ხუთშაბათი, მარტი 28, 2024
28 მარტი, ხუთშაბათი, 2024

ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულების საჭიროებათა კვლევა – მასწავლებლის პროფესიული განვითარების ეფექტური ინსტრუმენტი

პედაგოგებისთვის, საზოგადოდ, საინტერესო უნდა იყოს როგორც საკუთარი პრაქტიკის, ისე ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულების საჭიროებათა კვლევა. ეს საკმაოდ შრომატევადი საქმეა – არცთუ ისე ცოტა დროსა და ენერგიას მოითხოვს, თუმცა მუშაობის პროცესიც და კვლევის შედეგებიც ძალიან საინტერესოა, ინფორმაციულია და უზარმაზარ გამოცდილებას სძენს პედაგოგს.

მინდა გაგაცნოთ საკუთარი კვლევა, რომელსაც თითქმის ერთი წლის განმავლობაში ვატარებდი თბილისის კლასიკურ გიმნაზიაში. საგულისხმოა, რომ ამ ტიპის კვლევა საქართველოში არ ჩატარებულა, ამიტომ, ვფიქრობ, სხვა სკოლებისთვისაც საინტერესო იქნება მისი შედეგების გაცნობა.

კვლევა ეხებოდა ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულების საჭიროებებს. კვლევის თემა და სახელწოდება – „ფიზიკაში დაბალი აკადემიური მოსწრების მიზეზები და მათი გადაჭრის გზები“ – დირექციასთან შეთანხმებით შეირჩა.

რატომ ეს თემა? საქმე ის არის, რომ საბუნებისმეტყველო საგნების, განსაკუთრებით კი ფიზიკის მიმართ მოსწავლეთა ინტერესი მთელ მსოფლიოში და მათ შორის ჩვენს ქვეყანაშიც სავალალოა. ეს არაერთხელ გვითქვამს და საერთაშორისო კვლევებიც მოგვიყვანია ამ სამწუხარო ფაქტის დასასაბუთებლად.

 

https://www.naec.ge/uploads/postData/KVLEVEBI/TIMSS_bunebismetyveleba-2007-2015.pdf

 

https://www.naec.ge/uploads/postData/KVLEVEBI/PISA-2015-angarishi.pdf

 

მოტივაციის დაბალი დონე მოსწავლეთა აკადემიურ მოსწრებაზე აისახება, შესაბამისად, ფიზიკის სწავლა-სწავლება ჩვენს ქვეყანაში და საკუთრივ ჩვენს გიმნაზიაშიც ერთ-ერთ უდიდეს გამოწვევად რჩება. ამდენად, პრობლემა აქტუალურია. ამიტომ საჭიროდ მივიჩნიეთ მისი მიზეზების კვლევა და შესაბამისი რეკომენდაციების შემუშავება.

თემის შერჩევის შემდეგ შედგა კვლევის სამუშაო გეგმა-გრაფიკი და დაიწყო მისი განხორციელება.

განისაზღვრა კვლევის მიზანი:

◦ პირველად მონაცემთა აღრიცხვისა და მათი ანალიზის შემდეგ სათანადო მეთოდიკის გამოყენებით გამოიკვეთოს მიზეზები, რომლებიც განაპირობებს თბილისის კლასიკურ გიმნაზიაში ფიზიკაში მოსწავლეთა შედარებით დაბალ აკადემიურ მოსწრებას;

◦  განხორციელდეს ინტერვენცია;

◦  მეორეულ მონაცემთა აღრიცხვის შესწავლისა და ანალიზის საფუძველზე შემუშავებულ იქნეს დასკვნები და რეკომენდაციები, რომლებშიც გათვალისწინებულ იქნება კოლეგებისთვის კვლევის შედეგების გაზიარების შედეგად მიღებული უკუკავშირი.

 

შემუშავდა კვლევითი კითხვები:

მთავარი კითხვა – რისი ბრალია ფიზიკაში სხვა საგნებთან შედარებით დაბალი აკადემიური მოსწრება?

ქვეკითხვები:

როგორ გავზარდოთ ფიზიკის მიმართ მოსწავლეთა ინტერესი?

რა გავლენას ახდენს ფიზიკის გაკვეთილზე თვალსაჩინოებების, ექსპერიმენტების გამოყენება მოსწავლეთა ჩართულობასა და აკადემიურ მოსწრებაზე?

რა გავლენას ახდენს ფიზიკის გაკვეთილზე ინოვაციური ტექნოლოგიების გამოყენება მოსწავლეთა ჩართულობასა და აკადემიურ მოსწრებაზე?

ახდენს თუ არა გავლენას მოსწავლეთა მოტივაციაზე სკოლაში ნასწავლი ფიზიკის ყოფა-ცხოვრებასთან ლოგიკური დაკავშირება?

რამდენად ეხმარება სახელმძღვანელო მოსწავლეებს საგნის შესწავლაში?

კვლევის პროცესში განსაკუთრებით მნიშვნელოვნად მივიჩნიეთ ეთიკური ნორმების დაცვა:

ფოკუსჯგუფები შეირჩა ნებაყოფლობით. კვლევის დასაწყისში კვლევის მონაწილეებმა მიიღეს სრულყოფილი ინფორმაცია კვლევის მიზნებსა და ამოცანებზე, კითხვარების შევსება მოხდა კონფიდენციალობის სრული დაცვით და, შესაბამისად, კვლევაში მონაწილეობით არც ერთი მონაწილე არ დაზარალდა.

კვლევის ერთ-ერთი ნაწილი გახლდათ საკვლევი თემის მიხედვით ლიტერატურის დამუშავება. აღსანიშნავია, რომ სკოლის საჭიროებათა კვლევის შესახებ ქართულ ენაზე არსებული სამეცნიერო ლიტერატურა მწირია. ასევე მწირია ინფორმაცია უცხოურ სამეცნიერო ლიტერატურაშიც. შესაბამისად, წარმოდგენილი კვლევის ფარგლებში დამუშავებულ იქნა პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევის შესაბამისი ლიტერატურა და აღნიშნული მიმართულებით კვლევის მეთოდიკა და ინსტრუმენტები მორგებულ იქნა სკოლის საჭიროებების კვლევას.

ევროკავშირის პროექტ „ერასმუსის“ ფარგლებში ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტში საბუნებისმეტყველო საგნების მასწავლებლებმა შეიმუშავეს პროექტ ARTIST-ის საგაკვეთილო მოდულები და ამჟამად ისინი საქართველოს ცამეტ სკოლაში ინერგება. ამ პროექტში ჩართულია თბილისის კლასიკური გიმნაზია ფიზიკის საგნით და მეც აღნიშნული პროექტის მონაწილე გახლავართ.

ARTIST-ის ერთ-ერთი მიზანია, მასწავლებელს ხელი შეუწყოს პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევაში. სწორედ ამ მიზნით ჩატარდა სამუშაო შეხვედრები, რომლებზეც პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევის მრავალწლიანი გამოცდილების მქონე უცხოელმა სპეციალისტებმა ჩაგვიტარეს ტრენინგები, ვორქშოფები, მოგვაწოდეს შესაბამისი ლიტერატურა.

პირადად მე კვლევაში გამოვიყენე პროფესორ ფრანც რაუხის (Franz Rauch, University of Klagenfurt, Austria) მიერ მოწოდებული ლიტერატურა, რომელიც საჭიროებისამებრ იქნა მოდიფიცირებული და სკოლის საჭიროებათა კვლევას მორგებული.

რაც შეეხება კვლევის სამიზნე ჯგუფს: ფიზიკა ისწავლება VII, VIII, IX, X XI კლასებში, შესაბამისად, შერჩეულ იქნა:

  • VII, VIII, IX, X XI კლასის მოსწავლეთა ფოკუსჯგუფები;
  • VII, VIII, IX, X XI კლასების დამრიგებლები;
  • VII, VIII, IX, X XI კლასის მშობელთა ფოკუსჯგუფები;
  • კოლეგები – ფიზიკის მასწავლებლები.

კვლევის ინსტრუმენტებად გამოყენებულ იქნა:

  • ჯგუფური ინტერვიუ;
  • ფოკუსჯგუფები;
  • დაკვირვების დღიური

კვლევის მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტი გახლდათ დამკვირვებელი – კრიტიკული მეგობარი (კოლეგა – ფიზიკის მასწავლებელი), რომელიც ყველა ეტაპზე იყო ჩართული კვლევაში და საგულისხმო უკუკავშირს მაძლევდა.

კვლევა დაიწყო თეორიაში აღიარებული სქემის მიხედვით (სქემა 1):

 

მოცემულ სქემაში ჩვენ მიერ განხორციელებული აქტივობები იწყება პირველი ციკლის დაკვირვების (Observe) ფაზიდან. კვლევის ამ ეტაპზე:

  • შეფასდა პირველი სემესტრის შედეგები ფიზიკაში;
  • მოხდა შეხვედრა კოლეგებთან (იხ. დანართი 2);
  • პრობლემის იდენტიფიცირებისთვის ჩატარდა ინტერვიუ VII-XI კლასების დამრიგებლებთან, რომლებმაც შეავსეს კითხვარიც;
  • კითხვარი შეავსეს VII-XI კლასების მოსწავლეთა ფოკუსჯგუფებმაც;
  • დაბოლოს, კითხვარი შეავსეს მშობელთა ფოკუსჯგუფებმა.

ამავე ციკლის რეფლექსიის (Reflect) ფაზაში განხორციელდა წინა საფეხურზე მიღებული მონაცემების დამუშავება და ანალიზი.

პირველი ციკლის მომდევნო – დაგეგმვის ფაზაში (Plan) მოხდა კოლეგებთან შეხვედრა და დაიგეგმა კვლევის შემდგომი აქტივობები (ინტერვენცია): მე-8 კლასში – თამაში „რა? სად? როდის?“, მე-9 კლასში – საბუნებისმეტყველო ექსპერიმენტების გამოფენა „შეიცანი სამყარო“; სხვადასხვა კლასის მოსწავლეთა ნაკრებისთვის – ელემენტარული ნაწილაკებისა და CERN-ში მიმდინარე ექსპერიმენტების შესახებ თსუ-სა და CERN-ის მიერ ერთობლივად ორგანიზებულ მასტერკლასებში მონაწილეობა (მასტერკლასები ჩატარდა ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში), მე-10 კლასში – ევროკავშირის პროექტ ARTIST-ის დანერგვა.

ამის შემდგომ დაიწყო კვლევის ახალი ციკლი.

აღნიშნული ციკლის მოქმედების (Action) ფაზაში განხორციელდა დაგეგმვის ფაზაში ჩამოთვლილი აქტივობები. განსაკუთრებით მნიშვნელოვანი და საინტერესო აღმოჩნდა პროექტი ARTIST-ი.

ციკლის მომდევნო – დაკვირვების (Observe) ფაზაში მოხდა ინტერვენციის შემდგომი მეორეული მონაცემების აღება:

  • შეფასდა მეორე სემესტრის შედეგები ფიზიკაში;
  • ჩატარდა ინტერვიუები VII-XI კლასების დამრიგებლებთან;
  • VII-XI კლასებში მოსწავლეებმა შეავსეს კითხვარი.

ამავე ციკლის რეფლექსიის (Reflect) ფაზაში დამუშავდა წინა ფაზაში მიღებული მეორეული მონაცემები.

კვლევის მომდევნო ეტაპზე შეჯამდა და გაანალიზდა ორივე ციკლის განმავლობაში მიღებული შედეგები, შემუშავდა რეკომენდაციები და მომზადდა კვლევის ანგარიში.

კვლევა იყო საკმაოდ ვრცელი და ინფორმაციული, მოიცავდა მრავალ დიაგრამას. აქ მოვიყვან მხოლოდ ერთს, რომელიც ასახავს X და IX კლასებში I და II სემესტრის აკადემიური მოსწრების შედეგების დინამიკას ინტერვენციამდე და ინტერვენციის შემდეგ (დიაგრამა 1).

 

დიაგრამა 1. I და II სემესტრის შედეგები X და IX კლასებში

 

კვლევის შედეგად გამოიკვეთა ფიზიკაში დაბალი აკადემიური მოსწრების მიზეზები და შემუშავდა რეკომენდაციები.

მოხდა აღნიშნული შედეგებისა და რეკომენდაციების გაზიარება სკოლის საზოგადოებასთან და მიღებული უკუკავშირის ანალიზის საფუძველზე შემუშავდა რეფლექსია კვლევის შედეგების გაზიარების შესახებ.

სტატიაში განხილული ზოგადსაგანმანათლებლო დაწესებულების საჭიროებათა კვლევის ანგარიშს, რომელიც მოიცავს კვლევის შედეგების გაზიარების რეფლექსიას, შეგიძლიათ გაეცნოთ ჩემს საავტორო ბლოგზე:

https://nadiradzelali.blogspot.com/

 

ლიტერატურა

 

  1. ინასარიძე მ., ლობჟანიძე ს., რატიანი მ., სამსონია ი., „მასწავლებლის საქმიანობის დაწყების, პროფესიული განვითარებისა და კარიერული წინსვლის სქემის გზამკვლევი“, ნაწილი II, მასწავლებლის ეროვნული განვითარების ეროვნული ცენტრი https://tpdc.gov.ge/uploads/pdf_documents/gzamkvlevi%20meore%20nawili.pdf
  2. Kuei-Fang Tsai, Guopeng Fu. /Underachievement in Gifted Students: A Case Study of Three College Physics Students in Taiwan

https://files.eric.ed.gov/fulltext/EJ1094707.pdf

  1. როგორ ვაწარმოოთ პედაგოგიური კვლევა

https://www.slideshare.net/mylenss/ss-15892201

  1. ლობჟანიძე ს., პედაგოგიური პრაქტიკის კვლევა, ლექცია N7 https://videochannel.iliauni.edu.ge/7-1-7/

 

 

კომენტარები

მსგავსი სიახლეები

ბოლო სიახლეები

ვიდეობლოგი

ბიბლიოთეკა

ჟურნალი „მასწავლებელი“

შრიფტის ზომა
კონტრასტი