ფემინიზაცია, ანუ ქალთა აქტიური ჩართულობა ყველა სფეროში კარგა ხანია ჩვენი დროის ერთ-ერთი მახასიათებელია.
ქალს, რასაკვირველია, შეუძლია ასწავლოს ბიჭებსაც და გოგონებსაც. ასწავლოს მიზანსწრაფულობა, გადაწყვეტილებების მიღება, კეთილშობილება, სულგრძელობა, პატიოსნება, ვაჟკაცობა, შეუძლია პატარა ასაკში მიეხმაროს ლიდერული თვისებების ჩამოყალიბებაში.
ქალი ხშირად დგას გამოწვევის წინაშე – იცხოვროს მამაკაცის გარეშე და ნებსით თუ უნებლიეთ უწევს მისი შეცვლა. ქალს ბევრი რამ შეუძლია! ზოგ რამეში მამაკაცური თვისებებით მამაკაცსაც სჯობნის („კაცური გამბედაობა“, კაცური სულგრძელობა’’, “კაცური პირდაპირობა“ და ა.შ.)
მხოლოდ ერთი არ შეუძლია – იყოს ნამდვილი მამაკაცი. თუნდაც ნაკლებად ისეთი გაბედული, ნაკლებად მამაკაცური, მაგრამ უბრალოდ მამაკაცი, თავისი ბევრი ნაკლოვანებებით.
სხვათა შორის, როგორი სამაგალითო დედაც არ უნდა ჰყავდეს ბავშვს, როგორც არ უნდა ამაყობდეს ვაჟი დედასთან მსგავსებით, საკუთარი თავის იდენტიფიცირება მას მხოლოდ მამაკაცთან შეუძლია.
დააკვირდით საბავშვო ბაღის აღსაზრდელებს. არავინ ეუბნება ბიჭუნას: შენ უნდა მიბაძო მამაკაცს ან უფროს ბიჭებს. თავადვე შეუმცდარად ირჩევს მამაკაცისთვის დამახასიათებელ ჟესტებსა და მოძრაობებს. სულ ახლახან ბიჭუნა უხერხულად, უმწეოდ ისროდა ბურთს თუ პატარა ქვას, თუმცა ზაფხულის ბოლოს, უფროს ბავშვებთან კონტაქტის შემდეგ, სროლას ბევრად ოსტატურად ახერხებს, ხელს გვერდით სწევს და ტანსაც ხრის. გოგონა კი, მისი ტოლი და მეგობარი, კვლავ ძველებურად, უგერგილოდ ისვრის… რატომ?
მართალია, ბოლო წლებში ტანსაცმლის ფორმამ თითქმის დაკარგა განსაზღვრული სქესის ატრიბუტიკა, მაგრამ მომავალი კაცები ითხოვენ არა ქვედაბოლოს, არა კაბებს, არამედ კაცურ შარვლებს ჯიბეებით. და უწინდებურად სწყინთ, როდესაც ვიღაცას გოგონაში ერევა. ასე რომ, ყალიბდება სქესობრივი იდენტიფიკაციის მექანიზმი.
მგალობელი ჩიტების ბარტყებს გარკვეულ პერიოდში თუ თანაგუნდელმა არ მოუსმინა, მომავალში გალობის უნარს დაკარგავენ…
ბიჭუნას აუცილებლად სჭირდება მამაკაცთან კონტაქტი სხვადასხვა ასაკობრივ პერიოდში, უმჯობესია – მუდმივად. და არა მხოლოდ იდენტიფიკაციისთვის… და არა მხოლოდ ბიჭებს, არამედ გოგონებსაც…
„ორგანული“ კავშირები
ჩვენ ცოტა რამ თუ ვიცით ერთი ადამიანის ისეთ ორგანულ კავშირზე მეორესთან, რომელსაც რაიმე ხელსაწყოთი ვერ გაზომავ და სამეცნიერო ტერმინებით ვერ მოიხსენიებ. და მაინც, ამ ორგანული კავშირების არსებობა საკმაოდ იჩენს თავს ფსიქონევროლოგიური კლინიკის კედლებში.
უპირველეს ყოვლისა, ეს კავშირი გამოვლინდება დედისა და შვილის ფიზიკურ და ემოციურ კონტაქტში, რომლის დარღვევა მრავალი ფსიქიკური დარღვევის საფუძველია. ბავშვი დედის ორგანიზმის ნაყოფია და მასთან გამოყოფის შემდეგაც ინარჩუნებს ამ კავშირის მოთხოვნილებას, დედის სითბოს, მის ალერსს. ეს მოთხოვნილება ადამიანს მთელი სიცოცხლე რჩება. ასეთივე კავშირი ბავშვს მამის მიმართაც უჩნდება, თუ რაიმე მიზეზით ის დედის ადგილს იკავებს.
მაგრამ ჩვეულებისამებრ, მამა სხვაგვარად აღიქმება. მოზრდილი ადამიანი, ოდესღაც ბიჭი ან გოგო, თავისი სიტყვებით ვერ გადმოგცემს მამასთან ურთიერთობასთან დაკავშირებულ პირველ გრძნობებს. უპირველეს ყოვლისა ეს დაცულობის, შენიანის, ახლობელი ადამიანის თანადგომის გრძნობაა, რომელიც ასერიგად გიცავს და შენში შემოდის, შენი საკუთრება ხდება. თუკი დედა სიცოცხლის და ცხოველმყოფელობის წყაროა, მამა – ძალისა და თავშესაფრის, პირველი ძლიერი მეგობარია, რომელიც ბავშვს ამ ძალას უნაწილებს. ძალას – ამ სიტყვის ყველაზე ფართო გაგებით. ბავშვები დიდხანს ვერ არჩევენ ფიზიკურ და ფსიქოლოგიურ ძლიერებას, მაგრამ მშვენივრად გრძნობენ და მისკენ მიისწრაფვიან.
უფროსი მამაკაცი ბავშვისთვის ადრეული ასაკიდანვეა საჭირო დაცულობის გრძნობის ფორმირებისთვის – „ჩემი მამა ყველაზე ძლიერია“, “ჩემი მამა ყველაზე მაგარია’’(ან ჩემი ძმა, ან ბიძაჩემი)
ის პაციენტები, რომლებიც უმამოდ ან უმამაკაცოდ გაიზარდნენ, ჰყვებიან სხვადასხვა გრძნობაზე, როგორიცაა შური, მონატრება, დარდი და ა. შ. ასეთი ბავშვები მოზარდობაში ძლიერი თავდაცვის სურვილითა და უმიზეზო აგრესიით ყალიბდებიან, თითქოს ყველაფრისგან ცდილობენ თავის დაცვას.
მოზარდს მამა მეგობრად სჭირდება. ის უნდა იყოს უკვე არა თავშესაფარი, არამედ ნავსაყუდელი, პატივისცემის წყარო. მამა არ უნდა იყოს შიშის ფაქტორი. შიშისგან კარგი არაფერი ყალიბდება. პატივისცემა – აი ერთადერთი ნიადაგი, აუცილებელი პირობა უფროსის მოზარდზე ზეგავლენისა. ამ პატივისცემას კი მოპოვება, დამსახურება უნდა. ძალით ამის მიღწევა შეუძლებელია. ძალადობა პატივისცემას ანადგურებს! ჩვენ ხომ გვინდა, რომ ჩვენს შვილებს ნორმალური ადამიანური ღირსების გრძნობა ჰქონდეთ, ამისთვის მამაკაცმა თავისი ასაკობრივი უპირატესობით ხშირად უნდა ჩაიხედოს ფსიქოლოგიურ და მორალურ სარკეში: შეძლებენ ბავშვები მის პატივისცემას? რას აიღებენ მისგან? მოინდომებს თუ არა ვაჟიშვილი დაემსგავსოს მას?
ბავშვები, რომლებიც ელიან…
ზოგჯერ ეკრანზე გაიელვებს ბავშვის თვალები, რომლებიც ელიან, ელიან, ელიან…. ელიან, რომ ვიღაც მოაკითხავს და წაიყვანს, ვიღაც დაუძახებს… და ეს ვიღაც არ იქნება ბავშვთა სახლის აღსაზრდელი. დააკვირდით ბავშვებს და მოზარდებს ტრანსპორტში, რიგებში, უბრალოდ ქუჩაში. უცებ შეგხვდებათ მათი თვალები, სადაც კითხვის ნიშანი გაკრთება: ეს შენ ხარ? არასდროს შეჰპირდეთ ბავშვს, რასაც ვერ შეუსრულებთ. ძნელია ორ სიტყვაში გადმოსცე ის დანაკარგი, რასაც ბავშვები ფუჭი დაპირებების შემდეგ განიცდიან.
თქვენ მიიჩქარით თქვენი საქმეებისკენ, სადაც დიდი ადგილი ეთმობა, მაგ. წიგნს, მეგობართან შეხვედრას, ფეხბურთს, თევზაობას, ლუდის სმას… თან გდევთ ბიჭუნას მზერა, რომელიც თვალებით გაცილებთ… უცხოა? რა მნიშვნელობა აქვს, ვისი შვილია… სხვისი ბავშვები არ არსებობენ. თუ ის თქვენკენ შემობრუნდა, მეგობრული ღიმილით უპასუხეთ. მიეცით ის მინიმუმი, რისი გაღებაც შეგიძლიათ და თქვენ არაფერს გაკლებთ: მეგობრული ღიმილი, მეგობრული შეხება! ტრანსპორტში ბრბომ ერთმანეთს მიგაჭყლიტათ? დაიცავით იგი, ხელით შემოსაზღვრეთ – დაე, თქვენი ხელიდან კეთილი ძალა იგრძნოს!
„მე თვითონ“ ავტონომიისკენ სწრაფვა, ეს ერთი მხარეა. „შენ მე მჭირდები, უფროსო მეგობარო“ – ეს მეორეა. ამ გრძნობას სიტყვიერი გამოხატულება იშვიათად აქვს, მაგრამ ასეა! ამ ორ მხარეს შორის წინააღმდეგობრივი კავშირი არ არსებობს. მეგობარი ხელს არ უშლის, მხოლოდ ეხმარება „მე თვითონს“…
და როდესაც უმცროსები ზურგს გვაქცევენ და ჩვენგან მიდიან საკუთარი ავტონომიის დაცვის საბაბით, ჩვენთან დაკავშირებულ ყველა საკითხს ხმაურით აპროტესტებენ, ეს იმას ნიშნავს, რომ ჩვენ საკუთარი შეცდომებისა და მათთან ურთიერთობაში დაუფიქრებელი გადაწყვეტილებების შედეგებს ვიმკით. თუ უახლოეს უფროსს არ უნდა უმცროსის მეგობარი გახდეს, არ უნდა მისი ფსიქოლოგიური საჭიროებები გაიგოს, ეს თავისთავად ღალატის ტოლფასია…
მამაკაცებო, მიდით ბავშვებთან, თქვენებთან, სხვისებთან, ნებისმიერი ასაკის ნებისმიერ ბავშვთან! თქვენ მათ ძალიან სჭირდებით!
ბავშვები, მოზარდები და უმცროსებიც გელოდებიან ისე, რომ თვითონაც ვერ ხვდებიან ამას. ისინიც გელოდებიან, ვისაც ჰყავთ მამები. ძნელი სათქმელია – ვინ უფრო დაობლებულია – ის, ვინც საკუთარ მამას არ იცნობს, თუ ვინც მამასთან ურთიერთობაში ბევრი ტკენა და სისასტიკე გამოიარა.
რამდენად აუცილებელია, რომ რომელიღაც თქვენგანი ასეთ ბავშვთან მივიდეს. იქნებ, რომელიღაც მათგანი ამ წამს თქვენთან ახლოსაა. ამოუდექით გვერდით, დარჩით მის თუნდაც მოგონებად, მაგრამ გაუნაწილეთ მას თქვენი უხილავი სითბო, რათა ის ადამიანად ჩამოყალიბდეს…
