მოსწავლეთა მშობლებთან ურთიერთობის გეგმა სკოლებისთვის

მოსწავლეთა მშობლების ჩართულობა სასკოლო ყოველდღიურობაში ჯერ კიდევ მძიმე გამოწვევად რჩება ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულებებისთვის. სკოლებში ამბობენ, რომ სურთ გაზარდონ მშობელთა ჩართულობა, მაგრამ მშობლები არ არიან მზად უფრო მჭიდრო ურთიერთობებისთვის. თავის მხრივ, მშობლებიც იგივეს გეტყვიან, რომ სკოლა მზად არ არის დიალოგისთვის. სად არის პრობლემა? რა თქმა უნდა, კომუნიკაციაში. სკოლის თანამშრომლებს და მოსწავლეთა მშობლებს ერთმანეთი უმეტესად მაშინ ახსენდებათ, როცა პრობლემა დგება, ურთიერთობა გადაბრალების რეჟიმში იწყება და ცხადია, ამ ნიადაგზე დაწყებული კომუნიკაცია სასურველ შედეგებს ვერ გვაძლევს.

რა არის საჭირო იმისთვის, რომ სკოლამ და მშობლებმა მოსწავლეების კეთილდღეობისთვის ურთიერთობა გააუმჯობესონ?

• ნება – მათ უნდა სურდეთ თანამშრომლობა.
• ცოდნა – უნდა იცოდნენ, როგორ მოახერხონ თანამშრომლობა.

გთავაზობთ მოსწავლეთა მშობლებთან ურთიერთობის მარტივ გეგმას, რომლის დანერგვა სკოლებს ადრე თუ გვიან მაინც მოუწევს, რადგან სხვანაირად შეუძლებელი იქნება ზოგადი განათლების ეროვნული მიზნების მიღწევა. სიტყვა მშობლის უკან მილიონნახევარი ადამიანი დგას, საზოგადოების უდიდესი აქტიური ნაწილი. თუ მათი ფასეულობები და ღირებულებები განსხვავებული იქნება სასკოლო ღირებულებებისგან, ცხადია სკოლა და მასწავლეებლი ვერ შეასრულებს თავის ფუნქციას – ვერ გაზრდის ტოლერანტ ადამიანს; ვერ ჩამოუყალიბებს მოქალაქეობრივ უნარ-ჩვევებს, კრიტიკულ და ანალიტიკურ აზროვნებას;  ვერ ასწავლის, რომ თავად შექმნან ღირებულებები და არ იცხოვრონ არსებულის ხარჯზე. თუ სკოლის თანამშრომლებს გააზრებული აქვთ სკოლის მისია და მიზანი, მათ არ უჩნდებათ შეკითხვები მშობელთა ჩართულობის საჭიროებასთან დაკავშირებით.

ყველა სკოლას სხვადასხვა საჭიროება აქვს, ამიტომ არ იქნება მართებული ყველამ ერთი სქემის მიხედვით წარმართოს მოსწავლეთა მშობლებთან ურთიერთობა. თუმცა არსებობს საძირკველი, რომელზეც შეიძლება განსხვავებული შენობის დაშენება. სწორედ ამ საძირკველზე, მშობელთა ჩართულობის საფუძვლებზე მოგიყვებით.

სასწავლო წლის დასაწყისი საუკეთესო დროა მშობლებთან ახალი ურთოერთობების დასაწყებად. თუმცა თუ სკოლა ამ საკითხის სისტემურად დანერგვას აპირებს, აჯობებს მშობლებთან საინფორმაციო შეხვედრები, ნაადრევად დაიწყოს, თუნდაც მიმდინარე სასწავლო წლიდან. ანუ წარუდგინოს მშობლებს ის სქემა, რომლით თანამშრომლობასაც ახალი სასწავლო წლიდან აპირებს. მოისმინოს მათი აზრი და თუ საჭიროა ცვლილებებიც შეიტანოს გეგმებში.

როგორც ამბობენ მშობელთა ჩართულობა მოითხოვს ხედვას, პოლიტიკას და ჩარჩოს. ასეთ დროს მკაფიო წესების არსებობა მეტად მნიშვნელოვანია. წინააღმდეგ შემთხვევაში, შესაძლოა ქაოსი მივიღოთ.

აუცილებელია არსებობდეს პასუხისმგებელი პირი, რომლის უშუალო მოვალეობაა მშობლებთან ურთიერთობა. ამისთვის ორი გზა არსებობს:

ა) სკოლას ჰყავს მშობლებთან ურთიერთობის სამსახური ან კადრი, რომელიც უზრუნვეჰყოფს მშობლების ჩართულობის პროგრამების შედგენა-განხორციელელებას და ტექნიკურ საკითხებს.

ბ) მასწავლებელი კლასის ფარგლებში ამზადებს მშობელთა ჩართულობის გეგმას და თავად უზრუნველყოფს მის აღსრულებას.

მშობლებთან ურთიერთობის გეგმის შემუშავება.

აქტივობა I – სკოლა უზრუნველყოფს კლასების მიხედვით დამრიგებლების შეხვედრებს  მშობლებთან.

I შეხვედრის ფორმა და შინაარსი:

საკლასო ოთახში, სადაც გაიმართება შეხვედრა, სასურველია სკამების განლაგება იყოს წრიული. ეს გაცნობისთვის სასურველ გარემოს კიდევ უფრო თანასწორს და სასიამოვნოს გახდის.

ამ შეხვედრაზე დამრიგებელი საუბრობს შემდეგ თემებზე: ა) რა არის სკოლის არსი და ზოგადი განათლების ეროვნული მიზნები  ბ) რამდენ საგანს სწავლობენ მათი შვილები, რომელს რამდენი დრო ეთმობა კვირაში. გ)  სკოლაში მოქმედი წესები, რომელსაც იცავს ყველა: მასწავლებელი, მოსწავლე, მშობელი, დირექტორი..  დ) თუ სკოლას ჰყავს ექიმი, მანდატური, ფსიქოლოგი, სპეცმასწავლებელი – ამის შესახებ დამრიგებელი ამცნობს მშობლებს და ორიოდე სიტყვით მიმოიხილავს მათ ფუნქციებს.  ე) აქვე დამრიგებელი და მშობლები თანხმდებიან კომუნიკაციის ფორმებზე. მათ შორის, მშობლები ეცნობიან  მშობლებისა და მასწავლებლების ინდივიდუალური შეხვედრების გეგმა გრაფიკს . ვ) რა იგეგმება სასწავლო წლის განმავლობაში არაფორმალური განათლების მიმართულებით; როგორია ექსკურსიაზე წასვლის გრაფიკი და მშობლების როლი ამ პროცესში – ანუ რას ელის სკოლა მშობლებისგან.  ზ) სასურველია, საუბარი შეეხოს გულახდილი კომუნიკაციის მნიშვნელობას და არგუმენტირებული კრიტიკული აზრის მიმღებლობას. თ) შეხვედრის დასრულების დროს მშობლები ავსებენ კითხვარს, რომლის საშუალებითაც დამრიგებელს გაუზიარებენ შვილის შესახებ საჭირო ინფორმაციას.

II შეხვედრის თემატიკა:

მშობლებისთვის საგნის მასწავლებლების გაცნობა.

ზოგჯერ სასწავლო წელი ისე გადის, ამა თუ იმ საგნის მასწავლებელსა და მოსწავლის მშობელს ერთმანეთი არც უნახავთ. ამის მიუხედავად, მათ გარკვეული წარმოდგენები აქვთ ერთმანეთის შესახებ, რაც გარკვეულწილად აისახება ბავშვის დამოკიდებულებაზე ამ საგნის მიმართ. ამიტომ მნიშვნელოვანია საგნის მასწავლებლები სასწავლო წლის დასაწყისში შეხვდნენ მშობლებს და გააცნონ მათ შემდეგი საკითხები:

• ესგ-ის მიხედვით წლის განმავლობაში მისაღწევი შედეგები.
• სასწავლო პროგრამების შინაარსი;
• ძირითადი მეთოდოლოგია, რომელსაც პედაგოგი იყენებს.
• ექნებათ თუ არა ბავშვებს საშინაო დავალებები
• როგორ დაეხმარონ მშობლები შვილებს საშინაო დავალების მომზადებაში.
• შემაჯამებელი თუ სატესტო სამუშაობის რაოდენობა და განმსაზღვრელი შეფასების კრიტერიუმები.
• კომუნიკაციის მისთვის მოსახერხებელი ფორმები.

III აქტივობა  – მშობლებისა და მასწავლებლების ინდივიდუალური შეხვედრების გეგმა გრაფიკის შედგენა.

მასწავლებლებისა და მშობლების ინდივიდუალური შეხვედრები წელიწადში 3 ან 4-ჯერ შეიძლება დაიგეგმოს, შაბათ დღეს, დღის პირველ ნახევარში. მისი მიზანია, არსებობდეს კონკრეტული დრო და ადგილი იმისთვის, რომ მშობლებმა და მასწავლებლებმა ერთმანეთი მშვიდ და მოწესრიგებულ გარემოში მოინახულონ. თქვენ ალბათ ფიქრობთ, შაბათს დასვენების დღეა და რა ვალდებულები ვართ, სკოლაში მოვიდეთო. სრულიად მართალი ხართ, ვალდებული არ ხართ შაბათს იმუშაოთ. მაგრამ იმის გათვალისწინებით, რომ პედაგოგების სამუშაო დღე სკოლაში გაცილებით ადრე სრულდება, ვიდრე სხვა პროფესიის ადამიანების, პრობლემა არ უნდა იყოს  წელიწადში 4 დღის პირველი ნახევარი შესწიროთ მნიშვნელოვან საქმეს. ინდივიდუალური შეხვერდა შეიძლება დაიგეგმოს შემდეგი გრაფიკით.

I – ოქტომბრის ბოლოს                                   III – თებერვლის ბოლოს

II – დეკემბრის ბოლოს                                   IV – ივნისის დასაწყისში.

ამ აქტივობის დასაგეგმად საჭიროა რამდენიმე საკლასო ოთახი. თითოეულში 2 მასწავლებელი მერხთან. მის პირისპირ კი თავისუფალი სკამი მშობლისთვის.

შეხვედრაზე მოსულ მშობლებს ეძლევათ საინფორმაციო ფურცელი, სადაც წერია, რომელ კაბინეტში, რომელი საგნის მასწავლებელი იმყოფება. ფურცელზე მითითებულია მასწავლებლის სახელი და გვარიც. მშობელი მიდის, დგება კართან და როცა მისი რიგი მოვა, შედის მასწავლებელთან გასაუბრებაზე. რიგის და უსიამოვნების თავიდან ასაცილებლად, სასურველია სკოლამ არ დაგეგმოს ერთდროულად ბევრი კლასის შეხვედრა. სასურველია, პედაგოგი შეხვედრისთვის მოემზადოს.  თან იქონიოს იმ კლასის მიერ შესრულებული შემაჯამებელი სამუშოები, ვის მშობლებსაც ხვდება. ყველაზე დიდი შეცდომა რაც ამ შეხვედრაზე შეიძლება დაუშვას მასწავლებელმა შემდეგია: ვერ გაიხსენოს, რომელ ბავშვზეა საუბარი. და/ან მხოლოდ უარყოფითი უთხრას შვილის შესახებ მშობელს.

მშობლების საინფორმაციო ფურცლის ნიმუში

ეს მშობლებთან ურთიერთობების სქემის მარტივი ფორმაა. გარდა აქ ჩამოთვლილი აქტივობებისა, სკოლას შეუძლია განავრცოს მშობლებთან თანამშრომლობის ფორმატი. ააწყოს მოხალისეობის სქემა, დაგეგმოს და განახორციელოს მშობელთა კლუბების მუშაობა, სავალებულო კომუნიკაცია სასიამოვნო კომუნიკაციით ჩაანაცვლოს და ა.შ. სკოლის თანამშრომლებს შეუძლიათ საგანგებო ტრენინგებიც კი გაიარონ და მშობლებთან ურთიერთობის საუკეთესო პრაქტიკებს გაეცნონ.

წერილში ჩამოთვლილი შეხვედრების შედეგად მშობლები მეტად მობილიზებულები, მეტად მონდომებულები გახდებიან, რომ მონაწილეობა მიიღონ სასკოლო ცხოვრებაში. ამგვარი აქტივობები მათ იმის გაცნობიერებაში დაეხმარება, რომ სკოლის თანაბარუფლებიანი პარტნიორები არიან და მათაც აქვთ პასუხისმგებლობები. გარდა ამისა, მასწავლებლებისა და დირექტორების ძალისხმევა მოსწავლეთა მშობლებს ადექვატური მოლოდინების შექმნაში დაეხმარება, სკოლას კი თავიდან აარიდებს გაურკვევლობით გამოწვეულ უსიამოვნებებს.