სკოლა და მისი მართვა ციფრულ ეპოქაში – ცვალებადი პარადიგმები ცვალებად დროში (ნაწილი პირველი)

სტატიათა ციკლი ამერიკელი ავტორის, სპიკერისა და განმანათლებლის ერიკ შენინგერის წიგნიდან „Digital Leadership“ (2019, Corwin).

თანამედროვე ბავშვებზე, სტუდენტებზე, სასკოლო და, საზოგადოდ, თანამედროვე განათლებაზე ფიქრისას პირველი, რაც ნებისმიერ მასწავლებელსა და მშობელს წარმოუდგება თვალწინ, ალბათ ყურსასმენებიანი, სმარტფონზე თავდახრილი ბავშვია.

დიახ, ეზოში ბურთით თამაშის ან ველოსიპედით სეირნობის ნაცვლად ბავშვები და მოზარდები (და არამხოლოდ) დღეს უმეტესად პერსონალური კომპიუტერის, პლანშეტის ან სმარტფონის ეკრანს შეჰყურებენ და ციფრულ სამყაროში ატარებენ დროის დიდ ნაწილს. მაშასადამე, შეიძლება ვივარაუდოთ (და მერე დავიჯეროთ), რომ სწავლების ობიექტი, მოსწავლე თუ სტუდენტი, უპირატესობას ციფრულ სამყაროს ანიჭებს და მისი ინტერესი, ყურადღება თუ ცნობისმოყვარეობა ციფრული ტექსტის, ნახატისა თუ ვიდეოგამოსახულებისკენაა მიმართული.

ოცდამეერთე საუკუნის ახალგაზრდებისთვის ელექტრონული გამოსახულების სივრცე, ციფრული პლატფორმები თუ ონლაინაქტივობები ჩვეული სამყაროა. ეს ის ადგილია, სადაც ისინი მშობლების და, მით უმეტეს, მასწავლებლების ზედამხედველობისა და კონტროლის გარეშე პოულობენ იმას, რაც აინტერესებთ, იზიდავთ, მოსწონთ, ართობთ.

ხშირად ისმის კითხვები: რა გავლენას ახდენს ბავშვებზე ციფრული ტექნოლოგიები? მავნეა სმარტფონისა თუ კომპიუტერის ეკრანთან ამდენი დროის გატარება თუ არა? რა ვქნათ, როდესაც ელექტრონული მედია ბავშვების საყვარელ მედიუმად იქცევა და სკოლისადმი ინტერესს აკარგვინებს?

ეს კითხვები ალბათ ასე არ უნდა დავსვათ, რადგან შეფასებისას უკეთესი იქნება, დავფიქრდეთ იმაზე, რას ვაფასებთ: პრობლემას, რომლის მასშტაბის, მოსალოდნელი უარყოფითი შედეგების გაცნობიერება გვსურს თუ რეალობას, რომელიც უკვე დადგა, ჩვენ კი გვეხამუშება და არ გვსურს მივიღოთ?

რას ნიშნავს ბავშვებისთვის ციფრულ ეკრანთან გასატარებელი დროის შეზღუდვა? როგორ იღებენ ასეთ შეზღუდვებს თვითონ ბავშვები?

რატომ იზიდავს ბავშვებს ციფრულ სივრცეში წაკითხული, ნანახი თუ მოსმენილი ასე ძლიერად?

შესაძლებელია ამის გამოყენება სწავლით ბავშვების დასაინტერესებლად?

ეს ის საკითხებია, რომლებიც საინტერესოდ და ვრცლად არის განხილული სპიკერის, განათლების სპეციალისტის და აშშ-ს ერთ-ერთი ყველაზე წარმატებული სკოლის ყოფილი დირექტორის, ერიკ შენინგერის წიგნში „Digital Leadership“.

შენინგერის წიგნი იმდენად საინტერესო აღმოჩნდა მასწავლებლებისა და სასკოლო ადმინისტრატორებისთვის, რომ 2019 წელს მისი შევსებული მეორე რედაქცია გამოიცა.

გთავაზობთ ამონარიდებს ამ წიგნიდან.

წინასიტყვაობა

ავტორი – ნიუკასლის უნივერსიტეტის, პროფესორი სუგატა მიტრა/ Sugata Mitra

წარმოიდგინეთ, რომ გადაწყვიტეთ სკოლის აშენება და მისი მართვა ქალაქში, მის ერთ-ერთ ცენტრალურ უბანში, ან რომელიმე სოფელში. ახლა ამოცანა ცოტათი გავართულოთ: წარმოიდგინეთ, რომ თქვენი სკოლა ძველი და პატივსაცემი ინსტიტუტია, მაგრამ ხვდებით, რომ საჭიროა მისი რეკონსტრუქცია, რათა ის თანამედროვე მოთხოვნებს აკმაყოფილებდეს.

სულ რაღაც 25 წლის წინ, 90-იანი წლების შუაწელზე, ზემოთ დასახული ამოცანის შესრულებაში წარსულის გამოცდილება დაგეხმარებოდათ. იმ დროს უკვე არსებობდა სტანდარტული პროექტები (დიზაინი) საკლასო ოთახებისა და კორიდორებისთვის, რომლებიც ერთმანეთს ზემოთ და ქვემოთ მიმავალი მრავალი კიბით უკავშირდებოდა. არსებობდა ასეთივე სტანდარტული დიზაინი სკოლის სპორტული მოედნებისთვის, ხატვისა და მუსიკის საკლასო ოთახებისთვის და საერთო შეკრებისთვის განკუთვნილი „სააქტო დარბაზებისთვის“. იმ დროს ადვილი იყო განსწავლული მასწავლებლების სკოლაში მოზიდვა და მზად იყო სასწავლო კურიკულუმი, რომელსაც შესაბამისი სამინისტრო წერდა, თაობიდან თაობას გადაეცემოდა ის მეთოდებიც, რომელთა მეშვეობითაც შესაძლებელი იყო მოსწავლეთა კარგი მოსწრების შენარჩუნება მეტ-ნაკლებად აპრობირებული, სტანდარტიზებული საგამოცდო ტესტების მიხედვით.

ამ დროს თითქმის ყველაფერი მზად გვქონდა – რამდენიმე სარეკლამო განცხადება გაზეთში, ნაცნობებში ჩაგდებული სიტყვა – და მშობლებსაც სიხარულით მოჰყავდათ ბავშვები თქვენს სკოლაში.

მაგრამ ყველაფერი შეიცვალა. დღეს, 2020 წლის დამდეგს, ახალი პროექტის დაწყებამდე ალბათ შეჩერდებით, დაფიქრდებით და შესაძლოა, საკუთარ თავს ჰკითხოთ: „როგორ შენობა უნდა ჰქონდეს ჩემს სკოლას? საჭიროა საკლასო ოთახები? რა უნდა ხდებოდეს იქ? სპორტული მოედანი მთავარ გზასთან მეტისმეტად ახლოს ხომ არ არის? რა ვიყოთ ეზოში ჰაერის დაბინძურებას? როგორი მასწავლებლები დამჭირდება? სად ვიპოვო ისინი? საჭიროა ცალ-ცალკე სივრცეები მუსიკისა და ხელოვნებისთვის? როგორი უნდა იყოს შრომის ოთახი? ახლა ყველაფერი ციფრულია, იქნებ შესაძლებელი იყოს მათემატიკის გაკვეთილების ჩატარება მუსიკის გაკვეთილისთვის განკუთვნილ ოთახში? რა ვუთხრა მშობლებს და როგორ მოვაგვარო მათთან კონტაქტის საკითხი? რატომ გადაწყვეტენ მშობლები თავიანთი შვილების ჩემს სკოლაში მოყვანას? რისთვის არის, საზოგადოდ, ეს სკოლა განკუთვნილი?“

ბოლო სამასი წლის განმავლობაში ტრადიციული სასკოლო მოდელი სტატიკური მოვლენა გახლდათ; მეტიც – რაც უფრო ძველი იყო სკოლა, მით უფრო სანდო და უკეთესი ჩანდა.

ახლა, როგორც ჩანს, მისთვის ახალი, გააზრებული მოდელის გამოგონებაა საჭირო. ძველი სკოლების რეპუტაცია უკვე აღარ ჭრის. ამ წიგნის ძალა ისაა, რომ მან შესაძლოა ვერ გვითხრას, როგორი უნდა იყოს სკოლის ახალი მოდელი, მაგრამ დაგვეხმარება იმ კითხვების დასმაში, რომლებიც სკოლის ჩვენი, საკუთარი მოდელის შესაქმნელად გამოგვადგება.

სწორედ ამ წუთის დადგომისას უნდა წაიკითხოთ ერიკ შენინგერის ეს წიგნი.