ხუთშაბათი, მარტი 28, 2024
28 მარტი, ხუთშაბათი, 2024

როცა მასწავლებლის შვილი ხარ

საზოგადოებაში არსებული სტერეოტიპის თანახმად, მასწავლებლის შვილი ყველაფერში სამაგალითო უნდა იყოს: კარგად სწავლობდეს, ყოველთვის ასრულებდეს დავალებას, არაფერს აშავებდეს. ხშირად სხვა პედაგოგები და მშობლები მას ზედმეტად მაღალ მოთხოვნებს უყენებენ, რაც, საბოლოოდ, ნეგატიურად აისახება ბავშვის ფსიქიკაზე,  ტვირთად აქცევს არაფრისმომცემ პასუხისმგებლობას.

როგორც წესი, მასწავლებლის შვილებს იშვიათად აქვთ მშვიდი სასკოლო ცხოვრება. ისინი გამუდმებით იქცევენ ყურადღებას, არიან მასწავლებლებისა და სკოლის ადმინისტრაციის მხედველობის ცენტრში, მათ გამუდმებით ვიღაცას ადარებენ და სხვა ბავშვებზე მეტად  საყვედურებენ.

თუ მასწავლებლის შვილს სწავლასთან დაკავშირებული პრობლემები აქვს, ეს  დაუყოვნებლივ აისახება მშობელი პედაგოგის რეპუტაციაზე. ამის გამო მშობლები მასწავლებელს ემდურიან. ალბათ თქვენც გსმენიათ მშობლების მხრიდან ასეთი შეფასება: „ამ მასწავლებელს საკუთარი შვილი ვერ გაუზრდია და ჩემსას როგორ გაზრდის?..“

მასწავლებლის შვილს ზოგჯერ თანაკლასელებიც უნდობლად ექცევიან ან მხოლოდ იმიტომ ემეგობრებიან, რომ ის მასწავლებლის შვილია. მათ ხშირად ზურგს უკან დასცინიან.

თუ ბავშვის მშობელი მასწავლებელია, ის იძულებულია საკუთარი შვილი ზედმიწევნით აკონტროლოს, რაც ბავშვისათვის ყოველდღიურ ტრავმულ სიტუაციას ქმნის.

რთული სათქმელია, ვისთვის უფრო რთულია ერთ სკოლაში ყოფნა – მასწავლებლის შვილისთვის თუ თავად მასწავლებლისთვის. თუმცა, ფაქტია, რომ მათი თანაარსებობა ერთ ტერიტორიაზე დისკომფორტს და დაძაბულობას უკავშირდება (ცხადია, არსებობს ბედნიერი გამონაკლისებიც).

პედაგოგები ხშირად ხუმრობენ, რომ „მასწავლებლობა დიაგნოზია“ და ამაში არის სიმართლის მარცვალიც. ზოგი მასწავლებელი იმდენად ითავისებს „მასწავლებლის როლს“, რომ უნებურად მას ყოველდღიურ ცხოვრებასაც არგებს და ყველაფერს, რაც მის გარშემო ხდება, მასწავლებლური პათოსით აფასებს – „ეს კარგია, ეს – ცუდია“, „შეეძლოთ უკეთ გაეკეთებინა“, „მე უკმაყოფილო ვარ“ და სხვ. მასწავლებლის ქცევითი პათოსი ოჯახზეც ვრცელდება. ის შვილისგან უფრო და უფრო მეტს ითხოვს და თუ მისი მოლოდინი არ მართლდება, ეს ძლიერ იმედგაცრუებას იწვევს არა მხოლოდ შვილში, არამედ საკუთარ პროფესიულ შესაძლებლობებში.

რა სახით ვლინდება მასწავლებლის შვილის სინდრომი?

  1. სრული მორჩილება. მშობელი ბავშვს სრულად აკონტროლებს და დროთა განმავლობაში მათ შორის „ჰარმონია“ ისადგურებს: ბავშვი ყოველთვის კარგად ასრულებს საშინაო დავალებას, არ არღვევს დისციპლინას. თითქოსდა თავს ყველა კომფორტულად გრძნობს, მაგრამ ასეთი ბავშვები უინიციატივო ადამიანებად ყალიბდებიან, მათ არ შეუძლიათ უარის თქმა, ისინი თრგუნავენ ყველა სურვილს და მზად არიან დაემორჩილონ უფროსებს. ისინი ყველასთვის „კომფორტული“ არიან, გარდა საკუთარი თავისა.
  2. დაუმორჩილებლობა. ბავშვი ცდილობს მშობლის კონტროლს თავი დააღწიოს. კონფლიქტი აქვს სხვა პედაგოგებთან, არღვევს დისციპლინას, არ ასრულებს დავალებებს ან ასრულებს მხოლოდ ფორმალურად. დაუმორჩილებლობა შეიძლება გადაიზარდოს პროტესტსა და სიჯიუტეში. ბავშვს სურს, გააღწიოს „მასწავლებლის შვილობის ჩარჩოდან“ და ყველას დაუმტკიცოს, რომ მას აქვს თავისი ხმა და ცხოვრება. ზოგჯერ ეს არცთუ ცუდ შედეგს იღებს, მაგრამ ბავშვი თუ ამას ბრაზით აკეთებს, ახლობლების მხარდაჭერის გარეშე, ის ვერ ჩამოყალიბდება პოზიტიურ პიროვნებად.
  3. დაკარგული თვითრწმენა. ბავშვს უჩნდება განცდა, რომ ის რაღაცას არასწორად აკეთებს და შემდეგ ეს შფოთვასა და შიშში გადადის. ის მუდმივად ნერვიულობს. მუდმივად იღებს შენიშვნებს. მისი არაფერი მოსწონთ. საკუთარი მშობელიც კი ეუბნება, რომ არასაკმარისად შრომობს წარმატების მისაღწევად, „არასწორ“ ბავშვებთან მეგობრობს. არადა, სინამდვილეში, შეუძლებელია ყველასათვის მოსაწონი იყო, გიყვარდეს ყველა საგანი. ამ დროს ბავშვი თავის თავში იკეტება, ადვილად ღიზიანდება, არის სტრესში და ეს ცუდად აისახება მის ემოციურ კეთილდღეობაზე.
  4. ტყუილი. ყველაზე ხშირად ბავშვები, ვის მიმართაც საზოგადოება გადაჭარბებულ მოთხოვნებს აყენებს, უხშირებენ ტყუილებს. საყვედურებისა და პრეტენზიების თავიდან ასაცილებლად ისინი წინასწარ იგონებენ არგუმენტებს, რითაც თავის მართლებას შეძლებენ. ყველაზე ხშირად ცრუობენ, რომ თავს შეუძლოდ გრძნობენ, მასწავლებელი გაკვეთილს გაუგებრად ხსნის ან ცუდად ჰყავს ამოჩემებული.

მასწავლებლის შვილის სინდრომის ჩამოყალიბება შინაგანი თვითშეფასებისა და მშობლის შეფასებიდან გამომდინარე ხდება. მუდმივი კონტროლი, რომელსაც თან ახლავს აკრძალვები და სასჯელები, იწვევს „მე“-ს ჩახშობას, რაც აიძულებს ბავშვს იმოქმედოს უფროსების მოთხოვნების საწინააღმდეგოდ.

როგორ მოვიქცეთ სიტუაციის გამოსასწორებლად? შესაძლებელია თუ არა ეს? რა თქმა უნდა, შესაძლებელია, თუ მასწავლებელი შვილის მიმართ დამოკიდებულებას შეცვლის.  ყველაზე ბევრ პრობლემას შვილს მშობელი მასწავლებელი უქმნის.

პირველ რიგში, მასწავლებელმა მკაფიოდ უნდა გამიჯნოს ოჯახისა და პროფესიული ცხოვრება. სახლში ის უნდა იყოს ადამიანი, რომელიც ურთიერთობს შვილთან და არ ასწავლის, არ აკრიტიკებს და ეხმარება მას.

მეორე – მასწავლებელმა განსჯითი ჩვევა უნდა შეცვალოს, მიიღოს ახლობლები ისეთებად,  როგორიც არიან. ნუ გამოიგონებენ იდეალურ ბავშვს.

მესამე – მასწავლებელმა შვილს მეტი თავისუფლება უნდა მისცეს თავისუფალი დროის სახით, ნუ გამოეკიდება გამუდმებით და გადაამოწმებს ვისთან მეგობრობს, მან პატივი უნდა სცეს ბავშვის სურვილებსა და არჩევანს.

მეოთხე, მასწავლებელმა უნდა ისწავლოს სათანადო რეაგირება კოლეგების კომენტარზე. ყველა სიტუაციაში თავად უნდა გაერკვეს, შვილთან ერთად ისმჯელოს სადავო საკითხებზე.

მასწავლებლის შვილობა სკოლაში ადვილი არ არის. ბოლოს და ბოლოს, თითქმის ყველა გიცნობს და თუ შენი მშობელი, როგორც საგნის მასწავლებელი, მოსწავლეებს ნაკლებად უყვართ, პატივს არ სცემენ, ეს შვილზეც აისახება, მასაც ანალოგიურად მოექცევიან. ეს კი დიდი ვერაფერი სიამოვნებაა და მით უფრო, შეღავათი.

რაც შეეხება შეღავათს, ხშირად მასწავლებლის შვილს სკოლის დამთავრებამდე უწევს იმის მტკიცება, თუნდაც, კლასელებთან, რომ ის შეღავათებით არ სარგებლობს. ბევრი ბავშვი გამუდმებით ამტკიცებს, რომ ყველა შეფასება და წარმატება მხოლოდ მისი დამსახურებაა და არა დედა/მამა მასწავლებლის.

ზოგჯერ სხვა მასწავლებლებიც საქმეს უფუჭებენ კოლეგის შვილს – ლოიალურად ექცევიან, რაც თვალსაჩინო ხდება სხვა მოსწავლეებისთვის და კლასში დიდ პრობლემებს ქმნის.

ასევე, როგორი კომუნიკაბელური და კარგიც არ უნდა იყოს ბავშვი, ზოგჯერ თანაკლასელები მასწავლებლის შვილს შეგნებულად არიდებენ კლასის საიდუმლოებებს, არ უმხელენ მათ, რიყავენ, ვაიდა, მშობელს უთხრას, წამოსცდეს, ის ხომ მაინც დედამისი/მამამისია. მასწავლებლის შვილისთვის ესეც მტკივნეული ასატანია და მას უწევს „ერთგულების“ მტკიცება ცალკე თანაკლასელებისთვის, ცალკე – მშობლისთვის.

 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი