პარასკევი, მარტი 29, 2024
29 მარტი, პარასკევი, 2024

აქტივობები სამართლებრივი სახელმწიფოს პრინციპის სწავლებისათვის

სამოქალაქო განათლების/მოქალაქეობის  საგნობრივ სტანდარტში მეცხრე კლასის სავალდებულო თემის ,,ცენტრალური ხელისუფლება“ ერთ-ერთ მკვიდრ წარმოდგენად ,,სახელისუფლებო შტოების დანაწილება და ბალანსი სამართლებრივი სახელმწიფოს არსებობის აუცილებელი პირობაა“ მოიაზრება.

წერილის მიზანს ამ სავალდებულო თემის ფარგლებში სამიზნე ცნება _,,დემოკრატიაზე“ ორიენტირებული კომპლექსური დავალებისა და მასთან დაკავშირებული აქტივობების შემოთავაზება წარმოადგენს.

სამიზნე ცნებასა და მის მკვიდრ წარმოდგენებზე გასასვლელ საკითხად ,,ხელისუფლების დანაწილება“ შევარჩიეთ. სამიზნე ცნების ერთ-ერთ მკვიდრ წარმოდგენად დემოკრატიის პრინციპების არსში წვდომაც მოიაზრება. მოსწავლეს დასჭირდება გაერკვას ხელისუფლების დანაწილების არსში, ცალკეული შტოების ფუნქცია-მოვალეობებში და მათ შორის მიმართებებში. შერჩეული საკითხის სწავლებას გაკვეთილების საკმაო რაოდენობა დასჭირდება. გამოცდილებით,  ხელისუფლების სამი შტოს ხსენება  მაშინათვე   აღძრავს ცნება ,,მეოთხე ხელისუფლების“ ასოციაციას. ამიტომ მართებულად მივიჩნიეთ, ეს საკითხიც აქვე გაგვეაქტიურებინა. ამით მოსწავლეებს მივცემთ საშუალებას, ჩაუღრმავდნენ ,,მეოთხე ხელისუფლების“ განსხვავებას ხელისუფლების სამი შტოსაგან  და აღიქვან მედია, როგორც ხელისუფლების სამივე შტოს  გარედან მაკონტროლებელი ბერკეტი.

კომპლექსური დავალების შედგენისას, გასათვალისწინებელი იყო რამდენიმე კრიტერიუმი. უნდა გვქონოდა მოსწავლისთვის ნაცნობი კონტექსტი, მიზნად დაგვესახა გასაგები პროდუქტის შექმნა და ამ პროდუქტზე მუშაობას ხელს უნდა შეეწყო სამიზნე ცნების მკვიდრი წარმოდგენების გათავისებაში. დავალების პირობას კავშირში უნდა ჰქონოდა საკითხებთან და შემსრულებელი  ახალი ცოდნის აგებისა და უნარების განვითარების პროცესში ჩაება.

სწავლების შუალედური მიზანი საკვანძო კითხვებში  ,,რატომ და  როგორ განაპირობებს ხელისუფლების დანაწილების პრინციპი დემოკრატიული სახელმწიფოს გამართულ მოქმედებას? როგორ ახდენს მედია ხელისუფლების კონტროლს?“ აისახა.

კომპლექსური დავალება

 

წარმოიდგინე, რომ  სამოქალაქო განათლების მასწავლებელი ხარ და  მეცხრეკლასელ მოსწავლეებს დემოკრატიის  პრინციპის _ ხელისუფლების დანაწილების _არსი და ხელისუფლების შტოები უნდა გააცნო. შექმენი შესაბამისი სლაიდშოუ, რომელზეც ვიზუალურად (სქემების სახით) წარმოადგენ ხელისუფლების სხვადასხვა შტოებს და მათ შორის მიმართებებს.

ნაშრომის წარმოდგენისას     ხაზგასმით წარმოაჩინე :

  • ხელისუფლების განაწილების პრინციპის არსი და მნიშვნელობა (დაასახელე არგუმენტები/მაგალითები);
  • ამ პრიციპის დაცვის მექანიზმები ( დოკუმენტები, ინსტიტუციები…)
  • კავშირი ხელისუფლების დანაწილებასა და ადამიანის უფლებების დაცვას შორის;
  • ,,მეოთხე ხელისუფლების“ ადგილი და დანიშნულება;

 

პრეზენტაციის შემდეგ იმსჯელე:

  • რა ნაბიჯები გადადგი დავალებაზე მუშაობისას?
  • რა გაგიიოლდა და რა გაგიძნელდა?
  • რა ცოდნა და უნარები შეგძინა დავალების შესრულებამ? რა დასკვნები გამოიტანე?
  • ხელახლა რომ ასრულებდე დავალებას, რას გააუმჯობესებდი?

 

უპირველესი დავალების პირობის გაცნობა და გააზრებაა. მოსწავლე თავიდანვე უნდა  გაერკვეს რა პროდუქტი უნდა შექმნას, რას უნდა მიაქციოს ყურადღება, როგორი უნდა იყოს შინაარსი და ტექნიკური მხარე. მისთვის სასწავლო პროცესი კარგად ნაცნობი კონტექსტია, მაგრამ არის სიახლეც _ ამ პროცესში ახალი როლის (მასწავლებლის) გათავისება მოუწევს და ეს ინტერესს აღძრავს. სლაიდშოუს მომზადებაც არ უნდა იყოს უცხო, დეტალების დასაზუსტებლად შეგვიძლია მივუთითოთ ,,სწავლება დემოკრატიული მოქალაქეობისა და ადამიანის უფლებათა შესახებ_განათლება დემოკრატიისათვის (წიგნი I)“ 66-69 გვერდზე განთავსებული რჩევები.

 

მთავარ მიზანს რომ მივაღწიოთ, მოსწავლემ უნდა გაითავისოს როგორ აბალანსებენ ხელისუფლების სხვადასხვა შტოები ერთმანეთს და როგორია ურთიერთკონტროლისა და შეკავების მექანიზმები, მედიის როლი ამ მექანიზმების ამოქმედებასა და გაძლიერებაში. გააზრების შემდეგ ეს მიმართებები სლაიდებზე სქემებში უნდა ასახოს და სიტყვიერად აუხსნას ,,მოსწავლეებს“.  ამისათვის ის ჯერ ცალკეული შტოების ფუნქცია-მოვალეობებზე,  შიდა სტრუქტურებზე უნდა ფლობდეს ინფორმაციას.

სხვადასხვა კლასში ამ ცოდნის აგებისა და გააზრების პროცესი სხვადასხვა დროს და მიდგომას მოითხოვს, რასაც მასწავლებელი თავად განსაზღვრავს. აქ მხოლოდ ზოგიერთ აქტივობას შემოგთავაზებთ, რომლებიც, ჩვენი აზრით, ახალი ცოდნის აგებაში ხელს შეუწყობს;

ა) კითხვა-პასუხი, მცირე დისკუსია

გავიხსენოთ, უახლოესი სიტუაცია, ახალი კოვიდ19-ის პანდემიის მართვის პროცესში როგორ ხდებოდა გადაწყვეტილებების მიღება, ვინ მონაწილეობდა?

რას აკეთებდა პარლამენტი?

რას აკეთებდა მთავრობა?

სასამართლო?

ბ) საკითხის შეჯამება ან ინტერაქტიური ლექცია  ,,ხელისუფლების დანაწილების პრინციპზე“.

გ) საშინაო დავალება

მოსწავლეები უნდა გაეცნონ სახელმძღვანელოში საკითხზე მოცემულ  რესურსებს, ,,საქართველოს კონსტიტუციის“ მესამე. მეოთხე, მეხუთე თავებს.

დ) ჯგუფური სამუშაო; (იქმნება 3 ან 6 ჯგუფი)

ინსტრუქცია: თითო ან ორ-ორმა ჯგუფმა უნდა წარმოადგინოს: თითო სახელისუფლებო (საკანონმდებლო, აღმასრულებელი და სასამართლო) შტოს ფუნქცია-მოვალეობები, (რესურსად იყენებენ სახელმძღვანელოს, ,,საქართველოს კონსტიტუციის“ შესაბამის თავებს. ჯგუფებმა უნდა მოიფიქრონ ამ ფუნქციათა განხორციელების  მაგალითები.

 

ე)პრეზენტაციების შემდეგ იმართება დისკუსია და შეჯამება.  

 

ვ) ინდივიდუალური დავალება

ელექტრონულად (ვორდის ან სლაიდშოუს ფაილებში) შექმენი ხელისუფლების თითოეული შტოს შიგნით მოქმედი სტრუქტურების  ამსახველი სქემები. გამოიყენე ,,insert SmartArt” შესაბამისი გრაფიკები;

 

ეს დავალება ხელს უწყობს მოსწავლეებს, სტანდარტის შესაბამისად, განივითარონ ისეთი გამჭოლი კომპეტენცია, როგორიცაა ინფორმაციული და საკომუნიკაციო ტექნოლოგიების გამოყენება, რაც შემდგომში კომპლექსური დავალების შესასრულებლადაც დასჭირდებათ.

 

ზ) კითხვა- პასუხი  ,,მეოთხე ხელისუფლების“ თემაზე (მთელი კლასი)

რატომ უწოდებენ მედიას ,,მეოთხე ხელისუფლებას“?

რა ფუნქცია აქვს მედიას ხელისუფლებასთან მიმართებაში?

ხელისუფლების რომელი შტოს კონტროლსა და დაბალანსებას ემსახურება მედია?

ხომ ვერ დაასახელებთ კონკრეტულ შემთხვევებს, როდესაც მედიამ ამხილა, ან შეაკავა ძალაუფლების ბოროტად გამოყენების შემთხვევები?

ამ კითხვებზე პასუხების მიღების შემდეგ, მასწავლებელი აკეთებს უკუკავშირსა და შეჯამებას.

 

ზ) სიმულაციური თამაში _ ბრიფინგი 

კლასში  მოსწავლეთა სურვილის მიხედვით (საჭიროების შემთხვევაში, ვაბალანსებთ), იქმნება 4 ჯგუფი: ,,პარლამენტარები“, ,,მთავრობა“, ,,მოსამართლეები“, ,,ჟურნალისტები“.

I ეტაპი.

მასწავლებელი ჯგუფებს ურიგებს ინსტრუქციას: ,,გაეცანით  სიტუაციას: ,,სასამართლოს განცხადებით მიმართა ქუჩაში მცხოვრები ბავშვების ჯგუფმა. განაცხადებაში აღნიშნულია, რომ ირღვევა მათი უფლება საცხოვრისის ქონასა და განათლების მიღებაზე. სახელმწიფო  არ იღებს პასუხისმგებლობას მათთვის თავშესაფარის მიცემისა და განათლების უფლების რეალიზების თაობაზე.“

ჯგუფი მოემზადოს ბრიფინგზე ინფორმაციის წარმოსადგენად, რომელიც უნდა პასუხობდეს კითხვებს:

  • როგორია თქვენი შტოს პასუხისმგებლობა ამ საკითხზე?
  • თქვენი რომელი სტრუქტურაა ამ პრობლემაზე პასუხისმგებელი?
  • რა აქვს გაკეთებული ამ სტრუქტურას პრობლემის მოსაგვარებლად?
  • რას გეგმავთ მომავალში ამ პრობლემის მოსაგვარებლად?
  • სხვა რომელი შტოს ბრალეულობას ხედავენ ამ სიტუაციაში?
  • (თითოეულ ჯგუფს ეძლევა 3-4 წთ პოზიციების გასაჟღერებლად)

,,ჟურნალისტების“ ჯგუფი ამზადებს კითხვებს, რომელთა მოდიფიცირებასაც ახდენს წინა სამი ჯგუფის მიერ ბრიფინგზე წარმოდგენილი ინფორმაციების შესაბამისად. სულ აქვთ 5 კითხვის დასმის უფლება.

რესურსად ჯგუფებს ეძლევათ ,,ბავშვის უფლებათა კოდექსი“

 

II ეტაპი. იმართება ბრიფინგი. პირველი სამი ჯგუფი რიგრიგობით წარადგენს თავის ინფორმაციას. ,,ჟურნალისტები“ სვამენ კითხვებს. მასწავლებელი არეგულირებს დროის რეგლამენტს  ,,მიკროფონის“ გადაცემის საშუალებით.

დასასრულ, ყველას ეძლევა ნახევარი წუთი დასკვნისთვის.

მასწავლებელი აკეთებს უკუკავშირს და შეჯამებას.

ყურადღებას ამახვილებს მედიის როლზე, რომ ის ხელისუფლების ყველა შტოსთვის წარმოადგენს საზოგადოებასთან ურთიერთობის, ხელისუფლების შტოებს შორის ურთიერთობის პლატფორმას. პარალელურად, მედია, აკონტროლებს ხელისუფლების სამივე შტოს და მათ ამცნობს საზოგადოებრივ აზრსაც.

ამ მოსამზადებელი აქტივობების შესრულების შემდეგ დგება კომპლექსური დავალების შესრულების და წარდგენის ეტაპი. პრეზენტაციების დროს მოსწავლეთა ჩართულობის უზრუნველსაყოფად, შესაძლებელია მასწავლებელმა კლასს ,,მსმენელის დღიურის“ წარმოება შესთავაზოს, რისთვისაც ერთობლივად შეიმუშავებენ კრიტერიუმებს (რა გაიგეთ ახალი? რამ დაგაინტერესათ? რას დაამატებდით?).

როგორც აღვნიშნეთ, ჩვენი კომპლექსური დავალება პირდაპირ ორიენტირებულია სამიზნე ცნებაზე დემოკრატი (ადამიანის უფლებები, სამართლებრივი დოკუმენტები, დემოკრატიის პრინციპები)

(შედეგები: 3, 4, 13)

და მის მკვიდრ წარმოდგენებზე:

  • ყველა ადამიანი იბადება თავისუფალი და თანასწორი, საკუთარი ღირსებითა და უფლებებით;
  • ადამიანს აქვს სამოქალაქო-პოლიტიკური, სოციალურ-ეკონომიკური და კოლექტიური უფლებები; საქართველოს კონსტიტუცია და საერთაშორისო დოკუმენტები (დეკლარაციები, კონვენციები) ამ უფლებების დაცვას უზრუნველყოფს;
  • დემოკრატიულ საზოგადოებაში/ სახელმწიფოში ადამიანის უფლებები უმთავრესი ღირებულებაა;

დემოკრატია ეფუძნება ფუნდამენტურ პრინციპებს (თანასწორობა, კანონის უზენაესობა, გამჭვირვალობა, პასუხისმგებლობა, ინკლუზიურობა, არაძალადობრივი მეთოდებით მოქმედება, ტოლერანტობა), რომელთა დაცვის გარეშეც დემოკრატიული სახელმწიფო ფუნქციონირებას  ვერ შეძლებს.

თუმცა ირიბად ის სხვა სამიზნე ცნებებსაც უკავშირდება.

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი