ამერიკელი ავტორის, სპიკერისა და განმანათლებლის, ერიკ შენინგერის 2019 წელს გამოსული წიგნის, Digital Leadership-ის ეს ნაწილი ეძღვნება სასკოლო განათლების დღევანდელ გამოწვევებს. ავტორი, მკითხველთან საუბრისას, ცდილობს, გაგვიზიაროს თავისი დამოკიდებულება სკოლების ტრანსფორმაციასთან მიმართებაში და აღნიშნოს ის სირთულეები, რომლებიც ყოველთვის თან ახლავს ასეთი ტიპის, ფუნდამენტური ხასიათის ცვლილებებს. მიუხედავად წიგნის პოპულარობისა, აშშ-სა და სხვა ინგლისურენოვან ქვეყანაში, ავტორის ტონი და ემოცია ნათლად გვიჩვენებს, რამდენად მძიმედ მიმდინარეობს სასკოლო სამყაროს „დიგიტალიზაცია“ – ციფრული ტექნოლოგიების საშუალებებზე გადასვლა – თვით აშშ-ის სასკოლო განათლების სექტორში. საინტერესო და დასაფასებელია ერიკ შენინგერის შემართება და მისი ჯანსაღი დამოკიდებულება ცვლილებების ნელი ტემპისა და სიძნელეებისადმი. აქ კარგად ჩანს ავტორის ადამიანური, ჰუმანისტური დამოკიდებულება მასწავლებლისადმი, ადამიანებისადმი, რომლებსაც პროფესიულად ევალებათ ჩვენს ბავშვებთან მუშაობა, მათთან მრავალი საათის გატარება და რომელთათვის, საკმაოდ მტკივნეულია ტრადიციული საგანმანათლებლო სამყაროდან, „ციფრულ რევოლუციურ“ მეთოდებზე გადასვლა, ტექნოლოგიების ასეთი ტემპით განვითარებისა და ცვლილებების დროში.
მარტივი შეკითხვა, რომელსაც [ახლა] დავსვამთ, ასე ჟღერს: „როგორ შეიცვალა ბავშვის ცხოვრება ბოლო 150 წლის განმავლობაში?“. ამ შეკითხვაზე პასუხი იქნება: „ძნელია სფეროს მოძებნა, სადაც ის არ შეცვლილა!“ მაგრამ, თუ დღევანდელ და 100 წლის წინანდელ სკოლებს შევადარებთ, ვნახავთ, რომ ისინი ერთმანეთს უფრო ჰგვანან, ვიდრე განსხვავდებიან.
პიტერ სენჯი, წამყვანი ლექტორი, მასაჩუსეტსის ტექნოლოგიური ინსტიტუტი,
სლოუნის მენეჯმენტის სკოლა (MIT Sloan School of Management)
სკოლა რეალურ ცხოვრებას უნდა ასახავდეს
ბევრ ჩვენგანს სჯერა, რომ ტექნოლოგიას საკმარისი პოტენციალი აქვს სკოლაში სწავლებისა და სწავლის კულტურის ტრანსფორმაციისათვის.
მიუხედავად ტექნოლოგიების გამოყენებისა, გაკვეთილის ეფექტურობის გასაზრდელად, ნასწავლის შესაფასებლად, მოსწავლეთა ჩართულობის გასაზრდელად თუ შემოქმედებითი უნარების გამოსავლენად, მათ განსაზღვრული როლი აკისრიათ სკოლის მრავალგვარ ფუნქციათა შორის.
მიუხედავად ჩემი მრავალჯერადი მოწოდებებისა, ბევრი სკოლა აგრძელებს ფუჭ მცდელობებს, მოამზადოს ბავშვები იმ სამყაროში საცხოვრებლად, რომელიც უკვე დიდი ხანია აღარ არსებობს; სამყაროსათვის, რომელშიც ტექნოლოგია უფრო ლამაზი დეკორაცია, ან უარეს შემთხვევაში, მიმზიდველი გასართობია და რომელსაც მნიშვნელობა არ აქვს მოსწავლეთა სწავლებაში.
ბევრი მოსწავლისათვის, სკოლა ვერ ასახავს რეალურ ცხოვრებას, რაც თავის მხრივ, მოსწავლეებში იწვევს სასწავლო და სწავლის პროცესისადმი სხვადასხვა დონის გაუცხოებას.
ამ შემთხვევაში, შეკითხვა ასე უნდა დაისვას: „როგორ შევძლოთ ისეთი სკოლების ტრანსფორმაცია, რომლებიც ჯერ კიდევ ვერ აცნობიერებენ მათი მოსწავლეების სწავლების სხვადასხვა საჭიროებას და ერთ ადგილს ტკეპნიან?“ ეს ძალიან მნიშვნელოვანია თუ მართლაც გვსურს ისეთი განათლების რეფორმა, რომელსაც არსებითი მნიშვნელობა ექნება მოსწავლეებისათვის.
ჩვენს მოსწავლეებს სურთ, იყვნენ კრეატიული, ისწავლონ თანამშრომლობის ატმოსფეროში, გამოიყენონ ტექნოლოგიები სწავლისთვის, დაუკავშირდნენ სხვა მოსწავლეებს, ახლო თუ შორს, გააცნობიერონ ის გზავნილები, რომლებსაც მედიიდან იღებენ და გადაჭრან რეალური სამყაროს პრობლემები.
ის სკოლები და საგანმანათლებლო სისტემები, რომლებიც არ იყენებენ ციფრულ სწავლებას და აქცენტს სტანდარტიზაციაზე აკეთებენ, ყოველთვის უარყოფით რეაქციას გამოიწვევენ ჩვენს მოსწავლეებში.
აუცილებელია გავითვალისწინოთ ტექნოლოგიის ძალა, რომელიც გარკვეულწილად, იმ კატალიზატორს წარმოადგენს, რომელიც საჭიროა მოსწავლეთა ჭეშმარიტი ჩართულობისა და მათთვის გაზიარებული კონცეფციების რეალურ ცხოვრებაში გამოსაყენებლად.
თუ სკოლა საშუალებას აძლევს მოსწავლეს, გამოიყენოს ციფრული საუკუნის საშუალებები სწავლის პროცესში (რომლებსაც ისინი ისედაც იყენებენ სკოლის კედლების მიღმა), მაშინ სკოლას აქვს შანსი მოსწავლეთათვის იპოვოს მეტი შესაბამისობა და არსი იმ მასალაში, რომელსაც ისინი მათ ასწავლიან.
სკოლის მართვა ციფრულ ეპოქაში, ან სხვაგვარად „ციფრული ეპოქის ლიდერშიფი“ – ინგლ. Digital leadership – შეიძლება აღვიქვათ, როგორც დამოკიდებულებებისა და მიდგომების სპეციფიკური ნაკრები, რომელიც მიმართულია სკოლის კულტურის ტრანსფორმაციაზე და ხელს უწყობს ბავშვების შემოქმედებითი ნიჭის გამომზეურებას, ახალი მეთოდებით ახალი არტეფაქტების შექმნას და სასწავლო მასალის შემეცნებითი შინაარსის დემონსტირებას.
„ახალი“ სასწავლო მასალა და „ახალი“ მართვა ციფრულ ეპოქაში, აღნიშნავს მოსწავლეთათვის ცოდნისა და უნარების ეფექტურად გადაცემას და მათში იმ თავდაჯერებულობის ჩამოყალიბებას, რომელიც მათთვის აუცილებელი იქნება კოლეჯში, უნივერსიტეტში, სამუშაო ადგილზე სწავლისა თუ შრომისას; რომელიც საფუძველს ჩაუყრის მათ წარმატებას სამომავლოდ; რომელიც ხელს შეუწყობს მათ წარმატებას ისეთ სამუშაო ადგილებზე და პროფესიებში, რომლებიც დღეს ჯერ კიდევ არ არსებობენ, ან ჯერ არ შექმნილან.
ყველაზე მნიშვნელოვანი კი „ციფრული ეპოქის ლიდერობაში“ გახლავთ განათლების კონსტრუქტივისტული, ჰეუტაგოგიური (ინგლ. Heutagogy[1]) მიდგომა სწავლებისადმი და თვით სწავლისადმი.
საინტერესოდ გვეჩვენება, რომ მასწავლებლები, მოსწავლეები, ქსელები, კავშირები, რესურსები და საშუალებები (ინგლ. Tools), ერთობაში ქმნიან უნიკალურ ობიექტ-ერთეულს, რომელსაც აქვს პოტენციალი, ინდივიდუალურად დააკმაყოფილოს მოსწავლის, განმანათლებლებისა და თვით საზოგადოების საჭიროებები (Gerstein, J., 2013).
ციფრული საშუალებები შესაძლებელს ხდიან გავამდიდროთ და განვავრცოთ ცოდნა, გავაზიაროთ გამოცდილება, გავაკეთოთ პრაქტიკის რეფლექსია და თავიდან გავიაზროთ იგი, შევისწავლოთ უკუკავშირი და რეაქციები და ხელი შევუწყოთ სწავლის პროცესს სხვებისთვის. სამეცნიერო კვლევებმა აჩვენეს, რომ ციფრულ სწავლას თან სდევს დადებითი ეფექტები მოტივაციისა და სწავლების შედეგების მხრივ, თუ მათ ტრადიციულ სწავლებას შევადარებთ (Gerstein, J., 2013).
ამის მიღწევა კი შესაძლებელი იქნება თუ მოსწავლეებს უზრუნველვყოფთ რეალურ სამყაროში არსებული საშუალებებით, რომელთა გამოყენებითაც ისინი შეძლებენ, ისწავლონ და შექმნან ახალი ცოდნა თავიანთთვის. სპეციფიკური ტექნოლოგიების გამოყენებაზე აქცენტირებით, უფრო ადვილია მოსწავლეების ჩართულობის გაზრდა, რაც თავის მხრივ, გააუმჯობესებს სწავლების შედეგებს. ეს რეალური გახდება მაშინ, როდესაც შეიცვლება სკოლების კულტურა და ის ორიენტირებული გახდება ციფრულ ეპოქაში მოსწავლეთა საჭიროებებზე.
პატივი ეცი თითოეულ მოსწავლეს
ყველა ბავშვში არის დამალული რაღაც დიადი. მასწავლებლის ამოცანაა დაეხმაროს მას, იპოვოს და „გახსნას“ ეს „დიადი“.
თითოეული მოსწავლის პატივისცემა გახლავთ ის იარაღი, რომლითაც 21-ე საუკუნის ყველა „ციფრული“ ლიდერი უნდა აღიჭურვოს. ეს საჭიროა ისეთი სკოლების შესაქმნელად, რომლებშიც ციფრულ „იარაღებს“ პასუხისმგებლობით გამოიყენებენ ყოველდღიურ სასწავლო პროცესში.
ჩვენ აუცილებლად გვჭირდება საუბარი ჩვენს მოსწავლეებთან. მოსწავლის/სტუდენტის პატივისცემა ნიშნავს მათთვის დროისა და ენერგიის დათმობას, განსაკუთრებულ ყურადღებას მათ მიერ დასმულ შეკითხვებზე, მათი მიღწევების აღნიშვნას, მათი პრობლემებისადმი ყურადღებას, მათ დაფასებას, ძლიერი მხარეების ხაზგასმას და მათზე უბრალოდ ზრუნვას (Tomlinson, 2011).
მოსწავლეები უნდა იყვნენ ტრანსფორმაციული ცვლილებისა და ღონისძიებების ნაწილი და მათ ხმებს, ნათქვამს თუ ნაწერს, შეუძლია ძალიან ღირებული წვლილი შეიტანოს ყველაფერში: იქნება ეს კურიკულუმი თუ პედაგოგიკა, ტექნოლოგიის შეძენა თუ სწავლისათვის გამოყოფილი დროის განაწილება.
პატივისცემა ასევე მოიცავს პროფესიული ზრდის ახალი გზებისა და ბილიკების ძიებას, რაც საშუალებას მოგვცემს, აღმოვაჩინოთ და განვახორციელოთ სიახლეები მათთან ერთად და მათი სახელით. ჩვენს სკოლებში ყველა ბავშვი იმსახურებს ისეთ ზრდასრულ ადამიანებს, რომლებსაც სჯერათ მათი.
(VII ნაწილის დასასრული)
[1] Heutagogy, ჰეუტაგოგია (დაახლ. თვითმართვადი სწავლა) – ახალი ტერმინი პედაგოგიკაში, რომელიც 21-ე საუკუნეში გაჩნდა (Kenyon and Hase, 2001) და გამოიყენება ახალი, მოქნილი სწავლებისათის, როდესაც მოსწავლე, მასწავლებელთან მოლაპარაკებით, თვითონ განსაზღვრავს სასწავლო მიმართულებას, მასალას და სწავლების მიმართულებას. პროცესი, როგორც ამას მეცნიერები აღნიშნავენ, გულისხმობს მოსწავლის ავტონომიას და მჭიდრო კავშირსა და დახმარებას მასწავლებლის მხრიდან. იხ. წყარო: https://www.teachthought.com/pedagogy/a-primer-in-heutagogy-and-self-directed-learning/
