საგანმანათლებლო პროცესის მთავარი მიზანი ინტელექტუალური, დამოუკიდებელი ადამიანის აღზრდაა, რისთვისაც მრავალგვარი საგანმანათლებლო პროგრამა და მათი ადეკვატური სასწავლო ტექნოლოგიებია შექმნილი.
ბლოკმოდულური სწავლება წარმოადგენს სწავლების ტრადიციულისგან განსხვავებულ, ალტერნატიულ სისტემას, რომლის ძირითადი მიზანი ასე შეიძლება განისაზღვროს:„გადავაქციოთ მოსწავლის საქმიანობა მის თვითშემოქმედებად”. მოდულური სწავლებისას, სხვა სისტემებისგან განსხვავებით:
·
სწავლების შინაარსი წარმოდგენილია დამთავრებული, დამოუკიდებელი ბლოკების (კომპლექსური თემების, საინფორმაციო ბლოკების) სახით;
·
მასწავლებლის ურთიერთობა მოსწავლეებთან ინდივიდუალური ხასიათისაა;
·
მოსწავლე ყველაზე მეტ დროს დამოუკიდებელ სამუშაოს ანდომებს, რაც საშუალებას აძლევს მას, განსაზღვროს თავისი ცოდნის დონე, დაინახოს „ჩავარდნები” ცოდნასა და უნარებში.
მოდულური სწავლება საშუალებას გვაძლევს:
·
გავააქტიუროთ სასწავლო პროცესი;
·
გავზარდოთ შესასწავლი მასალის ათვისების დონე;
·
ავამაღლოთ სწავლის მოტივაცია;
·
განვავითაროთ თანამშრომლობითი და საქმიანი ურთიერთობებისთვის აუცილებელი უნარ-ჩვევები;
·
შევძლოთ სწავლის შინაარსის ინდივიდუალიზაცია და სწავლების რაციონალიზაცია.
მოდულური სწავლებისას მნიშვნელოვანი მომენტია სწავლების რაციონალიზაციია, რადგან მისი არსია:
ü
სწავლების შინაარსის ინდივიდუალურობა;
ü
მოსწავლის მიერ სწავლის გზებისა და ტემპის (დროის მონაკვეთი) დამოუკიდებლად არჩევა;
ü
სწავლის პროცესის მუდმივი კორექციის შესაძლებლობა (კონტროლისა და თვითკონტროლის განხორციელებით).
მოდულური სწავლების მოსალოდნელი შედეგია: ა) მოსწავლემ შეძლოს ცოდნის შემოქმედებითად, დამოუკიდებლად მოიპოვება; ბ) ჩასწვდეს მოვლენათა, საგანთა არსს, გააანალიზოს და განაზოგადოს ისინი.
რა საზოგადო პრინციპები აქვს მოდულურ სწავლებას? ესენია: მოდულობა; სწავლის შინაარსიდან ცალკეული ელემენტების გამოყოფა; დინამიკურობა; პარიტეტულობა; მრავალმხრივობა და მეთოდური კონსულტირება; მოსალოდნელი პერსპექტივების განჭვრეტა; ცოდნის ეფექტურობა და მოქნილობა. ვინაიდან მოსწავლე, ისევე როგორც ნებისმიერი სხვა ადამიანი, თავისი საქმიანობის აქტიური სუბიექტია, ამ პრინციპების განხორციელება მისთვის აუცილებელია. მოსწავლის პოზიცია – ეს ხომ სრულფასოვანი სუბიექტის პოზიციაა, რომელიც მოღვაწეობისას საქმიანობის ყველა ეტაპს გადის: მიზანმიმართულობას, დაგეგმვას, რეალიზაციას, განსაზღვრავს საქმიანობის მიზანსა და შედეგს (რეზულტატს).
რა არის მოდული?იგი შეგვიძლია განვიხილოთ როგორც ერთგვარი კვანძი, რომელიც თავს უყრის სწავლების შინაარსსა და სწავლების ტექნოლოგიას:
სწავლების ასეთი ფორმის დროს სასწავლო პროცესი დინამიკურად ვითარდება ყველა მიმართულებით (მოსწავლე – მასწავლებელი – კლასი), ხოლო მასწავლებლის ფუნქციური დანიშნულება საინფორმაციო-მაკონტროლებელი პოზიციიდან კონსულტანტ-კოორდინატორის ფუნქციისკენ მიემართება, თავად ურთიერთობა კი მოსწავლე-მასწავლებელს შორის მიმდინარეობს მოდულის მეშვეობით.
როგორია
მასწავლებლის სამოქმედო გეგმა მოდულური სწავლებისას?
მოდულური სწავლებისას (ანუ მთლიანი კურსის, მთელი მასალის
თემატურ ბლოკებად დაგეგმვისას), უპირველესად, ყოველი მოდულის დიდაქტიკური მიზანი (თდმ)
განისაზღვრება, მერე კი მთლიანი, საერთო კომპლექსური, ინტეგრირებული მიზანი (იდმ).
თავის მხრივ, იდმ-ის მოდულს შესაძლოა ჰქონდეს თავისი კერძო, დიდაქტიკური მიზანი (კდმ),
რომლის (კდმ-ის) საფუძველზეც შემდეგ ხდება ცალკეული სასწავლო ელემენტების (სე) ფიქსირებაც.
ყოველ კერძო დიდაქტიკურ მიზანს შეესაბამება ერთი სასწავლო ელემენტი, რის შედეგადაც
ვიღებთ მიზნების მთელ წყებას: თდმ-იდმ-სედმ-კდმ-სე.
ძირითადი მასალის თემებად კონცენტრირება დამოუკიდებელი
მუშაობისას (ინდივიდუალურადაც და ერთობლივადაც) შეიცავს გარკვეულ უპირატესობას მასალის
უკეთ ათვისების კუთხით. მისი მეშვეობით ადვილია მთელი მასალის ერთიანობაში წარმოდგენა,
მისი პრაქტიკული მნიშვნელობის გაცნობიერება. გაკვეთილების ზოგად თემებად დაყოფა ასევე
კარგია სწავლის კონსტრუირებისთვის, რადგან გამოკვეთს იმ მასალას, რომელიც მოსალოდნელ
შედეგებს შეესაბამება. ამავდროულად იგი ეფექტური საშუალებაა დამოუკიდებელი კვლევისა
და მიღებული შედეგების განხილვისთვის.
მასალის
ზოგად თემატურ ბლოკებად შესწავლისთვის აუცილებელია რამდენიმე პირობის დაცვა: სასწავლო პროცესის მკაცრი ორგანიზაცია; მთლიანი ბლოკის
მიზნისა და ამოცანის განსაზღვრა; შესაბამისი მეთოდების შერჩევა; დამოუკიდებელ მუშაობაში
მოსწავლეთა ფართო ჩართულობა და კომბინირებული საშუალებები – ისეთი, როგორიცაა წერილობითი
პასუხი, ზეპირი გადმოცემა, ურთიერთკონტროლი და მასწავლებლისადმი მოსწავლის რწმენა.
ყოველ თემატურ ბლოკში გამოიყოფა რამდენიმე მოდული:
1-ელი მოდული(1-2 გაკვეთილი) – მასწავლებლის მიერ თემის ძირითადი საკითხების ზეპირი გადმოცემა,
ძირითადი ცნებების განმარტება;
მე-2 მოდული(3-5 გაკვეთილი) – დამოუკიდებელი და პრაქტიკული სამუშაო, სადაც მოსწავლეები მასწავლებლის
ხელმძღვანელობით მუშაობენ სხვადასხვა საინფორმაციო წყაროზე, შეიმუშავებენ თხზულების
მასალას, განიხილავენ. ამ ეტაპზე ეფექტურია პრაქტიკული გაკვეთილების ჩატარება, კონფერენციების,
თამაშების, პრეზენტაციების გამართვა;
მე-3 მოდული(1-2 გაკვეთილი) – თემის განმეორება და განზოგადება;
მე-4 მოდული(1-2 გაკვეთილი) – მთლიანი თემის შესახებ მოსწავლეთა ცოდნის კონტროლი/შემოწმება.
როგორ ხდება შეფასება მოდულური სწავლებისას: ამ დროსმთავარია არა კრიტიკა, არამედ სწავლებისთვის კომფორტული
გარემოს შექმნა, წარმატების განცდა და მოსწავლის პიროვნული განვითარების ხელშეწყობა.
მთავარია, მოსწავლე გაცდეს სავალდებულო მინიმუმის ჩარჩოებს, რაც დასახული მიზნისკენ
მიმავალი პირველი ნაბიჯი იქნება. აქ გამოიყენება მხოლოდ განმავითარებელი შეფასება
– „კარგია” და „ შესანიშნავია” [შეფასების ეს სისტემა, საზოგადოდ, შეიძლება გამოვიყენოთ
ცოდნის თითოეული საფეხურისთვის (ცოდნა, გაგება, გამოყენება, ანალიზი, სინთეზი, შეფასება)].
განვიხილოთ შეფასების აღნიშნული სისტემა ისტორიის საგნის
მაგალითზე:
ამის კვალობაზე, შეფასების
ფურცელს ექნება ასეთი სახე:
|
სახელი, გვარი |
სე -1 |
სე-2 |
სე-3 |
სე-4 |
სე-5 |
სე-6 |
შედეგები |
შეფასება |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
მოდულური სწავლების პრინციპს
როგორც ალტერნატიული სწავლების ტექნოლოგიას საკმაოდ დიდი უპირატესობა აქვს. ასეთ გაკვეთილებზე საუკეთესო პირობებია ცოდნის ათვისებისთვის,
მოსწავლეთა ყურადღება მაქსიმალურია, თვალში საცემია სამუშაო გარემოს კომფორტულობაც.
მოსწავლეებს აქვთ ინდივიდუალური და თვითრეალიზაციის საშუალება, თვითკონტროლის გზით
კი შეუძლიათ მოდულის ათვისების ხელშემშლელი ფაქტორებს გამოვლენა. და ყოველივე ეს საუკეთესო
გზაა საგანმანათლებლო მიზნის მისაღწევად – მოსწავლის მოტივაციისა თუ სწავლების ხარისხის
ასამაღლებლად, ცოდნის დასაუფლებლად.
