პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

ბავშვი და ბუნება-რას და როგორ ვასწავლით მათ შინ და სკოლაში

კადრები ყოველდღიური ცხოვრებიდან:

 

საყვარელი ბიჭუნა თავის თანატოლს გატაცებით უყვება რაღაცას და გზად შემხვედრ ბუჩქს გაუცნობიერებლად წაატეხავს რტოს. საუბარში გართული, იქნევს, მალევე ძირს აგდებს;

 

სახლში სამი მცირეწლოვანი ბავშვია. ოჯახმა კნუტი შეიფარა. გადაწყვიტეს, რომ ბავშვებისთვის კარგი იქნება, თუ ოთხფეხა მეგობარი ეყოლებათ. ბავშვები კუდით ათრევენ კატას („თამაშობენ“), სამივეს ერთდროულად უნდა კნუტთან გართობა, ვერ იყოფენ, ერთმანეთს ხელიდან ღლეტენ;

 

სკვერში სამი ბიჭუნა თამაშობს. გადაწყვეტენ, მინდორში დაგდებული ქვა რაღაცის ასაშენებლად გამოიყენონ, ქვას ამოატრიალებენ. მიწის ბინადარი ჭიაღუები, ხოჭოები, პაწაწა მწერები ქვის ღრმულიდან ამოფუთფუთდებიან. ბიჭები მწერების სრესას იწყებენ. გატაცებით, მხიარულად, ჭყივილით;

 

პატარა გოგონა მდელოზე ყვავილებს კრეფს. ზოგჯერ არასასურველი ფერის ან ფორმის თუ ამოჰყვება, დაუნანებლად აგდებს და ფეხით თელავს. ბაბუაწვერებს არ სწყალობს. თაიგულისთვის არ უნდა, მაგრამ მაინც კრეფს და ყრის;

 

ქუჩის მიუსაფარ, გამხდარ, პატარა ტანის ძაღლს პატარა ბიჭუნა ფეხს უბაკუნებს და იცინის, როცა უსუსური ლეკვი ცდილობს, ოთხად მოიკაკვოს, დაპატარავდეს და საფრთხე აირიდოს;

 

სკოლის ეზოში რამდენიმე ბავშვს პატარა წრე შეუკრავს. წრის შუაგულში დიდი ზომის შავი ხოჭოა. ფრთები აქვს დაზიანებული. ერთ-ერთი ბავშვი ხის წკირით ცდილობს, მოსცხოს ხოჭოს. აკვირდებიან, როგორ ცდილობს აფრენას ხოჭო. ცდილობს და არ შეუძლია.

 

ბავშვი და ბუნება

 

  • რა დამოკიდებულება აქვს ბავშვს ბუნებასთან? ფლორასა და ფაუნასთან?
  • რა პასუხისმგებლობა აქვთ უფროსებს მათ წინაშე?
  • რას და როგორ ვასწავლით ან არ ვასწავლით ბავშვებს ფლორასა და ფაუნაზე?

 

მოზარდების დამოკიდებულება, განწყობა, ჩვევები ცოცხალი არსებების, ბუნების მიმართ, მეტწილად განპირობებულია იმით, რას და როგორ ვასწავლით მათ შინ და სკოლაში.

 

 

ზღაპრების, ამბების, თხრობის სიკეთეებზე ამ წერილში არაფერს ვიტყვი. მხოლოდ იმას შევნიშნავ, რომ პატარა ასაკიდანვე ბავშვებისთვის კითხვა, მათთან ერთად ილუსტირებული წიგნების თვალიერება, მარტივად, მათთვის გასაგებ ენაზე მათთან მნიშვნელოვან საკითხებზე საუბარი ფასდაუდებელი გამოცდილებაა.

 

მშობლების ერთ-ერთი პასუხისმგებლობა გარემოსადმი, ბუნებისადმი, ფლორისა და ფაუნისადმი სწორი დამოკიდებულებების ჩამოყალიბებაცაა და ყოველთვის, როცა ზემოთ აღწერილ სიტუაციებს ვაანალიზებ, ვხვდები, რამდენი მნიშვნელოვანი მომენტი აქვთ გამოტოვებული უფროსებს მათთან ურთიერთობაში.

 

მშობლები, ბავშვი და ბუნება

 

  • როგორ ვაგრძნობინოთ ბავშვებს, რომ ფლორასა და ფაუნაზე, ცოცხალ არსებებსა და მცენარეებზე ზრუნვა ჩვენი პასუხისმგებლობაა?
  • როგორ გავუღვივოთ ცხოველების სიყვარული, პატივისცემა, თანაგრძნობის განცდა?
  • როგორ მივაჩვიოთ მათთან სწორად მოქცევას?

 

რას ვურჩევდი მშობლებს, რომლებსაც სურთ, სწორი დამოკიდებულებები ბავშვობიდანვე ჩამოუყალიბონ შვილებს?

 

სეირნობის დროს

ბავშვთან ერთად გარეთ, სუფთა ჰაერზე სეირნობის დროს, იმ შემთხვევაშიც კი, თუ ქალაქის სკვერში ან ქუჩაში ხართ, პატივი ეცით და აქცენტი გააკეთეთ ცოცხალ არსებებსა ან მცენარეებზე. ბავშვებს გარკვეული ემოციები უნდა აღეძრათ ფლორისა და ფაუნის წარმომადგენლების მიმართ.

უფროსის განწყობა-დამოკიდებულებები ირეკლება ბავშვებში.

თუ ერთად ყოფნისას ჩვენ აღვნიშნავთ, რომ „მტრედი მშვენიერია“,  „ცუგა საყვარელია“, „ბუჩქი ლამაზია“,  „ხოჭო საქმიანი და საყვარელია“ და ამას ბავშვსაც ვაგრძნობინებთ, ისიც ისწავლის მათ სიყვარულს.

 

ცხადია, მნიშვნელოვანია უსაფრთხოებაზე ზრუნვაც – ქუჩის ფისოები და ცუგები არ უნდა შევაწუხოთ. ისეთი მიმართვები, როგორიცაა – „არ მიხვიდე, გიკბენს“ ან „ არ მიეკარო, ხომ ხედავ რას ჰგავს/როგორ ყარს/რა ბინძურია“ – ნეგატიურ ემოციებს დაუტოვებს ან შიშს ჩაუნერგავს ბავშვს.

„ცუგა ისვენებს, მოდი, არ გავაღვიძოთ“ ან „ფისო მზეზე ნებივრობს, მოდი, ხელი არ შევუშალოთ“.

ასწავლეთ და აჩვენეთ ბავშვს ზრუნვის მაგალითები.

ის აუცილებლად იმავეს გაიმეორებს.

 

წიგნები ცხოველებსა და მცენარეებზე

შეარჩიეთ ისეთი წიგნები და ტექსტები, სადაც მთავარი მოქმედი გმირები ფლორისა და ფაუნის წარმომადგენლები იქნებიან. იკითხეთ ბავშვებთან ერთად, ისაუბრეთ ტექსტების პერსონაჟების შესახებ, შეეცადეთ, ცხოველებისა და მცენარეების სარგებლიანობას გაუსვათ ხაზი; მოაწონეთ და შეაყვარეთ ბავშვს პერსონაჟი ცხოველები და მცენარეები. გარეთ გასვლისას კი „ამოიცანით“ ისინი ბუნებაში. ხატეთ ილუსტრაციები ან სულაც, მოიგონეთ ამბები თავად, პერსონაჟებად კი სკვერში ნანახი ცხოველები და ფრინველები წარმოადგინეთ. მნიშვნელოვანია ისიც, რომ ბავშვებს ნებისმიერი ცოცხალი არსების მიმართ პატივისცემის გრძნობა გაუჩნდეთ. ფუმფულა ლეკვის და ჭრელა კნუტის შეყვარება ადვილია, მაგრამ მწერების, მიწის ბინადარი ჭიაღუებისა და სხვა ცოცხალი არსებების შემჩნევა და დაფასებაც გვმართებს.

 

შინაური ცხოველები

 

მოვლილი, აცრილი, ჯანმრთელი შინაური ცხოველები არანაირ საფრთხეს არ წარმოადგენენ ბავშვებისთვის. პირიქით, კვლევებით დადასტურებულია, რომ ბავშვები, რომელთაც ჰყავთ შინაური ცხოველები, ნაკლებად ავადმყოფობენ, ვინაიდან სახლში ძაღლის ან კატის არსებობა „აიძულებს“ ორგანიზმს იმუნიტეტი გამოიმუშაოს ინფექციების მიმართ. ამასთან ერთად, ქვეითდება ბავშვში ალერგიის აღმოცენების რისკი. ცხოველებთან ურთიერთობა ბავშვისთვის ემოციური განვითარების მნიშვნელოვანი ხელშემწყობი ხდება. შინაური ბინადრების მიმართ სწორი დამოკიდებულების ჩამოყალიბებაც მშობლის პასუხისმგებლობაა.

„რა უჭირს, ლეკვია, გაერთობა ბავშვი“ – მსმენია ეს პასუხი მშობლისგან, რომელიც უყურებს, როგორ უხეშად ერთობა ბავშვი ლეკვთან.

 

ევროპის ბევრ ქვეყანაში სკოლამდელი აღზრდის დაწესებულებაში სპეციალური პროგრამები მუშაობს, რაც მცირეწლოვანი ბავშვებისა და ბუნების შვილების დამეგობრების მიმართულებით აქტივობებს მოიცავს. მინახავს, როგორ ზრუნავენ გერმანიაში, კარლსრუეში, ბაღის მოსწავლეები კურდღლებზე, ვირუკელასა და პონიზე. მათ მოვალეობებში კვება, სათავსოს დასუფთავება და სხვა, ასაკის შესაბამისი აქტივობები შედის.

რა კარგი იქნება, სკოლამდელი და სასკოლო ასაკის ბავშვებსაც მეტი გამოცდილება ჰქონდეთ ამ მიმართულებით.

 

 

 

 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი