარმოდგენები და შეხედულებები ასაკის მიხედვით. საგანში თემები და ცნებები ისე უკავშირდება ერთმანეთს, რომ მასწავლებელი ადვილად ახერხებს ერთი საკითხის სხვადასხვა საგანთან დაკავშირებას, ტრანსფერს. კომპლექსური დავალებების ბანკი კი (რომლის შექმნაც ერთ-ერთი აუცილებლობაა) მასწავლებელს გაუადვილებს შრომას, რათა საკუთარი ან სხვის მიერ შექმნილი დავალება მოარგოს კლასის საჭიროებებს და შესაძლებლობებს, მოახდინოს ამ დავალებების მოდიფიცირება.
ვფიქრობ, მოცემული კომპლექსური დავალება საინტერესო აღმოჩნდება კოლეგებისთვის. მომავალი სასწავლო წლიდან ვგეგმავ ამ კომპლექსური დავალების სრულად განხორციელებას. საინტერესო იქნება კოლეგების მოსაზრებები ამ საკითხთან დაკავშირებით.
