ეფექტური სასწავლო პროცესის წარმართვისთვის გვჭირდება მუდმივი უკუკავშირი მოსწავლეების მხრიდან: როგორ ისწავლეს ახალი სასწავლო მასალა, რა პრობლემები ჰქონდათ მათ? უკუკავშირი საშინაო დავალებების გამოკითხვებით არ შემოიფარგლება.
დამოუკიდებელი მუშაობის ხშირად ჩატარება არაპრაქტიკულია. მასწავლებლის მიერ ცოდნის რაიმე კონტროლი არ უნდა აღიქმებოდეს როგორც მოსწავლის „სასჯელი”, იგი საჭიროა სასწავლო პროცესის ეფექტური მონიტორინგისთვის. ამავე დროს გასათვალისწინებელია, რომ ყველაფრის გაზომვა ქულებით არ შეიძლება, მაგალითად, როდესაც ჩვენ გვჭირდება ანალიტიკური, ლოგიკური აზროვნების დონის დადგენა, ან როგორ მივაღწიეთ გაკვეთილზე დასახულ მიზანს. ჩვენ გვჭირდება ისეთი ტექნოლოგიური საშუალებები, რომლებიც დაგვეხმარება მოსწავლის მიერ მიღებული ინფორმაციის ხარისხის ოპერატიულ მონიტორინგში.
მასწავლებელმა უნდა იცოდეს, რამდენად კარგად აითვისა კლასმა ახალი მასალა. კვლევებს, დამოუკიდებელ სამუშაოს, ტესტებს დიდი დრო სჭირდება. და მაინც, ყოველთვის ზუსტად ვერ აფასებს იმას, რამდენად თავისუფლად ფლობს მოსწავლე მასალას, რამდენად გააზრებულად აღიქვა იგი.
სწავლის ეფექტური პროცესი მოსწავლეთა მხრიდან მუდმივ უკუკავშირს მოითხოვს: როგორ ისწავლეს ახალი სასწავლო მასალა? რა პრობლემები ჰქონდათ მათ?
მნიშვნელოვანია პრიორიტეტების განსაზღვრა: პირველი – დრო; შესაძლებლობა – შეაფასოს არა მხოლოდ ერთი მოსწავლე;
მეორე – მონიტორინგის ინფორმაციულობა – მნიშვნელოვანია ანალიზის, ლოგიკური აზროვნების შემოწმება, ან როგორ მივაღწიეთ გაკვეთილის სასწავლო მიზნებს.
თანამედროვე გაკვეთილი უნდა ემყარებოდეს საგანმანათლებლო პროცესში მოსწავლეთა აქტიურ ჩართულობას, მათ თვითორგანიზებას, პასუხისმგებლობას (იცის საკუთარი პასუხისმგებლობა, იღებს, ახორციელებს და აკონტროლებს მათ).
რაც უფრო აქტიურია სასწავლო მხარე, მით მაღალია სწავლის შედეგი. სასწავლო პროცესში მონაწილეთა ჩართულობა მისი ხარისხის გარკვეული გარანტიაა.
როგორ დავგეგმოთ გაკვეთილი ისე, რომ ყველა მოსწავლე იყოს აქტიური და შემეცნებითი, რათა მათ გააზრებულად (ინტელექტუალურად) შეისწავლონ სასწავლო მასალა? როგორ გავზარდოთ მოსწავლეებში თვითგანათლების უნარი, როგორ ვასწავლოთ ცოდნის გამოიყენება?
ჩვენ გვჭირდება თანამედროვე საგანმანათლებლო ტექნოლოგიები, რომლებიც წარმოადგენენ არა მხოლოდ უნარებს, არამედ კომპეტენციებს, ე.ი. უნარები, რომლებიც პირდაპირ კავშირშია პრაქტიკაში მათი გამოყენების გამოცდილებასთან.
ვინაიდან კომპეტენციების განვითარების ფუნდამენტური ელემენტია პრობლემების გადაჭრის უნარი, ამიტომ, კომპეტენციების ფორმირება შეიძლება სასწავლო დავალებებისა და სასწავლო სიტუაციების მეშვეობით; მოქმედებით, რომელიც პრობლემების გადაჭრის გამოცდილებას ქმნის.
შესწავლილი მასალის გასაძლიერებლად, ცოდნის სისტემატიზაციის მიზნით, ჯგუფური დისკუსიების ორგანიზებისას მიზანშეწონილია გამოიყენოთ PRES-ფორმულა (პოზიცია – მიზეზი, ანუ ახსნა-განმარტება ან მაგალითი – შეჯამება).
ეს ინტერაქტიული მეთოდი ეფექტური საშუალებაა სასწავლო მასალის ცოდნის კონტროლისათვის. მისი ავტორი არის სამხრეთაფრიკელი სამართლის პროფესორი დევიდ მაკკოიდ-მეისონი.
ამ ფორმულის გამოყენება მოსწავლეებს დაეხმარება ზეპირი გამოსვლის ორგანიზებაში, რადგან იგი სიტყვის ორგანიზების უმარტივესი გზაა, რომელიც დიდად დაეხმარება ჩვენს მოსწავლეებს გამოსვლებსა და წერის პროცესში.
მისი კომპონენტები საშუალებას გვაძლევს დაიშალოს და დამუშავდეს საგანმანათლებლო პრობლემა, გავამყაროთ განვლილი თემები. საკონტროლო ტესტის ფორმისგან განსხვავებით, რომელშიც ხშირად ხდება შემთხვევითი, ინტუიციური პასუხების გაცემა, ეს ფორმულა უფრო ნათლად გამოავლენს მოსწავლეებში არსებული ცოდნის ხარვეზებს.
ეს ტექნიკა შეიძლება იყოს შესანიშნავი ინსტრუმენტი დისკუსიის ჩასატარებლად. იგი საშუალებას გვაძლევს მოკლედ და დასაბუთებულად გამოიტანოთ შესაბამისი დასკვნა, რაც იწვევს მოსწავლეთა დაინტერესებას და მათ დისკუსიაში ჩართვას.
PRES ფორმულის სტრუქტურა შეიცავს 4 მნიშვნელოვან კომპონენტს, რაც წარმოადგენს ამ აბრევიატურის დაშიფვრას. იგი არის ტექსტის აგების აუცილებელი ელემენტი.
P – პოზიცია. აუცილებელია გამოთქვან საკუთარი აზრი მოცემულ პრობლემასთან დაკავშირებით. ამ დროს ხშირად უნდა გვესმოდეს ფრაზები: „მე მჯერა, რომ …”, „ჩემი აზრით, ეს პრობლემა იმსახურებს / არ იმსახურებს ყურადღებას”, „ვეთანხმები …”; „მე ვფიქრობ, რომ…“; „მე მჯერა, რომ …”);
R – დასაბუთება (არამარტო ხსნის მის პოზიციას, არამედ ასაბუთებს საკუთარ პოზიციას). აქ უნდა წარმოადგინონ ყველა შესაძლო არგუმენტი მოსაზრების დასამტკიცებლად. პასუხი უნდა იყოს დასაბუთებული. მასზე უნდა იყოს საუბარი სასწავლო თემიდან, გავლილი ცნებების გამოყენებით. ამ ბლოკში მთავარი კითხვაა, რატომ ფიქრობთ ასე? და ეს ნიშნავს, რომ უნდა დაიწყოს სიტყვებით „იმიტომ …”; „რადგან..“ ან „მას შემდეგ …”.
E- მაგალითი (მისი პოზიციის არსის ახსნისას, იყენებს კონკრეტულ მაგალითებს).
მათი სიტყვების გაგების სიცხადისა და დადასტურებისთვის, აუცილებელია ფაქტების ციტირება. ეს პუნქტი გვიჩვენებს მოსწავლეების უნარს, დაადგინონ თავიანთი პოზიციის სისწორე პრაქტიკაში. შეიძლება გამოიყენონ როგორც საკუთარი გამოცდილება, ასევე სხვადასხვა დისციპლინებიდან მიღებული ცოდნა ან სოციალური კვლევების შედეგები. მთავარია, რომ იყოს დამაჯერებელი. ამ ეტაპზე იყენებენ ფრაზებს როგორიცაა: „მაგალითად …”, „მე შემიძლია დავამტკიცო ეს მაგალითით …”; „მე ამის დადასტურებისთვის შემიძლია ვთქვა, რომ …”.
S – შედეგი-რეზიუმე (დასკვნა). ეს ბლოკი არის საბოლოო, იგი შეიცავს საბოლოო დასკვნებს, რომლებიც დაადასტურებს დასახელებულ პოზიციას. ამ დროს წინადადებები უნდა იწყებოდეს ასე: „ამ გზით …”, „ასე, რომ …”, „მაშასადამე …”, „ზემოთ აღნიშნულიდან გამომდინარე, დავასკვენი, რომ …”; „ამის საფუძველზე დავასკვნი, რომ …”).
PRES-ს შეიძლება შევუსაბამოთ კითხვები: რა? (P – პოზიცია), რატომ? (R – დასაბუთება მიზეზი), როგორ? (E- მაგალითი – განმარტება) და What If (შეჯამება / წინადადება / შედეგი).
ამ ტექნიკის ღირებულება არის ის, რომ იგი საშუალებას აძლევს მოსწავლეებს მოკლედ და სრულყოფილად გამოხატონ საკუთარი პოზიცია პრობლემის შესახებ.
ამრიგად, ჩვენ რამდენიმე წუთში უნიკალურ შესაძლებლობას ვიღებთ, რომ გავარკვიოთ მოსწავლეების „ცოდნის” ხარისხი, პროცესებისა და მოვლენების გაგება, ანალიზი და შეფასება.
ასეთი ექსპრეს გამოკითხვის შედეგად, ჩვენ მივიღებთ მყარ დიაგნოსტიკურ მასალას მიღებული ცოდნის ხარისხის შესაფასებლად.
ამ მეთოდის გამოყენება ძალიან კარგია ზეპირი გამოსვლებისთვის ჰუმანიტარული საგნების მასწავლებლებისთვის. ვის მივმართავთ ჩვეულებრივ ზეპირი გამოკითხვისა თუ პრეზენტაციის დროს? ყველაზე ხშირად – „ძლიერ მოსწავლეებს”, რადგან გვეშინია, რომ შეუსაბამო, გრძელი პაუზებით, „სუსტი მოსწავლის” პასუხი გავლენას მოახდენს გაკვეთილის ტემპზე.
ხშირად გვგონია, რომ სანამ „ძლიერი” მოსწავლე პასუხობს, დანარჩენები „ყურადღებით უსმენენ” და იმეორებენ იმას, რაც ისწავლეს. ხშირად მოსწავლის ნათქვამის პერიფრაზსაც ვაკეთებთ.
მაგრამ თუ ჩვენ თავს არ მოვიტყუებთ, შევამჩნევთ, რომ ეს ასე არ არის. მოსწავლეების უმეტესობა უყურებს და ფურცლავს სახელმძღვანელოს იმის მოლოდინში, რომ მათ აუცილებლად გამოიძახებენ.
„ძლიერი მოსწავლეების” პასუხებიც ხშირად სცდება თემას. როგორც წესი, პასუხი იწყება „ე, ე“, „მ, მ…“, „რა კითხვა დასვით?“ და ა.შ.
PRES ფორმულა მოსწავლეს მოკლე და ამომწურავი პასუხის ჩამოყალიბების შესაძლებლობას აძლევს.
ჩვენ მოსწავლეებს ვთავაზობთ არამარტო ერთგვარ ჩარჩოს ზეპირი და წერითი პასუხებისთვის, არამედ ვთავაზობთ გამოთქვან საკუთარი აზრი, საკუთარი პოზიცია: „მე მჯერა, რომ …” ან „მე მგონია, რომ …”, „მე ვფიქრობ, რომ …”, „ჩემი აზრით …”; „ვეთანხმები ამ განცხადების ავტორს”, „მე არ ვიზიარებ მსგავს აზრს…” და ა.შ.
რაც მთავარია, ჩვენ ვთავაზობთ სწავლის სწავლებას…
გამოყენებული ინტერნეტგვერდები: https://magicalbali.wordpress.com/2016/02/28/tips-on-organizing-your-speech-the-p-r-e-s-formula/; https://infourok.ru/statya-opit-primeneniya-tehnologii-pops-formuli-v-praktike-prepodavaniya-obscheprofessionalnih-i-socialnogumanitarnih-disciplin–3487116.html; https://didaktor.ru/priyomy-obratnoj-svyazi-pops-formula/.
