პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

შე(უ)სრულებელი მისია

“რატომ წერ ლიტერატურაზე? რამდენი საინტერესო თემა არსებობს ჟურნალისტისთვის, რაღა მაინცდამაინც წიგნები… ადამიანებზე წერე, ისინი ცოცხლები არიან, სუნთქავენ და უამრავ კარგ რამეს აკეთებენ… ბოლოს და ბოლოს, თავად მწერლებზე წერე და არა საგნებზე”, – მითხრა ნაცნობმა, რომელიც ისეთივე ცოცხალია, როგორიც, მაგალითად, ითენი (ადრე რომ გიამბეთ, ის ითენი), ან იქნებ ნაკლებადაც.

მაშინდელი შეგრძნება მახსოვს: წყენისგან გულის გაბარიტების საშიში მატების. ასფურცელას სინდრომი – არა წლობით, არამედ დღითი დღე ზრდის – მაინცდამაინც სასიამოვნო პერსპექტივა ვერ გახლდათ ჩემი სუსტი გულისთვის. მით უმეტეს, რომ “მკვდარი წიგნების” ამბავი ჩემს მოუნახულებელ სოფელზე მეტად მაწვალებდა. და რაკი სოფელში, როგორც იქნა, ჩავედი, ერთი შეუსრულებელი მისიაღა დამრჩა: დამეწერა, რატომ ვწერ წიგნებზე.
“ჩვენ ახლა ვიმყოფებით უზარმაზარი დედამიწის ერთი პატარა ქალაქის ერთ პატარა ბიბლიოთეკაში. თითქოს სადღაც ვართ, დასაკარგავში, მაგრამ ჩვენ გარშემო მთელი მსოფლიო ცოცხლობს წიგნების სახით. თუმცა არ შეიძლება, ადამიანი ჩაიციკლოს მხოლოდ წიგნებზე ან მხოლოდ ლოცვაზე ან მხოლოდ სიყვარულზე. არ შეიძლება, ავტორმა წიგნს სასიცოცხლო მნიშვნელობა მიანიჭოს, რადგან წიგნიც სიყვარულია, სიყვარულს კი გულგატეხილობაც მოაქვს. წიგნს უნდა მივცეთ საშუალება, იცხოვროს, ბავშვივით გაიზარდოს, რათა ერთი ადამიანისთვის მაინც გახდეს საყვარელი. გაუშვი, ჰქონდეს წიგნს თავისი ცხოვრება, შენთვის, ჩუმად გიყვარდეს, თავს არ მოახვიო შენი სიყვარული. ჩვენ უნდა გავუფრთხილდეთ საკუთარ წიგნებს, მაგრამ მკითხველს აღმოჩენის საშუალება უნდა მივცეთ”, – ერთხელ, “დიოგენეში” ყოფნისას, მითხრა ჩემმა მეგობარმა, ძალიან კარგმა პოეტმა შაკო ბაკურაძემ.
შაკო კი ის კაცია, ვისი საუკეთესო თვისებაც სიცოცხლეა და რაკი ასეა, ვერ მომატყუებდა. მით უმეტეს, ვერ მომატყუებდა საკუთარი თავი, რომელმაც ერთ დღესაც, ძალიან დიდი ხნის წინ, გადაწყვიტა, რომ წიგნი სიკეთე და სიყვარულია, და ვინაიდან სიკეთე და სიყვარული ადამიანების თვისებაა, ხშირად კი – არჩევანიც, მაშინ წიგნები – ჩვენნაირები, ხანდახან კი ჩვენზე უკეთესებიც ყოფილან.
სანამ პავიჩს წავიკითხავდი, სიზმრების ჩაწერას და მათზე წერას ვცდილობდი. სიზმარი ჩვენი ერთ- ერთი ცხოვრებათაგანია და, შესაბამისად, მნიშვნელოვანიც არის. იმდენად მნიშვნელოვანი, რომ ის არასდროს გამიტანებია წყლისთვის და კოშმარიდან თავდაღწეულსაც კი, დაღლილს და პირგამშრალს, საუზმესავით არ მიმივიწყებია. მერე სიზმრების არქიტექტურაზეც გადაიღეს ფილმი (“Inception”) და სიზმრების ციკლი სამუდამოდ შევწყვიტე. წიგნიც ასეა – ის კიდევ ერთი პარალელური ცხოვრებაა და როცა ამდენი ცხოვრება გიგროვდება, აუცილებლად უნდა დაწერო. ამდენ ცხოვრებაში მოსახლეობაც ისე მრავლდება, ადამიანები თუ არ ჩაიწერე, ვაითუ ვინმე დაგავიწყდეს.
პერსონაჟებამდეც მივედით. ისინი ყველა დროში არიან და არასდროს იცვლებიან. ტომ სოიერი ჩემს ბავშვობაშიც და დედაჩემის ბავშვობაშიც ისევე არ გასცემს პასუხს დეიდა პოლის, როგორც ჩემი მომავალი შვილის მომავალ ბავშვობაში. კვენტინი თავს აუცილებლად მოიკლავს, მაგრამ აუცილებლად გაცოცხლდება მომავალი მკითხველისთვის. წიგნების დრო, თავისთავად, ვერ იქნება წარსული, ვერც მომავალი. თითოეული მკითხველისთვის დრო წიგნებში აწმყოა და მომავალშიც, როცა წიგნს ხელახლა მიუბრუნდება, ისევ აწმყოში მოხვდება.
სიზმრების დრო კი უაწმყოოა: “სიზმრებში აწმყო დრო არ არსებობს, იქ ჩნდება რაღაც მიმღეობისნაირი, სიზმრის მხილველის აწმყოში მოცემულ რეალობას რომ შეესაბამება; ჩნდება იმ მოქმედების სახით, რომელიც სიზმრის დროის თანხვდენილია. სიზმრების ლინგვისტიკა არაორაზროვნად მიანიშნებდა, რომ არსებობს სიზმარში მიმდინარე დროის მიმღეობა და რომ გზა რეალობაში მიემართება მომავლის გავლით, თანაც სწორედ სიზმრის სახით. სიზმრებში ხომ წარსული დრო არ არსებობს. იქ ყველაფერი გახსენებს რაღაც ჯერ კიდევ არმომხდარს, რაღაც უცნაურ ხვალეს, რომელიც ამ ზმანებამდე დაიწყო. გაგონებს ავანსს, მომავალი ცხოვრებიდან აღებულს, რაღაც მომავალს, რომელიც ხორცს ისხამს იმის წყალობით, რომ მძინარე (იზოლირებული მომავალ დროში) გაექცა გარდაუვალ “ახლას”, – ამას პავიჩის ჰერო ამბობს, რომელიც აუცილებლად თორმეტ საათსა და ხუთ წუთზე უნდა მოკვდეს. ეს თორმეტი საათი და ხუთი წუთი ჩვენი, მკითხველის დროით, შეიძლება, სულაც თხუთმეტი საათი და ორმოცდახუთი წუთი ან სრული ოცდაორი საათი იყოს.
წიგნები ისტორიული ძეგლები არ არის და არც იუნესკოს აღიარებას ელოდება, არც შეკეთება-რესტავრაცია სჭირდება. წიგნები არც სამუზეუმო ექსპონატებია. მათი ვიზუალი და სიძველის დემონსტრირება, ძირითადად, მეორეხარისხოვანია. ისინი უნდა წაიკითხო. წაიკითხო ისევე, როგორც ადამიანებს კითხულობ, როგორც კითხულობ შენს შეყვარებულს, ქმარს, შვილებს, ავტობუსის მგზავრებს, თანამშრომლებს…
როგორ წიგნს აღარ შევხვედრივარ… ზოგი ისეთი განიერი და ძვალმსხვილი იყო, მოჭიდავესავით, შეჭიდებას ვერ გაუბედავდი… ზოგი თხელი იყო, გამხდარი; იმას შეხებას ვერ გაუბედავდი – “ხელშიარშემომატყდეს” პრინციპით…
ზოგი იყო მაღალფარდოვანი და ბრტყელ- ბრტყელი. მე ასეთები არ მიყვარს და თავს ისე უხერხულად ვგრძნობ ხოლმე, თითქოს ძველ, დიდი ხნის უნახავ ნაცნობს ვხვდებოდე, რომელთანაც წარსულმა გაურკვეველი მიზეზით დამაკავშირა და რომელსაც, წარმოდგენა არ მაქვს, რაზე ველაპარაკო. ასეთ წიგნებთან დიალოგი არ გამომდის.
ზოგიერთი ისეთი დაფლეთილი გახლდათ, სახელდახელოდ, სკოჩით შევმოსე. ღარიბ წიგნებს ადვილად ვიმეგობრებ.
ასე იყო თუ ისე, ყველას ყველაფერი გავუბედე და ეს “ყველა”, საბედნიეროდ, ძალიან ცოტა აღმოჩნდა. წინ უამრავი ახალი ნაცნობობა მელის. ძველი და ახალი ნაცნობების შესახებ წერაც დამჩემდა, ძირითადად თქვენთვის. ამ დროს კი მოდის ერთი ჩემი ნაცნობი, რომლის სხეულში ნამდვილი სისხლი ჩქეფს და არა ასოები და სიტყვები და მეუბნება: “რატომ წერ ლიტერატურაზე? რამდენი საინტერესო თემა არსებობს ჟურნალისტისთვის, რაღა მაინცდამაინც წიგნები… ადამიანებზე წერე, ისინი ცოცხლები არიან, სუნთქავენ და უამრავ კარგ რამეს აკეთებენ. ბოლოს და ბოლოს, თავად მწერლებზე წერე და არა საგნებზე”.
მას ალბათ ვერაფრით დავუმტკიცებ, რომ წიგნი ადამიანივითაა, განსაკუთრებით – კარგი წიგნი, ყველა ორგანო რომ თავის ადგილას აქვს. სულ არ გაგიკვირდება, უცებ ყდა ხელებივით რომ აიქნიოს, ფურცლები კაბასავით ააშრიალოს, შენი კალთიდან წამოწევა სცადოს, – უნებურად ხელსაც შეაშველებ…

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი