დედაჩემი მასწავლებელია. ბავშვობაში ამას მის პროფესიად კი არა, ბუნებრივ, თანდაყოლილ მოცემულობად აღვიქვამდი, რადგან არამასწავლებელი დედაჩემი სრულიად წარმოუდგენელი ამბავია. აჰა – თავჩახრილი, მხრებში მოხრილი ზის მაგიდასთან და რვეულებს ასწორებს. წითელი კალმით, რა თქმა უნდა. ესაა დედაჩემი. ესაა ჩემი ბავშვობის მოგონებებში მისი სურათ-ხატი. მისი ყველა მოძრაობის ზედმიწევნით გამმეორებელი კიდევ – დედაჩემის ჩრდილია. ჩრდილი აუცილებელია, იმიტომ, რომ ჩემი ბავშვობა 90-იანებს დაემთხვა და ნავთის ლამპა თავისთავად იგულისხმება. სადაც ლამპა – იქაც ჩრდილი. სადაც მხრებში მოხრილი დედაჩემი, იქაც – ალაგ-ალაგ დაძენძილი შავი შალი – მოხრილ მხრებზე.
იმ საღამოსაც მოსწავლეების რვეულებს ასწორებდა. ლამპის სინათლე, რეალურად, მხოლოდ რვეულების და დედაჩემის პროფილის განათებას უწვდენდა თავის სიგრძე-სიგანეს, დანარჩენი უბრალოდ ანასხლეტი იყო დედაჩემის გამხდარი, კანთხელი ხელებიდან, „თხელი რვეულის“ ფურცლებიდან, ფურცელზე უცებ წითლად ჩატეხილი „პწიჩკიდან“.
ვიჯექი ტახტის კიდეზე, ხელით ნაქსოვი რამდენიმე ჯემპრის გორგალიდან თავამოყოფილი და დედაჩემის კედელზე აკრული ჩრდილის მოძრაობებს ვაკვირდებოდი. ეს საქმე თავიდან დროის გასაყვანად გამოვიგონე და ბოლოს ისე გავიწაფე, სახეზე რომც არ შემეხედა, მხოლოდ ამ ჩრდილის მოძრაობაზე დაკვირვებით (ხან არ ინძრეოდა, ხან წინ-უკან ირწეოდა…) შემეძლო გამომეცნო, როგორ განწყობაზე იყო დედა.
იმღამინდელი ჩრდილი – მოწყენილი ჩრდილი იყო. მოწყენილი იყო, წყალი არ გაუვა, მაგის გამოცნობას რა უნდა?!
უცებ, შუქი მოვიდა. შუქის მოსვლა, გასაგები მიზეზის გარდა, კიდევ იმიტომ მიყვარდა, რომ ამ ჩვენს ერთფეროვან უძრაობას უცებ გამოსდებდა ხოლმე თავის ბრჭყვიალა კაუჭს და ჩამაბამდა მეც და გარშემო ყველაფერსაც – მოქმედებების ჯადოსნურ ჯაჭვში. აი, ახლაც:
ნათურა აინთო თუ არა, დედამ ლამპა ჩააქრო.
დედამ ლამპა ჩააქრო თუ არა, მე ტელევიზორი ჩავრთე.
ტელევიზორი ჩავრთე თუ არა (ფილმი გადიოდა), ფილმში ქალმა ჩამრთველს თითი ამოჰკრა, შუქი აანთო.
ქალი დაახლოებით დედაჩემის ასაკის იყო, მაგრამ გაცილებით ლაღი, გაპრანჭული, ბედნიერი, თავდაჯერებული. თითქოს ეს არ იყო საკმარისი – ფილმის ქალს აბრეშუმის ლამაზი პენუარიც ეცვა. საწოლიდან ადგა ეგრე პენუარით. მარტო ადგა, უჩრდილოდ. პირსახოცის თეთრი, თხელი ხალათი გრაციოზული მოძრაობით შემოიცვა და სამზარეულოში გავიდა.
თვალი დედაჩემისკენ გავაპარე, უფრო კი – იმის მხრებზე მოხვეული სქლად ნაქსოვი შალისკენ. თითქოს, უნდა მოეხსნა და ტახტზე მიეგდო, ან რა ვიცი, რაღაც ექნა, იმ ქალის უხილავად გადმოცემული ესტაფეტა უნდა გადმოებარებინა, მაგრამ არა, დედა ისევ უძრავად იჯდა. ზოგჯერ ეგრეც ხდებოდა, შუქის „ჯადოსნური ჯაჭვი“ მოკლე გამოდგებოდა ხოლმე.
უცებ, დედაჩემის თვალებს იქითაც ამოჰკრეს ჩამრთველს თითი – თვალები გაუნათდა. გაუნათდა და თითქოს რაღაც ძალიან ინტიმურზე წავასწარი, თვალი მოვარიდე. თვალი მოვარიდე, მის ჩრდილს გავხედე. ჩრდილმა კიდევ უცნაური რაღაც თქვა:
– რა ბედნიერებაა ასეთი ქათქათა თეთრი ხალათი რომ გექნება ადამიანს, ადგები საწოლიდან – შემოიცვამ…
ხმამაღლა იოცნება დედამ და რა ვიცი, მთელი იმ 90-იანების ცხოვრება ხომ სატირალი ამბავი იყო, მაგრამ მაინცდამაინც ამ ფრაზაზე მომინდა ტირილი. ისეთი დრო იყო, უშუქო, უგათბობო, დედაჩემის მხრებზე მოსხმული შალივით ჩაბნელებული და უცებ ამ თეთრ, თხელ ხალათზე ოცნება რაღაცნაირად ამოვარდნილი იყო ყველაფრიდან.
ამომაკრა მეხსიერებამ ის ერთი კადრი ეგრე, დღემდე გაუხუნებლად:
დედა ეკრანს უყურებს და თვალები უბრწყინავს. ეს მბრწყინავი წერტილები ამბობენ: „ასეთ ხალათზე ვოცნებობთ, აი ზუსტად ასეთზე!“ და მე ამ ყველაფერს ჩრდილზე ვხედავ.
მახსოვს, თვალები მაგრად დავხუჭე და ჩემს თავს, დედას, ღმერთს, ლამპას, ყველას და ყველაფერს შევფიცე, რომ გავიზრდებოდი თუ არა, დედაჩემს ოცნებას ავუსრულებდი. ავუსრულებდი და პირსახოცის ქათქათა ხალათშემოცმული დედაჩემი იქნებოდა სულ ასეთი გაღიმებული და ბედნიერი. იმ ქალზე ლაღი, იმ ქალზე ლამაზი. აეგრე!
თავიდან, ჩრდილს, ჩემს წარმოდგენაში „კაპიშონს“ ვამატებდი, ვითომ დედას ხალათი ეცვა. მჯეროდა, რომ ასე ასტრალში მომავლის დაპროგრამებას ცოტათი მაინც წავეხმარებოდი. მერე და მერე ჩემს მიზანს და დადებულ პირობას სიმტკიცე დაეკარგა. ბოლოს სულაც სადღაც, გონების თუ გულის მიყრუებულ კუნჭულში ეგდო მომჩვარული, მანამ, სანამ –
ერთხელ დედამ დეიდაჩემს უთხრა, შენმა ნაჩუქარმა კრემისფრმა „პლაშმა“ დიდი საქმე გააკეთაო. მოსწავლემ, რომელიც თითქმის არასდროს იწევდა ხელს გაკვეთილის მოსაყოლად, დღეს ხელი აიწიაო.
თურმე – ამის სათქმელად:
- მასწავლებელო, მშვიდობაში… ხალათი.
- ჰა-ჰაა, მე კიდევ თავი მომქონდა, ამ გაჭირვების ჟამს ჩემი და „მაგარ პლაშში“ გამოვპრანჭე-მეთქი, – იცინის დეიდაჩემი.
დედაჩემსაც გაეცინა. ერთად იცინიან დედაც, დეიდაც. გულიანად იცინიან და ეს ისეთი იშვიათობაა იმ დროს, ისეთი… მე კიდევ, როგორც ხდება, სრულიად შუფერებელ დროს მინდა, მოვაღო პირი და მთელი ხმით ვიტირო.
– რა გინდა, თეთრი ხალათი ხომ გინდოდა და აჰა, გაქვს! – ამბობს დეიდაჩემი და სირცხვილისგან აღარ ვიცი, სად დავიმალო. მრცხვენია, რომ დედისთვის ოცნების ასრულებაზე ფიქრი მივივიწყე.
***
ბევრი წლის შემდეგ, ჟურნალისტად რომ დავიწყე მუშაობა, პირველი ჰონორარით ვერაფერი (5 ლარი იყო), მაგრამ მერე ხალათის სამყოფი ფული მაინც შევაგროვე და ერთ დღეს დედაჩემს ვთხოვე, ბაზრობაზე გამომყევი-მეთქი. არ მითქვამს – რისთვის.
– მიდი, აბა, გაისინჯე, როგორ გაქვს, – ვეუბნები.
ჭრაჭუნა პარკში ჩაკეცილ პირსახოცის თეთრ, თვალისმომჭრელად თეთრ ხალათს ვუწვდი.
დედამ ცელოფანს ხელი გადაუსვა, შეყოყმანდა, თითქოს ვერ გადაეწყვიტა, გაეხსნა თუ არა. ვეცი, გავუხსენი, მივაწოდე. ფრთხილად ამოიღო. აუჩქარებლად შემოიცვა, სარკეში ჩაიხედა, უხერხულად შეისწორა „კაპიშონი“, შეათვალიერა, მიტრიალდ-მოტრიალდა.
საკუთარ თვალში ერთიორად გავმაღლდი, გავიბღინძე. დედას ოცნების თეთრი ხალათი ეცვა! უკვე თითქმის მისი, საკუთარი. ერთი სული მქონდა, რამე ეთქვა, ფრაზა თუ არა, ნებისმიერი ბანალური, სიხარულის გამომხატველი შორისდებული მაინც: „აუჰ!“ „იფ!“ ან ჯანდაბას, თუნდაც ის ყველასგან მივიწყებული და გაუცხოებული „ვიშ!“, მაგრამ დედა არაფერს ამბობდა, საერთოდ არაფერს.
- რა ვიცი… – თქვა ბოლოს მორიდებულად, – თეთრი არაპრაქტიკულია, მაინც… – და გაიხადა.
გაიხადა, დაკეცა, ჭრაჭუნა პარკში დააბრუნა. თან – მშვიდად, ძალიან მშვიდად. გულგრილადაც კი.
დავიბენი. თვალებს ვერ დავუჯერე, მაგრამ რელობა ეს იყო:
სანამ მე მისი ოცნების ახდენა შევძელი, დედა პირსახოცის თეთრ ხალათზე უკვე აღარ ოცნებობდა.
დრომ, როცა დედაჩემის ოცნების კვირტი ხელუწვდენელ კენწეროში სასურველ, გემრიელ ნაყოფად გამონასკვა – ჩაირა. მანამდე კი ის ოცნების ნაყოფი გაიზარდა და დამწიფდა ეგრე ხელშეუვლებლად, დაუგემოვნებლად. ჩამოჭკნობაც მოასწრო და ახლა, როცა ტოტს როგორც იქნა მოსწყდა და მის ფეხებთან ჩამოვარდა, აღარ იყო გულმისასვლელი, დახრად და აღებად აღარ ღირდა.
ოცნებები უნდა ახდეს იქ და მაშინ, როცა ისინი ჩნდებიან. დაგვიანებული ახდენა არ არსებობს. სამწუხაროდ.
ალბათ ახლაც აქვს რამე სხვა ოცნება, მაგრამ ამ ახალზე მე არაფერი ვიცი. ამაზე არ მიფიქრია. არ მიფიქრია, იმიტომ, რომ ფილმებს ერთად აღარ ვუყურებთ, აღარც იმას ვაკვირდები გაფაციცებით: რა თქვა? რატომ თქვა? როგორ განწყობაზეა, უხარია რამე? სწყინს? სტკივა? აღარ ვაკვირდები და თავს ვიმართლებ, რომ აბა, ლამპის შუქზე კედელს აკრული ჩრდილები აღარ არსებობენ და აბა, როგორ?
იმ გამქრალ ჩრდილზე ყოფილა გამობმული ჩემი ბავშვობის ურყევი რწმენაც, რომ
- მასწავლებლობა დედაჩემის ბუნებრივი, მარადიული მდგომარეობაა;
- დედაჩემის ერთადერთი ოცნება პირსახოცის თეთრი ხალათია.
გაქრა ჩრდილი და აჰა:
დედაჩემს წელს რვეულები აღარ გაუსწორებია. არც წითლით, არც ლურჯით, არანაირით. დედაჩემი სკოლიდან წამოვიდა. წარმოუდგენელი ამბავია, მაგრამ წამოვიდა ჩემი შვილების ოცნებების ასახდენად (ახალი პროექტით, სახელმწიფომ პენსიონრებს, ვინც სკოლა დატოვა, გარკვეული თანხა დაურიცხა).
და აი, ისევ ზის დედაჩემი კედელთან მიდგმულ მაგიდასთან. ადრინდელზე უფრო მოხრილი, მაგრამ უშალოდ, უჩრდილოდ. ახლაც წერს, მაგრამ აღარც წამში წითლად ჩატეხილი „პწიჩკა“, არც „შცდომების გასწორება“. საერთოდაც უკალმოდ, შავი ფანქრით წერს –
საყიდლების გრძელ სიას.
და ამ სიაში
არსად,
არსად,
არსად წერია: „პირსახოცის თეთრი ხალათი“.
